1-2. (a) Dutingo ti Paul ayeke lani tongana nyen na ngoi so lo sû mbeti na azo ti Éphèse? (b) Ahunda wa la e yeke kiri tënë na ni?

 NA NGOI so a kanga Paul na Rome, lo ye lani ti kpengba amba ti lo aChrétien. Lo peut lani ti gue ti bâ ala ape, ni la lo sû mbeti na ala. Lo sû lani mbeti na azo ti Éphèse na ngu 60 wala 61 tongaso.—aÉph. 1:1; 4:1.

² A sara nduru na ngu bale-oko awe, Paul apassé lani mbeni ngoi na Éphèse, lo fa nzoni tënë nga lo fa ye na azo (Kus. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Lo ye lani aita ti lo ni mingi nga lo ye ti aidé ala ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah. Me ngbanga ti nyen la lo sû mbeti na aChrétien so a soro ala ti gue na yayu na ndö ti bingo nga na lumière? Nyen la aChrétien kue apeut ti manda na lege ti wango so lo mû lani? E yeke kiri tënë na ahunda so.

ALA LONDO NA YÂ TI BINGO ALA GUE NA YÂ TI LUMIÈRE

3. Atënë wa la Paul asara kua na ni na yâ ti mbeti so lo tokua na aÉphésien?

³ Paul asû lani mbeti na aChrétien ti Éphèse, lo tene: “Ândö ala yeke bingo, me fadeso ala yeke lumière.” (aÉph. 5:8). Ge, Paul asara kua na atënë “bingo” nga na “lumière” ti fa aye so ayeke nde nde. Zia e bâ ndani so Paul atene so ândö azo ti Éphèse ayeke na yâ ti “bingo”.

4. Tongana a ndu tënë ti vorongo Nzapa, na lege wa la azo ti Éphèse ayeke lani na yâ ti bingo?

⁴ Vorongo nzapa ti wataka. Kozo ti tene azo ti Éphèse so Paul asû lettre na ala amanda tâ tënë nga ala ga aChrétien, ala yeke lani angbâa ti afango ye ti wataka nga ala mä na bê na magie. Na gbata ti Éphèse, a yeke wara lani temple  ti Artémis, nzapa-wali ti aGrec. Azo mingi abâ lani temple ni tongana oko ti aye mbasambala so apika bê mingi so zo aleke. Azo ayeke gue lani na temple so ti voro ayanda. Azo so ayeke sara astatue ti temple ni nga na ti Artémis ayeke wara lani nginza mingi (Kus. 19:​23-27). Gbâ ti azo ti Éphèse ayeke sara nga lani magie.—Kus. 19:19.

5. Tongana nyen la sarango ye ti azo ti Éphèse afa so ala yeke na yâ ti bingo?

⁵ Sioni sarango ye. Azo ti Éphèse asara lani sioni mingi nga ala sara ni sân kamene. A yeke mä ka asioni tënë na ando so a yeke sara angia ti théâtre dä nga même na ngoi ti amatanga ti abungbi ti vorongo anzapa ti ala (aÉph. 5:3). Gbâ ti azo ti gbata ni ‘adö nzoni lege ti tambela kue azia awe’. Tënë ti Grec so aye ti tene ti “mä songo ti ye encore ape.” (aÉph. 4:​17-19). Kozo ti tene azo ti Éphèse ahinga ye so ayeke biani na lege ni wala ye so ayeke biani na lege ni ape, conscience ti ala adérangé ala ape nga ala bâ so ala yeke na tënë ti kiri na ni na Jéhovah ape. Ndani la Paul atene so “hingango ndo ti ala ayeke na yâ ti bingo, nga ala gue yongoro na fini so alondo na Nzapa”.

6. Ngbanga ti nyen la Paul atene na azo ti Éphèse so “fadeso ala yeke lumière”?

⁶ Me ambeni zo ti Éphèse angbâ lani na yâ ti bingo ape. Paul atene “fadeso ala yeke lumière ndali ti so ala sara beoko na Seigneur.” (aÉph. 5:8). Ala yeke sara ye lani alingbi na tënë ti Nzapa so ayeke tongana lumière so ayeke fa lege na ala (Ps. 119:105). Azo ti Éphèse so asigi lani na yâ ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka nga ala zia lege ti asioni sarango ye. Ala “ga azo so asara ye tongana ti Nzapa” nga ala sara kue ti voro Jéhovah nga ti zia ngia na bê ti lo.—aÉph. 5:1.

7. Na lege wa la dutingo ti e ague oko na ti aChrétien mingi ti Éphèse?

⁷ Legeoko nga, kozo ti tene e manda tâ tënë, e yeke lani na yâ ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka nga e yeke sara asioni ye. Ambeni zo na popo ti e ayeke sara lani amatanga ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka, ambeni ayeke sara lani lango-sioni.  Me na peko ti so e hinga aye so Jéhovah atene ayeke na lege ni na aye so ayeke na lege ni ape, e sara achangement. E komanse ti vivre tongana ti so lo ye. A sara si e wara gbâ ti anzoni ye (És. 48:17). Me fadeso, e yeke tingbi na akpale. E doit ti ngbâ ayo na bingo so e sigi na yâ ni awe nga e doit ti “ngbâ ti tambela tongana amolenge ti lumière”. E peut ti sara ni tongana nyen?

NGBÂ AYO NA BINGO

8. Ti gue oko na aÉphésien 5:​3-5, nyen la azo ti Éphèse adoit lani ti ngbâ ayo na ni?

⁸ Diko aÉphésien 5:​3-5. Ti tene aChrétien ti Éphèse angbâ ayo na asioni ye, ala doit lani ti ngbâ ti ke aye so anzere na Jéhovah ape. Ala doit lani ti ke lango-sioni nga na asioni tënë. Paul adabe ti azo ti Éphèse so ala doit ti ngbâ ayo na mara ti aye tongaso tongana ala ye ti wara ‘mbeni héritage na yâ ti Royaume ti Christ na ti Nzapa.’

9. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e sara hange si e sara pëpe mbeni ye so ayeke gue na e ti sara lango-sioni?

⁹ E nga kue e doit ti ngbâ ti sara hange mingi si e sara pëpe “akusala so alë lengo pëpe si ayeke ti bingo”. (aÉph. 5:11). A yeke tâ tënë so tongana mbeni zo ayeke bâ aye so ayeke sioni wala aye so andu lango-sioni, lo mä tënë na ndö ni wala lo sara lisoro na ndö ni, a yeke duti ngangu na lo ape ti sara sioni ye (Gen. 3:6; Jacq. 1:​14, 15). Na yâ ti mbeni kodro, gbâ ti aita aga akamarade na lege ti aréseaux sociaux. Na tongo nda ni, mingi ti ala ayeke sara tënë na ndö ti Jéhovah nga na ndö ti tâ tënë. Me yeke na yeke, ala komanse ti sara lisoro na ndö ti aye so anzere na Jéhovah ape. Ala komanse ti sara lisoro mingi na ndö ti bungbingo koli na wali. Na pekoni, mingi ti aita so atene so asioni lisoro so ague na ala ti sara lango-sioni.

10. Tongana nyen la Satan ayeke gi ti handa e? (aÉphésien 5:6).

¹⁰ Dunia ti Satan ayeke gi ti handa e ti yeda so aye so Jéhovah atene ayeke sioni nga ayeke saleté ayeke sioni oko ape (2 Pi. 2:19). Ye so ahon gbungo li ti e ape. Mbeni kode so Zabolo asara kua na ni aninga awe ayeke ti sara si li ti azo aga kirikiri si ala hinga pëpe kangbi so ayeke na popo ti ye so ayeke na lege ni na ye so ayeke na lege ni ape (És. 5:20; 2 aCor. 4:4). Li ti e akpe ape so gbâ ti afilm, akuasinga ti télé nga na asite Internet ayeke maï atënë so ague nde na aye so Jéhovah ahunda na e ti sara. Satan aye ti tene e pensé so asioni sarango ye so amû ndo na yâ ti dunia laso ayeke sioni ape me anzere nga aga na sioni na zo ape.—Diko aÉphésien 5:6.

11. Tongana nyen la ye so asi na Angéla afa so e bezoin ti sara ye alingbi na wango ti ndara so ayeke na aÉphésien 5:7? (Bâ nga foto.)

¹¹ Satan aye si e sara songo na azo so ayeke sara si a yeke ngangu mingi na e ti sara aye so Jéhovah ahunda na e ti sara. Ndani la Paul awa azo ti Éphèse, lo tene: “Zia mbeni ye abungbi ala na azo so pëpe”, so ti tene azo so asara aye so ayeke sioni na lê ti Nzapa (aÉph. 5:7). A lingbi e girisa ape so azo so e yeke sara songo na ala ayeke pëpe gï azo so ayeke na terê ti e. E yeke sara nga songo na azo na lege ti aréseaux sociaux, mbeni kpale so azo ti Éphèse ti ândö ahinga ni ape. Angéla, a so ayeke na Asie, aga ti bâ tongana nyen la aréseaux sociaux apeut ti ga na kpale. Lo tene: “A peut ti duti mbeni kûkû, yeke na yeke a peut ti changé bango ndo ti mo. A si na mbeni ngoi, a  dérangé mbi ape ti duti na akamarade so ane amama-ndia ti Bible ape. Na nda ni, mbi komanse ti pensé so a yeke sioni ape ti sara aye so anzere na Jéhovah ape.” Me na ndoye ambeni ancien a-aidé Angéla ti sara achangement so lo bezoin ti sara. Lo tene: “Fadeso, mbi zia li ti mbi na ndö ti Jéhovah nga na apensé ti lo ahon ti zia ni na ndö ti aréseaux sociaux.”

12. Nyen la ayeke aidé e ti ngbâ ti sara aye so Jéhovah atene ayeke na lege ni nga ti ngbâ ti ke aye so lo tene ayeke na lege ni ape?

¹² E doit ti tiri na bibe ti azo ti dunia so, so ayeda na asioni sarango ye. E hinga so a yeke na lege ni ape (aÉph. 4:​19, 20). A yeke nzoni e hunda terê ti e na atënë so: ‘Na yâ ti aye so ayeke kota ye ape, eskê mbi yeke sara kue ti ke ti sara songo na amba ti mbi ti place ti kua, ti ekole wala ambeni zo nde so ane ape aye so Jéhovah ahunda na e ti sara? Eskê sân mbeto mbi yeke sara aye so Jéhovah ahunda, même tongana ambeni zo atene so mbi yeke yeda pëpe na abango ndo so ague nde na ti mbi?’ Tongana ti so 2 Timothée 2:​20-22 afa, e doit nga ti sara hange na ngoi so e yeke soro akamarade ti e na yâ ti congrégation. Zia e girisa ape so ambeni ita apeut ti aidé e ape ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah.

ALA “TAMBELA TONGANA AMOLENGE TI LUMIÈRE”

13. Ti “ngbâ ti tambela tongana amolenge ti lumière” aye ti tene nyen? (aÉphésien 5:​7-9).

¹³ Paul awa lani aChrétien ti Éphèse ti ngbâ ayo na bingo me nga ti “ngbâ ti tambela tongana amolenge ti lumière”. (Diko aÉphésien 5:​7-9.) Tënë so aye ti tene nyen? Na nduru tënë, a ye ti tene ti sara ye tongana atâ Chrétien na ngoi kue. Mbeni lege ti sara ni ayeke ti diko Bible nga na ambeti ti e nga ti manda ni nzoni. A yeke kota ye mingi ti bâ nzoni tapande nga na afango ye ti Jésus Christ, “lumière ti dunia so.”—Jean 8:12; aProv. 6:23.

14. Yingo vulu apeut ti aidé e tongana nyen?

¹⁴ E bezoin nga mungo maboko ti yingo vulu ti Nzapa tongaso si e peut ti ngbâ ti sara ye “tongana amolenge ti lumière”. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so a yeke kete  ye ape ti ngbâ ti duti na sioni oko ape na yâ ti sioni dunia so (1 aThes. 4:​3-5, 7, 8). Yingo vulu apeut ti aidé e ti tiri na bibe ti dunia so, na tapande atënë ti ndara nga na abango ndo so ague nde na apensé ti Nzapa. Yingo vulu apeut nga ti aidé e ti duti na “mara ti alege nde nde kue ti nzoni bê, alege nde nde kue ti mbilimbili”.—aÉph. 5:9.

15. Na alege wa la e peut ti wara yingo vulu? (aÉphésien 5:​19, 20).

¹⁵ Mbeni lege so e peut ti wara yingo vulu ayeke ti sambela ndali ni. Jésus atene so Jéhovah ayeke “mû yingo vulu na ala so ahunda ni na lo”. (Luc 11:13). E yeke wara nga yingo vulu tongana e yeke sepela Jéhovah legeoko na aita ti e na ngoi ti abungbi. (Diko aÉphésien 5:​19, 20.) Ngangu so yingo vulu ti Nzapa ayeke sara na ndö ti e ayeke aidé e ti sara aye so anzere na Nzapa.

16. Nyen la ayeke aidé e ti mû anzoni desizion? (aÉphésien 5:​10, 17).

¹⁶ Na ngoi so e ye ti mû akota desizion, e doit ti hinga “ye so bê ti Jéhovah aye” nga ti sara ye alingbi na ni. (Diko aÉphésien 5:​10, 17.) Tongana e gi ti hinga amama-ndia ti Bible so abâ dutingo ti e, andâ e yeke gi ti hinga bango ndo ti Nzapa na ndö ti ye ni la. Na pekoni, tongana e sara ye alingbi na amama-ndia ti lo, e peut ti mû anzoni desizion.

17. Tongana nyen la e peut ti sara kua nzoni na ngoi ti e? (aÉphésien 5:​15, 16). (Bâ nga foto.)

¹⁷ Paul awa nga lani aChrétien ti Éphèse ti sara kua nzoni na ngoi ti ala. (Diko aÉphésien 5:​15, 16.) “Zo ti sioni”, so ti tene wato ti e Satan, aye ti tene e duti na aye mingi ti sara na yâ ti dunia so tongaso si e wara ngoi pëpe ti sara kua ti Nzapa (1 Jean 5:19). A yeke duti ngangu oko ape na mbeni Chrétien ti zia aye ti sese, mandango mbeti wala kua ti nginza kozo na kua ti Jéhovah. Tongana lo sara tongaso, a fa so lo komanse ti pensé tongana azo so ayeke sara na Jéhovah ape. Ti vrai ni, aye ni so ayeke sioni  ape, me a yeke nzoni e zia ni lâ oko ape na kozo ndo. Ti tambela “tongana amolenge ti lumière,” e bezoin ti ‘sara kusala nzoni na ngoi ti e,’ so ti tene ti zia li ti e na ndö ti aye so ayeke biani akota ye.

18. Nyen la Donald asara ti sara kua nzoni mingi na ngoi ti lo?

¹⁸ Gi alege ti sara kua ti Jéhovah mingi. Ye so Donald, so ayeke na Afrique du Sud, asara la. Lo tene: “Mbi gbu li na ndö ti gigi ti mbi na mbi sambela Jéhovah mingi ti aidé mbi ti fa tënë mingi. Mbi sambela ti wara mbeni kua so ayeke mû lege na mbi ti fa tënë mingi. Grâce na mungo maboko ti Jéhovah, mbi wara mbeni kua so alingbi na mbi. Na pekoni, mbi na wali ti mbi e komanse ti sara kua ti ngoi kue.”

19. Tongana nyen la e peut ti ngbâ ti tambela “tongana amolenge ti lumière”?

¹⁹ Mbeti so Paul atokua na aChrétien ti Éphèse a-aidé lani ala mingi ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah. Awango so alondo na Jéhovah so apeut nga ti aidé e. Tongana ti so e bâ fade, a peut ti aidé e ti soro angia nga na akamarade ti e nzoni. A peut ti pusu e ti ngbâ ti manda Bible lakue tongaso si lumière ti tâ tënë angbâ ti fa lege na e na yâ ti aye kue so e yeke sara. A fa nga so yingo vulu ayeke kota ye so apeut ti aidé e ti duti na apendere sarango ye. Ti sara ye alingbi na atënë so Paul atene apeut ti aidé e ti mû anzoni desizion so ague oko na apensé ti Jéhovah. Tongana e sara aye so, e peut ti kpe bingo ti dunia so na ti ngbâ na yâ ti lumière.