1. Tongana e pensé na mbeni zo so ayeke sara nzoni bê na zo, nyen la apeut ti ga na li ti e?

PEUT-ÊTRE na e, mbeni zo so ayeke sara nzoni bê ayeke sara nzoni na zo, ayeke sara ye na ndoye, abâ mawa ti zo nga amû ye na zo. Toli ti Jésus na ndö ti nzoni zo ti Samarie apeut ti ga na li ti e. Koli so, so ayeke ti mbeni mara nde, “asara ye na nzoni bê” na mbeni Juif so atï na maboko ti azo ti nzi. Zo ti Samarie ni abâ “mawa ti” Juif ni so akä ayeke na terê ti lo, na ndoye apusu lo ti bâ lege ti lo (Luc 10:29-37). Tapande so agboto lê na ndö ti nzoni bê, so ayeke mbeni pendere sarango ye ti Nzapa ti e. Nzoni bê ayeke mbage ti ndoye ti Nzapa, na lâ oko oko lo yeke sara ye na e na nzoni bê na yâ ti aye mingi.

2. Na mbeni lege nde wa la e peut ti sara ye na nzoni bê?

² Peut-être mbeni lege nde so e peut ti sara ye na nzoni bê aga na li ti e. Zo so asara ye na nzoni bê apeut ti mû desizion ti punir pëpe mbeni zo so a doit fade ti punir lo. A yeke tongaso la Jéhovah ayeke sara ye na e na nzoni bê biani. Mbeni zo ti sungo psaume atene: “Lo sara ye na e pëpe alingbi na siokpari so e sara.” (Ps. 103:10). Me na ambeni ngoi, Jéhovah apeut ti suku ngangu na mbeni zo so asara siokpari.

3. Ahunda wa la e yeke bâ ni?

³ Na yâ ti article so, e yeke kiri tënë na ahunda ota: Ngbanga ti nyen la Jéhovah ayeke sara ye na nzoni bê? Eskê tongana a suku na zo ngangu, a sara ye na nzoni bê na lo la? Nyen la apeut ti aidé e ti sara ye na nzoni bê? Zia e bâ akiringo tënë ti Bible na ahunda so.

4. Ngbanga ti nyen la Jéhovah ayeke sara ye na nzoni bê?

⁴ Jéhovah aye mingi ti sara ye na nzoni bê. Bazengele Paul atene Nzapa ‘asara nzoni bê mingi na zo’. Ge, Paul ayeke fa lani  so Nzapa asara nzoni bê, ndali ti so lo soro na lege ti yingo vulu awakua ti lo so ayeke mbilimbili-kue ape ti wara fini na yayu (aÉph. 2:4-7). Me Jéhovah asara nzoni bê gï na awakua ti lo so ape. David, mbeni zo ti sungo psaume, atene: “Jéhovah asara nzoni na azo kue, nga a yeke bâ nzoni bê ti lo na yâ ti akusala ti lo kue.” (Ps. 145:9). So Jéhovah aye azo, lo yeke sara nzoni bê na ala na ngoi kue so lo bâ so mbeni raison ayeke dä ti sara ni.

5. Tongana nyen la Jésus amanda ye na ndö ti nzoni bê ti Jéhovah?

⁵ Zo so ahinga nzoni mingi tongana nyen la Jéhovah ayeke sara nzoni bê na azo ayeke Jésus. Lo na Babâ ti lo ayeke lani na yayu a sara angu saki mingi (aProv. 8:30, 31). Fani mingi Jésus abâ tongana nyen la Babâ ti lo asara ye na nzoni bê na azo so siokpari ayeke na terê ti ala (Ps. 78:37-42). Na yâ ti afango ye ti Jésus, fani mingi lo sara tënë na ndö ti pendere sarango ye ti Babâ ti lo so.

6. Tongana nyen la Jésus a-aidé e ti comprendre sarango ye na nzoni bê ti Babâ ti lo?

⁶ Tongana ti so a fa na yâ ti article so ahon, Jésus asara kua na toli ti molenge so agirisa lege ti aidé e ti comprendre tongana nyen la Jéhovah aye mingi ti sara nzoni bê na zo. Molenge ni aquitté da na lo “buba aye ti lo na sarango aye ti kirikiri.” (Luc 15:13). Na pekoni, lo changé bê ti lo, lo sara terê ti lo kete nga lo kiri na kodro. Babâ ti lo asara ye tongana nyen? Jésus atene: “Tongana [molenge ni angbâ] ayo, lê ti babâ ti lo atï na ndö ti lo na mawa ti lo asara babâ ni. Babâ ni akpe loro agbu lo na kate na lo su ngbangba ti lo yeke.” Babâ ni azia kamene na lê ti molenge ti lo ape. Me na nzoni bê, lo pardonné lo nga lo kiri lo yamba lo na yâ ti sewa ni. Babâ so asara ye na nzoni bê aye ti sara tënë ti Jéhovah. Na lege ti tapande so andu bê so, Jésus afa na e so Babâ ti lo ayeke nduru ti pardonné azo so asara siokpari me so achangé bê ti ala biani.—Luc 15:17-24.

7. Tongana nyen la sarango ye na nzoni bê ti Jéhovah afa so lo yeke na ndara mingi?

⁷ Jéhovah ayeke sara ye na nzoni bê ndali ti so lo yeke na ndara mingi. Jéhovah ayeke mû lakue adesizion so ayeke nzoni ndali ti azo so lo créé ala. Bible atene so ‘ndara so alondo na nduzu ahinga ti sara nzoni bê mingi na zo nga asi singo na anzoni lengo’. (Jacq. 3:17). Tongana mbeni babâ ti ndoye, Jéhovah ahinga so nzoni bê ti lo ayeke ga na anzoni ye na amolenge ti lo (Ps. 103:13; És. 49:15). Nzoni bê ti  Nzapa asara si azo ayeke na beku atâa so ala yeke mbilimbili-kue ape. So Jéhovah ayeke na ndara mingi, lo yeke sara lakue nzoni bê na zo tongana lo bâ so mbeni raison ayeke dä ti sara ni. Me Jéhovah ahinga nga na ngoi wa la lo doit ti sara nzoni bê na zo ape. So lo yeke na ndara, nzoni bê ti lo asara lâ oko ape si lo kanga lê na ndö ti sioni ye.

8. Na ambeni ngoi, nyen la e doit ti sara? Ngbanga ti nyen?

⁸ Bâ so mbeni wakua ti Nzapa asoro ti sara mbeni siokpari. Nyen la e doit ti sara? Na gbe ti yingo ti Nzapa, Paul atene: “Ala zia ti sara songo na [lo].” (1 aCor. 5:11). Azo so asara siokpari si achangé bê ti ala ape, a yeke bi ala na gigi. A lingbi a sara ni ti bata aita ti e so ayeke be-ta-zo nga ti fa so e sara ye alingbi na alege ti Jéhovah so ayeke nzoni-kue. Me ambeni zo apensé so tongana a bi mbeni zo na gigi, Nzapa asara nzoni bê na lo ape. Eskê a yeke tâ tënë? Zia e bâ ni.

9-10. Ti gue oko na aHébreu 12:5, 6, ngbanga ti nyen la e peut ti tene so bingo zo na gigi ayeke sarango ye na nzoni bê? Mû mbeni tapande ti fa ni.

⁹ Tongana e mä mbeni tokua na ngoi ti bungbi so atene mbeni zo so e hinga lo nga e ye lo “ayeke Témoin ti Jéhovah encore ape,” a yeke sara e vundu mingi. E peut ti hunda terê ti e, e tene: A doit gï ti bi lo na gigi? Eskê bingo zo na gigi ayeke biani sarango ye na nzoni bê? En. Tongana a suku pëpe na mbeni zo so a bezoin ti tene a suku na lo, a yeke sarango ye na ndara la ape, a sara nzoni bê na lo ape wala a ye lo ape (aProv. 13:24). Tongana a bi mbeni zo so achangé bê ti lo ape na gigi, a peut ti aidé lo ti changé? En, a peut ti aidé lo. Aita mingi so asara lani mbeni kota siokpari atene so bingo ala na gigi a-aidé ala ti bâ so siokpari so ala sara lani ayeke sioni mingi. A aidé nga ala ti changé bê ti ala, ti changé sarango ye ti ala nga ti kiri na Jéhovah.—Diko aHébreu 12:5, 6.

¹⁰ Bâ mbeni tapande. Mbeni berger abâ so terê ti mbeni taba ti lo ason. Lo hinga so, ti soigné lo, a hunda ti tene lo zia lo nde na atanga ni. Ye oko, ataba aye mingi ti duti na terê ti mba, na tongana ala yeke na terê ti mba ape, li ti ala apeut ti ga kirikiri. So berger ni azia taba ni nde ti soigné lo so, a ye ti fa so lo yeke sioni berger? Ên-ën. Lo hinga so tongana lo zia taba ni na popo ti amba ti lo, kobela ni ayeke gbu ala. So lo zia taba ni nde, a bata atanga ni.—Bâ Lévitique 13:3, 4.

11. (a) Na yâ ti aye wa la mbeni zo so a bi lo na gigi ayeke tongana mbeni taba so terê ti lo ason? (b) Nyen la azo so a bi ala na gigi apeut ti sara? Mungo maboko wa la ala peut ti wara?

¹¹ Tongana a bi mbeni Chrétien na gigi, e peut ti haka lo na mbeni taba so terê ti lo ason. So songo ti lo na Jéhovah abuba, lo yeke tongana zo so terê ti lo ason (Jacq. 5:14). Tongana ti so mbeni zo so ayeke na kobela apeut ti mû ni na amba ti lo, mbeni zo so songo ti lo na Jéhovah abuba apeut ti pusu amba ti lo ti sara asioni ye. Tongaso, na yâ ti ambeni ye, a yeke kota ye ti tene a bi zo so asara siokpari na gigi. Ye so afa so Jéhovah aye awakua ti lo so ayeke be-ta-zo, na a peut ti mû maboko na zo so asara sioni ni ti bâ so ye so lo sara ayeke tâ sioni mingi nga ti changé bê ti lo. Atâa so lo ngbâ na gigi, lo peut ti ga na abungbi ti wara afango ye ti Bible so apeut ti kiri ti kpengba mabe ti lo. Lo peut nga ti mû ambeti ti diko nga ti bâ Télé JW. Tongana a-ancien abâ so lo yeke sara achangement, ngoi na ngoi ala peut ti mû na lo awango so apeut ti aidé lo ti kiri ti leke songo ti lo na Jéhovah, tongaso si lo peut ti kiri na bungbi. *

12. Mbeni ye so a-ancien apeut ti sara na ndoye nga na nzoni bê na zo so asara siokpari si ake ti changé bê ti lo ayeke so wa?

 ¹² A yeke kota ye ti girisa ape so gï azo so asara siokpari si ake ti changé bê ti ala la ayeke bi ala na gigi. A-ancien ahinga so ala doit ti gbu li ti ala nzoni kozo si ala mû desizion ti bi mbeni zo na gigi. Ala hinga so Jéhovah ayeke punir zo “alingbi na ni”. (Jér. 30:11). Ala ye aita ti ala na ala ye pëpe ti sara mbeni ye so ayeke buba songo ti aita ti ala na Jéhovah. Me na ambeni ngoi, ndoye nga na nzoni bê ayeke pusu ala ti bi na gigi mbeni zo so asara siokpari.

13. Ngbanga ti nyen la a doit lani ti bi mbeni Chrétien so ayeke na Corinthe na gigi?

¹³ Gbu li na ndö ti ye so bazengele Paul asara lani na mbeni zo so asara siokpari si ake ti changé bê ti lo. Mbeni Chrétien na Corinthe ayeke lango lani na wali ti babâ ti lo. So ye ti songo bê! Paul ahinga so Jéhovah atene lani na azo ti Israël, atene: “Koli so alango na wali ti babâ ti lo abi nengo ti babâ ti lo na sese awe. Ala fâ ala use kue.” (Lév. 20:11). Paul alingbi lani pëpe ti tene so a yeke nzoni a fâ koli so. Me lo mû yanga na aita ti Corinthe ti bi lo na gigi. Sioni sarango ye ti koli so ayeke buba lani sarango ye ti aita na yâ ti congrégation, ambeni ayeke même lani na kamene ape ndali ti sioni sarango ye ti lo so.—1 aCor. 5:1, 2, 13.

14. Tongana nyen la Paul asara lani nzoni bê na koli so a bi lo lani na gigi na Corinthe? Ngbanga ti nyen? (2 aCorinthien 2:5-8, 11).

¹⁴ Ambeni ngoi na pekoni, Paul amä so koli so asara akota changement. Lo changé bê ti lo biani. Atâa so koli so abi lani kamene na ndö ti congrégation, Paul atene na a-ancien so lo ye pëpe ti sara si ye aga ngangu mingi na koli so. Lo tene na ala, lo tene: Ala “pardonné lo na bê ti ala kue nga ala dë bê ti lo”. Bâ ndani so Paul atene na ala ti sara tongaso, lo tene: “Si vundu so asara lo mingi so awoko lo pëpe.” Paul abâ lani mawa ti koli so achangé bê ti lo so. Bazengele ni aye lani pëpe ti bâ so vundu ahon ndö ti koli ni ndali ti aye so lo sara na asara si lo zia lege ti gingo ti tene a pardonné lo.—Diko 2 aCorinthien 2:5-8, 11.

15. Tongana nyen la a-ancien ayeke woko yâ ti fango ngbanga ape me ala yeke sara ye na nzoni bê?

¹⁵ Tongana ti Jéhovah, a-ancien aye mingi ti sara ye na nzoni bê. A-ancien ayeke suku na zo ngangu tongana a hunda ti sara ni me ala yeke sara ye na nzoni bê tongana mbeni raison ti sara ni ayeke dä. Tongana a-ancien asuku pëpe na zo so asara sioni ye, so sarango ye na nzoni bê la ape; so kangango lê na ndö ti sioni sarango ye la. Me eskê gï a-ancien la adoit ti sara ye na nzoni bê?

16. A-Proverbe 21:13 atene nyen la Jéhovah ayeke sara na azo so asara ye na nzoni bê ape?

¹⁶ A-Chrétien kue agi ti sara ye na nzoni bê tongana Jéhovah. Ngbanga ti nyen? Mbeni raison ni ayeke so Jéhovah ayeke mä pëpe azo so asara ye na amba ti ala na nzoni bê ape. (Diko aProverbe 21:13.) Zo oko na popo ti e aye pëpe ti tene Jéhovah ake ti mä asambela ti lo, tongaso e yeke sara kue ti ga pëpe zo so asara ye pëpe na nzoni bê. E yeke ke pëpe ti mä mbeni mba ti e Chrétien so ayeke bâ pasi, me e yeke lakue nduru ti mä “toto ti zo ti mawa”. Legeoko nga, e yeke sara ye alingbi na wango so: “Ti zo so ayeke sara nzoni bê na mba ti lo pëpe, a yeke sara ande nzoni bê na lo pëpe na ngoi so a fâ ngbanga na li ti lo.” (Jacq. 2:13). Tongana e sara terê ti e kete e girisa ape so e bezoin mingi ti tene a sara nzoni bê na e, a yeke pusu e ti sara nzoni bê na azo. E ye mingi ti sara ye na nzoni bê na ngoi so mbeni zo so asara sioni ye si achangé bê ti lo akiri na bungbi.

17. Tongana nyen la Gbia David afa so lo sara ye na nzoni bê?

¹⁷ Atapande so ayeke na yâ ti Bible apeut ti aidé e ti sara ye na nzoni bê nga na ngangu ape. Na tapande, gbu li na ndö ti Gbia David. Fani mingi, lo sara ye na nzoni bê. Atâa so Saül aye lani ti fâ lo, lo sara ye na nzoni bê na gbia so Nzapa asoro lo; lo gi lâ oko ape ti sara sioni na lo.—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Fani use David asara ye na nzoni bê ape. A yeke na angoi wa?

¹⁸ Ye oko, lakue la David asara ye na nzoni bê ape. Na tapande na ngoi so Nabal, mbeni koli so ayeke sara ka ye na ngangu, asara tënë na lo na nengo zo ape nga lo ke ti mû kobe na David na azo ti lo, ngonzo asara David na lo mû desizion ti fâ lo na akoli ti da ti lo kue. Me Abigaïl, wali ti Nabal, ayeke zo so ayeke sara ye na nzoni bê nga akanga bê, lo ga na kobe hio na David. Tongaso David afâ pëpe Nabal na azo ti lo.—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Mbeni lâ, prophète Nathan atene na David tënë ti mbeni zo ti mosoro so agbu na ngangu taba ti mbeni voizin ti lo so ayeke wayere, voizin ni aye taba ni mingi. Ngonzo agbu David na lo tene: “Ti tâ tënë ni, so Jéhovah ayeke na fini, zo so asara ye so alingbi na kuâ!” (2 Sam. 12:1-6). David ahinga lani Ndia ti Moïse. Tongana mbeni zo anzi taba oko, lo yeke mû ataba osio na place ni (Ex. 22:1). So lo tene koli ni alingbi na kuâ, ngbanga so lo fâ ayeke ngangu mingi. Nathan ayeke tene lani mbaï so na David ti aidé lo ti hinga so aye so lo sara ayeke tâ sioni mingi. Jéhovah asara nzoni bê mingi na David ahon ye so David atene a doit ti sara na zo ti nzingo taba ti yâ ti toli ti Nathan so.—2 Sam. 12:7-13.

20. Nyen la e peut ti manda na lege ti tapande ti David?

²⁰ Bâ so na ngoi so ngonzo agbu David, lo tene so Nabal na akoli ti da ti lo kue alingbi na kuâ. Ambeni ngoi na pekoni, David atene so  zo ti mosoro ti yâ ti tapande ti Nathan alingbi na kuâ ndali ti ye so lo sara. So David ayeke lani mbeni zo so asara ye na nzoni bê, ngbanga ti nyen la lo fâ ngbanga ngangu na ndö ti zo ti nzi so? Gbu li na ndö ti aye so asi na David ade ti ninga ape. Na ngoi ni so, conscience ti David ayeke fâ lani ngbanga na ndö ti lo. Tongana mbeni zo afâ ngbanga ngangu na ndö ti amba ti lo, a fa so songo ti lo na Jéhovah ayeke nzoni ape. Jésus agboto lani mê ti adisciple ti lo ngangu, lo tene: “Ala zia ti fâ ngbanga na li ti azo si a fâ ngbanga na li ti ala pëpe, teti a yeke oko ngbanga so ala yeke fâ na li ti azo si a yeke fâ ande na li ti ala.” (Mat. 7:1, 2). Tongaso, a yeke nzoni e sara kue ti kpe ti fâ ngbanga ngangu na li ti azo, me e gi ti “sara nzoni bê mingi na zo” tongana ti Nzapa ti e.

21-22. Na ambeni lege wa la e peut ti sara ye na nzoni bê?

²¹ Tongana e sara ye na nzoni bê, e yeke bâ gï mawa ti azo ape. Nzoni bê ayeke pusu mbeni zo ti mû maboko na azo. Tongaso, e kue e peut ti gi ti hinga zo wa la na yâ ti sewa ti e, na yâ ti congrégation wala na yâ ti vaka ti e abezoin mungo maboko. E yeke bâ so aye ayeke mingi so na yâ ni e peut ti sara ye na nzoni bê. Eskê mbeni zo abezoin dengo bê? Eskê e peut ti sara mbeni ye ti mû maboko na ambeni zo, na tapande ti mû na ala kobe wala ti sara mbeni ye so afa so e pensé na ala? Eskê mbeni zo so a kiri na lo na bungbi abezoin mbeni kamarade ti dë bê ti lo nga ti kpengba lo? Eskê e peut ti fa na azo nzoni tënë so adë bê ti zo? So ayeke mbeni lege so ayeke nzoni mingi ti sara ye na nzoni bê na zo kue so e tingbi na lo.—Job 29:12, 13; aRom. 10:14, 15; Jacq. 1:27.

²² Tongana e bâ so ambeni zo ayeke dä so abezoin aye so, e yeke bâ so aye ayeke mingi so na yâ ni e lingbi ti sara ye na nzoni bê. Tongana e sara ye na nzoni bê, e yeke zia ngia mingi na bê ti Babâ ti e ti yayu, Nzapa so ayeke “sara nzoni bê mingi na zo”.