Gue na tënë ti yâ ni

Gue na li ti atënë ni

SANGO NA NDO TI MBAÏ TI BUNGBI TI E

Azo mingi ahinga oto so a zia haut-parleur na li ni

Azo mingi ahinga oto so a zia haut-parleur na li ni

“A yeke wara gi mbeni oto oko so a zia haut-parleur na li ni na yâ ti kua ti Seigneur na Brésil, nga azo mingi airi ni, ‘oto ti Watch Tower so haut-parleur ayeke na li ni.’” —Nathaniel Alston. Yuille, na ngu 1938.

NA TONGO nda ti angu 1930 kua ti Royaume ague lani na li ni hio hio ape na Brésil. Me na ngu 1935, Nathaniel nga na Maud Yuille so ayeke apionnier atokua mbeti na Joseph Franklin Rutherford so ayeke mû li ni lani na ndo ti kua ti fango tënë. Ala mû tere ti ala wani ti fa tënë na ala tene so ala yeke “na ngia ti gue na ndo kue” so a tokua ala dä.

Nathaniel ayeke lani mbeni ita so ahinga ye na ndo ti lekengo ada nga na alege, lo yeke na ngu 62 nga lo gue na retraite awe. Lo yeke lani wayinda ti mbeni congrégation ti aTémoin ti Jéhovah na San Francisco, Californie na États-Unis. Kâ lo leke yâ ti kua ti fango tënë, lo sara kua na oto so a zia haut-parleur na li ni ti fa na nzoni tënë. Ye so lo hinga nga bibe so lo yeke na ni ti duti nduru ti sara ye aga na ye ti nzoni na yâ ti fini kua so a mû na lo na filiale ti Brésil. Brésil ayeke mbeni kota territoire nga azo ni ayeke tene ayanga ti kodoro nde nde.

Na ngu 1936, Nathaniel na Maud nga na Antonio Andrade, so ayeke mbeni mba ti ala pionnier nga so ayeke kiri na peko ti atënë ti ala, asi na Brésil. Ala ga na apendere phonographe 35 nga na mbeni oto so a zia haut-parleur na li ni. Brésil ayeke oku kodoro so akono mingi na yâ ti dunia, me wungo ti awafango tënë ti Royaume kâ ayeke gi 60 tongaso. Afini gbakuru so ayeke mû maboko na ala ti fa tënë na azo million mingi na yâ ti kete ngoi.

Nze oko na peko ti so aYuille asi na Brésil, filiale aleke kozo kota bungbi so a sara ni lani na gbata ti São Paulo. Maud la ayeke kpe lani na oto so a zia haut-parleur na li ni na ala komanse ti sara kua na ni ti tisa azo ti ga na kota bungbi ni, ye so asara si azo 110 aga lani. Kapa ni amû lani ngangu mingi na awafango tënë na apusu ala ti fa tënë mingi. Ala manda tongana nyen ti fa tënë na ambeti, acarte ti fango na tënë nga na aphonographe na Anglais, Allemand, Hongrois, Polonais, Espagnol, nga na pekoni na Portugais.

Oto so haut-parleur ayeke na li ni amû maboko na azo mingi na Brésil ti mä nzoni tënë

Na ngoi ti akota bungbi ota so a sara ni lani na São Paulo, na Rio de Janeiro, nga na Curitiba na ngu 1937, a leke mbeni kapa ti fango tënë so amû lani ngangu mingi na kua ti fango tënë. Aita so aga lani na kota bungbi ni ague na oto so a zia haut-parleur na li ni na fango tënë da na da. José Maglovsky, so ade lani maseka na ngoi ni so, atene: “E yeke zia ambeti na ndo ti mbeni ye, na ngoi so tënë ti Nzapa so a enregistré ni ayeke toto na yâ ti haut-parleur so ayeke na li ti oto ni, e yeke sara lisoro na azo so asigigi ti bâ ye so ayeke passé so.”

Azo awara lani batême na yâ ti angu so ayeke sua, nduru na ndo ni so azo so ayeke tï ngu ayeke lango na lê ti lâ. Oto so a zia haut-parleur na li ni amû maboko lani ti fa nzoni tënë. Diskur ti batême so Ita-Rutherford amû ayeke toto na yâ ti ahaut-parleur ni. Azo so aga ti bâ ye ni angoro tere ti oto ni na ala yeke mä diskur ni so mbeni ita ayeke kiri na pekoni na Portugais. Na pekoni, a zia abia ti Royaume so a enregistré ni na Polonais na ngoi so a yeke yôro acandidat ti batême ni na ngu. Aita ayeke he abia ni na ayanga ti kodoro nde nde. Na yâ ti Annuaire ti ngu 1938, a tene: “Ye so adabe ti e na ngoi so lani na Pentecôte zo oko oko amä tënë na yanga ti kodoro ti lo wani.”

Na peko ti akota bungbi ni, lakue na dimanche atâa ngu apika wala lâ asu, azo so ayeke na yâ ti parc, na yâ ti ada so azo ti kua alango dä nga na yâ ti a-usine so ayeke na yâ ti São Paulo nga na agbata so ayeke nduru na ni ayeke mä go ti dikongo Bible so a enregistré ni. A leke mbeni kapa ndali ti nze oko oko so a enregistré ni na a zia ni na yâ ti oto so a zia haut-parleur na li ni ti tene azo 3000 so ayeke na kando ti azo ti buruma, so ayo kilomètre 97 na banga-do ti São Paulo amä ni. Na pekoni, mbeni congrégation abâ gigi. Atâa so awafango tënë ti Royaume so ayeke na yâ ti vundu, ala hunda ti gue na mbeni ndo so ambeni zo ti buruma ayeke dä ti dë bê ti ala na atënë ti Bible.

Na nda ni, a enregistré atënë ti Royaume na Portugais na ngu 1938. Na lango ti matanga ti akuâ, a yeke gue na oto so a zia haut-parleur na li ni na place ti acimetière oko oko, na a yeke zia atënë so a enregistré ni, a yeke atënë tongana: “Azo so akui ayeke na ndo wa?”, “Jéhovah” nga “Azo ti mosoro”, ti tene azo amä. Na azo 40000 so ayeke na yâ ti vundu amä atënë ni.

Akota zo ti nzapa so ngonzo agbu ala ngangu aye tënë ti tâ tënë ti Bible so a yeke fa ni so ape nga ala pusu akota zo ti kodoro ni ti tene ala sara si oto so atoto encore ape. Ita-wali Yuille adabe ti lo na mbeni lango so mbeni prêtre ti ndo ni apusu gbâ ti azo ti gue ti ngoro tere ti oto so a zia haut-parleur na li ni. Me mokonzi-gbata nga na akota zo ti lapolice aga amä lani afango tënë ni kue. Aita amû mbeni mbeti na mokonzi-gbata ni. Mbeni ye ti sioni asi na lango ni so ape. Atâa kangango lege so, a tene na yâ ti Annuaire ti ngu 1940, a tene so Brésil abâ ngu 1939 tongana “nzoni ngoi so ahon atanga ni kue ndali ti azo kue ti sara na Kota Gbia nga ti fa iri ti lo.”

Singo ti ‘oto ti Watch Tower so haut-parleur ayeke na li ni’ na Brésil aga biani na mbeni kota changement na yâ ti kua ti fango tënë. Oto so amû lani maboko ngangu na azo ti mä tënë ti Royaume. Atâa so a kä lani oto so na ngu 1941, gbâ ti aTémoin angbâ lani ti fa nzoni tënë na bê ti ala kue na yâ ti territoire ti Brésil so akono mingi.—Sango na ndo ti mbaï ti bungbi ti e so alondo na Brésil.