A dü mbi na ngu 1927 na mbeni kete gbata nduru na Chicago, na Illinois, na États-Unis. Babâ na mama ti mbi ayeke lani na amolenge oku: Jetha, Don, mbi, Karl na Joy. E kue e leke lani na bê ti e ti sara na Jéhovah na âme ti e kue. Jetha ague lani na use klase ti Ekole ti Galaad na ngu 1943. Don ague lani ti sara kua na Béthel ti Brooklyn, na New York, na ngu 1944. Karl ague na ngu 1947, na pekoni Joy ague na ngu 1951. Pendere tapande ti ala nga na ti babâ na mama ti mbi apusu mbi ti sara kua ti Jéhovah mingi.

Babâ na mama ti mbi ayeke azo so ayeke diko Bible nga so aye Nzapa, na ala fa na e amolenge ti ala ti ye lo nga. Me na peko ti so Babâ asara kua ti turugu na Europe na ngoi ti Kozo bira so amû sese kue, lo yeke na confiance na a-eglize encore ape. Mama akiri singila mingi na Nzapa so Babâ akui na yâ ti bira ni ape, ni la lo tene na lo: “Karl, e gue na eglize tongana ti so e yeke gue lani so ma.” Babâ atene: “Mbi yeke gue ti zia ala me mbi yeke lï ape.” Mama ahunda lo: “Mo yeke lï ape ngbanga ti nyen? Lo tene: “Na ngoi ti bira ni, akota zo ti nzapa ti oko bungbi ti vorongo nzapa ayeke sambela na ndö ti aturugu so ayeke gue ti tiri na amba ti ala. Eskê Nzapa ayeke na mbage ti ala use kue?”

Mbeni ngoi na pekoni na ngoi so Mama ayeke na eglize, aTémoin ti Jéhovah use aga na yanga-da ti e. Ala mû na Babâ avolume use ti mbeti so a yeke manda na Bible, so a iri ni Lumière, so asara tënë na ndö ti mbeti ti Apocalypse. A nzere na Babâ na lo mû ni. Gï so Mama abâ ambeti ni, lo komanse ti diko ni. Na pekoni mbeni lâ, lo bâ na yâ ti mbeni mbeti-sango ti ndo ni mbeni tisango ndo so atisa azo so aye ti manda Bible ti sara ni na lege ti buku Lumière. Lo mû desizion ti gue. Na ngoi so lo si kâ, mbeni wali so ngu ti lo ague na li ni azi na lo yanga-da ni. Mama ayô mbeni mbeti ni na nduzu na lo hunda ndo, lo tene: “Ala yeke manda mbeti so ge?” Wali ni atene: “En, mo peut ti lï.” Na yenga so aga na pekoni, Mama amû e amolenge ni e na lo e gue, na pekoni e yeke gue yenga oko oko.

Na ngoi ti mbeni bungbi, ita so ayeke mû li ni ahunda na mbi ti diko Psaume 144:15 so atene azo so ayeke voro Jéhovah ayeke na ngia. Versê so anzere na mbi mingi, ambeni versê use ayeke nga dä so anzere na mbi: 1 Timothée 1:11 so atene Jéhovah  ayeke “Nzapa so ayeke na ngia,” nga na aÉphésien 5:1 so awa e ti “ga azo so asara ye tongana ti Nzapa”. Mbi bâ so a yeke nzoni mbi duti na ngia ti sara na Nzapa so acréé mbi nga a yeke nzoni mbi kiri singila na lo so lo mû na mbi pasa ti sara na lo. Aye use so la mbi gi ti sara ni na yâ ti gigi ti mbi kue.

Congrégation so ayeke nduru na e ayeke na Chicago so ayo kilomètre 32. Me e gue kâ na mbi manda ye mingi na ndö ti Bible. Mbi dabe ti mbi so na ngoi ti mbeni bungbi, ita so ayeke mû li ni amû Jetha ti sara commentaire. Na mango commentaire ti lo, mbi tene: ‘Mbi hinga ni. Mbi peut fade ti yôro maboko ti tene ni.’ Mbi komanse ti leke acommentaire mbi wani na ti mû ni. Kota ye ni ayeke so mbi ga nduru mingi na Jéhovah tongana ti aita ti mbi. Mbi wara batême na ngu 1941.

Mbeni kota bungbi so mbi girisa ni ape ayeke ti so a sara na ngu 1942 na Cleveland, na Ohio. Azo amä kota bungbi ni na lege ti téléphone na ando ahon 50 na États-Unis. Sewa ti e nga na gbâ ti asewa aduti na gbe ti atente so ayeke nduru na ndo so a sara kota bungbi ni dä. Use bira so amû sese kue ayeke kporo lani na a sara aye ti ngangu mingi na aTémoin ti Jéhovah. Na lakui, mbi bâ agroupe ti aita-koli so aduti na yâ ti oto ti ala, ala yeke bâ ndo ayo na terê ti ndo so a yeke sara kota bungbi ni dä. Ala kue amä terê ti tene mbeni zo aduti na yâ ti oto oko oko ti bâ ndo na bï ni kue. Tongana asioni zo ayeke ga, aita-koli ni ayeke za wâ ti oto ni ti vuko lê ti ala nga ala yeke pika klaxon. Ambeni zo apeut ti kpe aga na terê ti ala ti aidé ala. Mbi pensé, mbi tene: ‘A-Témoin ti Jéhovah aleke terê ti ala nzoni ndali ti aye kue.’ Ye so asara si mbi lango nzoni, na mbeni sioni ye asi ape.

Angu mingi na pekoni, tongana mbi gbu li na ndö ti kota bungbi so, mbi bâ so mama ti mbi agi bê ti lo ape wala lo sara mbeto ape. Lo zia lani bê ti lo kue na Jéhovah nga na bungbi ti lo. Mbi yeke girisa nzoni tapande ti lo so lâ oko ape.

Ngoi mingi ape kozo na kota bungbi so, mama ti mbi akomanse ti sara kua ti pionnier permanent. Tongaso, lo dengi lani mê nzoni mingi na adiskur so asara tënë na ndö ti kua ti ngoi kue. Na ngoi so e yeke na lege ti kiri, lo tene: “Mbi ye ti ngbâ ti sara kua ti pionnier, me mbi peut ti sara ni ape nga ti bâ lege ti akua ti da nzoni.” Na pekoni lo hunda e wala e peut ti aidé lo. E yeda, tongaso lo mû na e oko oko kue chambre oko wala use ti nettoyé ni kozo ti te ye na ndapre. Na peko ti so e gue na ekole awe, lo yeke bâ wala e nettoyé da ni nzoni, na pekoni lo yeke gue na fango tënë. Lo yeke lani na akua mingi, me lo yeke bâ lakue lege ti amolenge ti lo. Na ngoi so e yeke kiri na yanga-da ti te ye na midi nga na ngoi so e yeke kiri na yanga-da na peko ti so ekole ahunzi, lo yeke lakue dä. Na ambeni lango na peko ti so ekole ahunzi, e na lo e yeke gue na fango tënë na a-aidé e ti hinga kua so mbeni pionnier ayeke sara.

Mbi komanse kua ti pionnier na ngu 16. Atâa so ade babâ ti mbi aga Témoin ape, aye so mbi yeke sara anzere na lo. Na mbeni lakui, mbi tene na lo so atâa so mbi sara ngangu ti wara mbeni zo ti manda Bible na lo, ade mbeni zo ayeda ape. Na peko ti so mbi luti kete, mbi hunda lo: ‘Eskê mo yeke  yeda ti tene mbi manda Bible na mo?’ Na peko ti so lo gbu li ti lo kete, lo yeda ti tene mbi manda Bible na lo. Tongaso, kozo zo so mbi manda Bible na lo ayeke babâ ti mbi. A yeke lani mbeni kota pasa.

Mbi manda lani Bible na lo na yâ ti buku « La vérité vous affranchira. » Ambeni ngoi na pekoni, mbi bâ so babâ ti mbi ayeke aidé mbi ti manda ye nzoni nga ti fa ye nzoni. Na tapande, mbeni lâ na lakui na peko ti so e diko mbeni paragraphe, lo tene: “Mbi comprendre tënë so mbeti ni aye ti tene. Me mo hinga tongana nyen so tâ tënë la mbeti ni atene so?” Mbi leke lani terê ti mbi ti kiri tënë na hunda so ape, tongaso mbi tene: “Mbi peut ti kiri tënë na mo na ndembe so ape, me na ngoi ti étude ti peko, mbi yeke kiri tënë na mo.” Na a yeke ye so mbi sara lani. Mbi wara aversê so afa nda ti ye so e sara lisoro dä. Na pekoni, mbi manda ti sara recherche tongaso si mbi leke terê ti mbi nzoni ndali ti étude ni. Ye so a-aidé mbi ti manda ye nzoni, a aidé nga babâ ti mbi. Lo sara ye alingbi na aye so lo yeke manda na lo wara batême na ngu 1952.

Mbi quitté yanga-da na ngu 17. Jetha a aga lani missionnaire, nga Don aga Béthelite. Ala use kue aye kua ti ala na akpengba mbi mingi. Tongaso, mbi sû demande ti guengo na Béthel nga na ti Ekole ti Galaad na mbi zia tënë ni na maboko ti Jéhovah. Ye ti peko ni ayeke nyen? A tisa lani mbi na Béthel na ngu 1946.

Tongana angu ayeke hon, mbi sara gbâ ti akua nde nde na Béthel, tongaso mbi manda gbâ ti afini ye. Na yâ ti ngu 75 so mbi sara na Béthel, mbi manda ti tingbi alembeti ti abuku nga ti sara comptabilité. Mbi manda nga ti vo aye so Béthel abezoin ni nga ti tokua aye na ambeni ndo. Me ye so anzere na mbi mingi ayeke afango ye so e yeke wara na Béthel na lege ti vorongo Nzapa na ndapre nga na adiskur.

Mbi manda nga ye na mbage ti ngambe ti mbi ti koli, Karl, so alï Béthel na ngu 1947. Lo yeke mbeni zo so ayeke manda Bible nzoni nga ayeke fa ye nzoni na ndö ni na azo. Mbeni lâ, mbi hunda lo ti aidé mbi na mbeni diskur so a mû na mbi. Mbi fa na Karl so mbi wara gbâ ti aye na ndö ti diskur ni me mbi hinga tongana nyen ti sara kua na ni ape. Lo aidé mbi ti leke kpale ni na lege so lo hunda mbi, lo tene: “Joel, mama-tene ti mo ni ayeke nyen?” Hio, mbi comprendre ye so lo ye ti fa: mbi bezoin ti sara kua gï na asango so ayeke aidé mbi ti fa nda ti mama-tene ti mbi ni. Mbi girisa ye so lo fa na mbi so lâ oko ape.

Ti duti na ngia na Béthel, e bezoin ti fa tënë mingi na anzoni ye apeut ti ga na pekoni. Mbeni ye so  mbi girisa ni ape asi na ngoi so ndo ague ti vuko na Bronx, na New York. Mbi na mbeni ita-koli e gue ti bâ mbeni wali so amû lani Tour ti Ba Ndo na Réveillez-vous ! E fa terê ti e na lo na e tene: “Na lakui so, e yeke aidé azo ti manda apendere ye so akpengba zo na yâ ti Bible.” Lo tene: “Tongana ala ye ti sara tënë na ndö ti Bible ala lï.” E diko gbâ ti aversê na ndö ti Royaume ti Nzapa nga na fini dunia so ayeke ga na e sara lisoro na ndö ni. A yeke polele so tënë ni anzere na lo ndali ti so lo tisa ambeni kamarade ti lo ti ga na yenga ti peko. Lo na koli ti lo aga awakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo.

Mbi yeke gi lani mbeni ita-wali ti sara mariage na lo ngu 10, na pekoni la mbi wara wali ti mbi. Nyen la a-aidé lani mbi ti wara mbeni nzoni wali? Mbi sambela Jéhovah nga mbi gbu li na ndö ti ye so mbi ye ti tene mbi na wali ti mbi e sara na peko ti mariage ti e.

Na peko ti kota bungbi so a sara na ngu 1953 na Yankee Stadium, mbi wara mbeni ita-wali so iri ti lo ayeke Mary Aniol. Lo na Jetha asara lani use klase ti Ekole ti Galaad, na ala sara kua ti missionnaire ndo oko. Na nzerengo terê, Mary asara na mbi tënë na ndö ti kua ti lo ti missionnaire na Caraïbe nga na azo so lo manda Bible na ala na yâ ti angu mingi. Na ngoi so e yeke gi ti hinga mba, e bâ so aye so e gi ti si dä ayeke oko. E ye mba mingi na e sara mariage na avril ngu 1955. Na yâ ti aye mingi, Mary afa so lo yeke mbeni cadeau so alondo na Jéhovah nga mbeni tapande ti mû peko ni. Lo yeke na ngia na yâ ti akua kue so a mû na lo. Lo yeke sara lani kua ngangu, lo pensé mingi na azo nga lo ngbâ lakue ti zia aye ti Royaume na kozo ndo (Mat. 6:33). E sara lani kua ti circonscription ngu ota, na ngu 1958 a tisa e ti sara kua na Béthel.

Mbi manda aye mingi na mbage ti Mary. Na tapande, na tongo nda ti mariage ti e, e mû desizion ti diko Bible ndo oko, e yeke diko aversê 15 tongaso. Na peko ti so mbeni oko adiko ambeni versê, e yeke sara commentaire na ndö ni nga e sara lisoro ti bâ tongana nyen la e peut ti sara ye alingbi na ni na yâ ti fini ti e. Fani mingi, Mary afa na mbi aye so lo manda na Ekole ti Galaad wala na yâ ti kua ti lo ti missionnaire. Aye so mbi manda na mbage ti lo a-aidé mbi ti mû diskur nzoni nga ti hinga tongana nyen ti kpengba aita-wali.—aProv. 25:11.

Wali ti mbi Mary so mbi ye lo mingi akui na ngu 2013. Mbi yeke ku kungo ti bâ lo na yâ ti fini dunia. Me ti si kâ, mbi leke na bê ti mbi ti ngbâ ti manda ye nga ti sara confiance na Jéhovah na bê ti mbi kue (aProv. 3:​5, 6). Ti gbu li na ndö ti aye so awakua ti Jéhovah ayeke sara na yâ ti fini dunia adë bê ti mbi nga amû na mbi ngia. Kite ayeke dä ape so Kota maître ti e ayeke fa ande na e afini ye nga e yeke manda ande afini ye na ndö ti lo. Biani, tongana mbi kiri singila na Jéhovah ayeke lingbi pëpe na aye kue so lo fa na mbi nga na gbâ ti aye so lo sara ti fa kota nzobe ti lo na mbi.