1-2. Aye wa la apeut ti sara si e toto?

 E KUE na ambeni ngoi e yeke toto. Na ambeni ngoi, ngu ti lê ti e ayeke sigi ndali ti so terê ti e anzere mingi. Peut-être ngu ti lê ti mo ayuru ndali ti so mbeni ye so ayeke kota mingi asi na mo, na tapande mo wara molenge, mo dabe ti mo na mbeni pendere ye so asi lani, wala mo wara terê na mbeni kamarade ti mo so a sara angu mingi mo bâ lo ape.

² Me mingi ni e yeke toto ndali ti so vundu asara e mingi nga e yeke bâ pasi. Na tapande, e peut ti toto na ngoi so mbeni zo asara mbeni ye so ason bê ti e mingi. E peut ti toto ndali ti so terê ti e ason ngangu aninga wala ndali ti so mbeni zo so e ye lo akui. Na angoi tongaso, e peut ti pensé tongana prophète Jérémie na ngoi so azo ti Babylone afuti Jérusalem. Lo tene: “Ngu ti lê ti mbi ayuru tongana ngu so asua . . . Ngu ti lê ti mbi angbâ gï ti yuru, lê ti mbi awu terê ti lo pëpe.”—Toto ti Jér. 3:​48, 49.

3. Tongana Jéhovah abâ awakua ti lo ayeke bâ pasi ayeke sara lo tongana nyen? (Ésaïe 63:9).

³ Jéhovah ahinga angoi kue so e toto ndali ti aye ti vundu so asi na e. Bible atene na e so lakue tongana awakua ti lo ayeke bâ pasi lo hinga ni na lo yeke mä e tongana e yeke toto na lo ti mû maboko na e (Ps. 34:15). Jéhovah ayeke bâ e nga lo yeke mä e, me lo ngbâ gï ge ape. Lo yeke Babâ ti e nga lo ye e mingi. Tongaso, na ngoi so lo bâ e yeke toto, vundu ayeke sara lo mingi nga hio lo yeke mû maboko na e.—Diko Ésaïe 63:9.

4. Tapande ti azo wa la e yeke bâ ni? Nyen la tapande ti ala afa na e na ndö ti Jéhovah?

 ⁴ Na yâ ti Bible, Jéhovah afa na e tënë ti bê ti lo na ndö ti awakua ti lo na ngoi so ala yeke toto nga lo fa tongana nyen la lo aidé ala. E peut ti bâ ni tongana e gbu li na ndö ti tapande ti Hannah, David nga na Gbia Ézéchias. Nyen la asara si ala toto? Nyen la Jéhovah asara ti aidé ala? Tongana nyen la tapande ti ala apeut ti dë bê ti e tongana e yeke toto ndali ti so vundu asara e, tongana mbeni zo akä e wala e découragé kue?

TOTO TI VUNDU

5. Ye so asi na Hannah asara lo tongana nyen?

⁵ Hannah awara lani akpale nde nde so asara si lo toto na vundu. Koli ti Hannah ayeke lani na mbeni wali, iri ti lo Péninnah, na lo ke Hannah. Na ndö ni, Hannah apeut lani ti dü ape me Péninnah ayeke na amolenge (1 Sam. 1:​1, 2). Péninnah ayeke gi lakue yanga ti Hannah ndali ti so lo yeke na molenge ape. Tongana mo la mo yeke na place ti Hannah ayeke sara mo tongana nyen? Bê ti Hannah “ason mingi” asara si lo ‘yeke toto na lo yeke te ye pëpe.’—1 Sam. 1:​6, 7, 10.

6. Nyen la Hannah asara lani ti wara dengo bê?

⁶ Nyen la Hannah asara lani ti wara dengo bê? Mbeni ye so lo sara lani ayeke so lo gue ti voro Jéhovah na tabernacle. Kâ, na mbeni ndo so ayeke peut-être nduru na lindango na lacour ti tabernacle, “lo komanse ti sambela Jéhovah nga lo toto ngangu mingi.” Lo voro yanga na Jéhovah, lo tene: “Hinga pasi ti mbi, wakua ti mo, na mo dabe ti mo na mbi.” (1 Sam. 1:10b, 11). Hannah azi lani bê ti lo na Jéhovah na yâ ti sambela. Imaginé tongana nyen la so Jéhovah abâ ngu ti lê ti molenge ti lo so lo ye lo mingi so andu bê ti lo mingi.

7. Dengo bê wa la Hannah awara na peko ti so lo zi bê ti lo na Jéhovah?

⁷ Na peko ti so Hannah azi bê ti lo na Jéhovah, Kota prêtre Éli atene na lo so Jéhovah ayeke kiri tënë na sambela ti lo, tënë so asara Hannah tongana nyen? Mbaï ni atene: “Hannah ague, lo te ye nga lê ti lo ayeke na vundu mbeni pëpe.” (1 Sam. 1:​17, 18). Atâa so kpale ti lo ni ahunzi ape, bê ti lo adë. Lo bi ye so ane lo na ndö ti Jéhovah. Lo bâ lani vundu ti lo, lo mä toto ti lo, na pekoni lo sara tufa na ndö ti lo na lege so lo mû lege na lo ti mû ngo.—1 Sam. 1:​19, 20; 2:21.

8-9. Ti gue oko na aHébreu 10:​24, 25, ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e sara kue ti gue na abungbi? (Bâ nga foto.)

⁸ Nyen la e manda dä? Eskê mo yeke na yâ ti mbeni kpale so asara si mo toto na vundu? Peut-être mo yeke na vundu ndali ti kuâ ti mbeni zo ti sewa ti mo wala ti mbeni kamarade ti mo. Na mara ti angoi tongaso, e ye ka ti duti gï e oko. Me tongana ti so bê ti Hannah adë nga lo wara ngangu na lege so lo gue  na tabernacle, mo nga bê ti mo apeut ti dë tongana mo gue na abungbi même tongana mo bâ so mo yeke nzoni ape. (Diko aHébreu 10:​24, 25.) Na ngoi so e yeke mä aversê so adë bê ti zo na ngoi ti abungbi, Jéhovah apeut ti aidé e ti zia anzoni pensé na place ti asioni pensé so e yeke na ni. Ye so apeut ti sara si e duti nzoni, même tongana dutingo ti e achangé na lê ni lê ni ape.

⁹ Na ngoi ti abungbi, aita ayeke dë bê ti e nga ala yeke fa so ala ye e mingi. Na ngoi so e yeke na terê ti ala, e bâ so e yeke nzoni (1 aThes. 5:​11, 14). Bâ ye so asi na mbeni ita-koli so ayeke pionnier spécial so wali ti lo akui. Lo tene: “Mbi ngbâ ti toto. Na ambeni ngoi, mbi duti na mbeni coin na mbi yeke toto mingi. Me tongana mbi gue na bungbi, mbi yeke wara ngangu so mbi bezoin ni. Atënë so aita atene na mbi na nzoni bê nga na acommentaire ti ala na ngoi ti bungbi adë bê ti mbi mingi. Atâa gingo bê wa la mbi yeke na ni kozo na bungbi, lakue tongana mbi si kâ bê ti mbi ayeke dë.” Tongana e yeke na bungbi, Jéhovah apeut ti sara kua na aita ti e ti aidé e. 

10. Tongana nyen la e peut ti mû tapande ti Hannah tongana vundu asara e mingi?

¹⁰ Mbeni ye so asara si bê ti Hannah adë ayeke so lo zi bê ti lo na Jéhovah na yâ ti sambela. Mo nga kue mo peut ti ‘mû agingo bê ti mo kue mo bi ni na ndö ti Jéhovah,’ na hingango so lo yeke mä mo (1 Pi. 5:7). Mbeni ita-wali so azo ti nzi afâ koli ti lo atene: “Vundu asara mbi lani mingi asara si mbi bâ so mbi peut ti kiri ti duti na ngia lâ oko ape. Me lakue tongana mbi sambela Babâ ti mbi Jéhovah so aye mbi mingi, mbi bâ so bê ti mbi adë. Na ambeni ngoi, mbi hinga mbilimbili tënë so mbi peut ti tene ape, me lo comprendre mbi. Na ngoi so vundu asara mbi mingi nga mbi gi bê ti mbi mingi, mbi yeke hunda na lo ti mû na mbi siriri ti bê. Na lê ni lê ni, bê ti mbi ayeke dë na mbi peut ti sara ye so mbi bezoin ti sara na yâ ti lango ni.” Tongana mo toto na Jéhovah nga mo fa na lo ye so asara mo vundu, vundu ayeke sara lo nga na lo yeke comprendre ye so asara mo. Même tongana ye so asara si mo yeke gi bê ti mo angbâ, Jéhovah apeut ti dë bê ti mo nga ti aidé mo ti tene mo duti kamême na siriri (Ps. 94:19; aPhil. 4:​6, 7). Lo yeke bâ ye kue so mo ngbâ ti sara ti duti be-ta-zo na lo na lo yeke futa mo.—aHéb. 11:6.

TONGANA MO TOTO NDALI TI SO MBENI ZO AYEKE BE-TA-ZO NA MO ENCORE APE

11. Akpale so David awara asara lani lo tongana nyen?

¹¹ Na yâ ti gigi ti David, lo wara lani akpale so asara si lo toto. Gbâ ti azo ake lani lo. Même ambeni kamarade ti lo nga na ambeni fami ti lo ayeke lani be-ta-zo na lo ape nga ala gi ti sara sioni na lo (1 Sam. 19:​10, 11; 2 Sam. 15:​10-14, 30). A si na mbeni ngoi, lo tene: “Mbi woko kue na demango ni awe; ngu ti lê ti mbi amouillé gbogbo ti mbi na yâ ti bï ni kue, ngu ti lê ti mbi amene tange ti mbi.” Ngbanga ti nyen la David atene tongaso? Lo fa ndani, lo tene: “Ngbanga ti azo kue so asara ye ti ngangu na mbi.” (Ps. 6:​6, 7). Na ngoi so azo asara ye so ayeke tâ sioni mingi na David, vundu asara lo asara si lo toto ngangu.

12. Tongana ti so a fa na Psaume 56:​8, nyen la David ahinga lani?

¹² Atâa so gigi ayeke lani ngangu na David, lo hinga so Jéhovah aye lo. Lo tene: “Jéhovah ayeke mä ande toto ti mbi.” (Ps. 6:8). Na mbeni ngoi nde, lo tene apendere tënë so e wara na Psaume 56:8. (Diko ni.) Atënë so  afa polele so Jéhovah aye e mingi nga lo pensé na atënë ti bê ti e. David atene a yeke mo bâ mo tene Jéhovah amû ngu ti lê ti lo, lo zia na yâ ti ngbenda wala lo sû tënë na ndö ni na yâ ti mbeti. David ahinga lani biani so Jéhovah abâ pasi ti lo nga lo dabe ti lo na ni. David ahinga lani biani so Babâ ti lo ti yayu so aye lo ahinga akpale so lo yeke na yâ ni nga lo hinga ye so akpale ni asara na ndö ti lo.

13. Tongana azo azia vundu na bê ti e, nyen la apeut ti dë bê ti e? (Bâ nga foto.)

¹³ Nyen la e manda dä? Eskê mo yeke na vundu ndali ti so mbeni zo ason bê ti mo wala mbeni zo so mo yeke na confiance na lo ayeke be-ta-zo na mo ape? Peut-être bê ti mo ason ndali ti so zo so mo ye ti sara mariage na lo ake wala koli wala wali ti mo adö mo azia wala peut-être mbeni zo so mo ye lo azia ti sara na Jéhovah. Mbeni ita-koli so wali ti lo agi mbeni koli nde nga so adö lo azia atene: “Mbi imaginé lâ oko ape so ye so apeut ti si na mbi. Mbi bâ so mbi yeke ye oko ape, mbi yeke na vundu nga ngonzo ahon ndö ti mbi.” Tongana mbeni zo ayeke be-ta-zo na mo encore ape wala lo son bê ti mo ngangu, ti hinga so Jéhovah ayeke dö mo lâ oko ti zia ape ayeke dë bê ti mo. Ita-koli ni atene: “Mbi ga ti bâ so azo apeut ti duti lakue be-ta-zo na mo ape, me Jéhovah ayeke lakue be-ta-zo. Atâa nyen la asi, lakue lo yeke aidé e. Lo yeke zia azo so ayeke be-ta-zo na lo ape.” (Ps. 37:28). Girisa nga ape so Jéhovah aye e mingi ahon ti so mbeni zo apeut ti ye na e. Tongana mbeni zo so mo ye lo adö mo azia ayeke sara mo vundu mingi. Me Jéhovah achangé bango ndo ti lo na ndö ti mo ape, lo bâ mo na nene ni (aRom. 8:​38, 39). Ye so mo doit ti girisa ape ayeke so: Atâa nyen la mbeni zo asara na mo, Babâ ti mo ti yayu aye mo.

14. Dengo bê wa la e wara na Psaume 34:18?

¹⁴ Tongana mbeni zo ayeke be-ta-zo na e encore ape, atënë ti David so ayeke na Psaume 34:18 apeut ti dë bê ti e. (Diko ni.) Mbeni mbeti atene so tënë “azo so bê ti ala awoko kue” aye peut-être ti sara tënë ti “azo so apensé so mbeni nzoni ye ayeke na devant ti ala encore ape.” Tongana nyen la Jéhovah ayeke aidé azo so apensé tongaso? Jéhovah “ayeke nduru” na e. Lo yeke tongana mbeni babâ wala mama so agbu molenge ti lo so ayeke toto nga adë bê ti lo. Tongana e yeke na vundu ndali ti so mbeni zo ayeke be-ta-zo na e ape wala adö e azia, Jéhovah ahinga pasi ti e na lo yeke aidé e hio. Lo ye mingi ti dë bê ti e tongana mbeni ye amû vundu na e nga tongana e pensé so e yeke ye oko ape. Lo mû na  e gbâ ti azendo so ayeke aidé e ti gbu ngangu na yâ ti akpale ti e ti laso.—És. 65:17.

TONGANA MO TOTO NDALI TI SO MO DÉCOURAGÉ KUE

15. Nyen la asi lani na Ézéchias so asara si lo toto?

¹⁵ Na ngoi so Ézéchias, gbia ti Juda, ayeke lani na ngu 39, terê ti lo ason ngangu. Jéhovah atokua prophète Ésaïe ti tene na Ézéchias so kobela ni ayeke fâ lo (2 aGbia 20:1). Na bango ni, ti lo ahunzi awe. Vundu asara lo mingi na lo toto ngangu. Lo voro yanga na Jéhovah ti aidé lo.—2 aGbia 20:​2, 3.

16. Nyen la Jéhovah asara ndali ti Ézéchias?

¹⁶ Na ngoi so Jéhovah amä sambela ti Ézéchias nga lo bâ ngu ti lê ti lo, mawa ti lo asara lo na lo tene na lo: “Mbi mä sambela ti mo ni awe. Mbi bâ ngu ti lê ti mo so ayuru. Mbi yeke sara si mo sava.” Na lege ti Ésaïe, na nzoni bê Jéhovah amû zendo ti zia ambeni ngu na ndö ti lango ti fini ti Ézéchias nga ti sö Jérusalem na maboko ti azo ti Assyrie.—2 aGbia 20:​4-6.

17. Tongana e wara angangu kpale ti seni, Jéhovah ayeke aidé e tongana nyen? (Psaume 41:3). (Bâ nga foto.)

¹⁷ Nyen la e manda dä? Eskê mo yeke na mbeni kpale ti seni so na bango ni mo yeke wara sava ape? Fa na Jéhovah tënë ti bê ti mo, lo yeke mä mo même tongana mo yeke toto na ngoi so mo yeke sambela lo. Bible atene na e so “Babâ so ayeke sara nzoni bê mingi na zo nga Nzapa ti dengo bê kue” ayeke dë bê ti e na yâ ti atara kue so e wara (2 aCor. 1:​3, 4). Laso, e yeke ku pëpe ti tene Jéhovah azi akpale ti e kue, me e peut ti sara confiance na lo ti mû maboko na e. (Diko Psaume 41:3.) Na lege ti yingo vulu ti lo, Jéhovah ayeke mû na e ngangu, ndara nga na siriri ti bê ti gbu ngangu (aProv. 18:14; aPhil. 4:13). Lo dë nga bê ti e na lege so lo mû na e beku so na yâ ti angoi so ayeke ga terê ti e ayeke son encore ape.—És. 33:24.

18. Versê wa la mo bâ so adë bê ti mo na ngoi so mo yeke na yâ ti mbeni ngangu kpale? (Bâ encadré “ Aversê so adë bê ti e na ngoi so e toto.”)

¹⁸ Atënë ti Jéhovah adë bê ti Ézéchias. E kue atënë ti Jéhovah so ayeke na yâ ti Bible apeut nga ti dë bê ti e. Jéhovah asara si a sû atënë ti dengo bê na yâ ti Bible so apeut ti yapu e na ngoi so e yeke na yâ ti ngangu kpale (aRom. 15:4). Na ngoi so a wara cancer na terê ti mbeni ita-wali so ayeke na Afrique de l’ouest, fani mingi lo yeke toto. Lo tene: “Mbeni versê so adë bê ti mbi mingi ayeke Ésaïe 26:3. Atâa so mingi ni e peut pëpe ti zi kpale ni, versê so atene so Jéhovah apeut ti mû na e siriri nga ti aidé e ti gbu ngangu na yâ ti kpale ni.” Eskê mbeni versê ayeke dä so adë bê ti mo mingi na ngoi so mo wara mbeni kpale so na bango ni ye ti sarango ni ayeke dä ape?

19. Nyen la ayeke ku e na devant?

 ¹⁹ Nda ti aye ti ngoi so aga nduru na e yeke ku ti wara gbâ ti aye so ayeke sara si e toto. Me tongana ti so e bâ na yâ ti tapande ti Hannah, David, nga na Gbia Ézéchias, Jéhovah abâ ngu ti lê ti e so ayuru na asara lo vundu mingi. Jéhovah aye e ndali ti so e ngbâ be-ta-zo na lo atâa akpale so e yeke wara na lo dabe ti lo na ngu ti lê ti e. Tongaso, tongana e wara akpale so azia vundu na bê ti e, e ye biani ti zi bê ti e na lo na yâ ti sambela. A yeke nzoni e ngbâ nduru na aita ti congrégation so aye e. Nga, tongana e diko Bible, e yeke wara dengo bê so alondo na Jéhovah. E peut ti duti sûr so tongana e ngbâ ti gbu ngangu, Jéhovah ayeke futa e. Mbeni ye so Jéhovah ayeke sara ti futa e ayeke ti so lo mû zendo ti mbo ngu ti lê ti e, ngu ti lê ti e so ayuru ndali ti so vundu asara e, ndali ti so mbeni zo akä e wala ndali ti so e découragé kue (Apoc. 21:4). Na pekoni, tongana ngu ti lê ti e ayuru, a yeke duti ande gï ndali ti so terê ti e anzere.