Atënë so azo ahunda
Véranda ti temple ti Salomon ayo lani na nduzu coudée oke?
Ti lï na ndo so ayeke Nzoni-kue na yâ ti temple, zo ayeke hon na gbe ti véranda. Mbeti ti Nzapa ti fini dunia so a sigi na ni kozo na ngu 2023 afa so “yongo ti véranda so ayeke na devant ti temple ni ayeke coudée 20, a lingbi na largeur ti temple ni. Yongo ti véranda ni na nduzu ayeke 120.” (2 Chron. 3:4). Ambeni bible nde atene nga so véranda ni ayo “coudée 120”, so ti tene ayo na nduzu mètre 53.
Ye oko, Mbeti ti Nzapa ti fini dunia na Anglais so a pete ni na ngu 2023 atene tënë so na ndö ti véranda ti temple ti Salomon: “Yongo ti véranda ni na nduzu ayeke coudée 20,” wala mètre 9. a Bâ ambeni raison so ndali ni a sara changement so la.
Na 1 aGbia 6:3, a fa yongo ti véranda ni na nduzu ape. Na yâ ti versê so, Jérémie afa yongo ti véranda ni, yongo ni ti londo na yanga ti véranda ni ti si na yanga ti temple, me lo sara tënë ti yongo ni na nduzu ape. Na chapitre mbasambala, lo fa anzene nzene tënë na ndö ti ambeni ye so ayeke kota na temple; na tapande kota tawa ti cuivre, achariot bale-oko nga na apilier use ti cuivre so ayeke na devant ti véranda ni (1 aGbia 7:15-37). Tongana a yeke vrai so véranda ni ayo mètre 50 nga ayo ahon tanga ti temple ni, ngbanga ti nyen la Jérémie asara tënë ni ape? Même angu ngbangbo mingi na pekoni, azo ti sungo mbeti so ayeke aJuif atene so véranda ti temple ti Salomon ayo ahon tanga ti temple ni ape.
Awandara abâ so tongana véranda ti temple ni ayo na nduzu coudée 120, amur ni apeut ti tuku. Ayongoro da so a sara ândö na tênë nga na brique, na tapande gbagba ti atemple na Égypte, akono na mbage ti gbe ni me na mbage ti nduzu ayeke kiri kete. Me temple ti Salomon ayeke ti lo nde. Awandara atene so amur ni akono ahon coudée 6 ape wala mètre use na ndambo tongaso. Théodore Busink, mbeni zo ti sungo mbaï na ndö ti aplan ti da ti ândö, atene: “Ti lingbi na konongo ti mur ti véranda ni, véranda ni apeut ti yo na nduzu coudée 120 ape.”
Peut-être scribe so asara copie ti atënë so ayeke na 2 Chronique 3:4 asara ni na faute. Atâa so na yâ ti ambeni ngbene manuscrit mo yeke wara coudée “120” na yâ ti versê so, ambeni manuscrit so a sara confiance na ni tongana Codex Alexandrinus, so a sû ni na popo ti ngu 400 na 500, nga na Codex Ambrosianus, so a sû ni na popo ti ngu 500 na 600, atene “coudée 20.” Ngbanga ti nyen la mbeni scribe apeut ti sara faute ti sû coudée “120”? Atënë ti Hébreu “ngbangbo oko” nga na “coudée” akpa terê. Tongaso, mbeni scribe apeut lani ti sû tënë “ngbangbo oko” na place ti “coudée.”
Atâa so e yeke gi ti comprendre anzene nzene tënë na ndö ti temple ti Salomon na ti fa ni nzoni, e yeke zia li ti e mbilimbili na ndö ti ye so temple ni aye ti sara tënë ni: kota temple ti yingo. E kiri singila mingi na Jéhovah so atisa e awakua ti lo kue ti voro lo na yâ ti temple so.—aHéb. 9:11-14; Apoc. 3:12; 7:9-17.
a Mbeni kete tënë na gbe ni afa so “ambeni ngbene manuscrit atene ‘120’ me ambeni manuscrit nga na ambeni bible atene ‘coudée 20.’”