1, 2. Tongana nyen la David afa lani so lo yeke be-ta-zo na Nzapa? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

NA BÏ, David na Abisaï ahon yeke yeke na popo ti aturugu 3000 so ayeke lango. Ala wara Gbia Saül na milieu ti aturugu ni na lango ahon na lo kue. Lo gue na yando ti Judée ti gi David na ti fâ lo. Abisaï asara tënë yeke na mê ti David, lo tene: “Zia mbi kpo [Saül] na likongo gi legeoko, fade mbi bungbi lo na sese na mbi kpo lo mbeni pëpe.” Kiringo tënë ti David ahon gbungo li ti zo. Lo tene: “Tongana zo azia maboko ti lo na ndo zo so [Jéhovah] asa mafuta na li ti lo, fade ngbanga ayeke na li ti zo so pëpe? . . . A lingbi [Jéhovah] agbanzi mbi si mbi zia maboko ti mbi pëpe na ndo zo so [Jéhovah] asa mafuta na li ti lo.”—1 Sam. 26:8-12.

² David ahinga lani ye so a lingbi lo sara ti duti be-ta-zo na Jéhovah. Lo ye lani ti sara sioni na Saül ape. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Nzapa la asoro Saül ti ga gbia ti Israël. Awakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo na lo ayeke ne azo so lo soro ala. Biani, Jéhovah ahunda na awakua ti lo kue ti duti “be-ta-zo”.—Ps. 18:25, FD

3. Abisaï ayeke lani be-ta-zo na David tongana nyen?

³ Abisaï ane lani David. Na tapande, na ngoi so David ayeke gi ti honde tënë ti lango-sioni so lo sara na Bath-Séba, lo tokua ndo na Joab, ita ti Abisaï, ti zia Urie, koli ti Bath-Séba, na lê ti bira ti tene  a fâ lo (2 Sam. 11:2-4, 14, 15; 1 Chron. 2:16). Peut-être Abisaï ahinga tënë ni lani, me lo ngbâ ti ne David tongana gbia so Nzapa asoro lo. Na ndo ni, Abisaï atara lâ oko ape ti sara kua na ngangu ti lo ti kota zo ti aturugu ti mû mbata ti gbia na ngangu. Ahon ti sara tongaso, lo tiri ti bata David si azo ti handa nga na awato ti lo asara sioni na lo ape.—2 Sam. 10:10; 20:6; 21:15-17.

4. (a) E hinga tongana nyen so David ayeke lani be-ta-zo na Nzapa? (b) Ambeni tapande wa e yeke sara tënë na ndo ni?

⁴ So David ake ti sara sioni na Gbia Saül afa so David ayeke be-ta-zo na Jéhovah. Na ngoi so lo de maseka, lo tiri ndali ti Jéhovah nga ndali ti azo ti Israël na lo fâ Goliath, yongoro koli so aye ti “bi kamene na lê ti aturugu ti Nzapa so ayeke na fini”. (1 Sam. 17:23, 26, 48-51). Na peko ti so David aga gbia na lo sara siokpari, prophète Nathan asuku na lo. David ayeda so lo sara siokpari na lo changé bê ti lo (2 Sam. 12:1-5, 13). Na lâ ti mbakoro ti David, lo ngbâ ti fa so lo yeke be-ta-zo na Nzapa. Na tapande, na nzoni bê, lo mû aye ti tene a leke na temple ti Jéhovah (1 Chron. 29:1-5). Tâ tënë, David asara akota faute, me lo ngbâ lani be-ta-zo na Nzapa (Ps. 51:6, 12; 86:2). Na ngoi so e yeke sara tënë na ndo ti tapande ti David na ti azo ti ngoi ti lo, zia e gi kiringo tënë na ahunda so: Zo wa la a lingbi e duti be-ta-zo na lo kozo? Ti duti be-ta-zo ahunda ti duti na asarango ye wa?

5. E manda nyen na lege ti faute so Abisaï asara?

⁵ Na ngoi so Abisaï aye ti fâ Saül, lo yeke gi lani ti fa so lo yeke be-ta-zo na David. Me ndali ti so David ahinga so a yeke na lege ni ape ti sara sioni na “zo so [Jéhovah] asa mafuta na li ti lo”, lo zia lege na Abisaï ti fâ gbia ni ape (1 Sam. 26:8-11). E manda mbeni kpengba ye na lege ti ye so asi so: Na ngoi so e yeke soro zo so a lingbi e duti be-ta-zo na lo kozo, a lingbi e gbu li ti e na ndo ti afango ye ti Bible so alingbi ti mû maboko na e.

6. Atâa so a yeke na lege ni ti duti be-ta-zo na afami ti e nga na akamarade ti e, ngbanga ti nyen a lingbi e sara hange?

⁶ Ti duti be-ta-zo ayeke ye so ayeke londo na bê ti e, me bê ti zo ayeke handa zo mingi (Jér. 17:9). Ni la, a lingbi ti duti ngangu ape na mbeni zo so ayeke be-ta-zo na Nzapa ti gi ti duti be-ta-zo na mbeni kamarade ti lo so lo ye lo mingi wala na mbeni fami ti lo atâa zo ni ayeke sara ye ti sioni. Tongaso, tongana mbeni zo so e ye lo mingi azia ti voro Jéhovah a lingbi e girisa ape so a yeke kota ye mingi ti duti be-ta-zo na Jéhovah ahon tanga ti azo kue.—Diko Matthieu 22:37.

7. Tongana nyen la mbeni ita-wali angbâ be-ta-zo na Jéhovah na yâ ti mbeni ngangu ye?

⁷ Tongana a bi mbeni zo ti sewa ti mo na gigi ti bungbi, mo lingbi ti fa na Jéhovah so mo yeke be-ta-zo na lo. Na tapande, a bi mama ti Anne, ^[1] so ayeke mbeni ita-wali, na gigi ti bungbi. Mbeni lâ mama ti Anne airi lo na téléphone, lo tene lo ye ti gue ti bâ Anne. Mama ti Anne atene so vundu asara lo mingi ndali ti so afami ti lo ake ti sara tënë na lo. Mawa asara Anne, lo tene so lo yeke sara lettre na mama ti lo ti kiri tënë na lo. Kozo ti tene lo sara lettre ni, lo gbu li ti lo na ndo ti afango ye ti Bible (1 aCor. 5:11; 2 Jean 9-11). Anne asara lettre ni, na nzoni bê lo dabe ti mama ni so mama ni wani la azi tere ti lo na yâ ti fami ni ndali ti so lo sara siokpari na lo ke ti changé bê ti lo. Anne atene: “Oko ye so mo lingbi ti sara ti hon ndo ti vundu ti mo ayeke ti kiri na Jéhovah.”—Jacq. 4:8.

8. Asarango ye wa la alingbi ti mû maboko na e ti duti be-ta-zo na Nzapa?

⁸ Awakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo na lo na ngoi ti David asara tere ti ala kete, ala sara ye na nzoni bê nga ala sara ye na mbeto ape. Zia e bâ tongana nyen la asarango ye so alingbi ti mû maboko na e ti duti be-ta-zo na Jéhovah.

9. Ngbanga ti nyen Abner aye ti fâ David lani?

⁹ Na ngoi so David agbu na maboko ti lo li ti Goliath so lo fâ ni nga lo yeke sara tënë na Gbia Saül, azo use tongaso ayeke bâ lo lani. Mbeni oko ayeke Jonathan, molenge ti Saül, so ate mbele ti sara kamarade na David. Mbeni ayeke Abner so ayeke lani mokonzi ti aturugu (1 Sam. 17:57–18:3). Na pekoni, Abner amû maboko na Saül so aye ti fâ David. David atene: “Azo so asara ngangu na zo agi lege ti fâ mbi.” (1 Sam. 26:1-5; Ps. 54:5). Ngbanga ti nyen sarango ye ti Jonathan na mbage ti David ayeke nde na ti Abner? Legeoko tongana Jonathan, Abner ahinga lani so Nzapa la asoro David ti duti gbia ti Israël. Na peko ti kuâ ti Saül, Abner alingbi fade ti sara tere ti lo kete ti mû maboko na David ti fa so lo yeke be-ta-zo na Nzapa me pëpe ti mû maboko na Isboseth, molenge ti Saül. Na pekoni, na ngoi so Abner abungbi na mbeni wali ti Gbia Saül, peut-être lo yeke gi lani ti ga gbia lo wani.—2 Sam. 2:8-10; 3:6-11.

10. Ngbanga ti nyen la Absalom ayeke lani be-ta-zo na Nzapa ape?

¹⁰ Molenge ti David, Absalom, asara tere ti lo kete ape asara si lo yeke be-ta-zo na Nzapa ape. Absalom aye lani ti ga gbia, ni la lo leke “puse ti mbarata, na lo iri azo bale-oku ti kpe na gbele lo.” (2 Sam. 15:1). Lo sara nga si azo ti Israël ayeda ti mû peko ti lo. Legeoko tongana Abner, Absalom aye lani ti fâ David, atâa so lo hinga so Jéhovah la asoro lani David ti ga gbia ti Israël.—2 Sam. 15:13, 14; 17:1-4.

11. Ye so asi na Abner, Absalom, na Baruc so Bible asara tënë ni amû maboko na e tongana nyen?

¹¹ Tongana mbeni zo asara tere ti lo kete ape nga lo ye kota ndo mingi, a yeke duti ngangu na lo ti ngbâ be-ta-zo na Nzapa. Ti tâ tënë ni, mbeni wakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo aye ti gi ye gi ndali ti nzoni ti lo wani ape nga lo ye ti sara ye ti sioni ape. Ye oko, tongana mbeni Chrétien asara nzara ti wara mosoro wala mbeni nzoni kua na yâ ti dunia so alingbi ti buba songo ti lo na Jéhovah. Na mbeni ngoi, Baruc, secrétaire ti prophète Jérémie, aye lani ti wara mbeni ye so lo yeke na ni ape ye so asara si lo yeke na ngia ti sara kua ti Nzapa encore ape. Jéhovah atene na lo atene: “Bâ, ye so Mbi yä na nduzu, fade Mbi fâ na sese, na ye so Mbi lu, fade Mbi gboto; fade Mbi sara tongaso na sese ni kue. Mo yeke gi kota ye teti mo mveni? Mo gi ye so pëpe.” (Jér. 45:4, 5). Baruc ayeda na wango ni. A yeke nzoni e nga kue e bata wango so na li teti so e yeke ku hunzingo ti aye ti dunia so.

12. Fa ngbanga ti nyen la e lingbi pëpe ti duti be-ta-zo na Nzapa tongana e gi gi aye so anzere na e.

 ¹² Daniel, mbeni ita-koli na Mexique, ayeke lani na bezoin ti soro ti duti be-ta-zo na Nzapa wala ti gi gi aye so anzere na lo. Lo ye lani ti sara mariage na mbeni molenge-wali so ayeke Témoin ape. Daniel atene: “Mbi ngbâ lani ti tokua lettre na lo même na peko ti so mbi komanse kua ti pionnier. Me na nda ni, mbi sara tere ti mbi kete nga mbi fa na mbeni ancien so akpengba na lege ti yingo so mbi hinga zo so a lingbi mbi duti be-ta-zo na lo ape. Lo mû maboko na mbi ti bâ so ti ngbâ be-ta-zo na Nzapa a lingbi mbi zia ti tokua lettre na molenge-wali ni. Na peko ti so mbi sambela Jéhovah mingi nga mbi toto na lo, mbi zia lege ni. Hio na pekoni, mbi wara ngia mingi na yâ ti kua ti fango tënë.” Na pekoni, Daniel asara mariage na mbeni ita-wali so aye Jéhovah na fadeso lo yeke surveillant ti circonscription.

13. Tongana nyen la Nathan angbâ lani be-ta-zo na Nzapa nga na David na ngoi so David asara lani siokpari?

¹³ Tongana e yeke be-ta-zo na Jéhovah, e lingbi nga ti duti be-ta-zo na amba ti e nga ti mû maboko na ala nzoni mingi. Prophète Nathan angbâ lani be-ta-zo na David na lo ngbâ nga be-ta-zo na Nzapa. Nathan amä so David asara lango-sioni nga lo leke si a fâ koli ti wali ni na yâ ti bira. Na ngoi so Jéhovah atokua lani Nathan ti suku na David, prophète ni ayeda ti sara ni nga lo sara ye na mbeto ape atâa so lo yeke lani be-ta-zo na David. Nathan asara ye na ndara nga lo sara tënë ni na David na nzoni bê. Nathan afa na David tapande ti mbeni zo ti mosoro so asara ye na lege ni ape na lege so lo mû molenge ti taba ti mbeni wayere. Na lege ti tapande so lo mû maboko na David ti bâ so sioni so lo sara ayeke kota mingi. Tongana Nathan abâ so ngonzo asara David ngangu ndali ti ye so zo ti mosoro so asara, lo tene na lo, lo tene: “Mo yeke zo ni so!” David aga ti hinga so lo sara siokpari na tere ti Jéhovah.—2 Sam. 12:1-7, 13.

14. Tongana nyen la mo lingbi ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah na kamarade ti mo wala na fami ti mo?

¹⁴ Sarango ye na nzoni bê ayeke mû maboko na mo na ngoi so mo hinga pëpe zo wa la a lingbi mo duti be-ta-zo na lo. Na tapande, peut-être mo hinga tënë nzoni na ndo ti mbeni kota siokpari so mbeni ita asara. Peut-être mo bâ so a yeke nzoni mo ngbâ be-ta-zo na lo, mbilimbili tongana lo yeke kamarade ti mo wala mbeni fami ti mo. Me tongana mo honde ndo ti sioni ni, mo yeke be-ta-zo na Nzapa  ape. Kozoni kue, a lingbi mo duti be-ta-zo na Jéhovah. Tongaso, legeoko tongana Nathan, sara ye na nzoni bê me woko yâ ti tënë ni pëpe. Tene na kamarade ti mo ni wala na fami ti mo ni ti gi mungo maboko ti a-ancien. Tongana lo sara ni hio ape, dutingo be-ta-zo ti mo na Nzapa ayeke pusu mo ti sara tënë ni na a-ancien. Tongana mo sara tongaso, mo yeke ngbâ be-ta-zo na Jéhovah nga mo yeke sara ye na kamarade ti mo wala fami ti mo ni na nzoni bê, ndali ti so a-ancien ayeke tara ti kiri na mara ti zo tongaso na nzoni lege na ala yeke sara ni na ngangu ape.—Diko Lévitique 5:1; aGalate 6:1.

15, 16. Ngbanga ti nyen Husaï ayeke lani na bezoin ti sara ye na mbeto ape si lo ngbâ be-ta-zo na Nzapa?

¹⁵ Husaï ayeke lani na bezoin ti sara ye na mbeto ape si lo duti be-ta-zo na Nzapa. Husaï ayeke lani mbeni kamarade ti Gbia David so ayeke be-ta-zo na lo. Ye oko, ti duti be-ta-zo na David aga lani ngangu na lo na ngoi so azo ti Israël mingi aye gi Absalom, nga Absalom ayeke gi lani ti mû Jérusalem na ti ga gbia (2 Sam. 15:13; 16:15). David akpe lani gbata ni, me Husaï asara lani nyen? Lo dö lani David lo zia na lo mû maboko na Absalom? Ên-ën. Atâa so David ayeke lani mbakoro nga azo mingi ayeke gi lani ti fâ lo, Husaï angbâ lani be-ta-zo na lo ndali ti so Jéhovah la asoro David ti ga gbia. Tongaso, Husaï amonté na Hoto ti akeke ti olive ti tingbi na David.—2 Sam. 15:30, 32.

¹⁶ David ahunda na Husaï ti kiri na Jérusalem, na ti sara ye mo bâ mo tene lo yeke kamarade ti Absalom nga ti sara si Absalom amä wango ti lo ahon ti mä wango ti Ahitophel. Husaï azia fini ti lo na yâ ti kpale, lo fa so lo yeke be-ta-zo na Jéhovah na lo sara ye so David ahunda na lo ti sara. David asambela lani ti tene Jéhovah amû maboko na Husaï, na Jéhovah amä sambela ti lo ni. Absalom amä wango ti Husaï ahon ti mä wango ti Ahitophel.—2 Sam. 15:31; 17:14.

17. Ngbanga ti nyen a lingbi e sara ye na mbeto ape si e ngbâ be-ta-zo na Nzapa?

¹⁷ A lingbi e sara ye na mbeto ape ti duti be-ta-zo na Jéhovah. Mingi ti e asara ye na mbeto ape ti luti ngangu na gbele kangango lege ti azo ti sewa ti e, akamarade ti place ti kua, wala akota zo ti kodoro ti mû lege na e ti ngbâ be-ta-zo na Nzapa. Na tapande, Taro so ayeke na Japon aye lani mingi ti ngbâ be-ta-zo na babâ na mama ti lo nga ti mä yanga ti ala na ngoi so lo de lani kete. Lo mä yanga ti ala gi pëpe ngbanga ti so a hunda na lo ti sara ni, me a yeke ndali ti so lo ye ti zia ngia na bê ti ala. Me na ngoi so aTémoin ti Jéhovah akomanse ti manda Bible na lo, babâ na mama ti lo aye ti tene lo zia lege ni. Ye so asara lo nzoni ape, nga lo bâ so a yeke lani ngangu na lo ti fa na ala so lo ye ti gue na bungbi. Taro atene: “Ngonzo asara ala ngangu tongaso ala ke ti tene mbi ga mbi bâ ala na yanga-da. Mbi sambela lani Nzapa ti mû maboko na mbi ti sara ye alingbi na desizion ti mbi. Fadeso sarango ye ti ala achangé, mbi lingbi ti gue lakue ti bâ ala.”—Diko aProverbe 29:25.

18. Article so amû maboko na mo tongana nyen?

¹⁸ Legeoko tongana David, Jonathan, Nathan nga na Husaï, peut-être e wara ngia mingi na lege so e ngbâ be-ta-zo na Jéhovah. E ye lâ oko ape ti sara ye tongana Abner na Absalom so angbâ lani be-ta-zo ape. E ye biani ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah tongana ti David. Teti so siokpari ayeke na tere ti e, e yeke sara afaute. Ye oko, e lingbi ti fa so ti duti be-ta-zo na Jéhovah la ayeke kota ye na yâ ti fini ti e.