1, 2. (a) Tongana nyen la e hinga so azo alingbi ti ga akamarade ti Nzapa? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

TI LONDO na ngoi so a dü e ti si na ngoi so e kui, e ye ti tene a ndoye e. Azo ayeke na bezoin ti mbeni tâ kamarade so ayeke nduru na ala nga so aye ala. Me zo so e yeke na bezoin ti ndoye ti lo mingi ayeke Jéhovah. Azo mingi apensé so zo alingbi pëpe ti ga tâ kamarade ti Nzapa nga ti ye lo ndali ti so zo alingbi ti bâ lo ape nga lo yeke Nzapa ti ngangu ahon kue. Me tënë so ayeke tâ tënë ape.

² Bible afa so azo so siokpari ayeke na tere ti ala aga akamarade ti Nzapa. A lingbi e gbu li na ndo ti tapande ti ala, ngbanga ti so ti lë kpengba songo na Nzapa ayeke kota ye so a lingbi e gi ti sara na yâ ti fini ti e. Mbeni zo so azia nzoni tapande ti sarango songo na Nzapa ayeke Abraham. (Diko Jacques 2:23.) Lo ga kamarade ti Nzapa lani tongana nyen? Kota ye so asara si lo ga kamarade ti Nzapa ayeke mabe. Ndani la, Bible airi lo “babâ ti ala kue so ayeke na mabe”. (aRom. 4:11). Fadeso, zia e bâ tongana  nyen la mabe ti Abraham asara si lo ga tâ kamarade ti Nzapa. Zo oko oko alingbi ti hunda tere ti lo: ‘Tongana nyen la mbi lingbi ti sara ye na mabe tongana ti Abraham nga ti kpengba songo ti mbi na Jéhovah?’

3, 4. (a) Fa ye so ayeke lani mbeni kota tara ndali ti mabe ti Abraham. (b) Ngbanga ti nyen Abraham aye lani ti mû Isaac na sacrifice?

³ Tara ti bâ na yâ ti li ti mo Abraham so ayeke monté mbeni hoto yeke yeke. Lo yeke sara mbeni voyage so ayeke ngangu ahon tanga ni kue na yâ ti gigi ti lo. A yeke pëpe ngu ti lo la asara si voyage ni akpengba na lo. Peut-être lo yeke na ngu 125 tongaso, me lo ngbâ lani ngangu. ^[1] Mbeni maseka-koli ayeke mû peko ti lo, peut-être lo yeke lani na ngu 25. A yeke molenge ti lo Isaac, lo yô keke ti wâ. Abraham amû zembe na aye so lo bezoin ni ti tingo na wâ. Jéhovah ahunda na lo lani ti mû molenge ti lo na sacrifice.—Gen. 22:1-8.

⁴ Kite ayeke dä ape so ye so asi na Abraham ayeke lani mbeni ye so atara mabe ti lo ngangu mingi. Ambeni zo atene so, so Nzapa ahunda na Abraham ti mû molenge ti lo na sacrifice so lo yeke tâ sioni mingi. Ambeni atene so Abraham ayeda ti mû molenge ti lo na sacrifice ndali ti so lo ye lo ape. Ala tene tongaso ndali ti so ala yeke na mabe ape na ala hinga pëpe ye so a iri ni mabe (1 aCor. 2:14-16). Abraham amä yanga ti Nzapa lani gi tongaso sân ti gbu li ape. Lo mä yanga ti Nzapa ngbanga ti so lo yeke na tâ mabe. Lo hinga lani so Jéhovah alingbi lâ oko ape ti hunda na lo ti sara mbeni ye so alingbi ti ga na lo vundu teti lakue lakue. Abraham ahinga lani so tongana lo mä yanga, Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti lo nga na molenge ti lo so lo ye lo mingi. Nyen la asara si mabe ti Abraham akpengba lani tongaso? Aye so lo hinga nga na aye so asi na lo la akpengba mabe ti lo.

5. Abraham ahinga peut-être Jéhovah lani tongana nyen? Ye so apusu lo ti sara nyen?

⁵ Aye so lo hinga. Abraham akono na gbata ti Ur. Azo ni kâ ayeke voro lani anzapa ti wataka, Térah, babâ ti Abraham kue ayeke voro lani anzapa ti wataka (Jos. 24:2). Tongaso, Abraham ahinga Jéhovah tongana nyen? Bible afa so Sem molenge ti Noé ayeke fami ti Abraham. Lo yeke lani na fini juska na ngoi so Abraham ayeke na ngu 150. Sem ayeke lani na kpengba mabe, kite ayeke pëpe so lo sara tënë ti Jéhovah na afami ti lo. E hinga mbilimbili pëpe tongana nyen la Abraham amanda ye na ndo ti Jéhovah, me peut-être a yeke na lege ti Sem la lo hinga Jéhovah. Ye so Abraham amanda asara si lo ye Jéhovah, nga aye so lo hinga akpengba mabe ti lo.

6, 7. Aye so asi na Abraham lani akpengba mabe ti lo tongana nyen?

⁶ Aye so asi na lo. Tongana nyen la aye so asi na Abraham akpengba mabe ti lo na Jéhovah? A tene ka so ye so zo ayeke pensé na ni ayeke sara ngangu na ndo ti atënë ti bê ti lo na atënë ti bê ti zo ayeke pusu lo ti sara ye. Ye so Abraham amanda na ndo ti Nzapa agbu bê ti lo mingi na asara si lo bâ na nene ni mingi “[Jéhovah], Nzapa Ti Nduzu Ahon Kue, Lo so asara yayu na sese”. (Gen. 14:22). Bible airi ni ‘kpengo mbeto ti Nzapa’. Ti tene e lë kpengba songo na Nzapa e yeke na bezoin ti kpe mbeto ti lo (aHéb. 5:7; Ps. 25:14). Kpengo mbeto so la apusu lani Abraham ti mä yanga ti Jéhovah.

⁷ Nzapa atene lani na Abraham na Sara so ala ga mbakoro awe ti zia kodoro ti Ur ti gue na mbeni kodoro-wande. Ala yeke lango na gbe ti atente na yâ ti tanga ti fini ti ala. So Abraham amä yanga asara si Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti lo na lo bata lo. Na tapande, Abraham asara lani mbeto ti tene a  mû pendere wali ti lo Sara na tïtî lo, nga lo sara mbeto ti tene a fâ lo wani. Mbeto ti lo ni ayeke lani na lege ni, me lo zia pëpe si mara ti gingo bê tongaso akanga lege na lo ti mä yanga ti Jéhovah. Fani use, Jéhovah abata Abraham na Sara, lo sara même miracle ti bata ala (Gen. 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18). Aye so asi so akpengba mabe ti Abraham.

8. Tongana nyen la e lingbi ti wara hingango ye na ndara so alingbi ti kpengba songo ti e na Jéhovah?

⁸ E lingbi ti sara kamarade na Jéhovah? E lingbi biani ti sara ni. Legeoko tongana Abraham, e yeke na bezoin ti hinga ye na ndo ti Jéhovah. Laso, na yâ ti Bible e yeke wara hingango ye nga na ndara so e yeke na bezoin ni. E yeke na aye mingi ahon ti so Abraham ayeke na ni lani (Dan. 12:4; aRom. 11:33). Mbeti ti Nzapa asi singo na aye ti mosoro so alingbi ti sara si e hinga ye mingi na ndo ti “Lo so asara yayu na sese”. Aye so e hinga na ndo ti Jéhovah ayeke sara si e ye lo mingi nga ayeke mû maboko na e ti ne lo mingi. So e ye Jéhovah nga e ne lo apusu e ti mä yanga ti lo. Tongana e mä yanga ti lo, e yeke bâ so lo yeke bata e nga lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti e na ye so ayeke sara si e yeke wara ndara. E hinga so ti sara na Jéhovah na bê ti e kue ayeke ga na e ngia nga na siriri (Ps. 34:9; aProv. 10:22). Tongana e manda ye mingi na ndo ti Jéhovah nga e bâ so lo iri tënë nzoni mingi na ndo ti e, songo ti e na lo ayeke kpengba.

9, 10. (a) Ti tene songo ti akamarade akpengba ahunda nyen? (b) Nyen la afa so Abraham akpengba songo ti lo na Jéhovah na lo ye ni mingi?

⁹ Ti duti tâ kamarade ti mbeni zo ayeke mbeni mosoro so ngere ni ayeke ngangu mingi. (Diko aProverbe 17:17.) Ye oko, sarango kamarade ayeke pëpe tongana mbeni ye so e vo na e zia ni na yâ ti da ti tene poussière amû tere ni. Sarango kamarade ayeke tongana mbeni pendere fleur so a lingbi e tuku ngu dä nga e bâ lege ni ti tene amaï. Abraham aye lani songo so lo yeke na ni na Nzapa mingi na lo bata ni ngangu. Lo sara ni tongana nyen?

¹⁰ Abraham atene lâ oko ape so, so lo kpe mbeto ti Nzapa nga lo mä yanga ti lo lani alingbi awe. Na ngoi so lo na azo ti sewa ti lo kue ague lani na Canaan, lo zia si Jéhovah afa lege na lo lakue na yâ ti akete desizion nga na akota desizion so lo mû. Ngu oko kozo si lo dü Isaac, na ngoi so lo yeke na ngu 99, Jéhovah ahunda na lo ti fâ akoli kue so ayeke na da ti lo na ganza. Abraham ayeke lani na kite na ndo ti ye so Jéhovah ahunda na lo? Wala lo gi ambeni raison ti sara ni ape? Ên-ën. Lo zia lani bê ti lo kue na Nzapa na lo mä yanga ti lo na ‘lango ni so’.—Gen. 17:10-14, 23.

11. Ngbanga ti nyen Abraham agi bê ti lo mingi na ndo ti Sodome na Gomorrhe? Jéhovah amû maboko na lo tongana nyen?

¹¹ Ndali ti so Abraham amä yanga ti Jéhovah  lakue même na yâ ti akete kete ye, a sara si songo ti lo na Nzapa akpengba mingi. Lo yeke lani na liberté ti zi bê ti lo na Nzapa, lo hunda na Nzapa ti mû maboko na lo na ngoi so lo yeke na angangu hundango ndo. Na tapande, tongana Abraham amä so Nzapa ayeke futi gbata ti Sodome na Gomorrhe, bê ti lo agi lo mingi wala a yeke futi azo ti mbilimbili legeoko na azo ti sioni. Peut-être Abraham ayeke gi lani bê ti lo na ndo ti Lot, so ayeke molenge ti ita ti lo, na azo ti sewa ti lo so ayeke lani na Sodome. Abraham asara tere ti lo kete, lo hunda ndo nga lo zia bê ti lo kue na “Juge ti sese kue”. Jéhovah akanga bê ti lo na lo fa na Abraham so lo yeke Nzapa ti nzoni bê, lo yeke gi yâ ti bê ti azo kue nga lo yeke gi ti bata azo ti mbilimbili même na ngoi ti fango ngbanga ti lo.—Gen. 18:22-33.

12, 13. (a) Tongana nyen la ye so Abraham ahinga nga ye so asi na lo amû maboko na lo? (b) Nyen la afa so Abraham ayeke na confiance na Jéhovah?

¹² Kite ayeke dä ape so aye so Abraham ahinga nga na aye kue so asi na lo amû maboko na lo ti ngbâ ti kpengba songo ti lo na Jéhovah mingi. Na pekoni, na ngoi so Jéhovah ahunda na Abraham ti mû molenge ti lo na sacrifice, lo hinga lani so Jéhovah ayeke kanga bê lakue, lo yeke sara ye na nzoni bê, zo alingbi ti zia bê na lo nga lo yeke bata zo. Zia e kiri e gbu li na ndo ti koli be-ta-zo so na ngoi so lo yeke tambela yeke yeke ti monté hoto na kodoro ti Moria. Lo pensé lani so Jéhovah achangé gi hio tongaso, lo sara ye na ngangu nga lo yeke na nzoni bê encore ape? Ti Abraham, Jéhovah apeut ti sara ye tongaso ape. E hinga ni tongana nyen?

¹³ Kozo ti tene Abraham azia azo ti kua ti lo so amû peko ti ala ti hon, lo tene na ala: ‘I duti na ndo so na lele ni; fade mbi na molenge ni, e gue kâ; e sambela si e kiri na i.’ (Gen. 22:5). Abraham aye ti tene lani nyen? Lo hinga so lo gue ti mû Isaac na sacrifice me lo tene na azo ti kua ti lo so Isaac ayeke kiri, mvene la lo tene na ala so ape? Ên-ën. Bible afa na e mbeni ye so Abraham ayeke pensé na ni lani. (Diko aHébreu 11:19.) Abraham ayeke “tene [lani] na bê ti lo so Nzapa ayeke na ngangu ti zingo Isaac même na kuâ”. Biani, Abraham amä na bê lani na zingongo ti akuâ. Lo hinga so Jéhovah amû lani na lo ngangu ti dü molenge atâa so lo na Sara aga lani mbakoro awe (aHéb. 11:11, 12, 18). Abraham ahinga so mbeni ye ti kara Jéhovah ayeke dä ape. Tongaso, lo yeke lani na confiance so atâa nyen la asi na lango ni so, Jéhovah ayeke kiri na molenge ti lo so lo ye lo mingi na fini, tongaso si azendo kue so Jéhovah amû alingbi ti ga tâ tënë. Ndani la a iri Abraham “babâ ti ala kue so ayeke na mabe”.

14. Akpale wa la mo tingbi na ni na yâ ti kua ti Jéhovah? Tapande ti Abraham alingbi ti mû maboko na mo tongana nyen?

¹⁴ Ka ti e? Tâ tënë, Nzapa ahunda na e mara ti ye tongaso laso ape. Me lo hunda na  e ti mä yanga ti lo même tongana a yeke ngangu na e ti sara ye alingbi na acommandement ti lo wala e hinga pëpe ndani so lo mû acommandement ni. Mo dabe ti mo na mbeni ye so Nzapa ahunda na mo ti sara so mo bâ so ayeke ngangu na mo ti sara ni? Ti ambeni, a yeke peut-être kua ti fango tënë. Peut-être kamene asara ala mingi na ala bâ so a yeke ngangu na ala ti fa tënë na azo so ala hinga ala ape. Ti ambeni, a yeke ngangu na ala ti sara ye nde na ti so azo ayeke sara peut-être na ekole wala na place ti kua ti ala (Ex. 23:2; 1 aThes. 2:2). Tongana a hunda na mo ti sara mbeni ye so ayeke ngangu, gbu li ti mo na ndo ti pendere tapande ti Abraham, so lo yeke lani na mabe nga lo sara ye na mbeto pëpe. Tongana e gbu li na ndo ti tapande ti mabe ti akoli na awali so ayeke be-ta-zo, a yeke pusu e ti sara ye tongana ala nga e yeke ga nduru mingi na Kamarade ti e Jéhovah.—aHéb. 12:1, 2.

15. Ngbanga ti nyen e hinga biani so Abraham aregretté lâ oko ape so lo mä yanga ti Jéhovah?

¹⁵ Mo pensé so Abraham aregretté so lo mä yanga ti Jéhovah so? Bâ ye so Bible atene na peko ti kuâ ti lo: “Abraham awu tanga ti pupu ti lo na lo kui na peko ti so lo te gigi a ninga, lo yeke mbakoro na gigi ti lo anzere na lo.” (Gen. 25:8, FD). Na ngoi so Abraham ayeke na ngu 175 ngangu ti lo ahunzi, me tongana lo gbu li na ndo ti fini ti lo kue tere ti lo anzere mingi. Songo ti lo na Jéhovah la ayeke kota ye na yâ ti fini ti lo kue. Ye oko, tongana Bible atene Abraham ayeke “mbakoro na gigi ti lo anzere na lo”, a ye ti tene pëpe so lo ye pëpe ti duti na fini na yâ ti ngoi so ayeke ga.

16. Na yâ ti Paradis aye wa la ayeke nzere ande na Abraham mingi?

¹⁶ Bible atene Abraham ayeke “ku lani gbata so tâ gere ni ayeke dä, so walekengo ni nga wasarango ni ayeke Nzapa.” (aHéb. 11:10). Abraham amä na bê so lo yeke bâ ande gbata so, Royaume ti Nzapa so ayeke komande na ndo ti sese. Biani, lo yeke bâ ni ande. Tara ti bâ tongana nyen la tere ti Abraham ayeke nzere ande mingi ti duti na fini na yâ ti Paradis na ti ngbâ ti kpengba songo ti lo na Jéhovah. A yeke nzere ande na lo mingi ti hinga so na peko ti kuâ ti lo, tapande ti mabe ti lo amû maboko na awakua ti Jéhovah saki mingi. Na yâ ti Paradis lo yeke hinga ande so, so Jéhovah akiri na lo Isaac ayeke lani “tapande” ti mbeni ye so ayeke si ande (aHéb. 11:19). Lo yeke hinga ande nga so vundu so asara lo lani na ngoi so lo yeke leke ti mû Isaac na sacrifice amû maboko na azo million mingi so ayeke be-ta-zo ti gbu li na ndo ti vundu so asara Jéhovah na ngoi so lo mû molenge ti lo, Jésus Christ, tongana ngere so a futa ti zi azo (Jean 3:16). Tapande ti Abraham amû maboko na e kue ti kiri singila mingi ndali ti ngere so a futa ti zi azo, so ayeke mbeni kota sarango ye na ndoye so lâ oko ade mbeni zo asara ni ape.

17. Nyen lo mo leke na bê ti mo ti sara? Nyen la e yeke bâ ande na yâ ti article ti peko?

¹⁷ Zia e oko oko kue e leke na bê ti e ti sara ye na mabe tongana ti Abraham. Legeoko tongana lo, e yeke na bezoin ti ndara nga na hingango ye. Tongana e ngbâ ti manda ye na ndo ti Jéhovah nga e mä yanga ti lo, lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti e nga lo yeke bata e. (Diko aHébreu 6:10-12.) Zia si Jéhovah aduti Kamarade ti e teti lakue lakue. Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ ande tapande ti ambeni tâ kamarade ti Jéhovah ota.