1. Tënë wa la mbeni ange angbâ ti tene? A ye ti tene nyen ndali ti e?

 TONGANA mbeni ange aye ti sara tënë na mo, eskê mo yeke mä ni? Laso, mbeni ange angbâ ti sara tënë “na amara kue, akete mara kue, azo ti ayanga ti kodro kue nga na azo ti kodro kue.” Tënë ti nyen la lo ngbâ ti tene? Lo yeke tene: “Ala kpe mbeto ti Nzapa . . . ala voro Lo so asara yayu na sese.” (Apoc. 14:​6, 7). Jéhovah ayeke oko tâ Nzapa so a yeke nzoni azo kue avoro lo. E peut ti kiri singila mingi so lo mû na e pasa ti voro lo na yâ ti kota temple ti lo ti yingo.

2. Temple ti Jéhovah ti yingo ayeke nyen? (Bâ nga encadré “ Ye so temple ni ayeke ni ape.”)

² Temple ti yingo ayeke mbilimbili nyen? E peut ti wara anzene nzene tënë na ndö ni na ndo wa? Temple ti yingo ayeke mbeni vrai da ape. A yeke ye so Jéhovah aleke ti tene na lege ni e voro lo na lege so lo ye grâce na ye so Jésus afuta ti zi azo. Bazengele Paul afa ambeni ye na ndö ni na ngoi so lo tokua lettre na akozo Chrétien so ayeke aHébreu so ayeke na Judée. b

3-4. Agingo bê wa la Paul ayeke lani na ni na ndö ti aChrétien so ayeke aHébreu so ayeke na Judée? Lo aidé lani ala tongana nyen?

³ Ngbanga ti nyen la Paul asû lettre na aChrétien so ayeke aHébreu so ayeke na Judée? Peut-être a yeke ndali ti akota raison use. Kozo ni, lo ye ti kpengba ala. Kozo si ala ga aChrétien, mingi ti ala ayeke sara lani bungbi ti vorongo Nzapa ti aJuif. Peut-être angbene kota zo ti nzapa ti ala ahe ala ndali ti so ala ga aChrétien. Ngbanga ti nyen? Ngbanga  ti so ala yeke na temple ti voro Nzapa dä ape, ala yeke na gbalaka ti yâa sandaga na ndö ni na Nzapa ape nga ala yeke na aprêtre ape. Ye so apeut lani ti découragé adisciple ti Christ so nga ti sara si mabe ti ala awoko (aHéb. 2:1; 3:​12, 14). Bê ti ambeni apeut ti pusu même ala lani ti kiri na yâ ti bungbi ti vorongo Nzapa ti aJuif.

⁴ Use ni, Paul afa so aChrétien so ayeke sara lani effort ape ti mä yâ ti afini fango ye wala afango ye so ndani alï mingi, so ti tene “kpengbango kobe” so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa (aHéb. 5:​11-14). A yeke polele so ambeni angbâ lani ti hule na terê ti Ndia ti Moïse. Me Paul afa so asandaga so Ndia ahunda apeut ti zi siokpari biani biani ape. Ndani la ‘a pusu Ndia ni yamba’. Tongaso, Paul afa na ala ambeni tâ tënë so ndani alï mingi. Lo dabe ti amba ti lo Chrétien na ndö ti “beku so ayeke nzoni” so ala yeke na ni grâce na sandaga so Jésus amû so apeut biani ti aidé ala ti ga “nduru na Nzapa.”—aHéb. 7:​18, 19.

5. Nyen la e bezoin ti comprendre na yâ ti mbeti na aHébreu? Ngbanga ti nyen?

⁵ Paul afa na aita ti lo aHébreu ndani so vorongo so ala yeke voro na Nzapa ayeke kota ahon vorongo so ala yeke voro na lo ândö. Fason so aJuif ayeke voro lani na Nzapa ti gue oko na Ndia ayeke lani gï “gbe ti dê ti mbeni ye so ayeke ga ande, me tâ ye ni ayeke ti Christ.” (aCol. 2:17). Gbe ti dê ti mbeni ye akpa gï ye ni kpango, me a yeke vrai ye ni ape. Legeoko nga, fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö ayeke gbe ti dê ti vorongo Nzapa so ayeke kota mingi, so ti tene vorongo so e yeke voro lo na yâ ti temple ti lo ti yingo. Temple ti yingo so ayeke ye so Jéhovah aleke so na lege ni lo yeke pardonné asiokpari ti e tongaso si e peut ti voro lo tongana ti so lo ye. Ndani la a yeke kota ye mingi ti comprendre ye so Jéhovah aleke so. Zia e haka “gbe ti dê” (fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö) na “tâ ye ni” (fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa) tongana ti so a fa na yâ ti mbeti na aHébreu. Tongana e sara ni, e peut ti comprendre nzoni temple ti yingo nga ti comprendre nzoni tongana nyen la a bâ e.

6. Nyen la a yeke sara lani na tabernacle?

⁶ Fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö. Paul asara tënë na ndö ti tabernacle so Moïse aleke ni na ngu 1512 kozo na ngoi  ti e. (Bâ encadré “Fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö—Fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa.”) Tabernacle ayeke lani mbeni ye so akpa tente so, na tongo nda ni, azo ti Israël ayeke yô ni na mbeni ndo ti gue na ni na mbeni. Ala sara kua na ni nduru na ngu 500 juska a leke temple na Jérusalem (Ex. 25:​8, 9; Nom. 9:22). “Tente ti bungbi” ayeke lani ndo so azo ti Israël ayeke gue dä ti ga nduru na Nzapa, ti yâa na lo asandaga nga ti voro lo (Ex. 29:​43-46). Ye oko, tabernacle aye nga ti sara tënë ti mbeni ye so ayeke kota mingi, so ayeke bâ gigi ndali ti aChrétien.

7. Temple ti yingo abâ gigi lawa?

⁷ Fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa. Ngbene tabernacle ayeke lani “gbe ti dê ti aye ti yayu ni”, na a ye ti sara tënë ti temple ti Jéhovah ti yingo. Paul atene so “tente [wala tabernacle] so ayeke tapande ndali ti ngoi ti fadeso”. (aHéb. 8:5; 9:9). Tongaso, na ngoi so lo tokua mbeti na aHébreu, temple ti yingo ayeke dä awe. A bâ gigi lani na ngu 29. Na ngu ni so, Jésus awara batême, Nzapa asoro lo na lege ti yingo vulu nga lo komanse ti sara kua tongana “kota prêtre [ti Jéhovah] so ahon atanga ni kue” na yâ ti temple ti yingo. c—aHéb. 4:14; Kus. 10:​37, 38.

8-9. Ti gue oko na aHébreu 7:​23-27, kota kangbi wa la ayeke na popo ti akota prêtre ti Israël nga na Jésus Christ, Kota prêtre so ahon atanga ni kue?

⁸ Fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö. Kota prêtre ayeke sara lani tënë na iri ti azo ti Israël na devant ti Nzapa. Jéhovah asoro lani Aaron, kozo kota prêtre, na ngoi so a yeke mû tabernacle na Lo. Ye oko, tongana ti so Paul afa, “azo mingi aga ândö aprêtre na peko ti terê ngbanga ti so kuâ akanga lege na ala ti ngbâ ti sara kua ti prêtre”. d (Diko aHébreu 7:​23-27.) So akota prêtre so ayeke lani mbilimbili-kue ape, ala doit nga lani ti mû asandaga ndali ti asiokpari ti ala wani. So ayeke kota kangbi so ayeke na popo ti akota prêtre na Israël na Jésus Christ, so ayeke Kota prêtre ahon atanga ni kue.

⁹ Fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa. Jésus Christ, so ayeke Kota prêtre ti e, ayeke “mbeni wakua . . . ti tâ tente so Jéhovah si ayâa ni na nduzu, me zo pëpe.” (aHéb. 8:​1, 2). Paul afa so “ndali ti so [Jésus angbâ] na fini lakue lakue, mbeni zo ti mû kua ti prêtre na peko ti lo ayeke dä pëpe.” Paul atene nga so “sioni ye oko ayeke na terê ti [Jésus] pëpe, kangbi ayeke na popo ti lo na awasiokpari” nga, nde na akota prêtre ti Israël, “lo yeke na bezoin pëpe ti mû asandaga lâ na lâ” ndali ti asiokpari ti lo wani. Fadeso, zia e bâ kangbi so ayeke na popo ti agbalaka nga na asandaga na ngoi ti vorongo Nzapa ti aJuif na ti ngoi ti aChrétien.

10. Asandaga so a zö na ndö ti gbalaka ti cuivre aye ti sara tënë ti nyen?

¹⁰ Fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö. Na gigi na yanga ti tabernacle, a yeke zö lani anyama so a mû na sandaga na Jéhovah na ndö ti mbeni gbalaka ti cuivre (Ex. 27:​1, 2; 40:29). Ye oko, asandaga so apeut lani ape ti sara si a pardonné siokpari ti azo ni biani biani (aHéb. 10:​1-4). Asandaga ti anyama so a yeke mû lani na tabernacle aye  ti sara tënë ti sandaga so ayeke mû lege ti tene a pardonné siokpari ti azo biani biani.

11. Jésus amû lani terê ti lo na sandaga na ndö ti gbalaka wa? (aHébreu 10:​5-7, 10).

¹¹ Fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa. Jésus ahinga lani so Jéhovah atokua lo na sese ti mû fini ti lo na sandaga tongana ye so a futa ti zi azo (Mat. 20:28). Tongaso, na ngoi ti batême ti Jésus, lo mû terê ti lo ti sara ye so Jéhovah aye (Jean 6:38; aGal. 1:4). Gbalaka so Jésus amû terê ti lo na sandaga na ndö ni aye ti sara tënë ti ‘ye so bê ti Nzapa aye’. Jésus amû fini ti lo na sandaga “gï fani oko biani biani awe” ti zi, wala ti kanga biani biani ndö ti siokpari ti azo kue so amä na bê na Christ. (Diko aHébreu 10:​5-7, 10.) Fadeso, e yeke gi ti hinga ye so ambage nde nde ti tabernacle ni aye ti tene.

12. Zo wa la apeut lani ti lï na Ndo so ayeke nzoni-kue nga na Ndo so ayeke nzoni kue kue kue ti tabernacle?

¹² Fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö. Fason so lani a leke na yâ ti tabernacle nga na yâ ti atemple na Jérusalem akpa terê mingi. Na yâ ni, a yeke wara lani ando use: “Ndo so ayeke nzoni-kue” nga na “Ndo so ayeke nzoni kue kue kue.” Mbeni rideau la akangbi popo ti ando use so (aHéb. 9:​2-5; Ex. 26:​31-33). Na Ndo so ayeke nzoni-kue, mo yeke wara ye ti yongo lampe so a sara ni na lor, gbalaka ti zongo na dukane nga na table so a yeke zia amapa na gbele Jéhovah na ndö ni. Gï azo so “a soro ala na a zia ala na kua ti prêtre” la a mû lege na ala ti lï na Ndo so ayeke nzoni-kue ti sara akua so ayeke  nzoni-kue (Nom. 3:​3, 7, 10). Na Ndo so ayeke nzoni kue kue kue, a yeke wara sanduku ti mbele so a sara ni na lor, so afa so Jéhovah ayeke dä (Ex. 25:​21, 22). Gï kota prêtre la a mû lege na lo ti tene ngu oko oko lo hon na yâ ti rideau ni ti gue na Ndo so ayeke nzoni kue kue kue na Lango ti zingo siokpari (Lév. 16:​2, 17). Ngu oko oko, lo yeke lï na mênë ti anyama ti zi siokpari ti lo wani nga na ti azo ti mara ni kue. Na nda ni, na lege ti yingo vulu, Jéhovah asara si a hinga polele nda ti ambage ti tabernacle so.— aHéb. 9:​6-8.

13. Ndo so ayeke nzoni-kue nga na Ndo so ayeke nzoni kue kue kue ti tabernacle aye ti sara tënë ti nyen na yâ ti fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa?

¹³ Fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa. A soro ambeni disciple ti Christ na lege ti yingo vulu ti gue na yayu, na songo so ala yeke na ni na Jéhovah ayeke nde. Jésus na azo 144000 so ayeke sara kua ti prêtre na yayu (Apoc. 1:6; 14:1). Ndo so ayeke nzoni-kue aye ti fa so, na ngoi so ala ngbâ na sese, a mû ala ti ga amolenge ti Nzapa na lege ti yingo (aRom. 8:​15-17). Ndo so ayeke nzoni kue kue kue aye ti sara tënë ti yayu, ndo so Jéhovah ayeke dä. “Rideau” so akangbi popo ti Ndo so ayeke nzoni-kue nga na Ndo so ayeke nzoni kue kue kue aye ti sara tënë ti terê ti Jésus so akanga lege na lo ti gue na yayu ti sara kua ti Kota prêtre so ahon atanga ni kue na yâ ti temple ti yingo. So Jésus amû terê ti lo na sandaga ndali ti azo, lo zi lege na aChrétien kue so a soro ala na lege ti yingo vulu ti gue na yayu. Ti wara futa ti ala na yayu ala doit ti gue na terê ti ala ti zo ape (aHéb. 10:​19, 20; 1 aCor. 15:50). Na peko ti so a zingo Jésus na kuâ, lo lï na Ndo so ayeke nzoni kue kue kue ti temple ti yingo, ndo so aChrétien kue so a soro ala ti gue na yayu ayeke wara ande lo kâ.

14. Ti gue oko na aHébreu 9:​12, 24-26, ngbanga ti nyen la vorongo Jéhovah na yâ ti temple ti lo ti yingo ayeke nzoni mingi?

¹⁴ Ge, e peut ti bâ polele so ye so Jéhovah aleke ti tene a voro lo na lege ni grâce na ye so Jésus Christ afuta ti zi azo nga na kua ti lo ti kota prêtre ayeke nzoni mingi. Kota prêtre ti Israël ayeke lï lani na mênë ti anyama so a mû na sandaga na Ndo so ayeke nzoni kue kue kue so zo la aleke ni, me Jésus alï “tâ na yayu”, ndo so ayeke nzoni-kue ahon atanga ni kue, ti luti na devant ti Jéhovah. Kâ, lo fa na Jéhovah ngere ti fini ti lo so ayeke mbilimbili-kue so lo mû ni ndali ti e “ti zi biaku siokpari [ti e] na lege ti sandaga ti terê ti lo wani.” (Diko aHébreu 9:​12, 24-26.) Sandaga ti Jésus asara si Nzapa ayeke pardonné siokpari ti e biani biani teti lakue lakue. Tongana ti so e yeke gue ti bâ, atâa beku ti e ayeke ti gue na yayu wala ti ngbâ na ndö ti sese, e kue e peut ti voro Jéhovah na yâ ti temple ti lo ti yingo.

15. Azo wa la ayeke sara kua lani na lê ti lacour ti tabernacle?

¹⁵ Fason so aJuif ayeke voro na Nzapa ândö. Tabernacle ayeke lani na mbeni lacour so akono, so gbagba ayeke na terê ni so aprêtre ayeke sara kua ti ala dä. Na lê ti lacour ni, mo yeke wara mbeni kota gbalaka ti cuivre ti zongo asandaga so agbi kue. Mo yeke wara nga mbeni kota sembe ti cuivre so ngu ayeke na yâ ni so aprêtre ayeke sukula na terê ti ala kozo si ala sara kua so ayeke nzoni-kue (Ex. 30:​17-20; 40:​6-8). Ye oko, atemple so a leke ambeni ngoi na pekoni ayeke nga na mbeni kota lacour so azo so ayeke aprêtre ape apeut ti luti dä ti voro Nzapa.

16. Azo wa la ayeke sara kua na lê ti alacour ti temple ti yingo?

 ¹⁶ Fason so aChrétien ayeke voro na Nzapa. Kozo ti gue na yayu ti sara kua na terê ti Jésus tongana aprêtre, aChrétien so a soro ala ti gue na yayu so ayeke na sese ayeke sara kua ti ala be-ta-zo na lê ti lacour ti mbage ti yâ ni ti temple ti yingo. Kota sembe ti ngu so ayeke dä adabe ti ala, nga na aChrétien kue, so a yeke kota ye ti ngbâ ti duti na anzoni sarango ye nga ti ngbâ ti duti na kpengba songo na Jéhovah. Tongaso “azo mingi mingi,” so ayeke mû maboko na aita ti Christ so a soro ala ti gue na yayu, ayeke voro Nzapa na ndo wa? Bazengele Jean abâ lani so “ala yeke luti na devant ti trône” na sese ge na ndo so ayeke tongana kota lacour. Kâ, “ala yeke sara na [Nzapa] kusala so ayeke nzoni-kue bï na lâ na yâ ti temple ti lo.” (Apoc. 7:​9, 13-15). E kiri singila mingi na Jéhovah so amû na e pasa ti voro lo na yâ ti kota temple ti lo ti yingo.

17. Asandaga wa la e yeke na pasa ti mû na Jéhovah?

¹⁷ Laso, aChrétien kue ayeke na pasa ti mû asandaga na Jéhovah na lege so ala mû ngoi ti ala, ngangu ti ala nga na aye ti ala ti sara na lo. Tongana ti so Paul atene na aChrétien so ayeke aHébreu, e peut ti “mû lakue na Nzapa sandaga ti gonda, so ti tene lengo ti yanga so ayeke fa iri ti lo dandara.” (aHéb. 13:15). E peut ti fa so e kiri singila ndali ti pasa so e yeke na ni ti voro Jéhovah na lege so e sara ye kue so e peut ti sara ti voro lo.

18. Ti gue oko na aHébreu 10:​22-25, aye wa la a yeke nzoni e sara ni lakue? Nyen la a yeke nzoni e girisa ni lâ oko ape?

¹⁸ Diko aHébreu 10:​22-25. Nduru na hunzingo ti lettre ti Paul na aHébreu, lo sara tënë na ndö ti aye so a yeke nzoni e sara ni lakue ti voro Jéhovah. A yeke aye tongana sambela, fango tënë ti beku ti e na azo, gango na bungbi nga ti kpengba amba ti e na “ti sara ni mingi ahon ti kozo, so [e] bâ lango [ti Jéhovah] ayeke pusu nduru.” Nduru na hunzingo ti mbeti ti Apocalypse, ange ti Jéhovah atene: “Mo voro Nzapa!” (Apoc. 19:10; 22:9). Lo tene tënë so fani use ti fa so a yeke kota ye mingi ti sara ni. Zia e girisa lâ oko ape tâ tënë so ndani alï mingi na ndö ti kota temple ti Jéhovah ti yingo nga e kiri singila so e yeke na pasa ti voro Nzapa ti e so ayeke kota mingi.