1. Jéhovah akpengba lani awakua ti lo ti ândö tongana nyen?

 BIBLE atene fani mingi so akoli so ayeke be-ta-zo ayeke azo so ayeke na ngangu. Me a yeke pëpe lakue la ala bâ so ala yeke na ngangu. Na tapande, na ambeni ngoi Gbia David abâ so lo “kpengba tongana hoto”, me na ambeni ngoi “mbeto ahon ndö ti [lo].” (Ps. 30:7). Yingo ti Nzapa amû lani na Samson kota ngangu. Me Samson ahinga so sân ngangu so alondo na Nzapa, lo yeke “woko nga [lo] yeke ga tongana tanga ti azo kue.” (aJu. 14:​5, 6; 16:17). Akoli be-ta-zo so ayeke lani na ngangu gï ndali ti so Jéhovah la amû ni na ala.

2. Ngbanga ti nyen la bazengele Paul atene so lo woko nga lo yeke na ngangu? (2 aCorinthien 12:​9, 10).

² Bazengele Paul ahinga lani so lo nga kue lo bezoin ngangu ti Jéhovah. (Diko 2 aCorinthien 12:​9, 10.) Tongana ti mingi ti e, Paul ayeke lani na akpale ti seni (aGal. 4:​13, 14). Na ambeni ngoi, a yeke nga lani ngangu na lo ti sara ye so ayeke na lege ni (aRom. 7:​18, 19). Na ambeni ngoi, lo gi nga bê ti lo nga mbeto ti ye so apeut ti si na lo asara lo (2 aCor. 1:​8, 9). Me, na ngoi so Paul awoko, a yeke na ngoi ni so la lo wara ngangu. Na lege wa? Jéhovah amû lani na Paul ngangu so lo bezoin ni ti gbu ngangu na yâ ti akpale so lo wara.

3. Ahunda wa la e yeke kiri tënë na ni na yâ ti article so?

³ Jéhovah atene lo yeke mû nga na e ngangu ti gbu ngangu (1 Pi. 5:10). Me e lingbi pëpe ti wara ngangu so sân ti sara effort. Na tapande, tongana a mû na mo kobe ti te, mo doit ti yôro maboko ti mo na yâ ti sembe ti kobe ni mo mû ni mo te, tongaso si mo peut ti bâ nzoni na lege ti vitamine so ayeke na yâ ti kobe ni. Legeoko nga, Jéhovah ayeke nduru ti mû na e ngangu so e bezoin ni, me e doit ti sara  ambeni ye si e wara ni. Nyen la Jéhovah aleke ti mû na e ngangu na lege ni? Nyen la e bezoin ti sara ti wara ngangu ni? E yeke kiri tënë na ahunda so na lege so e yeke bâ tongana nyen la Jéhovah akpengba lani prophète Jonas, Marie mama ti Jésus, nga na bazengele Paul. E yeke bâ nga tongana nyen la Jéhovah angbâ ti kpengba awakua ti lo tongaso laso.

4. E peut ti wara ngangu so alondo na Jéhovah tongana nyen?

⁴ Mbeni lege so e peut ti wara ngangu so alondo na Jéhovah ayeke ti sambela lo. Ti kiri tënë na sambela ti e, Jéhovah apeut ti mû na e “ngangu so ahon ti so zo ayeke na ni”. (2 aCor. 4:7). E peut nga ti wara ngangu tongana e diko Bible nga e gbu li na ndö ni (Ps. 86:11). Atënë so Jéhovah atene na e na yâ ti Bible “ayeke na ngangu ti sara ye”. (aHéb. 4:12). Tongana mo sambela Jéhovah nga mo diko Bible, mo yeke wara ngangu so mo bezoin ni ti gbu ngangu, ti ngbâ ti duti na ngia wala ti sara mbeni kua so a yeke ngangu na mo ti sara ni. Bâ tongana nyen la Jéhovah amû lani ngangu na prophète Jonas.

5. Ngbanga ti nyen la prophète Jonas abezoin lani ngangu?

⁵ Prophète Jonas abezoin lani ngangu. Jéhovah amû lani na lo mbeni ngangu kua ti sara ni, me lo kpe. Ye so asara si a ngbâ kete lo na azo so ayeke na yâ ti mbeni bateau akui na yâ ti mbeni kota pupu. Na ngoi so azo ti bateau ni abi lo na yâ ti ngu-ingo, mbeni kota susu amene lo. Na ngoi so Jonas ayeke na yâ ti susu ni mbeto asara lo ngangu. Mo pensé Jonas apensé lani nyen? Na tongo nda ni, peut-être lo pensé so lo yeke kui. Peut-être lo pensé so Jéhovah adö lo azia awe. Jonas adoit lani ti gi bê ti lo mingi.

6. Ti gue oko na Jonas 2:​1, 2, 7, nyen la akpengba lani Jonas na ngoi so lo yeke na yâ ti susu ni?

⁶ Nyen la Jonas asara lani ti wara ngangu na ngoi so lo yeke gï lo oko na yâ ti susu? Lo sambela lani Jéhovah. (Diko Jonas 2:​1, 2, 7.) Atâa so Jonas ake yanga ti Jéhovah, lo changé bê ti lo nga lo yeke na mabe so Jéhovah ayeke mä sambela ti lo. Jonas agbu nga li ti lo na ndö ti Mbeti ti Nzapa so lo diko ândö. E hinga ni ndali ti so na yâ ti sambela ti lo so ayeke na Jonas chapitre 2, gbâ ti atënë so lo tene ayeke atënë so ayeke na yâ ti Mbeti ti Psaume. (Na tapande, haka Jonas 2:​2, 5 na Psaume 69:1; 86:7.) A yeke polele so Jonas ahinga atënë ni so nzoni. Atënë so asara si Jonas ayeke na confiance so Jéhovah ayeke aidé lo. Jéhovah asö lani Jonas, na pekoni lo yeke nduru ti sara kua so Jéhovah amû na lo ti sara.—Jonas 2:10–3:4.

7-8. Tongana nyen la mbeni ita-koli na Taïwan awara ngangu na ngoi ti akpale so lo wara?

⁷ Tapande ti Jonas apeut ti aidé e na ngoi so e wara akpale nde nde. Na tapande, Zhiming, b mbeni ita-koli na Taïwan, ayeke na angangu kpale ti seni. Na ndö ni, azo ti sewa ti lo asara asioni ye na lo ndali ti so lo mä na bê na Jéhovah. Lo wara ngangu so alondo na Jéhovah na lege ti sambela nga na mandango ye. Lo tene: “Na ambeni ngoi, tongana akpale alondo, mbi yeke gi bê ti mbi mingi asara si mbi yeke kpô ape ti manda ye mbi wani.” Me lo découragé ape. Lo tene: “Kozo ni, mbi yeke sambela Jéhovah. Na pekoni, mbi yeke zia écouteur na mê ti mbi, mbi mä abia ti Royaume. Na ambeni ngoi, mbi yeke he même abia ni na  gbe ti go juska bê ti mbi adë. Na pekoni, mbi komanse ti manda ye.”

⁸ Mandango ye a-aidé Zhiming na mbeni lege so lo ku terê ti lo na ni ape. Na tapande, na ngoi so lo yeke wara sava na peko ti mbeni ngangu opération so a sara na lo, mbeni infirmier atene na lo so ndali ti so globule rouge ti lo ayeke mingi ape, lo bezoin ti tene a mû na lo mênë. Na bï so na ndade ni a opéré Zhiming, lo diko ye na ndö ti mbeni ita-wali so a sara na lo mara opération ni so. Globule rouge ti ita-wali ni ayeke même lani kete mingi ahon ti lo; me lo yeda ape ti tene a mû na lo mênë na lo wara sava. Ye so a-aidé lani Zhiming ti ngbâ be-ta-zo.

9. Tongana mbeni kpale ahon ndö ti mo, nyen la mo peut ti sara? (Bâ nga afoto.)

⁹ Eskê a si na mo awe so na ngoi ti mbeni kpale mo gi bê ti mo ahon ndö ni na mo peut ti sambela Jéhovah ape? Wala mo fatigué mingi na mo peut ti manda ye ape? Girisa ape so Jéhovah acomprendre ye so asi na mo nzoni mingi. Tongaso, même tongana mo tene mbeni nduru sambela, mo peut ti hinga biani so lo yeke mû na mo tâ gï ye so mo bezoin ni (aÉph. 3:20). Tongana a yeke ngangu na mo ti diko ye nga ti manda ye ndali ti so terê ti mo ason, mo fatigué wala mo gi bê ti mo mingi, mo peut ti mä audio ti Bible wala ti mbeni mbeti ti e. Tongana mo mä mbeni bia ti e wala mo bâ mbeni vidéo ti e na ndö ti jw.org, a peut ti aidé mo. Tongana mo sambela Jéhovah nga mo gi kiringo tënë ti lo na sambela ti mo na yâ ti Bible nga na yâ ti aye so lo mû na e, andâ mo yeke hunda lo ti kpengba mo la.

10. Aita ti e ayeke kpengba e tongana nyen?

¹⁰ Jéhovah apeut ti sara kua na aita ti e ti kpengba e. Tongana e wara mbeni kpale wala a yeke ngangu na e ti sara mbeni kua, ala peut ti ga “azo so adë bê ti [e] mingi.” (aCol. 4:​10, 11). E yeke mbilimbili na bezoin ti akamarade na “angoi ti vundu.” (aProv. 17:17). Tongana e woko, aita ti e apeut ti mû na e ye so e bezoin ni, ala peut ti dë bê ti e nga ti wa e ti ngbâ ti sara na Jéhovah be-ta-zo. Bâ tongana nyen la amba ti Marie, mama ti Jésus, akpengba lani lo.

11. Ngbanga ti nyen la Marie abezoin lani ti tene a kpengba lo?

 ¹¹ Marie abezoin lani ti tene a kpengba lo. Imaginé tongana nyen la Marie agi bê ti lo lani mingi na ngoi so ange Gabriel atene na lo so lo yeke mû ngo atâa so ade lo sara mariage ape. Ade lo bata molenge lâ oko ape, me lo doit ti bâ lege ti molenge-koli so ayeke ga Messie. So ade Marie abungbi na koli lâ oko ape, tënë ti nyen la lo yeke tene na Joseph, so aye ti mû lo?—Luc 1:​26-33.

12. Ti gue oko na Luc 1:​39-45, tongana nyen la Marie awara lani ngangu so lo bezoin ni?

¹² Tongana nyen la Marie awara lani ngangu so lo bezoin ni ti sara na kua so a mû na lo so ayeke nde nga so ayeke ngangu? Lo gi lani mungo maboko. Na tapande, lo hunda lani Gabriel ti fa na lo ambeni ye na ndö ti ye so a hunda na lo ti sara (Luc 1:34). Kete na pekoni, lo voyagé lo gue juska na mbage ti Judée so ayeke na “ando so ayeke na yâ ti ahoto” ti bâ fami ti lo, Élisabeth. Voyage so aga lani na anzoni ye. Élisabeth agonda lani Marie nga yingo ti Jéhovah apusu lo ti fa mbeni prophétie so akpengba zo na ndö ti molenge-koli so ayeke na yâ ti Marie. (Diko Luc 1:​39-45.) Marie atene so Jéhovah ‘asara aye ti ngangu na maboko ti lo.’ (Luc 1:​46-51). Jéhovah akpengba lani Marie na lege ti Gabriel na Élisabeth.

13. Tongana nyen la mbeni ita-wali na Bolivie abâ nzoni na peko ti so lo hunda amba ti lo Chrétien ti aidé lo?

¹³ Tongana ti Marie, mo nga kue, amba ti mo Chrétien apeut ti kpengba mo. Ita-wali Dasuri na Bolivie abezoin lani ti tene a kpengba lo. Terê ti babâ ti lo ason lani ngangu, na yorö ti soigné na kobela ti lo ni ayeke dä ape. Na ngoi so a gbanzi lo na hôpital, lo ye ti sara kue ti duti mingi na terê ti lo (1 Tim. 5:4). A yeke lani lakue kete ye na lo ape. Lo tene: “Fani mingi, mbi bâ so mbi peut ti ngbâ ti sara ni ape.” Eskê lo hunda lani ti tene a aidé lo? Na tongo nda ni, lo hunda ape. Lo tene: “Mbi ye lani ti son li ti aita ape. Mbi pensé mbi tene: ‘Jéhovah la ayeke mû na mbi aide so mbi bezoin ni.’ Me na pekoni mbi ga ti bâ so, so mbi zi terê ti mbi na terê ti azo, mbi yeke gi ti leke akpale ti mbi mbi oko la.” (aProv. 18:1). Dasuri amû desizion ti tokua message na ambeni kamarade ti lo nga ti fa na ala ye so asi na lo. Lo tene: “Amba ti mbi Chrétien akpengba mbi mingi, mbi hinga ape tongana nyen ti fa ni. Ala ga na kobe na hôpital ni nga ala fa na mbi aversê so adë bê ti mbi. So e hinga so e yeke gï e oko ape anzere na e mingi. E kue e yeke na yâ ti kota sewa ti Jéhovah. Aita ti e aye ti aidé e ti wara aye so e yeke na bezoin ni, ti toto na e na ngoi so e yeke bâ pasi nga ti wa e ti tene e na ala e ngbâ ti sara na Jéhovah.”

14. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e yeda ti tene a-ancien a-aidé e?

¹⁴ Mbeni lege so Jéhovah ayeke mû na e ngangu ayeke na lege ti a-ancien. Ala yeke acadeau so lo yeke sara kua na ni ti kpengba e nga ti dë bê ti e (És. 32:​1, 2). Tongaso, tongana mo gi bê ti mo, fa ni na a-ancien. Tongana ala ye ti aidé mo, yeda na ni. Jéhovah apeut ti kpengba mo na lege ti ala.

15. Beku wa la aChrétien kue abâ ni na nene ni mingi?

¹⁵ Beku ti e so alondo na Bible apeut ti mû na e ngangu (aRom. 4:​3, 18-20). Ambeni Chrétien ayeke na beku ti wara fini ti lakue lakue na yayu, ambeni ayeke na beku ti wara fini ti lakue lakue na yâ ti pendere Paradis na ndö ti sese. Beku ti e akpengba e ti gbu ngangu na yâ ti akpale, ti fa nzoni tënë nga ti sara akua nde nde so a mû na e na yâ  ti congrégation (1 aThes. 1:3). Oko beku so akpengba lani bazengele Paul.

16. Ngbanga ti nyen la bazengele Paul abezoin lani ngangu?

¹⁶ Paul abezoin lani ngangu. Na yâ ti lettre so lo tokua na aCorinthien, lo haka lo wani na mbeni ta ti sese so akpengba ape. ‘A pete lo ngangu mbage na mbage kue,’ lo “hinga mbeni ye ti sarango ni pëpe,” ‘azo asara ye ti ngangu na lo’ nga ‘a kinda lo’. Fini ti lo ayeke lani même na yâ ti kpale (2 aCor. 4:​8-10). Paul asû atënë so na ngoi ti ota voyage ti lo ti missionnaire. Na ngoi ni so, peut-être lo hinga ape so akpale ti lo ade ti hunzi ape. Na ngoi ti avoyage so lo sara na pekoni, gbâ ti azo abungbi ti pika lo, a gbu lo, bateau atuku na lo nga a kanga lo.

17. Ti gue oko na 2 aCorinthien 4:​16-18, nyen la amû ngangu na Paul ti gbu ngangu na yâ ti akpale?

¹⁷ Paul awara lani ngangu ti gbu ngangu ndali ti so lo zia li ti lo na ndö ti beku ti lo. (Diko 2 aCorinthien 4:​16-18.) Lo tene na aCorinthien so même tongana terê ti lo “ayeke buba bubango,” lo zia pëpe si a découragé lo. Paul azia lani li ti lo na ndö ti gigi ti lo ti kekereke. Beku ti lo ti fini ti lakue lakue na yayu “angbâ gï ti ga kota mingi”. Beku so ayeke lani kota ye mingi na lê ti Paul, a sara si lo yeke nduru ti gbu ngangu na yâ ti akpale kue tongaso si lo wara futa ti lo. Paul agbu lani li na ndö ti beku so, a sara si lo bâ so lo ‘ngbâ ti kiri gï fini lâ na lâ.’

18. Beku ti kekereke akpengba lani Tihomir nga na azo ti sewa ti lo tongana nyen?

¹⁸ Beku ti kekereke akpengba lani Tihomir, mbeni ita-koli na Bulgarie. A sara ngu mingi ape, ngambe ti lo ti koli, Zdravko, akui na yâ ti accident. Teti ambeni ngoi na pekoni, vundu asara Tihomir mingi. Ti hon ndö ni, lo na azo ti sewa ti lo a-imaginé zingongo ti azo na kuâ ayeke duti ande tongana nyen. Lo tene: “Na tapande, e sara lisoro na ndö ti ndo so e yeke wara ande terê na Zdravko dä, kobe ti nyen la e yeke tö ande na lo, azo wa la e yeke tisa ande ala na ngoi so a zingo lo nga tënë ti nyen la e yeke tene  ande na lo na ndö ti lâ ti nda ni.” Tihomir atene so, so lo na azo ti sewa ti lo azia li ti ala na ndö ti beku ti kekereke akpengba ala ti gbu ngangu nga ti ngbâ ti ku ngoi so Jéhovah ayeke zingo ande ita ti lo.

19. Nyen la mo peut ti sara ti duti na confiance mingi na azendo so Jéhovah amû na ndö ti gigi ti kekereke? (Bâ nga foto.)

¹⁹ Nyen la mo peut ti sara ti duti na confiance mingi na azendo so Jéhovah amû na ndö ti gigi ti kekereke? Na tapande, tongana mo yeke na beku ti ngbâ na fini lakue lakue na ndö ti sese, diko aye so Bible afa na ndö ti Paradis nga gbu li na ndö ni (És. 25:8; 32:​16-18). Imaginé gigi ayeke duti ande tongana nyen na yâ ti fini dunia. Imaginé so mo yeke kâ. Azo wa la mo bâ ala? Nyen la mo yeke mä go ni? A sara mo tongana nyen? Ti aidé mo ti sara ni, bâ afoto na yâ ti ambeti ti e so afa gigi na yâ ti Paradis wala bâ mbeni vidéo ti bia, na tapande Na yâ ti Paradis, A ga tâ nduru awe, wala Mo yeke bâ ni ande. Tongana lakue e mû ngoi ti gbu li na ndö ti beku ti e ti fini dunia, e yeke bâ so akpale ti e ayeke “ye so aninga pëpe nga ye so ayapu”. (2 aCor. 4:17). Beku so Jéhovah amû na mo apeut ti aidé mo ti gbu ngangu na yâ ti akpale.

20. Même tongana e woko, e peut ti wara ngangu tongana nyen?

²⁰ Même tongana e woko, “Nzapa ayeke sara si e wara ngangu”. (Ps. 108:13). Jéhovah amû na mo awe aye so mo bezoin ni ti wara ngangu so alondo na lo. Tongaso, tongana mo bezoin mungo maboko ti sara mbeni kua so a mû na mo, ti gbu ngangu na yâ ti mbeni kpale wala ti ngbâ ti duti na ngia, sambela Jéhovah nga manda ye mo wani si mo wara ni. Yeda ti tene aita akpengba mo. Mû ngoi lakue ti gbu li na ndö ti beku ti mo ti kekereke. Tongana mo sara tongaso, mo yeke ‘kpengba na lege ti ngangu kue alingbi na pendere ngangu ti Nzapa, si mo lingbi ti gbu ngangu na yâ ti aye kue na ngoi so mo yeke kanga bê ti ku nga mo yeke na ngia.’—aCol. 1:11.