1. Kpengba tënë wa la Jésus asara lisoro na adisciple ti lo na ndö ni na bï so na ndade ni lo kui?

NA NDANGBA bï ti Jésus na terê ti adisciple ti lo, lo sara tënë ti ndoye nduru na 30. Lo tene na adisciple ti lo so a lingbi ala “ndoye terê na popo ti ala”. (Jean 15:12, 17). Ndoye so ala yeke na ni na popo ti ala ayeke ye so azo ayeke bâ ni mingi na ayeke fa polele so ala yeke atâ disciple ti lo (Jean 13:34, 35). Ndoye so ayeke gï senge bango mawa ti zo ape. Jésus ayeke sara lani tënë ti mbeni kpengba sarango ye: ndoye so asara si zo apensé na nzoni ti amba ti lo. Lo tene: “Tongana mbeni zo akä fini ti lo na kuâ ndali ti akamarade ti lo, mbeni ndoye ti hon so ayeke dä pëpe. Ala yeke akamarade ti mbi tongana ala sara ye so mbi yeke mû yanga na ala ti sara.”—Jean 15:13, 14.

2. (a) Nyen la e bâ na popo ti awakua ti Nzapa? (b) Ahundango ndo wa la e yeke kiri tënë na ni na yâ ti article so?

² A hinga awakua ti Jéhovah laso na tâ ndoye so apusu zo ti pensé gï na nzoni ti lo wani ape nga na beoko so yâ ni alingbi ti buba ape so ayeke na popo ti ala (1 Jean 3:10, 11). E kiri singila mingi so ndoye so Christ ayeke na ni ayeke na popo ti awakua ti Jéhovah atâa kodro ti ala, mara ti ala, yanga ti kodro ti ala wala ndo so ala londo dä. Me peut-être e lingbi ti hunda terê ti e:  ‘Ngbanga ti nyen la ndoye ayeke kota ye mingi laso? Tongana nyen la na ndoye Jéhovah na Jésus ayeke kpengba e? Tongana nyen la e oko oko e lingbi ti fa so e yeke na ndoye so Christ ayeke na ni so “akpengba zo”?’—1 aCor. 8:1.

3. “Angoi ti akpale” so e yeke dä asara nyen na ndö ti azo?

³ E yeke na yâ ti “angoi ti akpale”, na fini “asi singo na akpale nga na vundu”. (Ps. 90:10; 2 Tim. 3:1-5). Azo mingi ayeke bâ pasi ngangu asara si ala ye ti ngbâ na fini encore ape. Mbeni gingo nda ti ye afa so azo ahon 800 000 ayeke fâ terê ti ala ngu oko oko, so ti tene na yâ ti seconde 40 zo oko ayeke fâ terê ti lo. Mawa ni ayeke so même ambeni ita awara mara ti pensé so na ala fâ terê ti ala.

4. Azo wa la Bible asara tënë ti ala so na mbeni ngoi ala ye ti ngbâ na fini ape?

⁴ Ândö ambeni wakua be-ta-zo ti Nzapa abâ so akpale ti ala ahon ndö ti ala na ala ye ti kui. Na tapande, ye ason lani Job ngangu ni la lo dema, lo tene: “Nzara ti gigi asigi na yâ ti mbi awe; mbi ye ti ngbâ na fini pëpe.” (Job 7:16; 14:13). Aye so Jonas aku terê ti lo na ni asi lani ape, a sara si lo tene: “Fadeso, Jéhovah, mo zi fini ti mbi; a yeke nzoni mbi kui ahon ti tene mbi ngbâ na fini.” (Jonas 4:3). Nga, na mbeni ngoi, ye so asi na prophète Élie so ayeke be-ta-zo asara si lo yeke lani na vundu mingi ni la lo hunda ti kui. Lo tene: “Jéhovah, ti fadeso, ye ni ahon ndö ti mbi awe! Mû fini ti mbi”. (1 aGbia 19:4). Ye oko, Jéhovah abâ lani na nene ni mingi awakua ti lo so, so amû terê ti ala kue na lo, nga lo ye ti tene ala ngbâ na fini. Ahon ti tene lo fâ ngbanga na ndö ti ala ndali ti apensé so ala yeke na ni, lo mû maboko na ala ti kiri ti duti na nzara ti ngbâ na fini na ti ngbâ ti sara na lo be-ta-zo.

5. Ngbanga ti nyen la aita ti e ayeke biani na bezoin ti tene e ndoye ala mingi laso?

⁵ Laso, aita ti e mingi ayeke na angangu kpale na ala bezoin ti tene e fa so e ye ala. Ambeni ayeke kanga bê na yâ ti aye ti ngangu so a sara na ala nga na hengo ndo. A yeke kasa ambeni wala a yeke diko tënë na terê ti ala na peko ti ala na place ti kua ti ala. Wala ngangu ahunzi na ambeni ndali ti so ala sara kua teti angbonga mingi wala a pusu ala ti sara kua mingi. Ambeni ayeke na angangu kpale ti sewa. Peut-être koli wala wali ti ambeni ayeke Témoin ape na lo yeke diko tënë na terê ti ala lakue. Ndali ti akpale so nga na ambeni nde, ambeni ita abâ so ngangu ahunzi na ala kue na ala komanse même ti tene so ala yeke ye oko ape. Zo wa la alingbi ti mû maboko na ala?

6. Tongana nyen la na ndoye Jéhovah ayeke kpengba awakua ti lo?

⁶ Jéhovah akpengba awakua ti lo na lege so lo dë bê ti ala so lo yeke ngbâ lakue ti ndoye ala. A doit lani ti kpengba azo ti Israël so ayeke be-ta-zo ti mä Jéhovah atene: “Mo ga lani ye so ngere ni ayeke kota mingi na lê ti mbi; azo ane mo, nga mbi ye mo mingi. . . . Sara mbeto pëpe, ndali ti so mbi yeke na mo.” (És. 43:4, 5). So mo yeke mbeni wakua ti Jéhovah, mo lingbi ti hinga na bê ti mo kue so Jéhovah aye mo mingi. * Bible atene na ndö ti azo so ayeke na yâ ti tâ vorongo Nzapa, atene: “So lo yeke ngangu zo ti bira, lo yeke sö mo ande. Terê ti lo ayeke nzere ande mingi ndali ti mo.”—Soph. 3:16, 17.

7. Na lege wa la ndoye ti Jéhovah na mbage ti e ayeke tongana ti mbeni mama so ayeke mû me na molenge ti lo? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

⁷ Atâa atara wa la awakua ti Jéhovah atingbi na ni, lo tene lo yeke mû maboko na ala  nga lo yeke dë bê ti ala. Lo tene: “Ala yeke nyon me, a yeke yô ala na terê ti yâ nga ala yeke sara ngia na ndö ti gere. Legeoko tongana ti so mbeni mama ayeke dë bê ti molenge ti lo, mbi yeke ngbâ ti dë bê ti ala.” (És. 66:12, 13). Bâ tongana nyen la tongana mbeni mama ayô bébé ti lo wala lo yeke sara ngia na lo, bébé ni ayeke bâ so ye oko ayeke sara lo ape. Jéhovah aye mo mingi nga lo ye ti tene mo bâ so ye oko ayeke sara mo ape. Duti na kite lâ oko ape so Jéhovah abâ mo na nene ni mingi.—Jér. 31:3.

8, 9. Tongana nyen la ndoye ti Jésus alingbi ti kpengba e?

⁸ Bâ mbeni raison so ndali ni e hinga so Jéhovah aye e: “Nzapa andoye tâ azo ti dunia so mingi si lo mû gï oko Molenge ti lo si zo kue so amä na bê na lo, a lingbi ti futi lo pëpe, me lo yeke na fini ti lakue lakue.” (Jean 3:16). Sandaga ti Jésus afa so lo nga kue lo ye e, na yengo so lo ye na e akpengba e. Bible atene so même ‘ye ti vundu wala ye ti mawa’ alingbi pëpe ti “kangbi e ande na ndoye ti Christ”.—aRom. 8:35, 38, 39.

⁹ Na ambeni ngoi, e yeke na akpale so awoko e wala asara si e découragé wala asara si e yeke sara na Jéhovah na ngia ape. Me tongana e dabe ti e so Christ aye e mingi alingbi ti mû na e ngangu ti gbu ngangu. (Diko 2 aCorinthien 5:14, 15.) Ndoye ti Jésus ayeke na ngangu ti mû maboko na e nga ti pusu e ti ngbâ ti gbu ngangu atâa e wara akpale tongana ngu so asuku amû ndo wala sese so ayengi, sarango ye ti ngangu, ngangu gingo bê wala tongana aye so e ku terê ti e na ni asi ape.

10, 11. Azo wa la ayeke na kua ti kpengba aita so adécouragé? Fa ngbanga ti nyen la mo tene tongaso.

¹⁰ Mbeni lege so na ndoye Jéhovah ayeke kpengba e ayeke na lege ti congrégation ti aChrétien. Tongana e ye aita ti e, e fa so e ye Jéhovah. E yeke sara ye kue so e lingbi ti sara ti mû maboko na aita ti e ti hinga so a bâ ala na nene ni mingi nga so Jéhovah aye ala (1 Jean 4:19-21). Bazengele Paul awa aChrétien, lo tene: “Ala ngbâ ti dë bê ti mba nga ti kpengba mba gï tongana ti so ala yeke sara so.” (1 aThes. 5:11). Azo kue na yâ ti congrégation, me gï a-ancien ape, alingbi ti sara ye tongana Jéhovah na Jésus ti dë bê ti aita nga ti kpengba ala.—Diko aRomain 15:1, 2.

¹¹ Ambeni ita na yâ ti congrégation so ayeke bâ pasi ndali ti so vundu ahon ndö ti ala  wala agingo bê ahon ndö ti ala ayeke peut-être na bezoin ti bâ mbeni docteur nga ti nyon yorö (Luc 5:31). A-ancien nga na tanga ti aita na yâ ti congrégation ahinga so ala yeke adocteur ape. Me ala nga na tanga ti aita ayeke na mbeni kota kua ti sara so ayeke ti ‘sara tënë so adë bê ti a-âme so vundu asara ala mingi, ti mû maboko na azo so awoko nga ti kanga bê ti ala na azo kue.’ (1 aThes. 5:14). A lingbi aChrétien kue asara ye na ndoye ti zia terê ti ala na place ti amba ti ala nga ti kanga bê na ala, na lege so ala sara tënë so adë bê tongaso si ala kpengba azo so adécouragé. Mo yeke mbeni zo so ayeke dë bê ti amba ti mo nga mo yeke kpengba ala? Tongana mo gi ti hinga tongana nyen ti sara ni mo yeke sara ni nzoni mingi.

12. Fa tapande ti mbeni zo so ndoye ti aita ti congrégation akpengba lo.

¹² Tongana nyen la ndoye ti e alingbi ti kpengba azo so vundu ahon ndö ti ala mingi? Mbeni ita-wali na Europe atene: “Na ambeni ngoi mbi pensé ti fâ terê ti mbi. Me ambeni zo ayeke dä so amû maboko na mbi mingi. Congrégation ti mbi asö fini ti mbi. Lakue aita akpengba mbi mingi nga ala fa so ala ye mbi mingi. Atâa so ala mingi ahinga ape so mbi tï na yâ ti kota vundu, aita ti congrégation ayeke lakue na terê ti mbi. Mbeni ita-koli na wali ti lo aga tongana babâ na mama ti mbi na lege ti yingo. Ala bâ lege ti mbi nzoni, ala yeke na terê ti mbi na l’heure kue so mbi bezoin ala, atâa a yeke l’heure ti nyen.” Tâ tënë, azo kue alingbi ti mû maboko na oko lege ape. Me e kue e lingbi ti sara aye mingi ti mû maboko na azo so ayeke na vundu. *

13. Nyen la ayeke kota ye ti tene e sara tongana e ye ti kpengba amba ti e?

¹³ Duti zo so amä zo nzoni (Jacq. 1:19). E yeke fa so e sara ye na ndoye tongana e mä zo na ziango terê ti e na place ti lo. Hunda na ndara ambeni tënë so alingbi ti mû maboko na mo ti hinga avundu ti bê ti ita ti mo. Lo yeke hinga so mo pensé na lo biani même gï na bango lê ti mo. Na ngoi so lo yeke sara tënë, kanga bê mo mä lo na sara kue ti fâ tënë na yanga ti lo ape. Tongana mo mä lo nzoni, mo yeke comprendre lo nzoni mingi nga alingbi ti mû maboko na lo ti sara confiance na mo. Tongaso a yeke duti ngangu ape na lo ti duti nduru ti mä tënë so mo yeke tene na ngoi so mo yeke gi ti kpengba lo. Tongana mo yeke pensé biani na amba ti mo, mo lingbi ti dë bê ti ala mingi.

14. Ngbanga ti nyen la a lingbi e kpe ti bi tënë na li ti zo so ayeke na vundu?

¹⁴ Kpe ti bi tënë na li ti zo ni. Vundu ayeke kiri ti hon ndö ti zo ni tongana lo bâ so e sara si lo bâ so tënë ayeke na li ti lo. Tongaso, a lingbi ti duti ngangu na e ti mû maboko na lo. Bible atene: “Tënë so zo atene sân ti gbu li ayeke kpo zo tongana épée, me tënë ti yanga ti zo ti ndara asara si ye so ason zo adë.” (aProv. 12:18). Même tongana e ye lâ oko ape ti son bê ti zo so ayeke na vundu na lege ti atënë ti e, tongana e sara tënë sân ti gbu li ti e e lingbi ti sara si vundu akiri asara lo mingi. Ti dë bê ti ita ti e ni, a lingbi e sara si lo bâ so e yeke gi biani ti comprendre lo.—Mat. 7:12.

15. Akpengba gbakuru wa la e lingbi ti sara kua na ni ti kpengba amba ti e?

¹⁵ Dë bê ti amba ti mo na lege ti Bible. (Diko aRomain 15:4, 5.) Bible alondo na “Nzapa so amû na zo gbungo ngangu nga na dengo bê,” tongaso a dö bê ti e ape so e  wara na yâ ni atënë so adë bê ti zo. E yeke nga na Index des publications des Témoins de Jéhovah nga na Mbeti ti sarango na recherche ndali ti aTémoin ti Jéhovah. Agbakuru so alingbi ti mû maboko na e ti wara apensé ti Bible so ayeke kpengba aita ti gbu ngangu atâa kpale ti ala ayeke so wa. A lingbi nga ti sara si e lingbi ti tene na aita ti e atënë so asara si ala hinga so e zia terê ti e na place ti ala, ye so ayeke sara si ngangu so e sara na ndoye ti mû maboko na ala aga na anzoni ye mingi.

16. Sarango ye wa la a lingbi e duti na ni na ngoi so e yeke kpengba mbeni ita so ayeke na yâ ti kota vundu?

¹⁶ Sara ye na nzoni bê mingi. Sarango ye na nzoni bê mingi ayeke mbeni kpengba mbage ti sarango ye ti zo so ayeke na ndoye so apensé gï na nzoni ti lo wani ape. E yeke fa ni na ngoi so e yeke dë bê ti mbeni zo nga e yeke kpengba lo. Jéhovah ayeke “Babâ so ayeke sara nzoni bê mingi na zo nga Nzapa ti dengo bê kue,” nga lo ‘bâ mawa’ ti awakua ti lo mingi. (Diko 2 aCorinthien 1:3-6; Luc 1:78; aRom. 15:13.) Paul azia nzoni tapande na ndö ti tënë so, lo tene: “Na ngoi so e yeke lani na popo ti ala, e sara ye na ala na nzoni bê tongana mbeni mama so ayeke mû me na amolenge ti lo na lo bata ala nzoni. Ndali ti so e ye ala mingi, e yeke lani na ngia ti fa na ala gï nzoni tënë ti Nzapa pëpe, me e mû nga terê ti e kue na ala, ngbanga ti so ala ga azo so e ye ala mingi.” (1 aThes. 2:7, 8). Tongana e sara ye na nzoni bê mingi tongana ti Nzapa, peut-être a yeke duti tongana kiringo tënë na asambela ti mbeni zo so ayeke na yâ ti kota vundu.

17. Nzoni bango ndo wa na ndö ti aita ayeke mû maboko na e ti kpengba ala na yâ ti ndoye?

¹⁷ Ku pëpe ti tene aita ti mo aduti mbilimbili-kue. Ngbâ ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti aita ti mo. Ti ku ti tene aita ti mo asara ye sân faute ayeke na lege ni ape nga ayeke zia vundu na bê ti mo (Zo-ti. 7:21, 22). Girisa ape so Jéhovah ahunda ye na awakua ti lo ahon ndö ni ape. Tongana e mû tapande ti lo, a yeke leke e ti kanga bê na afaute ti amba ti e (aÉph. 4:2, 32). Ahon ti tene mo sara si amba ti mo abâ so ala sara ye mingi ape, gonda ala ndali ti aye so ala sara. Sarango tongaso alingbi ti kpengba ala. Ti gonda amba ti e na bê ti e kue alingbi ti kpengba ala na yâ ti ndoye nga ayeke mû maboko na ala ti “duti na ngia” ti sara kua ti Nzapa. A yeke nzoni mingi ti sara tongaso ahon ti haka ye so ala yeke sara na ti ambeni zo, ye so alingbi ti son bê ti ala.—aGal. 6:4.

18. Ngbanga ti nyen la na ndoye e ye ti kpengba amba ti e?

¹⁸ Taba ti Jéhovah oko oko kue ayeke ye ti ngangu ngere mingi na lê ti lo na Jésus, so lo mû fini ti lo na sandaga ti zi ala (aGal. 2:20). E ye aita ti e mingi. Nga e ye ti bâ lege ti ala na nzoni bê nga na ndoye. Ti tene e duti zo so adë bê ti amba ti e, “zia e tomba peko ti aye so ayeke ga na siriri nga na aye so ayeke kpengba mba na popo ti e.” (aRom. 14:19). E kue e yeke ku kungo ngoi so, na yâ ti Paradis, mbeni ye ti découragé e ayeke duti dä encore ape. Kobela, bira, kuâ so a dü zo dungo na ni, sarango ye ti ngangu na zo, kpale ti sewa nga aye so azia vundu na bê ti zo ayeke duti dä encore ape. Na hunzingo ti Ngu saki oko ti komandema ti Christ, azo kue ayeke ga ande mbilimbili-kue. Azo so asö kuâ na yâ ti ndangba tara ayeke ga ande amolenge ti Jéhovah Nzapa na sese ge nga ala yeke wara “liberté ti gloire ti amolenge ti Nzapa.” (aRom. 8:21). Zia e kue e ngbâ ti duti na ndoye so akpengba zo nga e mû maboko na amba ti e ti sö kuâ ti wara fini na yâ ti pendere fini dunia ti Nzapa.