1. Na hunzingo ti ngoi ti akozo Chrétien, dutingo ti bazengele Jean ayeke lani tongana nyen?

NA HUNZINGO ti ngoi ti akozo Chrétien, dutingo ti bazengele Jean ayeke lani ngangu mingi. Lo yeke lani mbakoro, lo yeke lani na kanga na zoa ti Patmos nga peut-être lo yeke lani gï oko bazengele so angbâ na fini (Apoc. 1:9). Lo hinga lani so a-apostat ayeke handa lani acongrégation nga ala ga na kangbi na yâ ni. A yeke mo bâ mo tene a ngbâ lani gï kete ti tene atâ Chrétien aduti dä encore ape.—Jude 4; Apoc. 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Ti gue oko na Apocalypse 7:9-14, pendere vision wa, so ayeke mbeni prophétie, Jean abâ ni? (Bâ foto ti couverture ni.)

² Na yâ ti ngoi ti ngangu so, Jean abâ mbeni pendere vision so ayeke mbeni prophétie. Na yâ ti vision ni, a hunda na a-ange ti gbu apupu ti futingo ye ti kota ye ti vundu juska a kpo nzoroko na ndö ti lê ti angbâa ti Nzapa awe si (Apoc. 7:1-3). Wungo ti ala ayeke 144 000, ala na Jésus ayeke komande ande na yayu (Luc 12:32; Apoc. 7:4). Na pekoni, Jean asara tënë ti mbeni groupe nde so wungo ti azo ti yâ ni ayeke mingi, ni la lo tene: “Bâ.” Peut-être tënë so aye ti fa so li ti lo akpe so lo bâ mbeni ye so lo ku terê ti lo na ni ape. Nyen la Jean abâ? Lo bâ “azo mingi mingi, so mbeni zo alingbi ti diko wungo ti ala pëpe, ala londo na popo ti amara kue, akete mara kue, azo ti kodro kue, ayanga ti kodro kue, ala yeke luti na devant ti trône ni nga na devant ti Molenge ti taba ni.” (Diko Apocalypse 7:9-14.) Tara ti bâ na yâ ti li ti mo tongana nyen la a nzere lani na Jean mingi ti hinga ye na ndö ti gbâ ti azo so ayeke voro Nzapa na lege ni na yâ ti angoi so ayeke ga.

3. (a) Ngbanga ti nyen la vision so Jean abâ adoit ti kpengba mabe ti e? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

 ³ Kite ayeke dä ape so vision so akpengba lani mabe ti Jean. Vision so adoit nga ti kpengba mabe ti e mingi ahon ti lo ndali ti so e yeke na fini na yâ ti ngoi so vision ni ayeke ga tâ tënë. E bâ bungbingo azo kutu mingi so ayeke na beku ti sö kuâ na yâ ti kota ye ti vundu nga ti duti na fini lakue lakue na ndö ti sese. Na yâ ti article so, e yeke bâ tongana nyen la Jéhovah afa na azo ti lo ahon ngu bale-miombe awe azo wa la ayeke azo mingi mingi so. Na pekoni, e yeke bâ aye use na ndö ti azo mingi mingi so: (1) wungo ti ala nga (2) ala londo na ando nde nde. Aye so ayeke kpengba mabe ti azo kue so ayeke na pendere beku so.

4. Tâ tënë wa la ayeke na yâ ti Bible a-eglize so atene ala yeke aChrétien amä yâ ni ape? Tongana nyen la aWamandango Bible ayeke lani nde na ala na ndö ti tënë so?

⁴ Mingi ti a-eglize so atene ala yeke aChrétien afa pëpe na azo tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible so atene mbeni lâ azo so amä yanga ayeke duti ande na ndö ti sese teti lakue lakue (2 aCor. 4:3, 4). Laso, mingi ti abungbi ti vorongo nzapa so atene ala yeke aChrétien afa so anzoni zo kue ayeke gue na yayu na peko ti kuâ ti ala. Ye oko, mbeni kete groupe ti aWamandango Bible, so akomanse ti sigi na Tour ti Ba Ndo na ngu 1879, afa ti ala lani nde. Ala hinga so Nzapa ayeke sara si sese akiri aga Paradis nga azo kutu mingi so amä yanga ayeke duti na fini ge na ndö ti sese, me na yayu ape. Me a sara angu mingi na pekoni la ala ga ti hinga polele so azo so amä yanga so ayeke azo wa.—Mat. 6:10.

5. Nyen la aWamandango Bible ahinga na ndö ti azo 144 000?

⁵ Na lege ti Bible, aWamandango Bible ahinga nga so a yeke “vo [ambeni zo] na ndö ti sese” ti komande na Jésus na yayu (Apoc. 14:3). Wungo ti ala kue ayeke 144 000, ala yeke aChrétien so ayapu so amû terê ti ala na Nzapa nga so asara na lo be-ta-zo na sese. Ka ti azo mingi mingi?

6. Nyen la aWamandango Bible atene lani na ndö ti azo mingi mingi?

⁶ Na yâ ti vision ti Jean, lo bâ azo mingi mingi so ayeke “luti na devant ti trône ni nga na devant ti Molenge ti taba ni.” (Apoc. 7:9). Atënë so asara si aWamandango Bible atene so legeoko tongana azo 144 000, azo mingi mingi ayeke wara fini na yayu. Tongana azo 144 000 nga na azo mingi mingi kue ayeke wara fini na yayu, kangbi wa la ayeke duti na popo ti ala? A-Wamandango Bible apensé lani so azo mingi mingi adoit ti duti aChrétien so amä yanga ti Nzapa kue ape na ngoi so ala yeke na sese. Atâa so ala sara ambeni ye na lege ni, peut-être ambeni angbâ na yâ ti a-eglize so atene ala yeke aChrétien. A-Wamandango Bible atene lani so aChrétien so andoye Nzapa kamême me alingbi ape ti tene ala komande legeoko na Jésus. So ala ndoye Nzapa na bê ti ala kue ape, ala lingbi ti luti na yayu na devant ti trône ni me ala lingbi pëpe ti duti na ndö ti atrône.

7. Ti aWamandango Bible, azo wa la ayeke duti ande na fini na ndö ti sese na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ? A-Wamandango Bible atene lani nyen na ndö ti akoli ti giriri so ayeke be-ta-zo?

⁷ Tongaso, azo wa la ayeke duti ande na fini na ndö ti sese? A-Wamandango Bible atene lani so na peko ti so a bungbi azo 144 000 nga na azo mingi mingi na yayu awe, azo kutu mingi ayeke duti ande na fini na ndö ti sese na ala yeke wara aye ti nzoni so Komandema ti ngu saki oko ti Christ ayeke ga na ni. A-Wamandango Bible apensé lani ape so azo kutu mingi so ayeke sara na Jéhovah kozo ti tene Christ akomanse ti komande. Me ala pensé lani so a yeke fa alege ti Jéhovah na azo kutu mingi so na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ. Tongaso, azo so asara ye alingbi na aye so Jéhovah  ahunda ayeke wara fini ti lakue lakue na ndö ti sese, me a yeke futi azo so asara kpengbango-li. A-Wamandango Bible apensé nga lani so peut-être ambeni zo so asara kua tongana “amokonzi” na sese na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ ayeke gue na yayu na hunzingo ti komandema ni. Ala pensé nga lani so na popo ti “amokonzi” so, a yeke wara akoli so ayeke be-ta-zo so akui kozo na Christ so a yeke zingo ala na kuâ na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ.—Ps. 45:16.

8. Na bango ndo ti aWamandango Bible lani, agroupe ota wa la ayeke na mbeni place so Nzapa aleke ndali ti ala?

⁸ Tongaso, aWamandango Bible apensé lani so agroupe ayeke ota: (1) azo 144 000, so ayeke komande legeoko na Jésus na yayu; (2) azo mingi mingi so andoye Nzapa na bê ti ala kue ape, so ayeke luti na devant ti trône ti Jésus na yayu; na (3) azo kutu mingi so a yeke fa alege ti Jéhovah na ala na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ. * Ye oko, na ngoi so Jéhovah aleke lani, lumière ti tâ tënë akomanse ti za ahon ti kozo na ndö ti tënë so.—aProv. 4:18.

9. (a) Na lege wa la azo mingi mingi na ndö ti sese alingbi ti luti “na devant ti trône ni nga na devant ti Molenge ti taba ni”? (b) Ngbanga ti nyen la fini fango ye na ndö ti Apocalypse 7:9 ayeke lani na lege ni?

⁹ Na ngu 1935 aTémoin ti Jéhovah ahinga polele azo wa la ayeke azo mingi mingi so ayeke na yâ ti vision so Jean abâ. A-Témoin ti Jéhovah aga ti hinga so a lingbi azo mingi mingi aduti vrai tongaso na yayu ape ti luti “na devant ti trône ni nga na devant ti Molenge ti taba ni.” Me ala yeke luti na lege ti fä. Atâa so azo mingi mingi ayeke wara fini na ndö ti sese, ala lingbi ti luti “na devant ti trône ni” na lege so ala yeda so Jéhovah ayeke Gbia ti dunia kue nga ala fa ni na lege so ala mä yanga ti lo (És. 66:1). Ala lingbi ti luti “na devant ti Molenge ti taba ni” na lege so ala mä na bê na sandaga ti Jésus so azi e. Legeoko nga, na Matthieu 25:31, 32 a tene so a yeke “bungbi amara kue na gbele” Jésus so ayeke na ndö ti trône ti lo ti gloire. Na popo ti “amara kue” so a yeke wara asioni zo. A yeke polele so, amara so kue ayeke na yayu ape me ala yeke na ndö ti sese. Fini fango ye so ayeke lani na lege ni. A fa ngbanga ti nyen la Bible atene pëpe so a yeke gue na azo mingi mingi na yayu. Gï groupe oko la a mû zendo na azo ti yâ ni ti wara fini ti lakue lakue na yayu, azo 144 000, so ayeke “komande tongana agbia na ndö ti sese” legeoko na Jésus.—Apoc. 5:10.

10. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti tene a fa alege ti Jéhovah na azo mingi mingi kozo na Komandema ti ngu saki oko ti Christ?

¹⁰ Ni la, ngbene ye na ngu 1935 ti ga na ni, aTémoin ti Jéhovah ahinga so azo mingi mingi so Jean abâ na vision ayeke aChrétien so ayeke be-ta-zo so ayeke na beku ti wara fini ti lakue lakue na ndö ti sese. Ti mû lege na azo mingi mingi ti sö kuâ na kota ye ti vundu, a lingbi a fa na ala alege ti Jéhovah kozo si Komandema ti ngu saki oko ti Christ ato nda ni. Ala yeke na bezoin ti kpengba mabe ti ala si “ala wara lege ti sigi na yâ ti aye kue so adoit ti si” kozo na Komandema ti ngu saki oko ti Christ.—Luc 21:34-36.

11. Ngbanga ti nyen la ambeni Wamandango Bible apensé lani so peut-être a yeke mû ambeni Chrétien ti gue na ala na yayu na peko ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ?

¹¹ Ka ti bango ndo so atene a yeke zingo ambeni zo so ayeke na anzoni sarango ye mingi ti gue na yayu na peko ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ, a yeke tongana nyen? A sara angu mingi awe, a fa na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti février 1913 na Anglais, so a lingbi ti si tongaso. Ambeni zo alingbi lani ti tene: ‘Ngbanga ti nyen la a yeke zingo awakua ti Nzapa ti giriri so ayeke lani be-ta-zo ti wara fini na ndö ti sese me a yeke zingo aChrétien so ayeke be-ta-zo  na yâ ti aye kue ape ti wara fini na yayu?’ Ala tene tongaso ndali ti apensé use so ayeke na lege ni ape: (1) a yeke zingo azo mingi mingi ti wara fini na yayu nga (2) azo mingi mingi ayeke aChrétien so andoye Nzapa na bê ti ala kue ape.

12-13. Nyen la aChrétien so a soro ala ti gue na yayu nga na azo mingi mingi ahinga na ndö ti futa ti ala?

¹² Ye oko, tongana ti so e bâ fade, ngbene ye na ngu 1935 ti ga na ni, aTémoin ti Jéhovah ahinga polele so azo so asö kuâ na Harmaguédon ayeke azo mingi mingi so Jean abâ ala na vision. Ala yeke ‘sigi na yâ ti kota ye ti vundu’ ge na ndö ti sese nga ala yeke “dekongo na kota go, ala tene: ‘E wara salut ndali ti Nzapa ti e so aduti na ndö ti trône, nga ndali ti Molenge ti taba ni.’” (Apoc. 7:10, 14). Na ndö ni, Bible afa so azo so ayeke zingo na kuâ ti wara fini na yayu ayeke wara “mbeni ye so ayeke nzoni mingi ahon” awakua ti Nzapa ti giriri (aHéb. 11:40). So aita ti e so ahinga aye so, ala yeke lani na ngia ti tisa azo ti ga ti sara na Jéhovah tongaso si ala lingbi ti wara fini ti lakue lakue na ndö ti sese.

¹³ Beku so azo mingi mingi ayeke na ni anzere na ala mingi. Ala hinga so Jéhovah asoro ndo so awakua ti lo so ayeke be-ta-zo ayeke sara na lo dä, atâa na yayu wala na sese. A-Chrétien so a soro ala ti gue na yayu nga na azo mingi mingi ahinga so a yeke gï grâce na kota nzobe ti Jéhovah, so lo fa ni na lege ti sandaga so Jésus Christ amû ti zi azo, la ala lingbi ti wara futa ti ala.—aRom. 3:24.

14. Na peko ti ngu 1935, ngbanga ti nyen la aChrétien mingi ahunda terê ti ala ti hinga tongana nyen la prophétie na ndö ti azo mingi mingi ayeke ga tâ tënë?

¹⁴ Na peko ti so a changé fason so awakua ti Jéhovah amä yâ ti tënë ti azo mingi mingi na ngu 1935, aita mingi angbâ ti hunda terê ti ala ti hinga tongana nyen la wungo ti azo so ayeke na beku ti wara fini na ndö ti sese alingbi ti ga gbani. Na tapande, Ronald Parkin ayeke lani na ngu 12 na ngoi so a hinga polele azo so ayeke azo mingi mingi. Lo tene: “Na ngoi ni so, wungo ti awafango tënë na yâ ti dunia kue ayeke lani 56 000 tongaso nga awafango tënë mingi, peut-être mingi ti ala, ayeke lani aChrétien so a soro ala ti gue na yayu.” Tongaso, na bango ni azo so ayeke azo mingi mingi ayeke lani gbani ape.

15. Tongana nyen la kua ti bungbingo azo mingi mingi angbâ lani ti gue na li ni?

¹⁵ Ye oko, na yâ ti angu so aga na pekoni, a tokua amissionnaire na yâ ti akodro mingi na wungo ti aTémoin ti Jéhovah angbâ ti gue lani na li ni mingi. Na pekoni, na ngu 1968, a komanse ti manda Bible na azo na lege ti buku Ta Tene so aga na Zo Fini ti La Koue La Koue. So buku ni afa nda ti tâ tënë ti Bible na mbeni lege  so akpengba ape asara si azo so asara terê ti ala kete aga na mbage ti Jéhovah mingi ahon ti kozo. Na yâ ti ngu osio, afini disciple ahon 500 000 awara batême. Ndali ti so Eglize Catholique akomanse ti perdre komandema so lo yeke na ni na ndö ti Amérique Latine nga na ambeni kodro, nga teti so a zi lege na kua ti e na yâ ti akodro ti Europe de l’Est nga na ambeni kodro ti Afrika, azo kutu mingi akiri awara batême (És. 60:22). Na yâ ti angu so ahon ade ti ninga ape, bungbi ti Jéhovah asigi na gbâ ti anzoni gbakuru ti mû maboko na azo ti hinga aye so Bible afa. Kite ayeke dä ape so Jéhovah ayeke bungbi azo mingi mingi, wungo ti ala ahon fadeso kutu miombe awe.

16. Azo mingi mingi so a yeke bungbi ala alondo na ndo wa?

¹⁶ Na ngoi so Jean asû atënë na ndö ti vision so lo bâ, lo tene so azo mingi mingi ayeke londo “na popo ti amara kue, akete mara kue, azo ti kodro kue, ayanga ti kodro kue”. Prophète Zacharie atene mbeni tënë tongaso kozo awe. Lo tene: “Na ngoi ni so, azo bale-oko so ayeke ti ayanga ti kodro nde nde kue ayeke gbu yongoro bongo ti mbeni Juif nzoni, na ala tene: ‘E ye ti tene e na mo e gue, ndali ti so e mä a tene Nzapa ayeke na ala.’”—Zach. 8:23.

17. Nyen la e yeke sara laso ti mû maboko na azo ti amara kue nga na ayanga ti kodro kue?

 ¹⁷ A-Témoin ti Jéhovah ahinga so ti bungbi azo ti ayanga ti kodro kue, a lingbi a fa nzoni tënë na ayanga ti kodro mingi. E komanse ti kiri na peko ti ambeti ti mandango na Bible na azo ahon ngu 130 awe, me laso e yeke sara kota kua ti kiringo na peko ti ambeti so ade ti sara mara ni lâ oko ape na ayanga ti kodro ngbangbo mingi. A yeke polele so Jéhovah ayeke sara mbeni miracle na ngoi ti e na lege so lo yeke bungbi azo mingi mingi na popo ti amara kue. Grâce na akobe ti yingo so ayeke na ayanga ti kodro mingi, azo mingi mingi so ala londo na ando nde nde so ayeke voro Jéhovah beoko. A hinga nga aTémoin nzoni ndali ti so ala yapu na fango tënë nga ala ye terê tongana aita. Ye so akpengba mabe ti e mingi!—Mat. 24:14; Jean 13:35.

18. (a) Ti gue oko na Ésaïe 46:10, 11, ngbanga ti nyen la so Jéhovah asara si prophétie na ndö ti azo mingi mingi aga tâ tënë adö bê ti e ape? (b) Ngbanga ti nyen la azo so ayeke na beku ti wara fini na ndö ti sese atene ape so a gbanzi ala na mbeni ye?

¹⁸ E yeke na anzoni raison ti tene terê ti e anzere ndali ti prophétie na ndö ti azo mingi mingi. So Jéhovah asara si prophétie so aga tâ tënë na mbeni lege so apika bê mingi adö bê ti e ape. (Diko Ésaïe 46:10, 11.) Azo so ayeke azo mingi mingi akiri singila ndali ti beku so Jéhovah amû na ala. Ala tene ape so a gbanzi ala na mbeni ye ndali ti so a soro ala ape na lege ti yingo ti Nzapa ti gue na yayu ti komande legeoko na Jésus. Na yâ ti Bible, a sara tënë ti akoli na awali so ayeke na mabe so yingo vulu afa lege na ala; me ala yeke pëpe na popo ti azo 144 000. Jean Baptiste ayeke mbeni tapande ni (Mat. 11:11). David nga ayeke mbeni (Kus. 2:34). A yeke zingo ala nga na ambeni mingi ti wara fini na yâ ti paradis na ndö ti sese. Ala kue, nga na azo mingi mingi, ayeke wara lege ti fa so ala yeke be-ta-zo na Jéhovah nga na komandema ti lo.

19. Tongana e hinga nda ti vision so Jean abâ na ndö ti azo mingi mingi so, a lingbi e sara nyen?

¹⁹ A yeke kozoni ti tene Nzapa abungbi azo kutu mingi so alondo na amara kue ti tene avoro lo beoko la. Atâa beku ti e ayeke ti wara fini na yayu wala na sese, a lingbi e sara kue ti mû maboko na azo mingi ti ga na popo ti azo mingi mingi ti “ambeni taba”. (Jean 10:16). Jéhovah aga nduru awe ti ga na kota ye ti vundu so a sara tënë ni kozo awe so ayeke futi agouvernement nga na abungbi ti vorongo nzapa so asara pasi na azo. Amembre kue ti azo mingi mingi ayeke duti ande na kota pasa ti sara na Jéhovah na ndö ti sese teti lakue lakue.—Apoc. 7:14.