1. Bê ti Jéhovah ayeke tongana nyen na azo so asara terê ti ala kete? Mo tene tongaso ngbanga ti nyen?

JÉHOVAH aye azo so asara terê ti ala kete. Gï azo so asara biani terê ti ala kete la alingbi ti duti na kpengba songo ti ndoye na lo. Me “azo ti fandara, lo hinga ala, me gï yongoro kâ.” (Ps. 138:6). E kue e ye ti nzere na Jéhovah nga e ye ti duti na kpengba songo ti ndoye na lo, tongaso e yeke na anzoni raison ti gi ti sara terê ti e kete.

2. Aye wa la e yeke bâ na yâ ti article so?

² Na yâ ti article so, e yeke kiri tënë na ahundango ndo ota: (1) Ti sara terê kete aye ti tene nyen? (2) Ndali ti nyen la a lingbi e gi ti sara terê ti e kete? (3) Na angoi wa la a peut ti duti ngangu ti sara terê ti e kete? E yeke bâ ande so, tongana e gi ti sara terê ti e kete, e yeke zia ngia na bê ti Jéhovah nga e yeke wara aye ti nzoni.—aProv. 27:11; És. 48:17.

3. Ti sara terê kete aye ti tene nyen?

³ Ti sara terê kete aye ti tene baba wala fandara ayeke na yâ ti sarango ye ti mo ape. Bible afa so zo so asara terê ti lo kete ayeke na nzoni bango ndo na ndö ti songo ti lo na Jéhovah Nzapa nga na amba ti lo. Zo so asara terê ti lo kete ayeke yeda so na yâ ti ambeni ye amba ti lo ayeke nzoni ahon lo.—aPhil. 2:3, 4.

4-5. Ngbanga ti nyen la e lingbi ti tene so a yeke hinga pëpe zo so asara terê ti lo biani kete gï na bango lo?

⁴ Na bango ambeni zo, ala kpa azo so asara terê ti ala kete. Ala  lingbi ti sara ye na kamene. Wala ala lingbi ti sara ye na nengo zo ndali ti so babâ na mama ti ala afa na ala tongaso. Me na gbe ti bê ti ala, ala lingbi ti duti akota zo ti baba. Lawa lawa, tâ ye so ayeke na bê ti ala ayeke sigi.—Luc 6:45.

⁵ Me na bango ambeni zo, ala kpa azo so ayeke na confiance na ala wani nga ala yeke fa apensé ti ala, ye so aye ti tene ape so ala yeke azo ti baba (Jean 1:46, 47). Ye oko, a lingbi azo so ayeke azo ti kamene ape asara hange ti zia bê ti ala pëpe na ndö ti akode ti ala wani. Atâa e yeke azo ti kamene wala azo ti kamene ape, a lingbi e kue e sara ngangu ti gi ti sara terê ti e biani kete.

6. Tongana ti so a fa na 1 aCorinthien 15:10, nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti bazengele Paul?

⁶ Gbu li na ndö ti tapande ti bazengele Paul. Jéhovah asara kua lani na lo mingi ti sara si afini congrégation abâ gigi na yâ ti agbata nde nde na peko ti terê. Peut-être lo la lo sara même kua ti fango tënë mingi ahon atanga ti abazengele ti Jésus Christ. Ye oko, Paul abâ terê ti lo kota ahon aita ti lo ape. Lo sara terê ti lo kete, lo tene: “Mbi yeke zo so ayeke kete mingi na popo ti abazengele ni kue, mbi lingbi ti tene a iri mbi bazengele pëpe, ngbanga ti so mbi sara lani ye ti ngangu na congrégation ti Nzapa.” (1 aCor. 15:9). A yeke na lege ni so na pekoni Paul atene a yeke ndali ti kota nzobe ti Jéhovah la lo yeke na nzoni songo na lo, me pëpe ndali ti akode ti lo wala akua so lo sara. (Diko 1 aCorinthien 15:10.) Paul azia na e mbeni pendere tapande ti sarango terê kete na yâ ti lettre ti lo na aCorinthien, mbilimbili tongana e dabe ti e so ambeni koli na yâ ti congrégation ayeke gi lani ti fa so ala yeke kota ahon Paul.—2 aCor. 10:10.

7. Tongana nyen la mbeni ita ti ngoi ti e so aita ahinga lo mingi asara terê ti lo lani kete?

 ⁷ Mbaï ti gigi ti Ita Karl Klein, so ayeke lani membre ti Bebungbi, amû ngangu na awakua ti Jéhovah mingi. Na yâ ti mbaï ti gigi ti Ita Klein, lo sara terê ti lo kete, lo fa gbâ ti akpale so lo sara ngangu ti hon ndö ni na yâ ti angu mingi. Na tapande, na yâ ti angu 1920, na ngoi so lo sigi ti kozoni ti fa tënë da na da lo bâ lani so ayeke ngangu mingi, ngu use na pekoni lo kiri lo sara ni ape. Ambeni ngoi na pekoni, na ngoi so lo yeke na Béthel, teti mbeni ngoi bê ti lo ason na peko ti so a mû na lo wango. Lo wara nga lani kobela ti li, na pekoni lo wara sava. Ye oko, lo wara nga lani apasa mingi ti sara apendere kua. Ita Klein asara terê ti lo kete mingi la lo sara tënë ti awokongo ti lo polele atâa so aita ahinga lo mingi. A nzere na aita mingi ti dabe ti ala na Ita Klein nga na lege so lo sara tënë polele na yâ ti mbaï ti gigi ti lo. *

8. Tongana nyen la 1 Pierre 5:6 amû maboko na e ti bâ so ti sara terê kete anzere na Jéhovah?

⁸ Kota raison so ndali ni e yeke gi ti sara terê ti e kete ayeke so a nzere na Jéhovah. Bazengele Pierre afa ni polele. (Diko 1 Pierre 5:6.) Buku “Ga mo mû peko ti mbi” asara tënë na ndö ti atënë ti Pierre so atene: “Fandara ayeke mbeni sioni yorö. Aye ti peko ni alingbi ti duti sioni mingi. Fandara alingbi ti sara si mbeni zo so ayeke na akode mingi ahon azo kue aga gi mbeni mbumbuse zo na lê ti Nzapa. Na mbeni mbage, tâ be-ti-molenge alingbi ti sara si zo so ayeke ye oko pëpe na lê ti azo aga tâ ye ti kusala na maboko ti Jéhovah. . . . [Lo yeke] duti ande na ngia ti futa mo ndali ti so mo yeke na tâ be-ti-molenge.” * Biani, mbeni ye so ayeke nzoni mingi ahon ziango ngia na bê ti Jéhovah ayeke dä ape.—aProv. 23:15.

9. Ngbanga ti nyen la azo aye ti ga nduru na e tongana e sara terê ti e kete?

⁹ Tongana e sara terê ti e kete e yeke wara nga aye ti nzoni mingi na ndö ti so e yeke nzere na Jéhovah. Tongana e sara terê ti e kete azo ayeke ga nduru na e. Ngbanga ti nyen? Gbu li na ndö ti azo so mo ye ti duti na terê ti ala (Mat. 7:12). Mingi ti e, e ye pëpe ti duti na azo so aye lakue ti luti na ndö ti bango ndo ti ala na ala yeda na ti amba ti ala ape. Me a nzere na e mingi ti duti na aita ti e tongana “ala hinga ti zia terê ti ala na place ti mba ti ala, ala ye terê na popo ti ala na yengo terê ti aita, ala bâ mawa ti mba mingi nga ala sara terê ti ala  kete.” (1 Pi. 3:8). Tongana e ye ti ga nduru na azo tongaso, ala nga alingbi ti ga nduru na e tongana e sara terê ti e kete.

10. Tongana nyen la tongana e sara terê ti e kete gigi ayeke kpengba na e mingi ape?

¹⁰ Tongana e sara terê ti e kete gigi ayeke kpengba nga na e mingi ape. Na ambeni ngoi e lingbi ti bâ ambeni ye so asi na yâ ti gigi ti e na akpa mo bâ mo tene ye ni so ayeke na lege ni ape. Gbia Salomon, so ayeke zo ti ndara, atene: “Mbi bâ azo ti kua na ndö ti ambarata, me amokonzi ayeke tambela ti ala na gere tongana azo ti kua.” (Zo-ti. 10:7). A yeke gonda lakue pëpe azo so ayeke na kode mingi. Nga, ngoi na ngoi, a yeke gonda mingi azo so ayeke na kode mingi ape. Atâa so kue, Salomon atene so a yeke na lege ti ndara ti yeda so gigi ayeke gï tongaso ahon ti tene bê ti e ason ndali ti aye so ayeke na lege ni ape (Zo-ti. 6:9). Tongana e sara terê ti e kete, e yeke bâ so a yeke ngangu ape ti yeda so gigi ayeke tongaso, me pëpe tongana ti so e ye.

11. Ngbanga ti nyen la a lingbi e sara terê ti e kete na ngoi so a mû na e wango?

¹¹ Lâ na lâ, alege azi na e mingi ti sara terê ti e kete. Zia e bâ ambeni tapande ni. Na ngoi so a mû na e wango. A yeke nzoni e girisa ape so tongana mbeni zo amû ngoi ti kiri na e na nzoni lege, peut-être e sara mbeni kota faute me e hinga ni tongaso ape. Na angoi tongaso, e lingbi ti bâ so kozo ye so aga na li ti e ayeke ti ke wango ni. E lingbi ti diko tënë na terê ti zo so amû na e wango ni wala na ndö ti fason so lo mû na wango ni. Me tongana e sara terê ti e kete, e yeke gi ti duti na nzoni bango ndo.

12. Ti gue oko na aProverbe 27:5, 6, ngbanga ti nyen la a lingbi e bâ wango so mbeni zo amû na e na nene ni? Mû mbeni tapande ti fa ni.

¹² Zo so asara terê ti lo kete ayeke bâ wango na nene ni. Zia e mû mbeni tapande: Tara ti bâ so mo yeke na bungbi. Mo sara lisoro na aita mingi, na pekoni mbeni oko agboto mo kete na peko na lo tene na mo so kobe ayeke na pembe ti mo. Kite ayeke dä ape so mo yeke gi bê ti mo kete. Me a yeke nzere na mo so lo fa ni na mo. Mo ye biani ti tene mbeni zo atene na mo ni hio fade. Legeoko nga, a lingbi e sara terê ti e kete e yeda na wango so mbeni ita ti e amû courage ti lo ti mû ni na e na ngoi so e bezoin ni. E bâ zo ni tongana kamarade ti e, me pëpe tongana wato ti e.—Diko aProverbe 27:5, 6; aGal. 4:16.

13. Tongana nyen la e lingbi ti sara terê ti e kete tongana a mû akua na ambeni ita?

¹³ Na ngoi so a mû akua na ambeni ita. Jason, so ayeke mbeni ancien, atene: “Tongana  mbi bâ a mû akua na ambeni ita, na ambeni ngoi mbi hunda terê ti mbi ngbanga ti nyen la a mû ni na mbi ape.” A si na mo tongaso lâ oko ape? A yeke sioni ape ti ‘gi ti’ sara akua mingi na yâ ti kua ti Jéhovah (1 Tim. 3:1). Ye oko, a lingbi e sara hange na ye so e yeke pensé na ni. Tongana e sara hange ape, e lingbi ti zia si baba adü na yâ ti bê ti e. Na tapande, mbeni ita-koli alingbi ti komanse ti pensé so lo oko la lo peut ti sara mbeni mbilimbili kua nzoni mingi. Wala mbeni ita-wali alingbi ti tene na bê ti lo: ‘Koli ti mbi alingbi ti sara kua so nzoni mingi ahon ita so.’ Me tongana e sara terê ti e biani kete, e yeke kpe mara bibe ti baba tongaso.

14. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti fason ti sarango ye ti Moïse na ngoi so a mû akua na ambeni zo?

¹⁴ E lingbi ti manda ye na lege ti fason ti sarango ye ti Moïse na ngoi so a mû akua na ambeni zo. Moïse abâ kua so a mû na lo ti fa lege na azo ti Israël na nene ni. Na ngoi so Jéhovah amû lege na ambeni zo ti sara ambeni kua so Moïse ayeke sara lani, Moïse asara ye lani tongana nyen? Lo sara mbanda ape (Nom. 11:24-29). Lo sara terê ti lo kete lo zia lege na ambeni zo ti mû maboko na lo ti fâ ngbanga ti azo (Ex. 18:13-24). Ye so asara si kua ti fango ngbanga ti azo ti Israël so a mû ni na lo atambela lani nzoni mingi ahon ti kozo. Ye so afa so Moïse abâ pëpe akota kua so a mû na lo na nene ni mingi ahon nzoni ti azo. So ayeke mbeni nzoni tapande ndali ti e. Girisa ape so tongana e ye ti tene Jéhovah asara kua na e mingi, a yeke kota ye mingi ti sara terê ti e kete ahon ti duti na akode mingi. Atâa so “Jéhovah ayeke na nduzu mingi, lo bi bê ti lo na azo so asara terê ti ala kete”.—Ps. 138:6.

15. Tongana nyen la dutingo ti aita mingi achangé lani?

¹⁵ Na ngoi so dutingo ti e achangé. Na yâ ti angu so ahon ade ti ninga ape, a changé kua ti aita mingi so asara na Jéhovah angu mingi. Na tapande, na ngu 2014, a hunda na asurveillant ti district na awali ti ala ti sara mbeni kua ti ngoi kue nde. Gï na oko ngu ni so, a hunda na asurveillant ti circonscription so awara  ngu 70 ti zia kua ti ala. Nga aita-koli so ayeke na ngu 80 wala ahon ni ayeke sara kua ti coordinateur ti bungbi ti a-ancien encore ape. Na ndö ni, na yâ ti angu so ahon, a tokua aita ti Béthel mingi na territoire. Ambeni ita so ayeke sara gï kua ti ngoi kue adoit ti zia kua ti ala ndali ti akpale ti seni, ti akua ti sewa wala ndali ti ambeni ye nde.

16. Tongana nyen la aita afa so ala sara terê ti ala kete na ngoi so ala yeke sara achangement ti lingbi na fini dutingo ti ala?

¹⁶ A yeke lani kete ye ape na aita so ti sara achangement so. A yeke polele so ala ye angbene kua ti ala ni mingi, ti mingi ti ala ayeke mbeni kua so ala ye ni mingi teti angu mingi. Ambeni ayeke na vundu na ngoi so ala yeke sara achangement ti lingbi na fini dutingo ti ala. Me a si na mbeni ngoi ala habitué na fini dutingo ti ala ni. Ngbanga ti nyen? Kozoni kue, a yeke ndali ti ndoye ti ala na mbage ti Jéhovah. Ala hinga so ala mû terê ti ala na Nzapa, me na kua ape wala na kamba ti kua ape (aCol. 3:23). A nzere na ala ti sara terê ti ala kete ti ngbâ ti sara na Jéhovah atâa kua wa la a mû na ala. “Ala mû agingo bê ti ala kue ala bi ni na ndö ti lo” ndali ti so ala hinga so lo yeke bi bê ti lo na ndö ti ala.—1 Pi. 5:6, 7.

17. Ngbanga ti nyen la e kiri singila mingi so Bible awa e ti gi ti sara terê ti e kete?

¹⁷ E kiri singila mingi so Bible awa e ti gi ti sara terê ti e kete. Tongana e sara terê ti e kete, a yeke nzere na azo ti duti na terê ti e, e wani e yeke wara nzoni dä nga amba ti e kue ayeke wara nzoni dä. E yeke hinga tongana nyen ti hon ndö ti akpale nzoni mingi ahon ti kozo. Kota ye ni kue ayeke so e yeke ga nduru mingi na Babâ ti e ti yayu. A nzere na e mingi ti hinga so atâa so lo yeke “Nzapa so ayeke na nduzu mingi,” lo ye awakua ti lo so asara terê ti ala kete nga lo bâ ala na nene ni.—És. 57:15.