1. Na ngoi wa la alingbi ti duti ngangu ti sara na Jéhovah?

NA NGOI wa la mo bâ so alingbi ti duti ngangu mingi ti sara na Jéhovah? Eskê a yeke na ngoi so mo yeke na akpale mingi, wala na ngoi so mo yeke na akpale mingi ape? Na ngoi so e yeke na akpale, a yeke ngangu na e ape ti zia bê ti e na Jéhovah. Me nyen la e yeke sara tongana aye atambela nzoni na yâ ti gigi ti e? Eskê na ambeni ngoi e girisa so a yeke kota ye mingi ti sara na Jéhovah? Jéhovah agboto lani mê ti azo ti Israël so ye so alingbi ti si na ala.—Deut. 6:10-12.

2. Tapande wa la Gbia Asa azia lani?

² Gbia Asa ayeke lani mbeni nzoni tapande ti zo so asara ye na ndara na lege so lo zia bê ti lo kue na ndö ti Jéhovah. Lo sara na Jéhovah na ngoi ti ngangu nga na ngoi ti siriri. Na yâ ti gigi ti Asa kue lo “mû bê ti lo kue na Jéhovah.” (1 aGbia 15:14, kete tënë na gbe ni). Mbeni ye so Asa asara lani so afa so lo mû bê ti lo kue na Jéhovah ayeke so lo zi vorongo anzapa ti wataka na Juda. Bible atene so “lo zi agbalaka so a sara ni ndali ti ambeni nzapa nde nga na ando so ayeke na nduzu. Lo kungbi yâ ti ayanda ti tênë nga lo dë na sese ayongoro yanda.” (2 Chron. 14:3, 5). Lo zi même lani Maacah, âta ti lo ti wali, na kota ndo ti lo na yâ ti royaume. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Maacah amaï lani vorongo mbeni yanda na yâ ti kodro ni.—1 aGbia 15:11-13.

3. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

 ³ Asa azi gï ayanda ape. Lo mû nga maboko na azo ti Juda ti kiri ti voro Jéhovah. Jéhovah asara si Asa na azo ti Israël awara mbeni ngoi ti siriri. * Teti ngu bale-oko na yâ ti komandema ti Asa “wusuwusu ayeke na yâ ti kodro ni pëpe”. (2 Chron. 14:1, 4, 6). Na yâ ti article so, e yeke bâ tongana nyen la Asa asara ye na ngoi ti siriri so. Na pekoni e yeke bâ tapande ti akozo Chrétien so, legeoko tongana Asa, aprofité na mbeni ngoi so siriri ayeke dä ti sara ye na ndara. Na nda ni, e yeke kiri tënë na hunda so: Tongana mo yeke na yâ ti mbeni kodro so gouvernement akanga lege na aTémoin ti Jéhovah ape, tongana nyen la mo lingbi ti sara ye na ndara na ngoi ti siriri ni so?

4. Ti gue oko na 2 Chronique 14:2, 6, 7, tongana nyen la Asa asara ye na ngoi ti siriri?

⁴ Diko 2 Chronique 14:2, 6, 7. Asa atene lani na azo ti Israël so a yeke Jéhovah la ‘asara si ala duti na siriri na akodro kue so angoro ala.’ Asa abâ lani pëpe ngoi ti siriri so tongana mbeni ngoi ti wungo terê. Me lo komanse ti leke agbata, amur, atour nga na ayanga ti gbagba. Lo tene na azo ti Juda, lo tene: “Sese ni ayeke ti e.” Asa aye ti tene nyen la? Lo ye ti tene so azo ni alingbi ti tambela ti bê ti ala na yâ ti kodro so Nzapa ti ala amû na ala nga ti leke ada sân kangango lege ti awato. Lo wa ala ti profité na ngoi ti siriri so.

5. Ngbanga ti nyen la Asa aleke lani aturugu ti lo ti tene ala kpengba?

⁵ Asa asara nga kua na ngoi ti siriri ti leke aturugu ti lo ti tene ala kpengba (2 Chron. 14:8). So aye ti tene so lo zia lani bê  ti lo na Jéhovah ape? Ên-ën. Asa ahinga lani so a yeke kua ti lo so lo yeke gbia ti leke azo ti lo ndali ti aye ti ngangu so ala lingbi ti wara ande. Asa ahinga lani so peut-être ngoi ti siriri so ala yeke na ni na Juda ayeke ngbâ teti lakue lakue ape, na a yeke ye so asi lani.

6. Akozo Chrétien asara ye tongana nyen na angoi so ala yeke na siriri?

⁶ Atâa so fani mingi a sara aye ti ngangu na akozo Chrétien lani, ala wara nga angoi so ala yeke na siriri. Tongana nyen la ala sara ye lani na angoi ti siriri so? Akoli nga na awali be-ta-zo so angbâ lani ti fa nzoni tënë. Mbeti ti Kusala atene so ala “tambela na yâ ti kpengo mbeto ti Jéhovah”. So ala ngbâ ti fa nzoni tënë asara si ala ‘ngbâ gï ti wu.’ A yeke polele so Jéhovah asara tufa na ndö ti fango tënë so ala fa na bê ti ala kue na angoi so ala yeke na siriri.—Kus. 9:26-31.

7-8. Paul nga na ambeni Chrétien asara ye lani tongana nyen na ngoi so lege azi na ala?

⁷ Akozo Chrétien afa nzoni tënë na ngoi kue so ala lingbi ti sara ni. Na tapande, na ngoi so bazengele Paul abâ so mbeni kota yanga-da azi na lo lani na Éphèse, lo profité na ngoi ni so ti fa tënë nga ti sara adisciple na yâ ti gbata so.—1 aCor. 16:8, 9.

⁸ Mbeni lege azi nga na Paul nga na ambeni Chrétien na ngoi so a leke lani tënë ti fango ganza na ngu 49 (Kus. 15:23-29). Na peko ti so a fa peko ti desizion ni na acongrégation, adisciple asara kue ti fa “nzoni tënë na ndö ti tënë ti Jéhovah”. (Kus. 15:30-35). Nyen la asi na pekoni? Bible atene so “acongrégation angbâ ti kpengba na yâ ti mabe na wungo ti aita ni ayeke gue na li ni lâ na lâ.”—Kus. 16:4, 5.

9. Nyen la e lingbi ti sara na yâ ti akodro mingi laso? Hunda wa la e lingbi ti hunda terê ti e na ni?

⁹ Na yâ ti akodro mingi laso, e lingbi ti fa tënë sân kangango lege. Tongana mo yeke na yâ ti mbeni oko ti akodro so, hunda terê ti mo: ‘Tongana nyen la mbi yeke sara kua na liberté so mbi yeke na ni so?’ Na lâ ti nda ni so, awakua ti Jéhovah ayeke mû mbage na yâ ti mbeni kua so azia ngia na bê ti zo: ala yeke fa tënë na yâ ti dunia kue nga azo mingi awara lege ti mä tënë na ndö ti Jéhovah ahon ti kozo (Marc 13:10). Na yâ ti ngoi so, aye mingi ayeke dä so awakua ti Jéhovah alingbi ti sara.

10. Nyen la 2 Timothée 4:2 awa e ti sara?

¹⁰ Tongana nyen la mo lingbi ti profité na mbeni ngoi so siriri ayeke dä? (Diko 2 Timothée 4:2.) Mo lingbi ti bâ wala mo wala mbeni zo ti sewa ti mo alingbi ti sara ambeni changement ti fa tënë mingi, peut-être même ti sara kua ti pionnier. Laso ayeke ngoi ti gi ti wara gbâ ti amosoro nga na aye ti sese ape, ndali ti so aye ni so ayeke ngbâ ande na e ape na ngoi so e yeke sö kuâ na ngoi ti kota ye ti vundu.—aProv. 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Jean 2:15-17.

11. Nyen la ambeni wafango tënë asara ti mû maboko na ala ti fa tënë na azo mingi?

¹¹ Awafango tënë mingi amanda afini yanga ti kodro ti mû maboko na ala ti fa tënë na azo nga ti fa ye na ala. Bungbi ti Jéhovah asigi na gbâ ti aye na gbâ ti ayanga ti kodro ti mû maboko na ala. Na tapande, na ngu 2010 a sigi na ambeti ti e na ayanga ti kodro 500 tongaso. Laso, wungo ni ague na li ni ahon 1 000.

12. Ye ti nzoni wa la azo ayeke wara tongana ala mä tënë ti Royaume na yanga ti kodro ti ala? Fa mbeni tapande ni.

¹² A yeke sara azo tongana nyen tongana ala mä tâ tënë na yanga ti kodro ti ala? Bâ tapande ti mbeni ita-wali so awara ye ti nzoni na lege ti  mbeni kota bungbi ti lango ota na États-Unis. A sara kota bungbi ni na yanga ti Kinyarwanda, mbeni yanga ti kodro so a yeke tene ni mingi na Rwanda, na Congo (Kinshasa) nga na Ouganda. Na peko ti kota bungbi ni, ita-wali ni atene: “Depuis ngu 17 so mbi yeke na États-Unis so, kozo ti tene mbi mä yâ ti mbeni kapa ti kota bungbi kue nzoni la.” A yeke polele so a ndu bê ti ita-wali ni mingi ti mä akapa ti kota bungbi ni na yanga ti kodro ti lo. Tongana dutingo ti mo amû lege na mo ti manda mbeni yanga ti kodro, eskê mo lingbi ti sara ni ti mû maboko na azo ti territoire ti mo? Peut-être mo yeke ye mingi ti sara ni ndali ti so na yâ ti territoire ti mo ambeni zo ayeke dä so mo bâ so ala yeke tene mbeni yanga ti kodro nzoni mingi. Tongana mo sara ngangu ti sara ni mo yeke wara ngia mingi na pekoni.

13. Aita ti e ti Russie asara ye lani tongana nyen na ngoi ti siriri?

¹³ A yeke aita ti e kue ape la ayeke na liberté ti fa tënë na ndo so ala yeke dä. Na ambeni kodro, gouvernement ake na aita ti e ti sara ambeni ye so e sara ti fa na tënë. Bâ tapande ti aita ti e na Russie. Na peko ti so a sara aye ti ngangu na ala teti angu mingi, na mars ngu 1991, gouvernement amû na ala liberté ti voro Jéhovah. Na ngoi ni so lani, awafango tënë ti Royaume ayeke 16 000 tongaso na Russie. Ngu bale-use na pekoni, wungo ti ala ahon 160 000. A yeke polele so aita ti e asara ye na ndara na ngoi so ala wara lani liberté ti fa tënë. Ngoi ti siriri so angbâ lani lakue lakue ape. Me atâa so aye ni achangé, aita angbâ ti yapu mingi na vorongo Jéhovah. Ala ngbâ ti sara ngangu kue ti sara na lo.

14-15. Tongana nyen la Jéhovah asara kua na ngangu ti lo ti mû maboko na Asa?

¹⁴ Na ngoi ti Asa, ngoi ti siriri ahunzi lani na mbeni ngoi. Gbâ ti aturugu so wungo ti  ala ahon kutu oko alondo na Éthiopie aga na Juda. Zérah so amû li ni na ndö ti ala ayeke na confiance so lo na aturugu ti lo ayeke sö benda na ndö ti Juda. Ye oko, Gbia Asa azia confiance ti lo na wungo ti aturugu ape, me na Jéhovah, Nzapa ti lo. Asa asambela atene: “Jéhovah Nzapa ti e, mû maboko na e, ndali ti so e zia bê ti e kue na mo, nga a yeke na iri ti mo la e ga ti tiri na gbâ ti azo so.”—2 Chron. 14:11.

¹⁵ Atâa so aturugu ti Éthiopie ahon aturugu ti Asa fani use tongaso, Asa ahinga lani so Jéhovah ayeke ngangu mingi nga Lo lingbi ti mû maboko na azo ti Lo. Na Jéhovah azia vundu na bê ti lo ape; aturugu ti Éthiopie atï tâ ti kamene.—2 Chron. 14:8-13.

16. E hinga tongana nyen so ngoi ti siriri ayeke ngbâ lakue lakue ape?

¹⁶ Atâa so e hinga anzene nzene ye kue ape na ndö ti aye so ayeke si na e oko oko kue ande, e hinga so angoi ti siriri so peut-être awakua ti Jéhovah ayeke na ni ayeke ngbâ ande lakue lakue ape. Girisa ape so Jésus atene lani so na lâ ti nda ni, “amara kue ayeke ke” adisciple ti lo (Mat. 24:9). Legeoko nga, bazengele Paul atene so “azo kue so aye ti voro Nzapa na bê ti ala kue na yâ ti gigi ti ala na dutingo beoko na Christ Jésus, a yeke sara ande aye ti ngangu na ala nga.” (2 Tim. 3:12). Satan ayeke na “kota ngonzo,” nga tongana e pensé so mbeni lege ayeke dä ti kpe ngonzo ti lo, e yeke handa terê ti e.—Apoc. 12:12.

17. Aye wa la alingbi ande ti tara mabe ti e?

¹⁷ Na yâ ti kete ngoi, e kue e yeke wara ande aye so ayeke tara mabe ti e. Mbeni “[kota] ye ti vundu so mara ni ade ti si lâ oko pëpe ngbene ye so dunia abâ gigi juska fadeso” aga nduru ti si awe (Mat. 24:21). Na ngoi ni so, azo ti sewa ti e alingbi ti londo na terê ti e nga a lingbi ti kanga lege na kua ti e (Mat. 10:35, 36). Eskê e oko oko kue e yeke sara tongana Asa ti zia confiance ti e na Jéhovah ti mû maboko na e nga ti bata e?

18. Ti gue oko na aHébreu 10:38, 39, nyen la ayeke mû maboko na e ti leke terê ti e ti duti prêt tongana ngoi ti siriri ahunzi?

¹⁸ Jéhovah ayeke leke e laso tongaso si mabe ti e akpengba ande. Lo yeke sara kua na “ngbâa be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara” ti mû na e ‘kobe na ngoi ni so alingbi’ ti mû maboko na e ti ngbâ ti luti ngangu ti voro Jéhovah  (Mat. 24:45). Me a lingbi e sara part ti e, e sara kue ti duti na kpengba mabe na Jéhovah.—Diko aHébreu 10:38, 39.

19-20. Ti gue oko na 1 Chronique 28:9, ahunda wa la a yeke nzoni e hunda terê ti e na ni? Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni ti hunda terê ti e na ahunda so?

¹⁹ Tongana Gbia Asa, a lingbi e “gi Jéhovah”. (2 Chron. 14:4; 15:1, 2). E yeke komanse ti gi Jéhovah na ngoi so e manda ye na ndö ti lo nga e wara batême. Na pekoni, a lingbi e ngbâ ti sara ye kue so e lingbi ti sara ti ye Jéhovah mingi. Tongaso e lingbi ti hunda terê ti e, e tene: ‘Mbi yeke gue lakue na abungbi ti congrégation?’ Na ngoi ti abungbi, e yeke wara ngangu ti ngbâ ti sara na Jéhovah nga aita ti e ayeke kpengba e (Mat. 11:28). E lingbi nga ti hunda terê ti e, e tene: ‘Eskê mbi yeke manda Bible lakue?’ Tongana mo vivre ndo oko na sewa ti mo, eskê mo yeke voro Nzapa na yâ ti sewa lakue yenga oko oko? Wala tongana mo vivre mo oko, eskê mo ngbâ ti voro Nzapa tongana ti so mo yeke sara lani na ngoi so mo vivre oko na sewa ti mo? Eskê mo yeke sara kue ti fa tënë nga ti sara adisciple?’

²⁰ Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni ti hunda terê ti e na ahunda so? Bible atene so Jéhovah ayeke gi ti hinga apensé ti e nga na aye so ayeke na yâ ti bê ti e, tongaso a yeke nzoni e sara nga tongaso. (Diko 1 Chronique 28:9.) Tongana e bâ so a lingbi e changé aye so e leke na bê ti e ti sara, bango ndo ti e wala apensé ti e, a lingbi e hunda na Jéhovah ti mû maboko na e ti sara achangement so. Laso ayeke ngoi ti tene e leke terê ti e ndali ti atara so ayeke ku e na devant. Zia ye oko akanga lege na mo ape ti sara kua na ndara na ngoi ti siriri.