1-2. (a) Aye ayeke lani tongana nyen na Judée na ngoi so bazengele Paul atokua mbeti na aHébreu? (b) Ngbanga ti nyen la lettre so alingbi lani tâ na ngoi ni?

 A-CHRÉTIEN so ayeke aHébreu so ayeke lani na Jérusalem nga na Judée awara angangu kpale na yâ ti angu so aga na peko ti kuâ ti Jésus. Kete na peko ti so congrégation ti aChrétien abâ gigi, a sara aye ti ngangu mingi na aita ni (Kus. 8:1). Ngu 20 tongaso na pekoni, adisciple ti Christ awara angangu kpale ti nginza, peut-être ndali ti mbeni kota nzara so atï lani kozo na yâ ti kodro ni (Kus. 11:​27-30). Ye oko, na ngu 61 tongaso, a sara ye ti ngangu na aChrétien mingi ape tongana ti so a yeke sara ande na yâ ti angoi so ayeke ga. Na ngoi ni so, yingo ti Nzapa apusu bazengele Paul ti tokua na ala mbeni lettre, lettre ni alingbi tâ na ngoi ni.

² Mbeti na aHébreu alingbi tâ na ngoi ni ndali ti so ngoi ti siriri so aChrétien so ayeke lani na ni ayeke ninga ape. Paul amû na ala awango so ayeke aidé ala ti gbu ngangu na yâ ti angangu kpale so ayeke nduru ti si na ala. A ga nduru awe ti futi aye ti ngoi ti aJuif, so Jésus asara tënë ni lani (Luc 21:20). Ye oko, Paul nga na aChrétien ti Judée ahinga lani ape mbilimbili lawa la a yeke futi ni. Me aChrétien so apeut ti mû ngoi so angbâ ti leke terê ti ala ti duti na kpengba mabe nga ti gbu ngangu.—aHéb. 10:25; 12:​1, 2.

3. Ngbanga ti nyen la mbeti na aHébreu agbu bê ti aChrétien laso mingi?

 ³ Mbeni kota ye ti vundu so ahon ti so aChrétien so ayeke aHébreu awara lani aga nduru ti si (Mat. 24:21; Apoc. 16:​14, 16) Tongaso, zia e bâ ambeni wango so Jéhovah amû lani na aChrétien so, so apeut nga ti aidé e.

ALA “SARA KUE TI GA ABIAZO”

4. Akpale wa la aJuif so aga aChrétien awara lani? (Bâ nga foto.)

⁴ A-Juif so aga aChrétien adoit lani ti sara akota changement, na a yeke lani kete ye na ala ape. Ândö, aJuif ayeke awakua ti Jéhovah so lo soro ala. Jérusalem ayeke lani ndo so gbia so akomande na iri ti Jéhovah ayeke duti dä nga azo so aye ti voro Jéhovah ayeke sara ni lani na temple na Jérusalem. A-Juif kue so ayeke be-ta-zo ayeke sara ye lani alingbi na Ndia ti Moïse tongana ti so akota zo ti nzapa ti ala afa na ala. Ala yeke lani na andia na ndö ti kobe, fango ganza nga tongana nyen la ala doit ti sara ye na azo so ayeke aJuif ape. Me na peko ti kuâ ti Jésus, Jéhovah ayeda encore ape na asacrifice so a mû na temple. Ye so ayeke lani kpale na aJuif so ayeke aChrétien so ayeke sara ye alingbi na Ndia (aHéb. 10:​1, 4, 10). Même aChrétien so akpengba, na tapande bazengele Pierre, abâ lani so a yeke ngangu ti sara ye alingbi na achangement so (Kus. 10:​9-14; Gal. 2:​11-14). Akota zo ti nzapa ti aJuif asara lani aye ti ngangu na aChrétien ndali ti afini ye so ala mä na bê na ni.

5. Agroupe use wa la ayeke kanga lege lani na aChrétien?

⁵ Agroupe use la ayeke kanga lege lani na aChrétien so ayeke aHébreu. Mbeni groupe ni ayeke ti akota zo ti nzapa ti aJuif so asara ye ti ngangu na aita ndali ti so ala sigi na yâ ti vorongo Nzapa ti aJuif. Nga, ambeni zo na yâ ti congrégation atene so aChrétien adoit ti ngbâ ti sara ye alingbi na Ndia ti Moïse. Peut-être ala tene tongaso ti kpe ti tene a sara ye ti ngangu na ala (aGal. 6:12). Nyen la ayeke aidé aChrétien so ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah?

6. Nyen la Paul awa amba ti lo aChrétien ti sara? (aHébreu 5:14–6:1).

 ⁶ Na yâ ti lettre so Paul atokua na aHébreu, lo wa ala ti manda ye nzoni na ndö ti tënë ti Nzapa. (Diko aHébreu 5:14–6:1.) Paul asara kua na mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu ti fa na ala so vorongo Nzapa ti aChrétien ayeke nzoni mingi ahon vorongo Nzapa ti aJuif. a Paul awa lani aChrétien ti gi ti hinga atâ tënë so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa nga ti mä yâ ni nzoni tongaso si ala peut ti hinga afango ye ti mvene na ti ke ni.

7. Akpale wa la e yeke wara laso?

⁷ Tongana ti aChrétien so ayeke aHébreu, e yeke mä asango nga na atënë so ague nde na aye so Jéhovah ahunda na e ti sara. Ambeni zo atene so aTémoin ti Jéhovah ayeke na raison ape ndali ti so ala sara ye alingbi na ye so Bible atene na ndö ti bungbingo koli na wali. Fason so azo ayeke pensé na ni ague nde mingi na ti Jéhovah ahon ti kozo (aProv. 17:15). Tongaso, a yeke kota ye mingi ti tene e hinga asioni bango ndo na e ke ni. E doit ti zia lege ape na azo so ake e ti découragé e ti ngbâ ti sara na Jéhovah.—aHéb. 13:9.

8. Tongana nyen la e peut ti gue na li ni ti ga aChrétien so akpengba?

⁸ A yeke nzoni e sara ye alingbi na wango so Paul amû na aHébreu ti sara kue ti ga abiazo. Ye so aye ti tene so e bezoin ti manda Bible nzoni tongaso si e hinga nzoni mingi Jéhovah nga na fason so lo yeke pensé na ni. E doit ti ngbâ ti sara ni même na peko ti batême ti e. Atâa ngoi oke la e sara na yâ ti tâ tënë, e kue e doit lakue ti diko Bible nga ti manda ni (Ps. 1:2). Tongana e manda Bible lakue ayeke aidé e ti kpengba mabe ti e; mabe ayeke mbeni sarango ye so Paul ahunda na aChrétien so ayeke aHébreu ti duti na ni.—aHéb. 11:​1, 6.

ZIA E DUTI NA ‘MABE SI A BATA E NA FINI’

9. Ngbanga ti nyen la aChrétien so ayeke aHébreu abezoin lani kpengba mabe?

⁹ A-Chrétien so ayeke aHébreu abezoin lani kpengba mabe si ala sö kuâ na yâ ti kota kpale so aga nduru ti tï na Judée (aHéb. 10:​37-39). Jésus atene lani na adisciple ti lo so tongana ala bâ aturugu asara camp angoro Jérusalem, ala doit ti kpe ti gue na ndö ti ahoto. Wango ti lo abâ lani aChrétien kue, atâa ala yeke na yâ ti gbata ni wala na akete kodro (Luc 21:​20-24). Na ngoi ni kâ, tongana aturugu asara camp ti sara bira na mbeni kodro, azo so ayeke na yâ ti akete kodro ayeke kpe ka aga na yâ ti mbeni gbata ndali ti so mur so ayeke na terê ni apeut ti bata ala. Na bango ni, ti kpe ti gue na yâ ti ahoto ayeke na lege ni ape, na zo abezoin kota mabe si lo sara ni.

10. Nyen la kpengba mabe ayeke pusu aChrétien ti sara? (aHébreu 13:17).

¹⁰ A-Chrétien so ayeke aHébreu abezoin nga lani ti sara confiance na azo so Jésus ayeke sara kua na ala ti fa lege na congrégation. Peut-être azo so ayeke mû li ni afa lani lawa la azo adoit ti kpe nga ala yeke kpe tongana nyen. (Diko aHébreu 13:17.) Tënë ti Grec so a kiri peko ni na aHébreu 13:17 na “mä yanga” aye ti tene so zo ni ahinga so lo doit ti mä yanga ndali ti so lo sara confiance na zo so afa na lo ye ti sara. Lo yeke mä yanga ti zo ni gï pëpe ndali ti so a mû na zo ni komandema. Tongaso, aChrétien so ayeke aHébreu abezoin lani ti duti na confiance na azo so ayeke mû li ni kozo si kota kpale ni asi. Tongana aChrétien so amä yanga ti a-ancien lani na ngoi so  kpale ayeke dä ape, a yeke duti ngangu na ala ape ti mä yanga ti ala na angoi so ayeke ngangu mingi.

11. Ngbanga ti nyen la ti duti na kpengba mabe ayeke kota ye mingi na aChrétien laso?

¹¹ Tongana ti aChrétien so ayeke aHébreu, e nga kue e bezoin mabe. E yeke vivre na mbeni ngoi so azo mingi ake atënë ti gbotongo mê so Bible atene na ndö ti hunzingo ti aye ti ngoi so nga ala yeke he même ni (2 Pi. 3:​3, 4). Na ndö ni, atâa so Bible afa ambeni nzene nzene tënë na ndö ti fason so aye ayeke passé na ngoi ti kota ye ti vundu, gbâ ti aye ayeke dä so ade e hinga ape. E bezoin ti duti na kpengba mabe so aye ti ngoi so ayeke hunzi na ngoi ni nga so Jéhovah ayeke bâ lege ti e.—Hab. 2:3.

12. Nyen la ayeke aidé e ti sö kuâ na ngoi ti kota ye ti vundu?

¹² E doit nga ti duti na kpengba mabe so Jéhovah ayeke fa lege na e laso na lege ti “ngbâa be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara”. (Mat. 24:45). Na ngoi so kota ye ti vundu ayeke komanse ande, peut-être a yeke fa na e ambilimbili ye ti sara so ayeke bata fini ti e, tongana ti so peut-être a fa na aChrétien so ayeke aHébreu na ngoi so aturugu ti Rome asara camp na terê ti Jérusalem. Laso, a yeke kota ye mingi ti sara confiance na azo so ayeke mû li ni na yâ ti bungbi ti Jéhovah. E peut ande ti sara confiance na ala ape na ngoi ti kota ye ti vundu tongana a yeke ngangu na e laso ti sara confiance na ala.

13. Ngbanga ti nyen la wango so ayeke na aHébreu 13:5 ayeke kota ye mingi?

¹³ Na ngoi so aChrétien so ayeke aHébreu ayeke ku lani ye so ayeke fa na ala so ngoi ti kpengo ni alingbi awe, ala bezoin nga lani ti duti na aye mingi ape na yâ ti gigi ti ala nga ti kpe “ndoye ti nginza”. (Diko aHébreu 13:5.) Ambeni na popo ti ala avivre lani na angoi ti kota nzara nga ala yeke lani awayere (aHéb. 10:​32-34). Atâa so ala yeke lani nduru ti gbu ngangu na yâ ti akpale ndali ti nzoni tënë, peut-être ambeni akomanse ti bâ so a yeke kota ye ti duti na mosoro tongaso si abata ala. Me nginza abata lani ala ape na ngoi so a futi Jérusalem (Jacq. 5:3). Ti vrai ni, azo so aye lani aye ti sese mingi abâ so a yeke ngangu mingi na ala ti kpe ti zia da ti ala nga na aye ti ala.

14. Tongana e yeke na kpengba mabe, tongana nyen la a peut ti aidé e laso ti mû anzoni desizion na ndö ti aye ti sese?

¹⁴ Tongana e yeke na kpengba mabe so fafadeso Jéhovah ayeke futi sioni dunia so, e yeke bâ ape so nginza wala aye ti sese ayeke kota ye mingi. Na ngoi ti kota ye ti vundu, nginza ayeke ga ande senge ye. Bible atene so azo ayeke “tuku argent ti ala na ndö ti alege” ndali ti so ala yeke bâ so “na lango ti kota ngonzo ti Jéhovah, argent ti ala wala lor ti ala alingbi ande ti sö ala pëpe.” (Ézéch. 7:19). Ahon ti zia li ti e na ndö ti warango gbâ ti nginza, e bezoin ti mû desizion so ayeke aidé e ti bâ lege ti e wani nga na azo ti sewa ti e na ti sara na Jéhovah. A yeke duti na lege ti ndara ape ti dépensé nginza ahon ti so e yeke na ni wala ti mû ngoi mingi ti bâ lege ti aye so e yeke na ni. E yeke sara nga kue ti tene aye ti sese so e yeke na ni aga pëpe kota ye mingi na yâ ti gigi ti e (Mat. 6:​19, 24). So hunzingo ti aye ti ngoi so ayeke pusu nduru nduru, e bezoin ti soro ti sara confiance na Jéhovah wala na aye so e yeke na ni.

“ALA BEZOIN GBUNGO NGANGU”

15. Ngbanga ti nyen la aChrétien so ayeke aHébreu ayeke lani mbilimbili na bezoin ti gbu ngangu?

¹⁵ A-Chrétien so ayeke aHébreu adoit lani ti gbu ngangu ndali ti so akpale aga nduru ti si na Judée (aHéb. 10:36). Atâa so a sara aye ti ngangu mingi na ambeni na popo ti ala, gbâ ti ala aga aChrétien na ngoi so kpale ayeke dä  ape. Tongaso, Paul adabe ti ala ti leke terê ti ala ndali ti aye ti ngangu so a yeke sara ande na ala nga ti duti nduru ti duti be-ta-zo juska na kuâ tongana ti Jésus (aHéb. 12:4). Gbâ ti aJuif asara lani ngonzo ngangu nga ala yeke sara aye ti ngangu na azo ndali ti so gbâ ti azo ayeke ga lani aChrétien. Angu mingi ape kozo si Paul asû mbeti ti lo na aHébreu, gbâ ti azo asara aye ti ngangu na lo na ngoi so lo yeke fa tënë na Jérusalem. A-Juif ahon 40 tongaso ‘atene so ala yeke te kobe pëpe nga ala yeke nyon ngu pëpe juska ala fâ Paul si.’ (Kus. 22:22; 23:​12-14). Atâa so a ke lani aChrétien nga a sara ye ti ngangu na ala, ala doit lani ti ngbâ ti sara bungbi, ti fa nzoni tënë nga ti kpengba mabe ti ala.

16. Tongana nyen la mbeti na aHébreu apeut ti aidé e ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti sarango ye ti ngangu na zo? (aHébreu 12:7).

¹⁶ Nyen la a-aidé aChrétien so ayeke aHébreu ti gbu ngangu na ngoi so a kanga lege na ala? Paul ahinga lani so ala bezoin ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti akpale so ala wara. Lo fa na ala so tongana aChrétien awara kpale, Nzapa apeut ti sara kua na ni ti leke ala. (Diko aHébreu 12:7.) Kpale so ala wara apeut ti aidé ala ti gi ti duti na anzoni sarango ye so aChrétien abezoin ni nga ti gi ti maï ni. Tongana aChrétien so ayeke aHébreu azia li ti ala na ndö ti anzoni ye so aga na peko ti akpale so ala wara, a yeke duti ngangu na ala ape ti gbu ngangu.—aHéb. 12:11.

17. Nyen la Paul amanda lani na ndö ti gbungo ngangu na ngoi so a sara aye ti ngangu na lo?

¹⁷ Paul awa lani aChrétien so ayeke aHébreu ti leke na bê ti ala ti ngbâ ti gbu ngangu na yâ ti akpale. Bazengele Paul apeut lani ti mû nzoni wango na ndö ti gbungo ngangu ndali ti so lo kue lo gbu lani ngangu na yâ ti akpale. Kozo ti ga Chrétien, Paul asara lani ye ti ngangu na aChrétien nga lo bâ tongana nyen la a sara aye ti ngangu na ala. Lo hinga nga lani tongana nyen ti gbu ngangu. Na peko ti so lo ga Chrétien, azo asara aye nde nde ti kanga lege na lo  (2 aCor. 11:​23-25). Tongaso, Paul ahinga nzoni mingi aye so zo abezoin ni ti gbu ngangu. Lo dabe ti aChrétien so lo tene na ngoi so ala yeke gbu ngangu na yâ ti akpale, ala doit ti zia bê ti ala na Jéhovah me na ndö ti ala wani ape. Ndani la Paul apeut lani ti tene sân mbeto: “Jéhovah ayeke zo ti mungo maboko na mbi; mbeto ayeke sara ande mbi pëpe.”—aHéb. 13:6.

18. Nyen la ayeke si na e kue na yâ ti angoi so ayeke ga? Tongana nyen la e peut ti leke terê ti e?

¹⁸ Ambeni ita ti e ayeke gbu ngangu na yâ ti aye ti ngangu so a yeke sara na ala na ndembe so. Mbeni ye so e peut ti sara ti fa so e ye ala ayeke ti sambela ndali ti ala. Na ambeni ngoi, e peut ti mû na ala mbeni ye so ala bezoin ni (aHéb. 10:33). Me Bible atene polele, atene: “Azo kue so aye ti voro Nzapa na bê ti ala kue na yâ ti gigi ti ala na dutingo beoko na Christ Jésus, a yeke sara ande aye ti ngangu na ala nga.” (2 Tim. 3:12). Ndani la, e kue e bezoin ti leke terê ti e ndali ti ye so ayeke ku e. Zia e ngbâ ti sara confiance kue na Jéhovah na hingango so lo yeke mû maboko na e ti gbu ngangu atâa kpale wa la e peut ti wara. Tongana ngoi ni alingbi, lo yeke zi ande pasi ti awakua ti lo kue so ayeke be-ta-zo na lo.—2 aThes. 1:​7, 8.

19. Aye wa la e peut ti sara ti leke terê ti e ti ku na kota ye ti vundu? (Bâ nga foto.)

¹⁹ Kite ayeke dä ape so lettre ti Paul na aHébreu a-aidé lani akozo Chrétien ti leke terê ti ala ti ku na akpale so ala yeke wara. Paul awa lani aita ti lo ti hinga Mbeti ti Nzapa nzoni nga ti mä yâ ni nzoni. Tongana ala sara ni ayeke aidé ala ti hinga afango ye so apeut ti woko mabe ti ala na ti ke ni. Lo wa lani ala ti kpengba mabe ti ala tongaso si hio ala sara ye alingbi na fango lege ti Jésus nga na ti azo so ayeke mû li ni na yâ ti congrégation. Lo aidé nga aChrétien ti gbu ngangu na yâ ti akpale so ala wara na lege so ala bâ akpale ni tongana mbeni lege so Babâ ti ala so aye ala ayeke leke ala. E nga kue e doit ti sara ye alingbi na wango so. Tongana e sara ni e yeke gbu ngangu juska na nda ni.—aHéb. 3:14.