1, 2. (a) Kota kua wa la a mû ni lani na Salomon? (b) David agi lani bê ti lo ndali ti Salomon ngbanga ti nyen?

A HUNDA lani na Salomon ti bâ ndo na ndö ti mbeni kua so ayeke kota mingi: lekengo temple ti Jérusalem. A lingbi a leke da ni “na mbeni lege so ayeke tâ pendere mingi, tongaso si sango ni amû yâ ti akodro kue nga si azo kue agonda pendere ni.” Ye so ayeke kota mingi ayeke so temple ni ayeke duti ande “da ti Jéhovah, so ayeke tâ Nzapa”. Jéhovah aleke lani ti tene Salomon la abâ ndo na ndö ti kua ni.​—1 Chron. 22:1, 5, 9-11.

² Gbia David ahinga lani na bê ti lo kue so Nzapa ayeke mû maboko na Salomon, me Salomon “ade maseka nga ade lo hinga ndo mingi pëpe.” Lo yeke sara ande kua ti temple ni sân mbeto? So lo de maseka nga lo hinga ndo mingi ape so, a yeke kanga lege na lo ti sara kua ni? Ti tene lo sara kua ni nzoni, a lingbi lo sara ye na mbeto ape nga lo komanse kua ni.

3. Nyen la Salomon alingbi lani ti manda na mbage ti babâ ti lo so asara lani ye sân mbeto?

³ Âmanke Salomon amanda lani ti sara ye sân mbeto na mbage ti babâ ti lo. Na ngoi so David ade lani maseka, lo tiri na anyama ti ngonda so amû ataba ti babâ ti lo ahon na ni (1 Sam. 17:34, 35). Lo sara ye lani na mbeto oko ape na ngoi so lo gue ti tiri na mbeni kpengba turugu so ayo  mingi. Grâce na mungo maboko ti Jéhovah nga na mbeni pendere tênë, David asö benda na ndö ti Goliath.​—1 Sam. 17:45, 49, 50.

4. Ngbanga ti nyen la Salomon abezoin lani ti sara ye na mbeto ape?

⁴ A yeke tâ na lege ni so ambeni ngoi na pekoni David awa Salomon ti sara ye na mbeto ape na ti leke temple ni. (Diko 1 Chronique 28:20.) Tongana Salomon azia lani si mbeto ahon ndö ti lo, ka lo lingbi ti sara kua ni ape. Na tongana lo sara kua ni ape, a yeke duti fade sioni mingi ahon ti tene lo tara kamême ti sara kua ni, même tongana lo sara ni nzoni ape.

5. Ngbanga ti nyen la e bezoin ti sara ye na mbeto ape?

⁵ Legeoko tongana Salomon, e bezoin mungo maboko ti Jéhovah ti sara ye na mbeto ape si e sara kua ti e. Tongana e gbu li ti e na ndö ti tapande ti ambeni zo ti giriri so asara ye na mbeto ape, a lingbi ti mû maboko na e. Nga, e lingbi ti gbu li ti e na ndö ti fason so e lingbi ti sara ye na mbeto ape na ti sara kua ti e kue.

6. So Joseph asara ye na mbeto ape, nyen la apika bê ti mo dä?

⁶ Gbu li ti mo na ndö ti Joseph so asara ye lani na mbeto ape na ngoi so wali ti Potiphar apusu lo ti sara lango-sioni. Lo hinga lani so tongana lo ke ti bungbi na lo, kpale ti pekoni ayeke duti ngangu mingi. Atâa so kue, lo tï na yâ ti lango-sioni ape, lo sara ye na mbeto ape na lo ke ti bungbi na lo.​—Gen. 39:10, 12.

7. Fa tongana nyen la Rahab asara ye lani na mbeto ape. (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

⁷ Rahab ayeke nga mbeni zo so asara ye na mbeto ape. Na ngoi so azo ti Israël so aga ti bembe ndo asi na ndo ti lo na Jéricho, mbeto alingbi fade ti sara lo na lo tomba ala. Me so lo yeke na confiance na Jéhovah, sân mbeto lo honde akoli use so nga lo mû maboko na ala ti hon sân ti tene sioni asi na ala (Jos. 2:4, 5, 9, 12-16). Rahab ayeda so Jéhovah ayeke tâ Nzapa nga lo yeke lani na confiance so nyen na nyen Jéhovah ayeke mû sese ni na azo ti Israël. Lo zia pëpe si mbeto ti azo, même ti gbia ti Jéricho na azo ti lo, ahon ndö ti lo. Lo sara mbeni ye so na pekoni a bata lo nga na afami ti lo na fini.​—Jos. 6:22, 23.

8. So Jésus asara ye na mbeto ape amû maboko na abazengele ti lo tongana nyen?

⁸ Abazengele ti Jésus so ayeke be-ta-zo azia na e nzoni tapande ti sarango ye na mbeto ape. Ala bâ lani Jésus so asara ye na mbeto ape (Mat. 8:28-32; Jean 2:13-17; 18:3-5). Tapande ti lo amû maboko na ala ti sara ye na mbeto ape. Na ngoi so aSadducéen agi lani ti kanga lege na abazengele ti fa ye na ndö ti Jésus, ala dö sese.​—Kus. 5:17, 18, 27-29.

9. Tongana nyen la 2 Timothée 1:7 amû maboko na e ti hinga zo so alingbi ti sara si e sara ye na mbeto ape?

⁹ Joseph, Rahab, Jésus nga na abazengele aleke lani na bê ti ala ti ngbâ ti sara ye so ayeke na lege ni. Ala zia bê ti ala pëpe na ndö ti ngangu ti ala wani ti sara ye sân mbeto, me ala zia bê ti ala na Jéhovah. E nga kue e bezoin ti sara ye na mbeto ape na yâ ti ambeni ye. Ahon ti zia bê ti e na ndö ti e wani, a lingbi e zia bê ti e na ndö ti Jéhovah. (Diko 2 Timothée 1:7.) Zia e bâ ambeni ye use so na yâ ni e bezoin ti sara ye na mbeto ape: na yâ ti sewa nga na yâ ti congrégation.

10. Ngbanga ti nyen la aChrétien so ayeke maseka abezoin ti sara ye na mbeto ape?

¹⁰ A-Chrétien so ayeke maseka ayeke tingbi na aye mingi so na yâ ni a lingbi ala sara ye na mbeto ape si ala sara na Jéhovah. Ala lingbi ti manda ye na lege ti tapande ti Salomon so amû lani anzoni desizion ti hunzi kua ti lekengo temple. Atâa so amaseka alingbi ti sara ye alingbi na fango lege ti ababâ na amama ti ala, na a yeke nzoni ala sara ni, ala wani ala yeke na akota desizion ti mû ni (aProv. 27:11). A lingbi ala sara ye na mbeto ape ti mû nzoni desizion na ndö ti sorongo anzoni kamarade nga na anzoni ngia, sarango ye na lege ni nga na warango batême. A lingbi ala sara ye na mbeto ape ti mû adesizion so ndali ti so a gue nde na ye so Satan aye, zo so ayeke gi yanga ti Nzapa.

11, 12. (a) Tongana nyen la Moïse afa so lo sara ye na mbeto ape? (b) Tongana nyen la amaseka alingbi ti mû tapande ti Moïse?

 ¹¹ Mbeni kpengba desizion so amaseka alingbi ti mû andu aye so ala ye ti sara. Na ambeni kodro, a yeke pusu amaseka ti manda mbeti ayo nga ti sara mbeni kua so ala yeke wara nginza mingi na pekoni. Na ambeni kodro ni nde, akpale ti nginza alingbi ti sara si amaseka abâ so a lingbi ala mû maboko na sewa ti ala ti wara aye so ala yeke na bezoin ni. Tongana mo yeke na yâ ti mara ti aye so, gbu li ti mo na ndö ti tapande ti Moïse. So molenge ti Pharaon la abata Moïse, lo lingbi fade ti leke na bê ti lo ti tene iri ti lo awu mingi wala ti wara mosoro si lo duti nzoni. Tara ti bâ tongana nyen la sewa so a bata lo dä na Égypte, azo so afa ye na lo nga na azo so amû wango na lo agi ti pusu lo ti gi aye so. Me Moïse asara ye na mbeto ape nga lo soro ti sara na Jéhovah. Na peko ti so Moïse adö amosoro ti Égypte lo zia, lo sara confiance na Jéhovah (aHéb. 11:24-26). Ye so asara si Jéhovah airi tënë nzoni na ndö ti lo na ngoi ni so, na kite ayeke dä ape so gbâ ti aye ti nzoni ayeke ku Moïse na yâ ti angoi so ayeke ga.

¹² Legeoko nga, Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndö ti amaseka so na mbeto ape aleke na bê ti ala ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah nga so azia aye ti Royaume na kozo ndo na yâ ti fini ti ala. Lo yeke mû maboko na ala ti bâ lege ti aye so asewa ti ala ayeke na bezoin ni. Lani na ngoi ti akozo Chrétien, Timothée so ayeke maseka azia lani lê ti lo gï na ndö ti aye so lo ye ti sara na yâ ti kua ti Jéhovah, mo nga mo lingbi ti sara tongaso. *​—Diko aPhilippien 2:19-22.

13. Tongana nyen la sarango ye na mbeto ape amû maboko na mbeni ita-wali so ayeke maseka ti sara ye so lo leke na bê ti lo ti sara?

¹³ Mbeni ita-wali na Alabama, na États-Unis, abezoin lani ti sara ye na mbeto ape si lo zia na gbele lo ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah. Lo tene: “Na ngoi so mbi yeke kono, mbi yeke lani kamene mingi. A yeke lani ngangu na mbi ti sara lisoro na azo na Da ti Royaume, na ti gue ti fa tënë da na da na azo so mbi hinga ala lâ oko ape ayeke lani ngangu na mbi mingi.” Babâ na mama ti lo nga na ambeni ita ti congrégation amû maboko na lo ti sara kua ti pionnier permanent so lo leke na bê ti lo ti sara. Lo tene: “Dunia ti Satan ayeke pusu azo ti bâ mandango mbeti ayo, yango-iri, nginza nga na warango gbâ ti aye ti sese tongana anzoni ye so zo alingbi ti gi ti wara ni. Mingi ni, a yeke ngangu ti wara aye ni so nga a yeke ga na zo gï gingo bê nga na vundu. Me so mbi yeke sara kua ti Jéhovah asara si mbi yeke na kota ngia nga mbi bâ so mbi sara mbeni nzoni kua.”

14. Ambeni ye wa la na yâ ni ababâ na amama abezoin ti sara ye na mbeto ape?

¹⁴ Ababâ na amama so ayeke aChrétien abezoin nga ti sara ye na mbeto ape. Na tapande, patron ti mo alingbi lakue ti hunda na mo ti sara kua ahon l’heure na alakui nga na anda-yenga so mo zia ni ndali ti vorongo Nzapa na yâ ti sewa, ti fango tënë nga na abungbi. A lingbi mo sara ye na mbeto ape si mo ke na patron ti mo nga mo zia nzoni tapande na amolenge ti mo. Peut-être ambeni babâ na mama so ayeke na yâ ti congrégation ti mo azia lege na amolenge ti ala ti sara aye so mo ke na molenge ti mo ti sara. Ababâ na amama ni so alingbi ti hunda ngbanga ti nyen la molenge ti mo asara aye ni so ape. Mo yeke sara ye na mbeto ape nga na ndara ti fa na ala ndani so mo ke na molenge ti mo ti sara aye ni so?

15. Psaume 37:25 nga na aHébreu 13:5 alingbi ti mû maboko na ababâ na amama tongana nyen?

¹⁵ E yeke fa so e sara ye na mbeto ape tongana e yeke mû maboko na amolenge ti e ti zia na gbele ala ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah na ti sara ni. Na tapande, ambeni babâ na mama alingbi ti sara mbeto ti wa amolenge ti ala ti sara kua ti pionnier, ti gue na ndo so a bezoin awafango tënë dä mingi, ti sara kua na Béthel wala ti sara kua ti lekengo ada so andu aye ti Royaume. Ala lingbi ti sara mbeto so amolenge ni alingbi ti bâ ande lege ti ala ape tongana ala ga mbakoro.  Ye oko, ababâ na amama so ayeke na ndara ayeke fa so ala sara ye na mbeto ape nga ala yeke na mabe na azendo ti Jéhovah. (Diko Psaume 37:25; aHébreu 13:5.) Mbeni lege ti fa so mo sara ye na mbeto ape nga mo zia bê ti mo na Jéhovah ayeke ti mû maboko na amolenge ti mo ti sara ye na mbeto ape nga ti zia bê ti ala na Jéhovah.​—1 Sam. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Tongana nyen la ambeni babâ na mama amû maboko na amolenge ti ala ti leke na bê ti ala ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah? A ga na anzoni ye wa na amolenge ti ala ni?

¹⁶ Mbeni koli na wali ti lo so ayeke na États-Unis amû maboko na amolenge ti ala ti zia na gbele ala ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah. Koli ni atene: “Kozo si amolenge ti e akomanse ti tambela nga ti sara tënë, e yeke fa na ala ngia so zo ayeke wara na peko ti kua ti pionnier nga na akua so lo sara na yâ ti congrégation. Fadeso a yeke ye so ala leke na bê ti ala ti sara. So amolenge ti e azia na gbele ala ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah, a mû maboko na ala ti luti na aye so dunia ti Satan ayeke pusu zo ti sara nga ti zia lê ti ala gï na ndö ti ye so ayeke kota ye mingi.” Mbeni ita-koli so ayeke na amolenge use atene: “Ababâ na amama mingi asara ngangu nga amû nginza mingi ti mû maboko na amolenge ti ala ti sara aye so ala ye ti sara, aye tongana sport, pikango mozoko wala sarango adessin nga na mandango mbeti. A yeke tâ na lege ni ti sara ngangu nga ti mû nginza ti mû maboko na amolenge ti e ti sara aye so ala leke na bê ti ala ti sara na yâ ti kua ti Jéhovah, ye so ayeke mû maboko na ala ti ngbâ ti duti na nzoni songo na Jéhovah. A nzere na e mingi ti bâ so amolenge ti e asara aye so ala leke na bê ti ala ti sara na yâ ti kua ti Jéhovah. A yeke mo bâ mo tene e na ala kue la e yeke wara anzoni ye ti peko ni.” Mo lingbi ti duti na confiance so Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndö ti ababâ na amama so amû maboko na amolenge ti ala ti leke na bê ti ala ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah na ala sara ni.

17. Fa tapande ti ambeni ye so zo alingbi ti sara na yâ ti congrégation ti fa so lo sara ye na mbeto ape.

¹⁷ E yeke nga na bezoin ti sara ye na mbeto ape na yâ ti congrégation. Na tapande, a-ancien abezoin ti sara ye na mbeto ape na ngoi so ala yeke leke atënë ti kota siokpari so a sara na yâ ti congrégation wala na ngoi so ala yeke mû maboko na azo so fini ti ala ayeke na yâ ti kpale na so a lingbi  a soigné ala hio. Ambeni ancien ayeke gue na yâ ti ada ti kanga ti mû maboko na azo so aye ti mä tënë ti Nzapa wala ti mû li ni na abungbi. Ka ti aita-wali so ayeke kumbamba ayeke tongana nyen? Lege azi na ala ti sara kua ti Jéhovah mingi na lege so ala sara kua ti pionnier, ti gue na ndo so a bezoin awafango tënë mingi dä, ti sara kua na yâ ti Service ti lekengo ada so ayeke na gbe ti mbeni filiale, nga ambeni alingbi ti hunda ti gue na Ekole ti awafango nzoni tënë ti Royaume. Ambeni ague même na Ekole ti Galaad.

18. Tongana nyen la aita-wali mbakoro, wala akota wali, alingbi ti fa so ala sara ye na mbeto ape?

¹⁸ A yeke mbeni ye ti nzoni so aita-wali so ayeke mbakoro, wala akota wali, ayeke na yâ ti congrégation. E ye aita-wali so mingi. Ambeni alingbi pëpe ti sara aye mingi na yâ ti kua ti Jéhovah tongana ti kozo, me ala lingbi ti ngbâ ti fa so ala sara ye na mbeto ape na ti sara akua. (Diko Tite 2:3-5.) Na tapande, mbeni kota wali abezoin ti sara ye na mbeto ape tongana lo ye ti sara tënë na mbeni ita-wali so ayeke maseka na ndö ti yungo bongo na lege ni. Lo yeke suku sukungo pëpe na ita-wali ni na ndö ti bongo so lo soro ti yü, me lo lingbi ti mû wango na maseka ni ti gbu li ti lo na ndö ti ye so bongo so lo soro ti yü ayeke sara na ndö ti amba ti lo (1 Tim. 2:9, 10). Mara ti tenengo tënë na ndoye tongaso ayeke ga na aye ti nzoni.

19. (a) Tongana nyen la aita-koli so awara batême awe alingbi ti sara ye na mbeto ape? (b) A-Philippien 2:13 nga na 4:13 alingbi ti mû maboko tongana nyen na aita-koli ti sara ye na mbeto ape?

¹⁹ Ambeni zo so abezoin ti sara ye na mbeto ape na ti sara akua ayeke aita-koli so awara batême awe. Akoli so asara ye sân mbeto na so ayeke nduru ti sara kua mingi ayeke ga na anzoni ye mingi na congrégation (1 Tim. 3:1). Ye oko, mbeto alingbi ti sara ambeni ti gi ti sara akua na yâ ti congrégation. Peut-être mbeni ita-koli asara ândö ambeni kota faute, na fadeso lo bâ so lo kpa ape ti ga wakua ti mungo maboko wala ancien. Mbeni ita ni alingbi ti bâ so lo hinga pëpe ti sara mbeni kua. Tongana mo pensé tongaso, Jéhovah alingbi ti mû maboko na mo ti sara ye na mbeto ape. (Diko aPhilippien 2:13; 4:13.) Girisa ape so lani na mbeni ngoi Moïse abâ so lo lingbi pëpe ti sara mbeni kua so a mû na lo (Ex. 3:11). Me Jéhovah amû lani maboko na Moïse, na tongana ngoi ayeke hon, lo sara ye na mbeto ape. Mbeni ita-koli so awara batême awe alingbi ti gi ti sara ye na mbeto ape na lege so lo sambela Nzapa ngangu ti mû maboko na lo nga lo diko Bible lâ na lâ. Ti gbu li na ndö ti mbaï ti azo so asara ye na mbeto ape alingbi nga ti mû maboko na lo. Lo lingbi nga ti sara terê ti lo kete ti hunda na a-ancien ti fa ye na lo nga lo lingbi ti duti nduru ti sara aye so a bezoin ti sara ni. E wa aita-koli kue so awara batême awe ti sara ye sân mbeto nga ti sara kua ngangu na yâ ti congrégation.

20, 21. (a) Dengo bê wa la David amû lani na Salomon? (b) Nyen la e yeke na kite na ndö ni oko ape?

²⁰ Gbia David adabe ti Salomon lani so Jéhovah ayeke duti na lo juska kua ti lekengo temple ni ahunzi (1 Chron. 28:20). Kite ayeke dä ape so Salomon agbu li ti lo lani na ndö ti atënë so, na lo zia pëpe si so lo de maseka nga so lo hinga ndo mingi ape akanga lege na lo ti sara kua ni. Lo fa so lo sara ye na mbeto oko ape, lo komanse kua ni nga Jéhovah amû maboko na lo ti hunzi pendere temple so na yâ ti ngu mbasambala na ndambo.

²¹ So Jéhovah amû lani maboko na Salomon, lo lingbi ti mû maboko na e ti sara kua ti e na yâ ti sewa nga na yâ ti congrégation (És. 41:10, 13). Tongana e sara ye na mbeto ape na ngoi so e yeke sara kua ti Jéhovah, e lingbi ti duti na kite ape so lo yeke iri tënë nzoni na ndö ti e laso nga na yâ ti angoi so ayeke ga. Tongaso, “Sara mbeto pëpe . . . komanse kua ni!”