Kozo ti tene mbi fa ye so asi na pekoni, zia mbi fa na ala tongana nyen la mbi komanse lani kusala ti ngoi kue.

A dü mbi na 1942 na pendere zoa ti Curaçao, na Caraïbes. Babâ ti mbi ayeke zo ti Suriname, me lo gue na zoa ni ti sara kua. Ngu use kozo ti tene a dü mbi, lo yeke na popo ti akozo zo so aga aTémoin ti Jéhovah so awara batême na Curaçao. a Yenga oko oko lo yeke manda Bible na e amolenge ti lo, atâa so e ye lakue ti sara étude ni ape. Na ngoi so mbi wara ngu 14, babâ ti mbi ague na sewa ni na Suriname, tongaso si lo lingbi ti bâ lege ti mama ti lo so aga mbakoro.

Na Suriname, mbi sara kamarade na amaseka ti yâ ti congrégation so mbi yeke dä so ayapu na yâ ti kua ti Jéhovah. Ngu ti ala ahon ti mbi nga ala yeke lani apionnier permanent. Na ngoi so ala yeke sara tënë na ndö ti aye so asi na ala na fango tënë, mbi bâ so ala yeke na ngia mingi. Na peko ti abungbi, mbi na ala e yeke sara lisoro na ndö ti atënë ti Bible; na ambeni ngoi, e yeke duti na gigi e yeke bâ atongoro. Akamarade so a-aidé mbi ti hinga ye so mbi ye ti sara na yâ ti gigi ti mbi; mbi ye lani ti sara kua na Jéhovah. Tongaso, mbi wara batême na ngu 16. Na pekoni, na ngu 18, mbi komanse lani kua ti pionnier permanent.

Mbi manda aye mingi na ngoi so mbi yeke pionnier, na aye ni so a-aidé mbi na yâ ti kua ti mbi ti ngoi kue. Na tapande, mbeni kozo ye so mbi manda ayeke so a yeke kota ye ti fa kua na ambeni zo. Na ngoi so mbi komanse kua ti pionnier, Willem van Seijl, mbeni missionnaire, aye ti aidé mbi. b Lo fa na mbi aye mingi na ndö ti bango lege ti akua ti congrégation. Na ngoi ni so, mbi hinga ape so mbi yeke duti ande na bezoin ti fango ye ni so mingi. Ngu oko na pekoni, mbi ga pionnier spécial, na mbi komanse ti aidé akete  groupe ti aita so alango ayo na yâ ti gbako ti Suriname nga ayo mingi na acongrégation. Mbi kiri singila mingi na aita so afa ye na mbi. Ngbene ye na ngoi ni so ti ga na ni, mbi gi ti mû tapande ti ala na lege so mbi yeke fa ye na azo.

Mbeni use ye so mbi manda ayeke so a yeke nzoni ti gi ti duti na aye mingi ape me ti leke yâ ti aye so mo ye ti sara nzoni. Na tongo nda ti nze oko oko, mbi na mba ti mbi so ayeke nga pionnier spécial e yeke gi lani ti bâ akobe nga na aye so e yeke duti na bezoin ni na yâ ti ayenga so ayeke ga na pekoni. Na pekoni, mbeni oko ti e ayeke sara yongoro voyage ti si na li-kodro ni nga ti vo aye so e bezoin ni. E doit lani ti dépensé nginza so e wara lani nze oko oko na ndara, nga ti sara kua na aye so e yeke na ni nzoni si ahunzi kozo na nze ti peko ape. Tongana mbeni ye ahunzi na ngoi so e yeke na yâ ti gbako kâ, a yeke lani ngangu ti tene mbeni zo a-aidé e. So mbi manda ti gi ti duti na aye mingi ape me ti leke yâ ti aye so mbi ye ti sara nzoni na ngoi so mbi de maseka mingi, mbi bâ so a aidé mbi ti zia li ti mbi na ndö ti kua ti Jéhovah na yâ ti gigi ti mbi kue.

Mbeni ota ye so mbi manda ayeke so a yeke nzoni ti fa ye na azo na yanga ti kodro ti ala. Na ngoi so mbi yeke kono, mbi yeke tene yanga ti Néerlandais, Anglais, Papiamento nga na Sranantongo (so a iri nga ni Sranan), yanga ti kodro ti azo ti Suriname. Me na yâ ti gbako, mbi bâ so azo ayeke yeda ti mä e nzoni tongana e fa nzoni tënë na ala na yanga ti kodro ti ala. A yeke lani ngangu na mbi ti tene ambeni yanga ti kodro ni so, na tapande Saramaccan, so a hunda ti tene zo ayâa go ti lo na nduzu wala lo kiri na ni na gbe ni. Atâa so mbi sara lani effort mingi ti manda ni, mbi yeke na ngia so mbi sara ni. Tongana ngoi ayeke hon, mbi wara lege ti aidé azo mingi ti manda tâ tënë ndali ti so mbi tene yanga ti kodro ti ala.

Ti tâ tënë ni, ambeni ye so asi na mbi asara mbi kamene. Na tapande, mbi ye lani ti hunda mbeni wali so ayeke manda Bible, so lo yeke tene Saramaccan, ti hinga wala lo yeke nzoni, ndali ti so yâ ti lo ayeke son. Me ti vrai ni, mbi hunda lo wala lo yeke na ngo. Hunda ti mbi ni asara lo kamene. Atâa so mbi yeke girisa lani yanga ti mbi, mbi yeke sara lakue effort ti tene yanga ti kodro ti azo ti ndo so mbi yeke fa tënë dä.

Na ngu 1970, mbi ga surveillant ti circonscription. Na ngu ni so, mbi zia vidéo “Sarango vizite na kota ndokua ti aTémoin ti Jéhovah,” so a yeke bâ ni na lege ti diapo, ti tene gbâ ti agroupe so ayo na yâ ti gbako ni abâ ni. Ti sara vizite na agroupe so, mbi na ambeni ita-koli e yeke sara lani voyage na ayongoro bateau so a sara na keke. E yeke zia na yâ ti bateau ni mbeni groupe, carburant, alampe nga na mbeni projecteur. Tongana e si na ndo so e ye ti gue dä, e yeke yô aye ni so e gue na ni na yâ ti gbako ni na ndo so mbi yeke fa vidéo ni dä. Me ye so mbi rappelé na ni mingi na ndö ti avoyage ni ayeke so azo so ayeke na ando ni so aye avidéo so mingi. A nzere lani na mbi mingi ti aidé azo ti hinga ye na ndö ti Jéhovah nga na mbage ti bungbi ti lo so ayeke na sese ge. Ti bâ tongana nyen la azo aga nduru mingi na Jéhovah asara si mbi yeke na ngia mingi so mbi sara effort mingi ti sara kua ti Jéhovah.

Atâa so mbi bâ lani so dutingo kumbamba asara si kua ti mbi ayapu, mbi ye lani ti sara mariage. Tongaso, mbi komanse ti sambela ti wara mbeni wali so ayeke duti na ngia ti gue na yâ ti gbako ti sara kua ti ngoi kue legeoko na mbi, atâa so a yeke kete ye ape. Ngu oko tongaso na pekoni, mbi na Ethel e komanse ti bâ terê ndali ti mariage. Lo yeke lani mbeni pionnier spécial so ayeke nduru ti sara kua mingi na Jéhovah, même tongana a yeke ngangu na lo. Ngbene ye na ngoi so Ethel ade maseka, lo ye lani tapande ti bazengele Paul mingi na lo ye ti sara ye kue so lo peut ti sara na yâ ti kua ti fango tënë tongana lo. E sara mariage na septembre ti ngu 1971, na e komanse kua ti circonscription.

Ethel akono na yâ ti mbeni sewa so ayeke na aye ti sese mingi ape, tongaso a yeke lani ngangu na lo ape ti sara kua ti circonscription na yâ ti gbako. Na tapande, tongana e yeke leke terê ti e ti gue ti sara vizite na acongrégation so ayo na yâ ti gbako, e yeke mû gbâ ti aye ape. E yeke sukula lani bongo ti e nga e yeke sukula ngu na yanga ti akota ngu. E yeke te nga akobe kue so aita amû na e, na tapande, kota kada, mbeni sioni susu nga na anyama kue so a gbu ni na yâ ti gbako wala na yâ ti kota ngu. Tongana sembe ayeke lani dä ape, e yeke te ye na yâ ti akugbe ti fondo. Tongana papa wala fourchette ayeke lani dä ape, e yeke te ye na maboko. Mbi na Ethel e bâ so sarango asacrifice na ngoi so e yeke sara kua ti Jéhovah asara si e na lo e ga tongana kamba so a pe ni na kamba ota (Zo-ti. 4:12). E regretté aye so e vivre ni ape.

Ye so asi na mbi, so mbi sara tënë ni fade na tongo nda ni, asi na ngoi so e yeke kiri na peko ti so e sara vizite na aita so ayeke na yâ ti gbako. Na ngoi so ngo ni ahon na ndo so ngu ayeke sua dä ngangu mingi, a linda ngu me hio asigi na lê ti ngu ni. Grâce na bongo so asara si zo angbâ na lê ti ngu, so e yü ni lani, e ngbâ na yâ ti  ngo ni. Me ngu asi yâ ti ngo ni. Ti tö ngu so ayeke na yâ ti ngo ni ti tuku, e doit ti sara kua na aye so e zia kobe ti e dä, tongaso e tuku kobe ti e na yâ ti ngu.

So e yeke na kobe encore ape, e komanse ti gi ti gbu asusu na ngoi so e yeke hon na lê ti ngu. Me e gbu ye oko ape. Tongaso, e sambela Jéhovah na e hunda na lo ti mû na e kobe ti e ti lango ni. Tâ gï na peko ti so e sambela, mbeni ita abi yango ti lo na yâ ti ngu, na lo gbu mbeni kota susu so alingbi ti tene e oku kue e te ni na bï ni so, na a lingbi na nzara ti e.

Na peko ti so mbi na Ethel e sara ngu oku na yâ ti kua ti circonscription, e wara mbeni tufa so e ku terê ti e na ni ape: a yeke so Ethel ayeke na ngo. A nzere na mbi ti mä tënë ni, atâa so mbi hinga ape tongana nyen la gigi ti e ayeke changé. Mbi na Ethel e ye lani ti ngbâ na yâ ti kusala ti ngoi kue tongana lege ayeke dä. Na ngu 1976, e dü Ethniël, molenge ti e ti koli. E dü Giovanni, use molenge ti e ti koli, ngu use na ndambo na pekoni.

So a bezoin awafango tënë na Suriname na ngoi ni so, filiale aleke ti tene mbi ngbâ na yâ ti kua ti circonscription na ngoi so e yeke bata amolenge ti e. Na ngoi so amolenge ti e angbâ kete, a hunda na mbi ti bâ lege ti acirconscription so acongrégation mingi ayeke na yâ ni ape. Ye so amû lege na mbi ti sara kua ti circonscription yenga use na yâ ti nze oko oko nga na yâ ti tanga ti nze ni, mbi sara kua tongana pionnier na yâ ti congrégation so e yeke dä. Tongana mbi yeke sara lani vizite na acongrégation so ayo na da ti e ape, mbi na Ethel nga na amolenge ti e la e yeke gue. Me tongana mbi yeke gue lani ti sara vizite na acongrégation so ayeke na yâ ti gbako, mbi oko la mbi yeke gue.

Mbi doit lani ti leke yâ ti kapa ti mbi nzoni ti bâ lege ti akua kue so mbi yeke na ni. Mbi sara kue ti tene e manda ye na yâ ti sewa yenga oko oko. Na ngoi so mbi yeke sara vizite na acongrégation so ayeke na yâ ti gbako, Ethel ayeke manda ye na amolenge ni na yanga-da. Me lakue tongana lege ayeke dä, e yeke sara aye legeoko. Mbi na Ethel nga na amolenge ni e yeke sara ka lani angia nga e yeke gue ti bâ apendere ndo so ayo na da ti e ape. Fani mingi, mbi yeke lango lani hio ape ndali ti so mbi ngbâ ti leke akua kue so a mû na mbi na yâ ti bungbi. Ethel ayeke sara ye tongana nzoni wali so a sara tënë ti lo na aProverbe 31:15.  Lo yeke londo lani kozo si ndo ahan ti sara kue ti tene e diko versê ti lango ni na sewa nga e te mbeni ye na ndapre kozo si amolenge ague na ekole. Mbi kiri singila mingi na Jéhovah so mbi yeke na mbeni wali so asara mara ti asacrifice tongaso ti aidé mbi ti bâ lege ti akua kue so Lo mû na mbi.

So e yeke babâ na mama, e sara effort mingi ti aidé amolenge ti e ti ye Jéhovah nga na fango tënë. E ye lani ti tene amolenge ti e asoro kusala ti ngoi kue tongana kua so ala yeke sara, pëpe ndali ti so e la e ye ti tene ala sara ni, me ndali ti so ala wani la asoro ti sara ni. E yeke sara lakue tënë na ala na ndö ti ngia so ala peut ti wara na yâ ti kusala ti ngoi kue. Sân ti hon na ndö ti akpale so zo ayeke wara na yâ ti kua ni, e luti lani mingi na ndö ti tongana nyen la Jéhovah a-aidé sewa ti e nga lo sara tufa na ndö ti e. E sara nga kue ti tene amolenge ti e asara lani kamarade na amba ti ala aTémoin so azia Jéhovah na kozo ndo na yâ ti fini ti ala.

Jéhovah amû na e aye kue so e bezoin ni na ngoi so e yeke bata amolenge ti e. Me mbi nga kue mbi gi lani ti sara part ti mbi. Ye so mbi vivre ni na yâ ti gbako na ngoi so mbi yeke pionnier spécial nga kumbamba afa na mbi ti bata nginza ti vo na aye so e bezoin ni. Me atâa so e sara lani ye kue so e peut ti sara, na ambeni ngoi e yeke na aye kue so e bezoin ni ape. Na angoi ni so, mbi bâ so Jéhovah a-aidé e. Na tapande, ti londo na ngu 1986 ti si na ngu 1992, bira atï na yâ ti Suriname. Na yâ ti angu ni so, na ambeni ngoi a yeke lani ngangu ti wara même aye so zo abezoin ni lâ oko oko. Atâa so kue, Jéhovah amû na e aye so e bezoin ni.—Mat. 6:32.

Na yâ ti gigi ti e kue, Jéhovah abâ lakue lege ti e nga lo sara si e yeke na ngia mingi. Amolenge ti e asara si e yeke na ngia mingi, nga so e aidé ala ti sara na Jéhovah ayeke mbeni pasa. E yeke na ngia mingi so ala nga kue ala soro ti mû fini ti ala ti sara kusala ti ngoi kue. Ethniël na Giovanni awara diplôme ti a-ekole ti bungbi ti Jéhovah, nga laso ala na awali ti ala ayeke sara kua na yâ ti filiale ti Suriname.

Ngu ti mbi na Ethel ague na li ni mingi, me e ngbâ ti sara kua ti Jéhovah mingi tongana apionnier spécial. Ti vrai ni, so e yeke na kua mingi, ade mbi wara ngoi ape ti manda ti nagé. Me mbi regretté ye oko ape. Tongana mbi pensé na ndö ti aye so mbi vivre ni, mbi bâ so, so mbi mû desizion na ngoi so mbi ngbâ maseka ti mû fini ti mbi ti sara kusala ti ngoi kue, a yeke mbeni nzoni desizion la mbi mû na yâ ti gigi ti mbi.