1, 2. Peut-être amaseka ti laso abâ so azo ayeke pusu ala ti sara nyen? Nyen la ala lingbi ti sara ti hon ndo ni?

MBENI kamarade ti mbeni ita-wali so ayeke maseka na Grande-Bretagne atene na lo, atene: “Mo kpa zo so ahinga ndo mingi, mo mä na bê na Nzapa?” Mbeni ita-koli na Allemagne, atene: “Azo so ayeke fa mbeti na mbi abâ atënë so Bible atene na ndo ti création tongana tënë ti tere. Nga ala bâ so a yeke na lege ni so a-élève amä na bê na tënë ti évolution.” Mbeni ita-wali so ade maseka na France, atene: “Na ekole ti mbi, li ti azo so ayeke fa mbeti akpe ti bâ so ambeni élève angbâ ti mä na bê na atënë ti Bible.”

² Tongana mo yeke wakua ti Jéhovah so ade maseka wala mo yeke manda ti hinga lo, mo bâ so azo ayeke pusu mo ti yeda na ye so ala mä na bê na ni, na tapande tënë ti évolution, ahon ti mä na bê so mbeni Zo la acréé aye? Tongana a yeke tongaso, ambeni ye ayeke dä so mo lingbi ti sara ni ti ngbâ ti kpengba mabe ti mo. Mbeni ye ni ayeke ti tene mo sara kua na ngangu ti gbungo li ti mo so Nzapa amû na mo, so ayeke ‘sara sinziri ti mo’. A yeke bata mo na atënë ti mvene so alingbi ti woko mabe ti mo.—Diko aProverbe 2:10-12.

3. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

³ Tâ hingango ye na ndo ti Nzapa la ayeke na gunda ti kpengba mabe (1 Tim. 2:4). Tongaso, tongana mo yeke diko Bible nga na  ambeti ti e, diko ni gi na loro loro ape. Sara kua na ngangu ti gbungo li ti mo ti mä yâ ti ye so mo yeke diko (Mat. 13:23). Zia e bâ tongana nyen la tongana mo sara tongaso mo yeke bâ polele so Jéhovah la asara e nga so Bible ayeke tënë ti yanga ti lo.—aHéb. 11:1.

4. Ngbanga ti nyen la atënë so atene na ndo ti Nzapa nga na ndo ti lege so fini abâ gigi andu lakue tënë ti mabe? Nzoni ye wa la a lingbi e sara?

⁴ Azo atene na mo so ala yeda na tënë ti évolution ngbanga ti so awandara atene ayeke tâ tënë, me mabe la apusu azo ti mä na bê na Nzapa? Azo mingi atene tongaso. Me a yeke nzoni e girisa tënë so ape: Atâa mbeni zo ayeda so Nzapa ayeke dä wala lo yeda na tënë ti évolution, mabe la apusu lo ti yeda. E tene tongaso ngbanga ti nyen? Zo oko abâ Nzapa ape wala zo oko abâ pëpe tongana nyen la Nzapa acréé mbeni ye (Jean 1:18). Nga mbeni senge zo wala mbeni wandara abâ pëpe na lê ti lo mbeni ye so ayeke na fini so achangé aga mbeni ye nde. Na tapande, zo oko abâ na lê ti lo pëpe mbeni ngbo so achangé aga mbeni nyama nde (Job 38:1, 4). Tongaso, a lingbi e kue e gi nda ti ye so asara si e yeda na mbeni ye nga e sara kua na ngangu ti gbungo li ti e ti mû anzoni desizion. Na ndo ti tënë ti création, Paul atene: “Teti asarango ye ti tere ti Nzapa so lê abâ ni pëpe asigigi polele ngbene ye so a leke dunia ti ga na ni, ngbanga ti so a bâ ni na lege ti aye so lo sara, so ti tene ngangu ti lo so ayeke lakue lakue na dutingo ti lo tongana Nzapa, si a lingbi ti wara mbeni raison oko pëpe ti zi tënë na li ti ala.”—aRom. 1:20.

5. Aye ti sarango na recherche wa la alingbi ti mû maboko na e ti manda ye mingi na ndo ti création?

⁵ “Ti bâ ye” aye ti tene ti hinga mbeni ye so zo alingbi ti bâ ni polele hio ape (aHéb. 11:3). Azo so ayeke bâ ye ayeke sara kua gi na mê nga na lê ti ala ape, ala yeke sara kua nga na ngangu ti gbungo li ti ala. Bungbi ti Jéhovah amû na e anzoni ye mingi ti sarango na recherche so alingbi ti mû maboko na e. Aye so alingbi ti mû maboko na e ti bâ Wasarango e na lê ti mabe (aHéb. 11:27). Na popo ti aye so mo yeke wara a-article so ayeke na yâ ti Tour ti Ba Ndo. * E yeke nga na apendere tënë ti gbu li na ndo ni so ayeke na yâ ti apériodique ti e. Na yâ ti Réveillez-vous ! afa atënë so awandara  nga na ambeni zo atene ti fa ngbanga ti nyen la ala mä na bê fadeso na Nzapa. Molongo ti a-article so li ni ayeke: “Hasard ou conception ?” so ayeke na yâ ti Réveillez-vous ! asara tënë na ndo ti atapande ti anyama nga na ambeni ye so ayeke na yâ ti dunia so ahon gbungo li ti zo. Mingi ni awandara asara ngangu ti mû tapande ti aye ni so ti leke na aye.

6. Aye ti sarango na recherche alingbi ti mû maboko na mo tongana nyen?

⁶ Ambeni brochure use so asara tënë na ndo ti création na Anglais amû maboko na mbeni ita-koli so ayeke na ngu 19 na États-Unis. Lo tene: “Abrochure so amû maboko na mbi mingi. Mbi manda abrochure so ahon fani bale-oko na use tongaso.” Mbeni ita-wali na France, atene: “A-article ‘Hasard ou conception ?’ ahon gbungo li ti mbi. A fa so azo so ahinga ti leke aye mingi alingbi ti bâ mbeni ye so ayeke na yâ ti dunia na ala tara ti sara mara ni me a yeke lingbi lâ oko ape na ye ni so, so ahon gbungo li ti zo so.” Babâ na mama ti mbeni molenge so ayeke na ngu na 15 na Afrique du Sud, atene: “Kozo article so molenge ti e ti wali ayeke diko na yâ ti Réveillez-vous ! ayeke so li ti tënë ni ayeke ‘Interview.’” Ka mo? Mo yeke wara ye ti nzoni na lege ti aye so a mû na e so? Aye so alingbi ti sara si mabe ti mo aga tongana mbeni keke so gunda ni alï sese ngangu. Tongana mabe ti mo alï sese ngangu, a yeke mû lege na mo ti luti na aye so alingbi ti duti tongana pupu ti afango ye ti mvene.—Jér. 17:5-8.

7. Ngbanga ti nyen la Jéhovah aye si mo sara kua na hingango ndo ti mo?

⁷ A yeke sioni ti hunda ambeni tënë na ndo ti Bible? Ên-ën. Jéhovah aye si mo sara kua na “hingango ndo” ti mo ti hinga tâ tënë nzoni. Lo ye pëpe ti tene mo mä na bê na lo gi ndali ti so ambeni zo amä na bê na lo. Tongaso, sara kua na ngangu ti gbungo li ti mo ti wara tâ hingango ye. Hingango ye so alingbi ti ga ye so asara si mabe ti mo akpengba. (Diko aRomain 12:1, 2; 1 Timothée 2:4.) Mbeni ye so mo lingbi ti sara ti wara mara ti hingango ye so ayeke ti soro ambeni tënë so mo lingbi ti manda ye na ndo ni.

8, 9. (a) A nzere na ambeni zo peut-être ti manda ye na ndo ti aye wa? (b) Tongana nyen la ambeni zo awara ye ti nzoni tongana ala gbu li ti ala na ndo ti ye so ala manda?

⁸ Ambeni zo aye mingi ti manda ye na ndo ti aprophétie ti Bible. Wala a nzere na ala ti haka ambaï ti Bible na atënë so awasungo mbaï ti dunia so, awandara wala azo so ayeke gi nda ti aye ti giriri atene. Mbeni pendere prophétie ti gbu li na ndo ni ayeke na Genèse 3:15. Versê so asara tënë ti mama-tene ti Bible, so ayeke droit ti Nzapa ti komande dunia kue nga sarango si iri ti lo aga nzoni kue na lege ti Royaume. Versê so afa tongana nyen la Jéhovah ayeke zi ande apasi kue so azo ayeke bâ ngbene ye na ngoi so azo ake yanga ti lo na yaka ti Éden. Tongana nyen la mo lingbi ti manda ye na ndo ti prophétie so ayeke na Genèse 3:15? Mbeni lege ni ayeke ti leke mbeni ngoi ti manda ni. Mo lingbi ti manda molongo ti akpengba versê so afa tongana nyen la yeke yeke Nzapa afa azo so prophétie so andu ala, ye so lo leke so versê so asara tënë ni so afa so prophétie ni ayeke ga ande tâ tënë. Tongana mo bâ tongana nyen la aversê ni kue ague oko, mo yeke tene biani so ‘yingo vulu la afa lege’ na aprophète nga na azo so asû Bible.—2 Pi. 1:21.

⁹ Mbeni ita-koli na Allemagne agbu li ti lo na ndo ti lege so abuku ti Bible oko oko kue afa anzene nzene ye na ndo ti Royaume. Lo tene: “Atâa so azo 40 tongaso la asû Bible, abuku ni kue afa anzene nzene ye na ndo ti Royaume. Mingi ti ala ayeke lani na fini na angoi nde nde na ala hinga nga lani tere ape.” Mbeni ita-wali na Australie amanda mbeni article so afa nda ti Pâque na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti décembre, ngu 2013. Lo bâ tongana nyen la matanga so ague oko na versê  ti Genèse 3:15 nga na gango ti Messie. Lo tene: “Mandango ye so azi lê ti mbi ti bâ tongana nyen la Jéhovah ayeke kota mingi. Ti tene mbeni zo agbu li ti lo na lo leke ye tongaso ndali ti azo ti Israël na aga tâ tënë na lege ti Jésus apika bê ti mbi mingi.” Ngbanga ti nyen la ita-wali so apensé tongaso? Lo gbu lani li ti lo mingi na ndo ti ye so lo diko na lo ‘gbu ndani’. Ye so amû maboko na lo ti kpengba mabe ti lo nga asara si lo ga nduru mingi na Jéhovah.—Mat. 13:23.

10. So azo so asû Bible asara ye na lege ni akpengba mabe ti e na Bible tongana nyen?

¹⁰ Mbeni ye so alingbi ti kpengba mabe ti e so e lingbi ti gbu li na ndo ni ayeke sarango ye na lege ni nga na mbeto ape ti azo so asû Bible. Awasungo mbeti ti giriri mingi ayeke sara gi atënë so anzere na akota zo ti kodoro ti ala nga ala yeke gonda lani agbia ti kodoro ti ala. Me aprophète ti Jéhovah ayeke tene lani gi tâ tënë lakue. Ala yeke lani nduru ti fa afaute ti azo ti ala nga na ti agbia ti ala (2 Chron. 16:9, 10; 24:18-22). Ala yeke fa nga lani na gigi afaute ti ala nga na ti ambeni wakua ti Jéhovah (2 Sam. 12:1-14; Marc 14:50). Mbeni ita-koli so ade maseka na Grande-Bretagne, atene: “Ti wara mara ti azo so ayeke sara ye na lege ni tongaso ayeke ngangu. Ye so akiri asara si e yeke na confiance so Bible alondo biani na Jéhovah.”

11. Tongana nyen la amaseka alingbi ti hinga biani so ti sara ye alingbi na amama-ndia ti Bible ayeke kota ye mingi?

¹¹ Tongana azo azia si Bible afa lege na ala, ala yeke bâ nzoni ti peko ni. Ye so ayeke sara si ala bâ so Bible alondo na Nzapa. (Diko Psaume 19:8-12.) Mbeni ita-wali so ayeke maseka na Japon, atene: “E yeke tâ na ngia mingi so sewa ti e asara ye alingbi na afango ye ti Bible. E yeke na siriri, e yeke beoko nga e ye tere.” Amama-ndia ti Bible abata e na vorongo ti wataka nga na atënë ti mvene so agbu azo mingi na ngbâa (Ps. 115:3-8). Azo ayeda na atënë ti awandara so atene Nzapa ayeke dä ape? Amara ti fango ye tongana tënë ti évolution so asara si azo abâ aye so ayeke na yâ ti dunia tongana mbeni nzapa, ala mû na aye ni so angangu so ayeke gi ti Jéhovah. Azo so atene Nzapa ayeke dä ape atene so gigi ti e ti kekereke kue ayeke na maboko ti e wani. Ye oko, ala mû nga mbeni tâ nzoni beku teti kekereke ape.—Ps. 146:3, 4.

12, 13. Nzoni lege ti sara lisoro na ndo ti création wala Bible na amba ti mo ti ekole, azo so ayeke fa mbeti na mo wala na ambeni zo ayeke so wa?

¹² Tongana nyen la mo lingbi ti sara lisoro nzoni na amba ti mo na ndo ti création nga na ndo ti Bible? Kozoni, tene hio ape so mo hinga ye so ala mä na bê na ni. Ambeni zo atene so ala mä na bê na tënë ti évolution, me ala bâ so Nzapa ayeke dä. Ala pensé so Nzapa asara kua na évolution ti créé aye nde nde so ayeke na fini. Ambeni atene so ala mä na bê na tënë ti évolution ndali ti so ala bâ so adoit ti duti tâ ye ngbanga ti so a fa ni na ekole. Nga ambeni azia lege ti mä na bê na Nzapa ndali ti so bê ti ala son na abungbi ti vorongo Nzapa. Tongaso, na ngoi so mo yeke sara lisoro na zo na ndo ti lege so fini abâ gigi hunda tënë na lo kozoni si. Gi ti hinga ye so lo mä na bê na ni. Tongana mo sara ye na lege ni nga mo yeke nduru ti mä lo, lo lingbi ti yeda ti mä mo.—Tite 3:2.

¹³ Ka tongana mbeni zo atene so a yeke ye ti buba ti mä na bê so mbeni Zo la acréé aye, mo yeke tene nyen na lo? Na nengo lo, hunda na lo ti fa na mo ti lo lo pensé so fini akomanse tongana nyen. Mo lingbi ti tene na lo so tongana aye achangé la asara si fini abâ gigi, kozo ye so ayeke na fini ayeke na bezoin ti duti na ngangu ti kiri ti dü gi mara ti lo wani. Mbeni professeur ti chimie atene so na popo ti aye, so aye so ayeke na fini abezoin ni mo yeke wara (1) poro ti tere ti tene abata ala (2) mbeni ye ti mû lege na ala ti wara ngangu ti sara na kua (3) asango so ayeke na yâ ti acellule ti ala nga (4) ngangu ti tene ala sara si aye  so ala dü awara gi a-oko ye ni so. Lo kiri lo tene: ‘Même ambeni ye tongana microbe so ayeke gi na cellule oko ahon gbungo li ti zo.’

14. Nyen la mo yeke sara tongana mo bâ so mo leke tere ti mo ape ti sara lisoro na ndo ti évolution wala création?

¹⁴ Tongana mo bâ so mo leke tere ti mo ape ti sara lisoro na ndo ti évolution wala création, mo lingbi ti tara ti sara kua na atënë so akpengba ape so Paul asara kua ni lani. Lo tene: “Da oko oko kue, mbeni zo si asara ni, me zo so asara aye kue ayeke Nzapa.” (aHéb. 3:4). Mara ti tënë tongaso ayeke na lege ni. Tâ tënë, mbeni zo la ayeke sara plan ti mbeni da na ayeke leke ni. Kite ayeke dä ape so mbeni zo la adoit ti leke aye so ayeke na fini, so ayeke ngangu na zo ti mä yâ ni ahon fason so a leke na mbeni da. Mo lingbi nga ti sara kua na ambeti ti e. Mbeni ita-wali asara lisoro na mbeni maseka-koli so atene ni mä na bê na Nzapa ape. Lo mû na lo abrochure use so asara tënë na ndo ti création, yenga oko tongaso na pekoni, maseka-koli ni atene: “Fadeso mbi mä na bê na Nzapa.” Lo komanse ti manda Bible na pekoni lo ga mbeni ita ti e.

15, 16. Mo lingbi ti leke yâ ti fason so mo yeke sara lisoro na azo na ndo ti Bible tongana nyen? Ye so mo yeke gi ayeke nyen?

¹⁵ Mo lingbi nga ti sara a-oko ye so tongana mo yeke sara lisoro na mbeni zo so ayeke na kite na ndo ti Bible. Gi ti hinga aye so lo mä na bê na ni nga na atënë so alingbi ti nzere na lo (aProv. 18:13). Tongana lo ye mingi aye so awandara afa, fa na lo atapande ti Bible so afa so aye so Bible atene na ndo ti tënë ti awandara ayeke lakue na lege ni. Atapande ti Bible so asara tënë ti aprophétie so aga tâ tënë nga na aye so asi so Bible asara tënë ni so ayeke na lege ni ayeke nzere na ambeni zo mingi. Wala mo lingbi ti fa amama-ndia ti Bible so afa lege nzoni na azo, na tapande ati so ayeke na yâ ti afango ye ti Jésus na ndo ti hoto.

¹⁶ Girisa ape so ye so mo yeke gi ayeke ti ndu bê ti azo, me pëpe ti papa na ala. Tongaso mä ndo nzoni. Hunda tënë, sara tënë na nzoni bê nga ne azo, mbilimbili tongana mo yeke sara lisoro na azo so ngu ti ala ahon ti mo. Tongana mo sara tongaso, ala lingbi ti ne abango ndo ti mo. Ala yeke bâ ande nga so mo gbu li ti mo mingi na ndo ti aye so mo mä na bê na ni. Ye so amaseka mingi ayeke sara ape. Biani, tongana mbeni zo aye gi ti papa na mo wala lo ye gi ti he mo, mo yeke na bezoin ti kiri tënë na lo pëpe.—aProv. 26:4

17, 18. (a) Nyen la alingbi ti mû maboko na mo ti sara si tâ tënë aga ti mo? (b) Article ti peko ayeke kiri tënë na hunda wa?

¹⁷ Ti tene mabe ti e akpengba, a yeke nzoni e manda ambeni ye mingi na ndo ti akozo hingango ye so e yeke na ni na ndo ti Bible. Tongaso, gi nda ti ye mingi na yâ ti Bible, mo bâ mo tene mo yeke gi mosoro so ahonde (aProv. 2:3-6). Sara kua nzoni na agbakuru so mo yeke na ni na yanga ti kodoro ti mo, na tapande Watchtower Library na ndo ti DVD, BIBLIOTHÈQUE TI WATCHTOWER NA NDO TI INTERNET, nga na Index des publications de la Société Watch Tower wala Mbeti ti sarango na recherche ndali ti aTémoin ti Jéhovah. Zia nga na gbele mo ti diko Bible kue. Mo lingbi ti gi ti diko ni na yâ ti ngu oko. Ambeni kete kete ye ayeke kpengba mabe ti e, me dikongo Bible ayeke kpengba mabe ti e mingi. Tongana mbeni surveillant ti circonscription apensé na ndo ti lâ ti maseka ti lo, lo tene: “Mbeni ye so amû lani maboko na mbi ti hinga so Bible ayeke Mbeti ti Nzapa ayeke so mbi diko ni kue. Ambaï ti Bible so mbi diko ni na ngoi so mbi de kete na nda ni aga tâ ye na lê ti mbi. Ye so ayeke lani mbeni kpengba ye na yâ ti songo ti mbi na Nzapa.”

¹⁸ Ababâ na amama ala yeke na kota kua ti sara ti tene amolenge ti ala akpengba songo ti ala na Nzapa. Tongana nyen la ala lingbi ti mû maboko na amolenge ti ala ti kpengba mabe ti ala? Article ti peko ayeke kiri tënë na hunda so.