1, 2. Akpale wa la awakua ti Jéhovah ayeke tiri na ni?

AWAKUA ti Nzapa kue so ayeke be-ta-zo ayeke tiri na akpale, ti londo na Abel juska ti si na ngoi ti e. Bazengele Paul atene na aChrétien so ayeke aHébreu ti “kanga bê ti ala na yâ ti kota tiri na yâ ti apasi” tongana ala yeke gi ti tene Nzapa abâ ala na nzoni lê nga ti wara tënë nzoni ti lo (aHéb. 10:32-34). Paul ahaka tiri ti aChrétien na mandako so awanguru ti Grèce ayeke sara lani. Na tapande mandako ti loro, ti tiri ti pongo nga na ti kpongo gobo (aHéb. 12:1, 4). Laso, e yeke na yâ ti mbeni loro so ayeke gue na e ti wara fini na e yeke na awato so aye ti sara si lê ti e angbâ pëpe na ndo ti kpengo loro ni, ala yeke zia na gbe ti e aye so alingbi ti sara si e girisa ngia ti e laso nga si e wara pëpe afuta ti e ande.

² Kozoni, e yeke tiri mbeni ngangu tiri na Satan nga na sioni dunia ti lo (aÉph. 6:12). A yeke kota ye ti tene e sara ngangu ti dö sese na “aye so gere ni aluti ngangu.” Na popo ti aye ni so a yeke wara afango ye ti wataka, atënë ti ndara ti azo, asarango ye so asara sioni na zo, na tapande sarango lango-sioni, nyongo manga, nyongo samba ahon ndo ni nga na nyongo mbangi. A lingbi nga e ngbâ lakue ti tiri na awokongo ti e nga na bê ti e so alingbi ti nze.—2 aCor. 10:3-6; aCol. 3:5-9.

3. Tongana nyen la Nzapa ayeke fa ye na e ti luti na awato ti e?

 ³ E lingbi biani ti sö benda na ndo ti angangu wato so? En, me a yeke mbeni ngangu tiri. Bazengele Paul asara tënë ti lo wani tongana mbeni zo ti kpongo gobo, lo tene: “Lege so mbi yeke fi gobo ayeke ti pika yâ ti pupu pëpe.” (1 aCor. 9:26). Tongana ti so mbeni zo ti kpongo gobo ayeke gi ti luti na wato ti lo, a lingbi e luti na awato ti e. Jéhovah afa na e tongana nyen ti sara ni nga lo yeke mû maboko na e. Na yâ ti Bible, lo fa na e aye so e lingbi ti sara ti sö fini ti e. Lo yeke mû nga maboko na e na lege ti ambeti ti e so atënë ti yâ ni alondo na Bible, na lege ti abungbi nga na akota bungbi. Mo yeke sara ye alingbi na aye kue so Jéhovah ayeke fa na mo so? Tongana mo sara ni pëpe, a yeke mo bâ mo tene mo yeke “pika yâ ti pupu”, me wato ti mo pëpe.

4. Tongana nyen la e lingbi ti hon sioni na ngangu?

⁴ Awato ti e alingbi ti gbu e na tiri na ngoi so e ku tere ti e na ni ape wala na ngoi so e woko. Tongaso, a lingbi lê ti e angbâ ti kpengba. Bible awa e atene: “Zia si sioni ahon mo na ngangu pëpe, me mo ngbâ ti hon ndo ti sioni na lege ti ye ti nzoni.” (aRom. 12:21). Wango so atene e zia pëpe “si sioni ahon [e] na ngangu” afa so e lingbi ti hon ndo ti sioni. E lingbi ti hon ndo ti sioni tongana e ngbâ ti tiri na ni. Me tongana lê ti e angbâ ti kpengba ape nga e zia lege ti tiri ni, Satan, sioni dunia ti lo nga na awokongo ti e alingbi ti hon e na ngangu. Zia lege lâ oko ape na Satan ti zia mbeto na yâ ti mo ti sara si maboko ti mo awoko.—1 Pi. 5:9.

5. (a) Nyen la alingbi ti mû maboko na e na yâ ti tiri so e yeke tiri ti wara tënë nzoni ti Nzapa? (b) Tapande ti azo ti yâ ti Bible wa la e yeke sara tënë na ndo ni?

⁵ Ti tene e sö benda, a lingbi e girisa pëpe nda ti tiri ti e. A yeke ndali ti so e ye ti tene Nzapa abâ e na nzoni lê nga e wara tënë nzoni ti lo. A-Hébreu 11:6 adë bê ti e atene: “Zo so aga nduru na Nzapa a lingbi lo mä na bê so Nzapa ayeke dä na lo ga zo ti futango azo so ayeke gi lo ngangu.” Tënë ti Grec so a kiri peko ni na ‘gi ngangu’ aye ti sara tënë ti mbeni ye so zo ayeke sara na ngangu ti lo kue (Kus. 15:17). Bible amû na e anzoni tapande ti akoli na awali so agi na ngangu ti ala kue tënë nzoni ti Jéhovah. Jacob, Rachel, Joseph nga na Paul atingbi lani na aye ti ngangu so asara si ala yeke na vundu, me ala osio kue afa so gbungo ngangu aga na tënë nzoni. Tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana ala?

6. Nyen la amû lani maboko na Jacob ti gbu ngangu? Ye ti nzoni wa la lo wara lani na pekoni? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

⁶ Jacob atiri lani nga lo gbu ngangu ndali ti so lo ye Jéhovah, lo bâ songo ti lo na Jéhovah na nene ni mingi nga lo yeke na mabe kue na zendo so Jéhovah amû ti iri tënë nzoni na ndo ti ahale ti lo (Gen. 28:3, 4). Ndani la na ngoi so lo yeke lani nduru na ngu 100, lo sara ye kue so lo yeke na ngangu ti sara ti wara tënë nzoni ti Nzapa, lo tiri même na mbeni ange so amû tere ti zo. (Diko Genèse 32:24-28.) Jacob atiri lani na ngangu ange so na ngangu ti lo wani? Ên-ën. Me a yeke ye so lo leke tâ na bê ti lo, na lo fa so lo yeke tiri ngangu ti wara tënë nzoni. Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti Jacob ndali ti so lo gbu ngangu nga lo mû na lo iri ti Israël so aye ti tene “Zo ti tiri na Nzapa wala Zo so angbâ lakue na tere ti Nzapa.” Jacob awara tënë nzoni so e kue e yeke gi, so ayeke ti tene Nzapa abâ e na nzoni lê nga lo iri tënë nzoni na ndo ti e.

7. (a) Kpale wa la Rachel awara lani so azia vundu na bê ti lo? (b) Nyen la Rachel asara lani? Tongana nyen la Nzapa airi tënë nzoni na ndo ti lo?

⁷ Rachel, wali ti Jacob so lo ye lo mingi,  ayeke ku lani kungo ti bâ tongana nyen la Jéhovah ayeke sara ye alingbi na zendo so lo mû na koli ti lo. Me lo wara mbeni kpale so akpa mbeni ye so lo lingbi ti hon ndo ni lani ape. Lo yeke lani na molenge ape. Na ngoi ti lo lani, ti duti sân molenge azia vundu mingi na bê ti awali. Tongana nyen la Rachel ahon ndo ti vundu ti lo nga lo wara ngangu ti ngbâ ti tiri ti hon ndo ti kpale so ayeke ngangu mingi na so asara si bê ti lo anze so? Lo ngbâ lani lakue ti duti na beku. Lo ngbâ lani ti tiri na lege so lo sambela Jéhovah mingi. Jéhovah amä lani sambela so Rachel asara na bê kue, na nda ni Jéhovah amû na lo amolenge. A yeke na lege ni so na mbeni ngoi lani Rachel adekongo ti songo benda, lo tene: “Mbi tiri atiri ti pongo na ita ti mbi ti wali. Mbi sö benda nga! FD”—Gen. 30:8, 20-24.

8. Ngangu kpale wa la Joseph awara so aninga mingi? Tongana nyen la sarango ye ti lo na yâ ti kpale ni ayeke mbeni nzoni tapande ndali ti e?

⁸ Kite ayeke dä ape so tapande ti dutingo be-ta-zo ti Jacob na Rachel andu bê ti molenge ti ala Joseph mingi, a mû maboko na lo ti luti na lê ti aye so atara mabe ti lo. Na ngoi so Joseph ayeke lani na ngu 17, fini ti lo achangé ngangu. Kota bê asara si aita ti lo akä lo na a gue na lo na ngbâa. Na pekoni, a lingbi lo kanga lani bê ndali ti so a kanga lo senge senge na Égypte (Gen. 37:23-28; 39:7-9, 20, 21). Bê ti Joseph anze lani ape, wala lo bata tënë na bê ti lo pëpe nga lo gi pëpe ti kiri na sioni teti sioni. Me, lo zia li ti lo nga na bê ti lo kue na ndo ti songo ti lo na Jéhovah so ayeke kota ye mingi na lê ti lo (Lév. 19:18; aRom. 12:17-21). Tapande ti Joseph alingbi ti mû maboko na e mingi. Na tapande, même tongana e wara kpale na ngoi so e de kete wala e yeke laso na yâ ti akpale so akpa mo bâ mo tene e lingbi ti sigigi dä ape, a yeke nzoni e ngbâ ti tiri nga e ngbâ ti gbu ngangu. E lingbi ti duti na confiance so tongana e sara tongaso, Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti e.—Diko Genèse 39:21-23.

9. Ti mû tapande ti Jacob, Rachel nga na Joseph, ngangu wa la a lingbi e sara ti wara tënë nzoni ti Jéhovah?

⁹ Gbu li ti mo na ndo ti kpale so mo yeke na yâ ni so alingbi ti duti tongana mbeni tara ndali ti mo. Peut-être a sara ye na mo na lege ni ape, a ke mo senge senge ndali ti mara ti mo, wala a he mo. Peut-être tara so mo tingbi na ni ayeke ti so kota bê apusu mbeni zo ti tene mvene na iri ti mo. Ahon ti tene bê ti mo anze, dabe ti mo na ye so amû lani maboko na Jacob, Rachel nga na Joseph ti ngbâ ti sara na Jéhovah na ngia. Nzapa amû lani ngangu na ala nga lo iri tënë nzoni na ndo ti ala ndali ti so songo ti ala na Jéhovah ayeke lani kota ye mingi na lê ti ala. Ala ngbâ lani ti tiri nga ti sara ye alingbi na asambela so ala tene na bê ti ala kue. E yeke nduru na hunzingo ti aye ti sioni dunia ti Satan; tongaso, a yeke kota ye ti tene e bata beku so e yeke na ni ngangu. Mo yeke nduru ti tiri tiri ti pongo, so ti tene, ti sara ngangu ti tene Jéhovah abâ mo na nzoni lê?

10, 11. (a) Ngbanga ti nyen la a lingbi e tiri ti wara tënë nzoni ti Nzapa? (b) Nyen la ayeke mû maboko na e ti mû anzoni desizion?

¹⁰ Ambeni kpale wa la e yeke wara so asara si a lingbi e tiri tiri ti pongo ti wara tënë nzoni ti Nzapa? Mbeni kpale ni so azo mingi ayeke na ni ayeke ti sara ngangu ti hon ndo ti mbeni wokongo ti ala. A lingbi ambeni asara ngangu ti duti na nzoni bango ndo na ndo ti kua ti fango tënë. Ti mo, peut-être mo bezoin ti ngbâ ti gbu ngangu même tongana mo yeke na kpale ti seni wala mo yeke gi mo oko. A lingbi e bâ pëpe tongana kete ye ngangu so ambeni ita ayeke sara ti pardonné mbeni zo so ason bê ti ala wala so asara  mbeni siokpari na tere ti ala. Atâa a sara ngoi oke awe la e yeke sara na Jéhovah, a lingbi e kue e sara ngangu ti hon ndo ti aye so alingbi ti kanga lege na e ti sara na Jéhovah, lo so ayeke futa azo so ayeke be-ta-zo.

¹¹ Ti tâ tënë ni, a lingbi ti duti ngangu mingi ti mû anzoni desizion nga ti sara ye tongana aChrétien. A yeke ngangu mbilimbili tongana bê ti e so ayeke handa e apusu e ti sara ye so e ye ti sara ape (Jér. 17:9). Tongana mo bâ so na yâ ti ambeni ye bê ti mo apusu mo ti sara mbeni ye so ayeke na lege ni ape, sara kue ti sambela ti tene Jéhovah amû na mo yingo vulu ti lo. Sambela nga yingo vulu ayeke mû na mo ngangu ti sara ye so ayeke na lege ni tongaso si Jéhovah alingbi ti iri tënë nzoni na ndo ti mo. Sara ye alingbi na asambela ti mo. Gi ti diko mbeni mbage ti Bible lâ na lâ, wara ngoi ti manda ye mo wani nga ti voro Nzapa na yâ ti sewa.—Diko Psaume 119:32.

12, 13. Nyen la amû maboko na ambeni ita use ti hon ndo ti asioni nzara ti bê ti ala?

¹² Atapande mingi afa tongana nyen la Bible, yingo ti Nzapa nga na ambeti ti e amû maboko na aita mingi ti hon ndo ti asioni nzara ti bê ti ala. Mbeni maseka adiko article so li ni ayeke “Comment résister aux mauvais désirs ?” so ayeke na yâ ti Réveillez-vous ! ti lango 8 ti décembre, ngu 2003. Lo tene nyen na pekoni? Lo tene: “Mbi yeke sara ngangu ti hon ndo ti asioni bibe. Na ngoi so mbi diko na yâ ti article ni a tene so ‘ti ambeni zo mingi, a yeke ngangu na ala ti hon ndo ti asioni nzara ti bê ti ala,’ a sara si mbi bâ so mbi yeke na yâ ti sewa ti aita ti dunia kue. Mbi bâ lani so mbi yeke gi mbi oko ape.” Maseka so awara nga ye ti nzoni na lege  ti article so li ni ayeke: ‘Dieu approuve-t-il les mœurs “ différentes”’ ? so ayeke na yâ ti Réveillez-vous ! ti lango 8 ti octobre, ngu 2003. Lo bâ so na yâ ti article ni a tene so ti ambeni zo tiri ni ayeke “mbeni kî na yâ ti tere” ti ala (2 aCor. 12:7). Na ngoi so ala ngbâ ti sara ngangu ti duti na anzoni sarango ye, ala yeke na nzoni bango ndo na ndo ti kekereke. Lo tene: “Ndali ti raison so, mbi bâ so lâ oko oko mbi lingbi ti ngbâ be-ta-zo. Mbi kiri singila mingi na Jéhovah so na lege ti bungbi ti lo, lo mû maboko na e ti ngbâ na fini na yâ ti sioni dunia so.”

¹³ Gbu nga li ti mo na ndo ti ye so asi na mbeni ita-wali na États-Unis. Lo tene: “Mbi ye ti kiri singila na ala ndali ti so ala yeke mû na e lakue kobe so e yeke tâ na bezoin ni na ngoi so alingbi. Mingi ni mbi bâ so ala sara a-article ni so tâ gi ndali ti mbi. Teti angu mingi, mbi tiri na sioni nzara ti mbeni ye so Jéhovah ake. A si na mbeni ngoi, mbi ye ti zi maboko ti mbi na ti zia lege ti tiri ni. Mbi hinga so Jéhovah ayeke sara nzoni bê na zo nga lo yeke pardonné zo, me ndali ti so sioni nzara ni so agbu mbi ngangu, mbi zia lege ni ape, mbi bâ so mbi kpa ti tene Jéhovah amû maboko na mbi ape. So mbi ngbâ gi lakue ti tiri asara si aye aga ngangu na yâ ti fini ti mbi. . . . Na peko ti so mbi diko article so li ni ayeke: ‘Mo yeke na “bê ti hinga” Jéhovah?’ so ayeke na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti mars, ngu 2013, mbi bâ biani so Jéhovah aye ti mû maboko na mbi.”

14. (a) Paul abâ lani angangu so lo sara ti hon ndo ti awokongo ti lo tongana nyen? (b) Tongana nyen la e lingbi ti sö benda na yâ ti tiri so e yeke tiri ti hon ndo ti awokongo ti e?

¹⁴ Diko aRomain 7:21-25. Paul wani ahinga lani so ti tene zo ahon ndo ti asioni nzara ti bê ti lo nga na awokongo ti lo ayeke ngangu mingi. Ye oko, Paul ahinga lani na bê ti lo kue so lo lingbi ti sö benda na yâ ti tiri ti lo so tongana lo sambela Jéhovah, lo zia bê ti lo na lo nga lo mä na bê na ye so a futa ti zi azo. Ka ti e? Tongana e sara ngangu ti hon ndo ti awokongo ti e, e lingbi ti sö benda. Tongana nyen? Tongana e sara ye tongana Paul nga e zia bê ti e kue na Jéhovah me na ngangu ti e wani ape nga e mä na bê na ye so a futa ti zi na azo.

15. Tongana nyen la Jéhovah alingbi ti mû maboko na e ti ngbâ ti duti be-ta-zo nga ti gbu ngangu na yâ ti atara?

¹⁵ Ambeni ngoi ayeke dä so Jéhovah alingbi ti zia lege na e ti fa tongana nyen la vundu asara e mingi ndali ti mbeni kpale. Na tapande, e yeke sara ye tongana nyen tongana tere ti e (wala ti mbeni zo ti sewa ti e) ason ngangu wala tongana a sara ye na e na lege ni ape? Tongana e zia bê ti e kue na Jéhovah, e yeke voro tere na lo na yâ ti sambela ti mû na e ngangu ti ngbâ be-ta-zo, ti ngbâ ti duti na ngia nga na nzoni songo na lo (aPhil. 4:13). Tapande ti aChrétien mingi ti giriri nga na ti ngoi ti e afa so sambela alingbi ti mû na e ngangu so e yeke na bezoin ni ti ngbâ ti gbu ngangu.

16, 17. Nyen la mo leke na bê ti mo ti ngbâ ti sara?

¹⁶ A yeke nzere na Satan ti bâ so bê ti mo anze, mo zia si maboko ti mo awoko na mo sara ye oko encore ape. Tongaso, leke na bê ti mo ti ngbâ ti “gbu ngangu ye so ayeke nzoni mingi.” (1 aThes. 5:21). Hinga so mo lingbi ti sö benda na yâ ti tiri ti mo na Satan, na sioni dunia ti lo nga na asioni nzara ti bê ti mo. Mo lingbi ti sö benda tongana mo zia bê ti mo kue na ngangu so Nzapa ayeke na ni ti kpengba mo.—2 aCor. 4:7-9; aGal. 6:9.

¹⁷ Sara kue ti ngbâ ti tiri. Ngbâ ti gbu ngangu. Hinga na bê ti mo kue so Jéhovah ayeke “sa na ndo [mo] ye ti nzoni so ndo alingbi na ni pëpe.”—Mal. 3:10.