1. Tongana ti so Psaume 18:46 afa, David ahaka Jéhovah na nyen?

 NA AMBENI ngoi, hio tongaso e peut ti wara akpale so apeut ti sara si gigi aga ngangu na e wala apeut même ti changé gigi ti e kue. E kiri singila mingi so e peut ti tourné na mbage ti Jéhovah Nzapa ti aidé e. Article so ahon adabe ti e so Jéhovah ayeke Nzapa so ayeke na fini, nga lo yeke lakue nduru ti aidé e. Na ngoi so lo mû maboko na e, a sara si e yeke na kite ape so “Jéhovah ayeke na fini!” (Diko Psaume 18:46.) Me tâ gï na peko ti so David atene tënë so, lo tene so Nzapa ayeke “Kota tênë ti mbi”. Ngbanga ti nyen la lo haka Jéhovah, Nzapa so ayeke na fini, na mbeni kota tênë so ayeke na fini ape?

2. Nyen la e yeke manda na lege ti atënë ti David so lo tene Jéhovah ayeke “Kota tênë ti mbi”?

² Na yâ ti article so, e yeke bâ ndani so a iri Jéhovah kota tênë, nga ye so a fa na e na ndö ti lo. E yeke bâ nga tongana nyen la e peut ti bâ lo tongana Kota tênë ti e. Na nda ni, e yeke bâ tongana nyen la e peut ti mû tapande ti lo.

NDANI SO A IRI JÉHOVAH KOTA TÊNË

3. Ngbanga ti nyen la fani mingi Bible asara kua na tënë “kota tênë”? (Bâ foto.)

³ Bible asara kua na tënë “kota tênë” ti aidé e ti comprendre ambeni sarango ye so Jéhovah ayeke na ni. Na yâ ti Bible, fani mingi tongana awakua ti Jéhovah asepela lo ndali ti asarango ye ti lo so apika bê mingi, ala tene so lo yeke mbeni kota tênë. Bible airi Jéhovah “Kota tênë” ti kozoni na Deutéronome 32:4. Na yâ ti sambela, Hannah atene so “mbeni kota tênë tongana Nzapa ti e ayeke dä pëpe.” (1 Sam. 2:2). Habakuk airi Jéhovah “Kota tênë ti mbi”. (Hab. 1:12). Zo ti sungo Psaume 73 airi Nzapa “kota tênë so asara si bê ti mbi awara ngangu”. (Ps. 73:26).  Même Jéhovah wani atene so lo yeke mbeni kota tênë (És. 44:8). Zia e sara tënë na ndö ti asarango ye ti Jéhovah ota so asara si lo yeke tongana mbeni kota tênë, nga zia e bâ tongana nyen la e peut ti sara si lo ga “Kota tênë ti e”.—Deut. 32:31.

4. Na lege wa la Jéhovah ayeke ndo ti batango terê dä? (Psaume 94:22).

⁴ Jéhovah ayeke ndo ti batango terê dä. Na ngoi ti kota ngu-nzapa, mbeni zo apeut ti gue na yâ ti mbeni dû ti tênë ti bata terê ti lo. Legeoko nga, Jéhovah ayeke ndo ti batango terê ti e na ngoi so e wara angangu kpale. (Diko Psaume 94:22). Lo yeke bata e nga lo yeke zia si mbeni ye asara sioni na e biani biani ape. Lo mû nga zendo même ti sara ye mingi ahon so: Lo yeke zi ande aye kue so asara si e yeke na siriri nga na nzoni duti ape.—Ézéch. 34:​25, 26.

5. Tongana nyen la Jéhovah apeut ti ga kota tênë so e bata terê ti e dä?

⁵ Mbeni lege so e yeke sara si Jéhovah aga kota tênë so abata e ayeke ti sambela lo. Tongana e sambela, Jéhovah ayeke mû na e “siriri ti Nzapa” so ayeke bata bê ti e nga na bibe ti e (aPhil. 4:​6, 7). Bâ ye so asi na Artem, mbeni ita-koli so a kanga lo ndali ti mabe ti lo. Na ngoi so lo yeke na kanga, fani mingi mbeni turugu ahunda yâ ti lo, lo sara ye na lo na lege ni ape nga lo gi ti zia mbeto na yâ ti lo. Artem atene: “Lakue tongana turugu ni aga ti hunda yâ ti mbi, mbi yeke gi bê ti mbi mingi. . . . Lakue mbi sambela Jéhovah. Mbi hunda na lo ti mû na mbi siriri ti bê nga na ndara. Atâa aye ti ngangu so a sara na mbi so, mbi duti kpô. . . . Grâce na mungo maboko ti Jéhovah, a yeke lani mo bâ mo tene mbi yeke na peko ti mbeni mur ti tênë.”

6. Ngbanga ti nyen la e peut ti zia bê ti e lakue na ndö ti Jéhovah? (Ésaïe 26:​3, 4).

⁶ Jéhovah ayeke Zo ti confiance. Legeoko tongana mbeni kota tênë so ayeke ngbâ lakue na place ni, Jéhovah ayeke lakue dä ndali ti e. E peut ti sara confiance na lo ndali ti so lo yeke “Kota tênë so angbâ lakue lakue.” (Diko Ésaïe 26:​3, 4.) Lo yeke ngbâ ande lakue na fini ti sara ye alingbi na azendo ti lo, ti mä asambela ti e nga ti mû maboko na e. E peut nga ti sara confiance na Jéhovah ndali ti so lo yeke be-ta-zo na azo so ayeke voro lo (2 Sam. 22:26). Lo yeke girisa lâ oko ape aye so e sara, nga lo yeke futa e lakue.—aHéb. 6:10; 11:6.

7. Tongana e zia bê ti e na Jéhovah, nyen la e yeke bâ? (Bâ nga foto.)

⁷ E yeke sara si Jéhovah aga Kota tênë ti e tongana e zia bê ti e kue na lo. E yeke na confiance so tongana e mä yanga ti lo, même na ngoi ti ngangu, e yeke bâ nzoni dä (És. 48:​17, 18). Tongana e bâ so lo yeke mû maboko na e, e yeke sara confiance mingi na lo. E yeke hinga biani so gï Jéhovah la apeut ti aidé e ti gbu ngangu na yâ ti akpale kue so e wara, atâa a yeke ngangu tongana nyen. Mingi ni, na yâ ti aye so, e bâ so mbeni zo so e peut ti bâ ndo na mbage ti lo ti aidé e ayeke dä ape, e yeke bâ ka so e peut ti sara confiance lakue na Jéhovah. Vladimir atene: “Mbi bâ lani so mbi yeke nduru mingi na Jéhovah na ngoi so mbi yeke na kanga. Mbi manda lani ti sara confiance mingi na Jéhovah  ndali ti so gï lo oko la lo peut ti aidé mbi ti gbu ngangu.”

8. (a) Ngbanga ti nyen la e peut ti tene so Jéhovah achangé ape? (b) So Nzapa ayeke Kota tênë ti e, a aidé e tongana nyen? (Psaume 62:​6, 7).

⁸ Jéhovah achangé ape. Jéhovah ayeke tongana mbeni kota tênë so achangé ape. Sarango ye ti lo nga na aye so lo leke na bê ti lo ti sara ayeke changé lâ oko ape (Mal. 3:6). Na ngoi so Adam na Ève ake yanga ti Jéhovah lani, lo changé ye so lo leke na bê ti lo ti sara ndali ti azo ape. Tongana ti so bazengele Paul atene, Jéhovah ‘alingbi pëpe ti bere tënë ti lo wani.’ (2 Tim. 2:13). Tënë so aye ti tene so atâa nyen la asi wala nyen la azo asara, Jéhovah ayeke changé lâ oko ape sarango ye ti lo, ye so lo leke na bê ti lo ti sara wala ye so lo hunda na azo ti sara. So Jéhovah ayeke changé lâ oko ape, e hinga so lo yeke aidé e na angoi ti kpale nga lo yeke sara ye alingbi na azendo so lo mû ndali ti kekereke.—Diko Psaume 62:​6, 7.

9. Ye so asi na Tatyana afa na mo nyen?

⁹ Tongana e gbu li na ndö ti asarango ye ti Jéhovah, ye so lo leke na bê ti lo ti sara ndali ti sese nga na azo, a peut ti aidé e ti sara confiance na lo nga ti sara si lo ga Kota tênë ti e. Tongana e sara ni, e yeke duti kpô nga e yeke ngbâ be-ta-zo na lo na ngoi ti akpale (Ps. 16:8). Ye so asi na Tatyana afa so atënë so ayeke tâ tënë. Lo sara lani kanga na da ti lo wani ndali ti mabe ti lo. Lo tene: “Mbi yeke lani gï mbi oko. Na tongo nda ni, a yeke lani ngangu na mbi mingi. Fani mingi mbi découragé kue.” Na pekoni, lo komanse ti gbu li na ndö ti Jéhovah nga na ye so lo leke na bê ti lo ti sara ndali ti azo, na lo hinga ndani so a yeke kota ye ti tene lo gbu ngangu na yâ ti kpale ni. A aidé lo ti duti kpô nga a mû na lo ngangu ti ngbâ be-ta-zo. Lo tene: “So mbi hinga ndani so ye so asi na mbi a-aidé mbi ti dabe ti mbi so a yeke ndali ti so mbi ye Jéhovah la mbi yeke na yâ ti kpale so. A aidé mbi ti zia ti pensé gï na mbi wani.”

10. Tongana nyen la e peut ti sara si Jéhovah aga Kota tênë ti e laso?

¹⁰ Fafadeso, e yeke tingbi na angangu kpale, na e yeke duti ande na bezoin ti zia bê ti e mingi na Jéhovah ahon ti kozo. Tongaso, a yeke kota ye laso ti duti na kpengba mabe na Jéhovah nga ti hinga na bê ti e kue so lo yeke aidé e ti ngbâ be-ta-zo na yâ ti akpale kue so e wara. E peut ti sara ni tongana nyen? E peut ti sara ni tongana e diko ambaï ti Bible nga na aye so asi na awakua ti Jéhovah ti ngoi ti e. Gi ti bâ tongana nyen la Nzapa a-aidé awakua ti lo laso. Gbu li nzoni na ndö ti ambaï so. Tongana mo sara ni, a peut ti aidé mo ti sara si Jéhovah aga Kota tênë ti mo.

SARA YE TONGANA JÉHOVAH

11. Ngbanga ti nyen la e ye ti sara ye tongana Jéhovah? (Bâ nga encadré “ Mbeni ye so aita-koli so angbâ maseka apeut ti gi ti sara.”)

¹¹ E bâ fade asarango ye ti Jéhovah so asara si lo yeke tongana mbeni kota tênë ndali ti e. Gbu li na ndö ti fason so e peut ti sara ye tongana lo. Tongana e sara kue ti sara ye tongana Jéhovah, e peut ti kpengba aita ti e. Na tapande, Jésus amû na Simon iri ti Céphas (so a kiri peko ni na  “Pierre”), so aye ti tene “Tênë.” (Jean 1:42). Jésus aye ti tene so Pierre ayeke dë bê ti aita ti congrégation nga lo yeke kpengba mabe ti ala. Bible atene so a-ancien ayeke tongana “gbe ti dê ti mbeni kota tênë”. So aye ti tene so ala yeke bata aita ti congrégation (És. 32:2). Me, e kue e peut ti kpengba mba na popo ti e tongana e sara ye tongana Jéhovah.—aÉph. 5:1.

12. Fa ambeni ye so e peut ti sara ti duti mbeni ndo ti batango terê ndali ti amba ti e.

¹² Duti mbeni ndo ti batango terê ndali ti amba ti mo. Tongana aita ti e aperdre da ti ala wala ala doit ti kpe ti gue na mbeni ndo nde ndali ti mbeni ngangu kpale tongana ngu so asuku amû ndo wala bira, e peut ti tisa ala ti lango na ndo ti e. Na ngoi so akpale ti “lâ ti nda ni” ayeke ga gï sioni sioni, kite ayeke dä ape so lege ayeke zi na e mingi ti aidé mba (2 Tim. 3:1). E peut nga ti dë bê ti aita ti e nga ti fa so e ye ala. Mbeni ye so e peut ti sara ayeke ti sara lisoro na ala na ngoi so ala ga na bungbi nga ti dë bê ti ala. E ye ti sara si azo so aga na bungbi abâ so a ye ala nga ala wara ngangu. Azo mingi asara ye na amba ti ala na nzoni bê ape. Ye so apeut ti sara si aita agi bê ti ala mingi nga ala bâ so a ye ala ape. Tongaso, tongana aita ti e aga na bungbi, e ye ti sara kue ti sara si ala bâ so a ye ala, bê ti ala adë nga ala duti nzoni.

13. Tongana nyen la a-ancien apeut ti ga ndo ti batango terê ndali ti aita? (Bâ nga foto.)

¹³ A-ancien apeut ti ga ndo ti batango terê ndali ti aita so ayeke na yâ ti angangu kpale. Na ngoi so angangu kpale asi, na tapande, ngu so asuku amû ndo, wala na ngoi so aita awara mbeni kpale ti seni so a hunda ti soigné ni hio, a-ancien ayeke leke hio mbeni ye ti aidé ala. Ala yeke mû nga na ala awango ti Bible ti kpengba ala. A yeke duti ngangu ape na aita ti hunda mungo maboko ti mbeni ancien tongana ala hinga so lo yeke sara tënë na ala na nzoni bê, lo yeke mä ala nga lo yeke gi ti comprendre ala.  Asarango ye so asara si aita abâ so a ye ala, tongaso a yeke duti ngangu na ala ape ti sara ye alingbi na awango kue so mbeni ancien amû na ala.—1 aThes. 2:​7, 8, 11.

14. Tongana nyen la e peut ti fa so e yeke zo ti confiance?

¹⁴ Duti zo ti confiance. E ye ti tene amba ti e ahinga so ala peut ti sara confiance na e, mbilimbili na angoi ti ngangu kpale (aProv. 17:17). Nyen la e peut ti sara ti ga zo ti confiance? E yeke sara kue ti sara ye tongana Jéhovah lâ oko oko, na tapande, e yeke sara ye alingbi na azendo ti e nga e yeke si na l’heure so e doit ti si na ni (Mat. 5:37). Nga, tongana e hinga so mbeni zo abezoin ti tene a aidé lo, e yeke aidé lo. Na ndö ni, e yeke sara kue ti hunzi akua so a mû na e na yâ ti congrégation alingbi na afango lege so e wara.

15. Tongana a-ancien ayeke azo ti confiance, aye ti nzoni wa la aita ayeke wara?

¹⁵ A-ancien so ayeke azo ti confiance aga na aye ti nzoni na yâ ti congrégation. Tongana nyen? Tongana awafango tënë ahinga so a yeke ngangu na ala ape ti sara lisoro na a-ancien, na tapande, surveillant ti groupe ti fango tënë ti ala tongana ala bezoin ni, a yeke aidé ala. Awafango tënë ayeke bâ nga so a ye ala tongana ala  hinga so a-ancien ayeke nduru ti aidé ala. Tongana a-ancien asara kua na Bible nga na ambeti so ngbâa be-ta-zo asigi na ni ti mû wango na aita, me na bango ndo ti ala wani ape, aita ayeke duti na confiance mingi na ala. Aita ayeke sara nga confiance na a-ancien so ayeke sigi pëpe na atënë so zo adoit ti hinga ni kirikiri ape nga ala yeke sara ye alingbi na azendo so ala mû.

16. Tongana e sara ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni, e na amba ti e e yeke bâ nzoni dä tongana nyen?

¹⁶ Sara lakue ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni. Tongana e mä yanga ti Jéhovah na yâ ti aye kue nga e mû adesizion so ague oko na Bible, e yeke duti mbeni nzoni tapande ndali ti amba ti e. Tongana e manda Bible nga e kpengba mabe ti e na Jéhovah, e yeke duti be-ta-zo na lo nga e yeke sara aye so lo hunda. E yeke hinga afango ye ti wataka nga na apensé so ague nde na apensé ti Jéhovah, na apensé ni so ayeke changé e ape (aÉph. 4:14; Jacq. 1:​6-8). Mabe so e yeke na ni na Jéhovah nga na azendo ti lo ayeke sara si e duti kpô na ngoi so e mä asioni sango (Ps. 112:​7, 8). E peut nga ti aidé azo so awara akpale.—1 aThes. 3:​2, 3.

17. Tongana nyen la a-ancien apeut ti aidé aita ti duti kpô nga ti duti na kpengba mabe na Jéhovah?

¹⁷ A-ancien adoit ti duti azo so ayeke na nzoni sarango ye, nzoni bibe, ala sara ye kirikiri ape nga ala sara ye ahon ndö ni ape. Akoli so ayeke azo so ayeke aidé aita ti duti kpô nga ti duti na kpengba mabe na Jéhovah na lege so ala ‘ngbâ gï na ndö ti tënë so ayeke tâ tënë’. (Tite 1:9; 1 Tim. 3:​1-3). Na lege ti tapande ti a-ancien nga na avizite so ala sara ti kpengba aita, ala yeke aidé ala ti tene lakue ala ga na bungbi, ala fa tënë nga ala manda ye ala wani. Tongana aita awara akpale so asara si ala gi bê ti ala, a-ancien ayeke dabe ti ala ti zia bê ti ala na ndö ti Jéhovah nga na azendo ti lo.

18. Ngbanga ti nyen la e ye ti sepela Jéhovah nga ti ga nduru mingi na lo? (Bâ nga encadré “ Mbeni lege ti ga nduru mingi na Jéhovah.”)

¹⁸ Na peko ti so e gbu li na ndö ti apendere sarango ye ti Jéhovah, e peut ti tene tënë so Gbia David atene lani, so lo tene: “Zia si a sepela Jéhovah, Kota tênë ti mbi.” (Ps. 144:1). E peut lakue ti zia bê ti e na ndö ti Jéhovah. Même na ngoi so ngu ti e ague na li ni, e yeke na confiance so lo yeke ngbâ lakue ti aidé e ti ngbâ nduru na lo. Na e peut ti tene: “Lo yeke Kota tênë ti mbi.”—Ps. 92:​14, 15.