1, 2. (a) Kpale wa la ababâ na amama ayeke tingbi na ni? Tongana nyen la ala lingbi ti hon ndo ni? (b) Aye osio wa la e yeke bâ ni fadeso?

MBENI koli na wali so ayeke na France atene: “E mä na bê na Jéhovah, me a ye ti tene ape so nyen na nyen amolenge ti e ayeke mä na bê na lo.” Ala kiri atene: “Mabe ayeke ye so a dü zo dungo na ni ape. Amolenge ti e ayeke wara mabe yeke yeke.” Mbeni ita-koli na Australie atene: “Ti sara si mabe ti molenge ti mo akpengba alingbi ti duti mbeni kota kpale so mo yeke tingbi na ni. Mo yeke na bezoin ti sara kua na aye kue ti mû maboko na mo. Peut-être mo bâ so mo kiri tënë nzoni na mbeni tënë so molenge ti mo ahunda. Ambeni ngoi na pekoni lo kiri lo hunda gi oko tënë ni so. Akiringo tënë so mo mû na molenge ti mo si lo yeda na ni laso peut-être kekereke ayeke lingbi na lê ti lo kue ape. A yeke nzoni mo kiri na ndo ti ambeni tënë lakue.”

² Tongana mo yeke mbeni babâ wala mbeni mama, na ambeni ngoi mo yeke gi bê ti mo wala mo lingbi biani ti fa na amolenge ti mo ti ye Jéhovah nga ti ngbâ ti sara na lo na ngoi so ala kono? Biani, gi na ndara ti e wani zo oko alingbi ti sara ni ape (Jér. 10:23). Me e lingbi ti sara ni nzoni tongana e hunda na Nzapa ti fa lege na e. Zia e bâ ambeni ye osio so e lingbi ti sara ti mû maboko na amolenge ti e ti  kpengba mabe ti ala. (1) Gi ti hinga amolenge ti mo nzoni. (2) Fa na ala ye na ndo ti Jéhovah na bê ti mo kue. (3) Sara kua na anzoni tapande. (4) Kanga bê nga sambela.

3. Tongana nyen la ababâ na amama alingbi ti mû tapande ti Jésus na ngoi so ala yeke fa ye?

³ Jésus asara lani mbeto pëpe ti hunda na adisciple ti lo ye so ala mä na bê na ni (Mat. 16:13-15). Mû tapande ti lo. Na ngoi so mo na amolenge ti mo ayeke sara lisoro wala ala yeke sara mbeni ye legeoko, hunda na ala ti fa na mo apensé ti ala na zia si ala tene na mo atënë ti bê ti ala. Ala yeke na kite na bê ti ala na ndo ti mbeni ye? Mbeni ita-koli so ayeke na ngu 15 na Australie atene: “Papa ayeke sara ka lisoro na mbi na ndo ti mabe ti mbi na lo mû maboko na mbi ti fa ndani so mbi mä na bê na mbeni ye. Lo yeke hunda mbi lo tene: ‘Bible atene nyen?’ ‘Mo mä na bê na tënë so Bible atene so?’ ‘Ngbanga ti nyen la mo mä na bê na ni?’ Lo ye mbi sara kua na atënë ti mbi wani ti kiri tënë me pëpe ti tene gi peko ti tënë so lo wala Mama atene. Na ngoi so mbi yeke kono a lingbi mbi zia ambeni tënë na yâ ti akiringo tënë ti mbi.”

4. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti bâ ahunda ti amolenge ti mo na nene ni? Mû mbeni tapande.

⁴ Tongana amolenge ti mo ayeda kue ape na mbeni ye so Bible afa, kanga bê. Mû maboko na ala ti wara akiringo tënë na ahunda ti ala. Mbeni babâ atene: “Bâ ahunda ti molenge ti mo na nene ni. Bâ ni pëpe tongana mbumbuse ye nga kpe pëpe ahunda ni gi ndali ti so asara mo nzoni ape.” Biani, a yeke nzoni mo bâ ahunda ti molenge ti mo tongana mbeni ye so afa so lo ye ti hinga ye. Même na ngoi so Jésus ayeke lani na ngu 12, lo hunda lani angangu hunda. (Diko Luc 2:46.) Mbeni maseka so ayeke na ngu 15 na Danemark atene: “Na ngoi so mbi hunda lani tere ti mbi ti hinga wala e yeke na yâ ti tâ bungbi ti vorongo Nzapa, babâ na mama ti mbi asara ngonzo ape atâa so ala gi bê ti ala na ndo ti mbi. Ala sara kua na Bible ti kiri tënë na ahunda ti mbi kue.”

5. Même tongana amolenge asara ye mo bâ mo tene ala yeke na mabe, nyen la a yeke nzoni ababâ na amama asara?

⁵ Gi ti hinga amolenge ti mo nzoni, ti hinga apensé ti ala, atënë ti bê ti ala nga na agingo bê ti ala. Tene lâ oko ape so, ndali ti so ala yeke gue na abungbi nga mo na ala ayeke fa tënë ala yeke na mabe. Na yâ ti aye so mo na ala ayeke sara lâ na lâ sara lisoro na ala ti hinga bango ndo ti ala na ndo ti Jéhovah nga na ndo ti Bible. Sambela legeoko na amolenge ti mo nga sambela ndali ti ala. Gi ti hinga aye kue so alingbi ti tara mabe ti ala nga mû maboko na ala ti hon ndo ni.

6. Tongana ababâ na amama ayeke yôro na yâ ti bê ti ala wani tâ tënë ti Bible, a yeke mû maboko na ala tongana nyen ti fa ye na amolenge ti ala?

⁶ Jésus so ayeke wafango ye ayeke ndu lani bê ti azo ndali ti so lo ye Jéhovah, lo ye Bible nga na azo (Luc 24:32; Jean 7:46). Mara ti ndoye tongaso ayeke mû maboko na ababâ na amama ti ndu bê ti amolenge ti ala. (Diko Deutéronome 6:5-8; Luc 6:45.) Tongaso, ababâ na amama zia si ala duti azo so ayeke manda Bible nga na ambeti ti e nzoni. Ala gi ti hinga ye mingi na ndo ti aye so Jéhovah aleke nga ala diko a-article so ayeke na yâ ti ambeti ti e so asara tënë na ndo ni (Mat. 6:26, 28). Tongana ala sara tongaso ala yeke hinga ye mingi na ndo ti Jéhovah, ala yeke kiri singila mingi na lo nga ala yeke wara anzoni ye so ayeke mû lege na ala ti fa ye na amolenge ti ala.—Luc 6:40.

7, 8. Tongana atâ tënë ti Bible asi singo na yâ ti bê ti mbeni babâ wala mama, ye ti peko ni ayeke so wa? Fa ambeni tapande ni.

⁷ Tongana atâ tënë ti Bible asi singo na yâ ti bê ti mo, a yeke pusu mo ti sara lisoro na ndo ni na sewa ti mo. Sara lisoro na azo ti sewa ti mo na ndo ni gi pëpe na ngoi so ala yeke leke abungbi wala na ngoi ti vorongo Nzapa na yâ ti sewa me na ngoi kue. Na ndo ni, a yeke nzoni mo forcé lisoro ni ape me a yeke nzoni lisoro  ni aga gi na bê ti lo. Mbeni koli na wali ti lo na États-Unis ayeke sara lisoro na amolenge ti ala na ngoi so ala bâ mbeni pendere ye wala na ngoi so ala yeke te mbeni nzerengo kobe. Ala tene: “E yeke dabe ti amolenge ti e lakue so Jéhovah aye e mingi nga aye kue so lo mû na e afa so lo pensé na nzoni ti e kozo.” Na ngoi so mbeni koli na wali ti lo na Afrique du Sud ayeke sara kua legeoko na amolenge ti ala ti wali use na ndo so ala lu afleur dä ala sara tënë na ndo ti ambeni ye so ahon gbungo li ti zo, na tapande ti lege so mbeni lê ti fleur asigigi na aga fleur. Babâ na mama ni atene: “E gi ti maï na yâ ti bê ti amolenge ti e ti bâ fini na nene ni mingi nga ti bâ na nene ni aye so ayeke ngangu na zo ti mä yâ ni so andu fini.”

⁸ Mbeni babâ so ayeke na Australie ague na molenge ti lo so ayeke na ngu bale-oko tongaso ti bâ ndo na yâ ti mbeni musée. Lo mû ngoi ni so ti mû maboko na lo ti kpengba mabe ti lo nga ti bâ aye so afa so Jéhovah la acréé aye kue. Babâ ni atene: “E bâ na yâ ti musée ni a-ammonoide nga na atrilobite so ayeke angbene nyama so ayeke lani na yâ ti angu-ingo. A dö bê ti e mingi ti bâ so anyama so, so ayeke dä encore ape so, ayeke lani pendere mingi, ala hon gbungo li ti zo nga ye oko amanke na tere ti ala ape, na ala lingbi nga na anyama so e yeke bâ laso. Tongana ambeni kete kete ye la achangé aga aye so ayeke na fini so ahon gbungo li ti zo, ngbanga ti nyen la angbene nyama so ahon tâ gbungo li ti zo tongaso?”

9. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni ti fa ye na lege ti atapande? Tapande wa la mbeni mama asara kua na ni?

⁹ Jésus ayeke sara lani kua na atapande so apusu zo ti gbu li, so andu bê nga so amû maboko na zo ti bata ye na li ti lo (Mat. 13:34, 35). Amolenge aye ka mingi ti imaginé aye. Tongaso, ababâ na amama ala gi ti sara kua na atapande ti fa ye na amolenge ti ala. A yeke ye so mbeni mama so ayeke na Japon asara la. Lo yeke na amolenge-koli use, na ngoi so ngambe ni ayeke na ngu miombe na yaya ni ayeke na ngu bale-oko, lo ye ti fa na ala so fason so Jéhovah aleke na pupu so e yeke wu afa so lo bibe na e mingi. Ti tene ala mä yâ ti tënë ni, lo mû na ala lait, sucre nga na café. Na pekoni, lo hunda na zo oko oko ti sara na lo café. Lo tene: “Ala sara ni pendere mingi. Na ngoi so mbi hunda ala ndali ti nyen la ala sara ni tâ pendere tongaso? Ala tene ala ye ti sara ni tâ gi tongana ti so mbi ye. Mbi fa na ala so Nzapa aleke pupu so e yeke wu so nga pendere tongaso ndali ti e.” Tapande so alingbi na ngu ti ala nga asara si ala mä yâ ti tënë ni nzoni. Kite ayeke dä ape so ala yeke girisa ni lâ oko ape.

10, 11. (a) Tapande wa la mo lingbi ti sara na kua ti mû maboko na amolenge ti mo ti kpengba mabe ti ala na Nzapa? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.) (b) Atapande wa la mo bâ a yeke nzoni mo sara na kua?

¹⁰ Tapande wa la mo lingbi ti mû ti fa na amolenge ti mo so mbeni Zo so acréé aye adoit ti duti dä? Mo na molenge ti mo alingbi ti sara mbeni gâteau na ala sara kua na mbeti so afa tongana nyen la a yeke sara ni. Fa na lo ndani so ayeke kota ye ti sara ye alingbi na aye so afa na yâ ti mbeti ni. Na pekoni, mû na molenge ti mo ni lê ti mbeni keke na tapande orange na hunda lo: “Mo hinga so mbeni zo la afa sarango orange so?” Na pekoni, fâ yâ ti orange ni use na mû na lo mbeni lê ni. Mo lingbi ti tene na lo so lê ti orange so ayeke tongana mbeni  mbeti, so na yâ ni mo yeke wara fason so a sara na ni. Me fason ni so ayeke ngangu ahon fason ti sarango mbeni gâteau. Mo lingbi ti hunda lo: “Mbeni zo la asigigi na mbeti so afa fason ti sarango gâteau. Ka zo wa la asigigi na mbeti so afa fason ti sarango orange?” Tongana amolenge ti mo ni akono awe, mo lingbi ti fa na ala so fason ti sarango même mbeni keke ti orange nga na gbâ ti a-orange ayeke na yâ ti lê ti orange ni. Mo lingbi nga ti fa na ala ambeni foto nga na atapande so ayeke na lembeti 10 ti si na lembeti 20 ti brochure Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie.

¹¹ Ababâ na amama mingi asara lisoro na amolenge ti ala na ndo ti molongo ti a-article ti Réveillez-vous ! so li ni ayeke “Hasard ou conception ?” Wala ala sara kua na ni ti fa ye na mbeni lege so akpengba ape na amolenge ti ala so ade kete mingi. Na tapande mbeni koli na wali ti lo so ayeke na Danemark ahaka a-avion na andeke. Ala tene: “A-avion akpa tâ gi andeke. Me a-avion alingbi ti dü para na akete avion asigigi dä? Eskê andeke abezoin mbeni mbilimbili ndo si ala tï dä tongana ti a-avion? Mo lingbi ti haka go ti avion na totongo ti andeke tongana nyen? Na popo ti zo so aleke a-avion na Zo so aleke andeke zo wa la ayeke na ndara mingi?” Tongana mo sara lisoro na amolenge ti mo nga mo hunda na ala atënë, mo yeke mû maboko na ala ti sara kua ‘nzoni na gbungo li’ (FD) ti ala ti kpengba mabe ti ala na Jéhovah.—aProv. 2:10-12.

12. Atapande alingbi ti mû maboko na amolenge tongana nyen ti mä na bê na atënë ti Bible?

¹² Mo lingbi ti sara kua na atapande ti fa na amolenge ti mo so tënë kue so Bible atene ayeke na lege ni. Na tapande bâ tënë so ayeke na Job 26:7. (Diko ni.) Tongana nyen la mo lingbi ti fa so a sû tënë so na gbe ti yingo ti Nzapa? Mo lingbi ti fa gi ambeni ye so afa ni. Ahon ti sara tongaso, mo lingbi ti pusu molenge ti mo ti imaginé aye. Fa so Job ayeke lani na fini kozo si amasini ti bango aye na lê ti nduzu asigigi. Molenge ti mo alingbi ti fa tongana nyen la a yeke ngangu na ambeni zo ti yeda so mbeni ye so akono mingi, na tapande sese, alingbi ti luti na lê ti nduzu. Molenge ni alingbi ti sara kua na mbeni ballon wala mbeni tênë ti fa so mbeni ye so ane adoit ti duti na ndo ti mbeni ye. Ye ti manda ni ayeke so, atâa so a sû Bible giriri, atënë so a tene na yâ ni ayeke lakue na lege ni ndali ti so Bible alondo na Nzapa.—Néh. 9:6.

13, 14. Tongana nyen la ababâ na amama alingbi ti fa na amolenge ti ala ti sara ye alingbi na ye so Bible afa?

¹³ A yeke nzoni mingi ti fa na amolenge ti mo so ala yeke duti na ngia mingi tongana ala sara ye alingbi na aye so Bible afa. (Diko Psaume 1:1-3.) Mo lingbi ti sara ni na alege mingi. Na tapande, mo lingbi ti hunda na amolenge ti mo ti imaginé so ala yeke gue ti sara kodoro na ndo ti mbeni zoa so ayo mingi nga ala doit ti soro ambeni zo so ala na ala ayeke duti kâ. Na pekoni, hunda ala: “Asarango ye wa la zo oko oko kue ti yâ ti groupe ni adoit ti duti na ni si ala duti na siriri nga ala mä tere nzoni?” Mo lingbi nga ti sara lisoro na ala na ndo ti apendere wango so ayeke na aGalate 5:19-23.

¹⁴ Sarango ye so ayeke sara si e manda aye use. Kozo ni, andia ti Nzapa ayeke maï tâ siriri nga na mango tere. Use ni, so Jéhovah ayeke fa ye na e laso so, lo yeke leke e ti duti na yâ ti fini dunia (És. 54:13; Jean 17:3). Mo lingbi nga ti fa na amolenge ti mo so Bible amû maboko na aita ti e mingi. Na tapande, gi na yâ ti ambeti ti e mbeni article so asara tënë na ndo ti gigi ti mbeni zo, peut-être na yâ ti molongo ti a-article “Bible achangé fini ti azo” so ayeke na yâ ti Tour ti Ba Ndo. Wala hunda na mbeni zo na yâ ti congrégation ti fa na mo na amolenge ti mo tongana nyen la Bible amû lani maboko na lo ti sara akota changement na yâ ti fini ti lo ti nzere na Jéhovah.—aHéb. 4:12.

15. Kozo ye so a yeke nzoni mo zia na gbele mo na ngoi so mo yeke fa ye na amolenge ti mo ayeke nyen?

¹⁵ Kpengba ye ni ayeke so: Na ngoi so mo  yeke fa ye na amolenge ti mo, kiri gi na ndo ti a-oko kode ape. Gi ti imaginé aye. Pusu ala ti gbu li ti ala, bâ ngu ti ala. Sara si mandango ye ni anzere na ala nga akpengba mabe ti ala. Mbeni babâ atene: “Sara kua lakue na afini kode ti sara lisoro na ndo ti atënë so ala sara lisoro na ndo ni awe.”

16. Na ngoi so ababâ na amama ayeke fa ye na amolenge, ndali ti nyen la a yeke kota ye ti tene ala kanga bê? Fa ambeni tapande.

¹⁶ Yingo ti Jéhovah alingbi ti mû maboko na amolenge ti mo ti kpengba mabe ti ala (aGal. 5:22, 23). Legeoko tongana mbeni lê ti keke, ti tene mabe ti amolenge akpengba ayeke mû ngoi mingi. Tongaso, mo yeke na bezoin ti kanga bê nga ti ngbâ ti fa ye na amolenge ti mo. Mbeni babâ ti amolenge use na Japon atene: “Mbi na wali ti mbi e mû ngoi mingi ti fa ye na amolenge ti e. Na ngoi so ala de kete mingi, mbi yeke manda ye na ala teti penze-ngbonga 15 lâ na lâ, gi na alango ti bungbi la mbi yeke sara ni ape. A yeke lani ngangu mingi na e na ala ape ti manda ye teti penze-ngbonga 15.” Mbeni surveillant ti circonscription atene: “Na ngoi so mbi de lani maseka, mbi yeke na gbâ ti ahunda nga na kite mingi na bê ti mbi. Me tongana ngoi ayeke hon, mbi wara mingi ti akiringo tënë ni na ngoi ti abungbi, na ngoi ti mandango ye na sewa wala mandango ye mbi wani. Ndani la a yeke kota ye ti tene ababâ na amama angbâ ti fa ye na amolenge ti ala.”

17. Ngbanga ti nyen la nzoni tapande ti ababâ na amama ayeke kota ye mingi? Tongana nyen la mbeni koli na wali ti lo azia nzoni tapande na amolenge ti ala ti wali?

¹⁷ Mbeni ye so ayeke biani kota ye mingi ayeke tapande ti mabe ti mo. Amolenge ti mo ayeke bâ ye so mo yeke sara na ayeke sara biani ye ti nzoni na ala. So mo yeke babâ wala mama ngbâ ti kpengba mabe ti mo wani. Zia si amolenge ti mo abâ so Jéhovah ayeke tâ zo na lê ti mo. Na ngoi so mbeni koli na wali ti lo na Bermudes ayeke gi bê ti ala lani na ndo ti mbeni ye ala sambela legeoko na amolenge ti ala ti tene Jéhovah afa lege na ala nga ala wa amolenge ti ala ti sambela ala wani. “E tene na kozo molenge ti e ti wali, ‘Zia bê ti mo kue na Jéhovah, ngbâ ti sara kua ti Royaume mingi nga gi bê ti mo mingi ape.’ Tongana lo bâ ye so aga na peko ni, lo hinga so Jéhovah ayeke mû maboko na e. Ye so akpengba mabe ti lo na Jéhovah nga na Bible.”

18. Nyen la a lingbi ababâ na amama agirisa ape?

¹⁸ Ababâ na amama, ala girisa ape so ala lingbi pëpe ti forcé amolenge ti ala ti mä na bê na Nzapa. Ala lingbi ti lu ye ni nga ti tuku ngu dä. Gi Nzapa oko la alingbi ti sara si amaï (1 aCor. 3:6). Tongaso, ala sambela ti wara yingo ti Nzapa nga ala sara kue ti fa ye na amolenge ti ala so ala ye ala mingi, tongana ala sara tongaso Jéhovah ayeke iri tënë nzoni mingi na ndo ti ala.—aÉph. 6:4.