Dutingo nde ti aChrétien na lâ ti nda ni
Dutingo nde ti aChrétien na lâ ti nda ni
“Ala yeke ti sese so pëpe, legeoko tongana Mbi yeke ti sese so pëpe.”—JEAN 17:16.
NA NDANGBA bï ti fini ti lo na sese tongana zo ti mbilimbili-kue, Jésus atene mbeni yongoro sambela na mê ti adisciple ti lo. Na yâ sambela so, lo tene mbeni tënë so a fa lege ti dutingo na fini ti atâ Chrétien kue. Na salango tënë ti adisciple ti lo, lo tene: “Mbi mû tënë ti Mo na ala; na sese so ake ala teti ala yeke ti sese so pëpe, legeoko tongana Mbi yeke ti sese so pëpe. Mbi hunda Mo ti lungula ala na sese so pëpe, me ti bata ala si wato-sioni asala ye na ala pëpe. Ala yeke ti sese so pëpe, legeoko tongana Mbi yeke ti sese so pëpe.”—Jean 17:14-16.
2 Lege use, Jésus atene so adisciple ti lo ayeke ti sese so pëpe. Na ndo ni, dutingo nde ti ala so ayeke ga ande na akpale, na lege so fade sese ayeke ke ala. Ye oko, a hunda pëpe na aChrétien ti duti na vundu; fade Jéhovah ayeke bata ala (aProverbe 18:10; Matthieu 24:9, 13). Na bango atënë ti Jésus, e lingbi biani ti hunda: ‘Ngbanga ti nyen atâ Chrétien ayeke ti sese so pëpe? Ti duti pëpe ti sese so aye ti tene nyen? Tongana sese ake aChrétien, ka bango ndo ti ala na mbage ti sese ni ayeke duti tongana nyen? Mbilimbili, tongana nyen ala yeke bâ ayanga-ti-komande ti sese so?’ Kiringo tënë ti Mbeti ti Nzapa na ahundango tënë so ayeke kota ye mingi ngbanga ti so a ndu e kue.
“E yeke ti Nzapa”
3 Kpengba songo ti e na Jéhovah ayeke mbeni nda ti tënë oko so asala si e yeke pëpe ti sese so. Bazengele Jean asû na mbeti: “E hinga e yeke ti Nzapa, na sese so kue ayeke na tïtî wato-sioni.” (1 Jean 5:19). Atënë ti Jean so ayeke tâ tënë biani. Abira, kengo ndia, sana, salango ngangu, salango ye na handa, nga na pitan so amû ndo kue laso afa biani so a yeke Satan, me pëpe Nzapa, si ayeke sala ngangu na ndo sese (Jean 12:31; 2 aCorinthien 4:4; aEphésien 6:12). Tongana mbeni zo aga Témoin ti Jéhovah, lo yeke sala wala lo yeke yeda ande pëpe na mara ti aye ti sioni tongaso, na ye so asala si lo yeke ti sese so pëpe.—aRomain 12:2; 13:12-14; 1 aCorinthien 6:9-11; 1 Jean 3:10-12.
4 Jean atene so, nde na sese, aChrétien “[a]yeke ti Nzapa”. Ala so kue amû tele ti ala na Jéhovah ayeke ti lo. Bazengele Paul atene: “Teti tongana e duti na fini, e duti na fini teti Seigneur; wala tongana e kui, e kui teti Seigneur; tongaso, tongana e duti na fini wala tongana e kui, e yeke ti Seigneur.” (aRomain 14:8; Psaume 116:15). Ngbanga ti so e yeke ti Jéhovah, e voro gi lo oko (Exode 20:4-6). Tongaso, mbeni tâ Chrétien ayeke mû fini ti lo pëpe ti tomba peko ti mbeni ye ti sese so. Nga, atâa so lo yeke bâ abendere ti kodoro na nene ni, lo yeke voro ala pëpe na lege ti asalango ye wala na yâ bê ti lo. Biani, lo yeke voro pëpe awalombe ti angia ti wanguru wala ambeni walombe nde ti ngoi ti laso. Tâ tënë, lo yeke kanga lege pëpe na azo nde ti sala tongana ti so ala ye, teti a yeke droit ti ala; ye oko, lo yeke voro ti lo gi Wasalango ye (Matthieu 4:10; Apocalypse 19:10). Ye so nga asala si lo duti nde na sese so.
“Royaume ti Mbi ayeke ti sese so pëpe”
5 A-Chrétien ayeke adisciple ti Christ na azo ti gbe ti Royaume ti Nzapa, na ye so nga asala si ala yeke ti sese so pëpe. Tongana Jésus ayeke lani na gbele ngbanga, lo tene na Ponce Pilate: “Royaume ti Mbi ayeke ti sese so pëpe; tongana royaume ti Mbi ayeke ti sese so, ka azo ti Mbi asala bira si Mbi tï na tïtî aJuif pëpe. Me royaume ti Mbi ayeke ti sese so pëpe.” (Jean 18:36). Royaume ni ayeke ye so ayeke sala si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue, kota yanga-ti-komande ti lo aga mbilimbili na lê ti azo, na ye so bê ti lo aye asala na sese legeoko tongana ti so a sala na yayu (Matthieu 6:9, 10). Na ngoi kue so lo sala lani kusala, Jésus afa nzo tënë ti Royaume na lo tene so fade adisciple ti lo ayeke fa tënë ni juska na hunzingo ti aye ti sese so (Matthieu 4:23; 24:14). Na ngu 1914, atënë ti prophétie ti Apocalypse 11:15 aga tâ tënë: “Royaume ti sese so aga royaume ti Seigneur ti e awe, na ti Christ ti Lo, na fade Lo komande lakue lakue.” Na yâ ngoi kete, fade Royaume ti yayu so ayeke duti gi oko ngangu ti komande na ndo azo kue (Daniel 2:44). Na mbeni ngoi, même a yeke pusu ande na ngangu agbia ti sese ti yeda so gi Royaume so oko si ayeke na ngangu ti komande.—Psaume 2:6-12.
6 Na batango aye so kue na li, atâ Chrétien laso ayeke sala kusala na gbe ti Royaume ti Nzapa, na ala yeke bata wango ti Jésus so ahunda ti ‘gi royaume ti Nzapa na mbilimbili ti Lo kozoni’. (Matthieu 6:33). Ye so ayeke pusu ala pëpe ti ke ti mä andia ti akodoro so ala yeke dä, me a yeke sala biani si ala duti nde na sese so na lege ti yingo. Kozo kusala ti aChrétien laso, legeoko na ti kozo siècle, ayeke ‘ti sala tënë ti témoin ti royaume ti Nzapa’. (Kusala 28:23). Yanga-ti-komande oko pëpe ayeke na ngangu ti kanga lege na kusala ti Nzapa so.
7 Teti so aTémoin ti Jéhovah ayeke ti Jéhovah na adisciple ti Jésus, na so ala yeke sala kusala na gbe ti Royaume ti Nzapa, ala duti nde na sese so na mungo mbage oko pëpe na yâ akpale ti bira so asi na yâ ti mbeni mara nga na popo ti amara na yâ asiècle 20 na 21 so. Na yâ abira, ala mû mbage ti zo oko pëpe, ala mû ye ti bira oko pëpe ti tiri na mbeni zo, na ala sala pëpe sabango ti maï tënë ti mbeni bungbi ti azo ti sese so. Na fango na gigi mabe na gbele ye so akpa tongana kangango lege so zo alingbi pëpe ti hon ndo ni, ala sala ye alingbi na akpengba-ndia so a fa lani na amokonzi ti aNazi ti Zamani na ngu 1934: “E yeke na ye oko pëpe ti sala na yâ aye ti poroso, me e mû tele ti e kue na Royaume ti Nzapa na gbe ti Christ gbia ti lo. E yeke sala sioni na zo oko pëpe. A yeke nzere na e ti duti na yâ siriri na ti sala nzoni na azo kue tongana lege ayeke dä.”
Alembe na awatokua teti Christ
8 Paul atene so lo mveni nga na afon lo Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala ayeke “sala kua ti lembe na iri ti Christ. Nzapa lo wani si azia tënë ti lo na yanga ti [e]”. (2 aCorinthien 5:20, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki; aEphésien 6:20). Ti londo na ngu 1914, a lingbi tâ na lege ni ti sala tënë ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala tongana alembe ti Royaume ti Nzapa, so ala yeke “amolenge” ni (Matthieu 13:38; aPhilippien 3:20; Apocalypse 5:9, 10). Na ndo ni, Jéhovah agboto na popo ti amara “azo mingi so asi singo” ti “ambeni ngasangbaga”, so ti tene aChrétien so beku ti ala ayeke ti wara fini na sese, si ala mû maboko na ala na yâ kusala ti ala ti lembe (Apocalypse 7:9; Jean 10:16). A lingbi ti hiri “ambeni ngasangbaga” so “awatokua” ti Royaume ti Nzapa.
9 Mbeni lembe na azo so lo yeke sala kusala na ala ayeke yôro yanga ti ala pëpe na yâ atënë ti kodoro so ala yeke sala kusala dä. Legeoko nga, aChrétien aduti nde na sese so na mungo mbage pëpe na aye ti poroso ti amara ti sese so. Ala mû mbage pëpe wala ala ke pëpe mbeni bungbi ti azo ti mbeni mara, ti kete mara, wala ti konomi (Kusala 10:34, 35). Nde na so, ala “sala ye ti nzoni na azo kue”. (aGalate 6:10). Dutingo nde ti aTémoin ti Jéhovah asala si zo oko pëpe alingbi tâ na lege ni ti ke fango tënë ti ala na tenengo so aTémoin ni ayeke ti mbeni mbage nde na ala na yâ tënë so abâ mbeni mara wala kete mara tongaso.
A hinga ala na ndoye ti ala
10 Na tele ti anda ti tënë so a fa ni kozoni awe, a lingbi ti tene nga so aChrétien aduti nde na aye ti sese so ngbanga ti songo so ala yeke na ni na ambeni Chrétien. Jésus atene na adisciple ti lo: “Na lege so, fade azo kue ahinga i yeke adisciple ti Mbi, tongana i ndoye tele ti i na popo ti i.” (Jean 13:35). Ndoye so aita ayeke na ni na popo ti ala ayeke kota ye mingi na yâ fini ti mbeni Chrétien (1 Jean 3:14). Songo so mbeni Chrétien ayeke na ni na amba ti lo ague oko na songo ti lo na Jéhovah nga na Jésus, na tongaso a yeke tâ ngangu mingi. Ndoye ti lo angbâ gi pëpe na ala so ayeke na yâ kongregation ti lo. A gue nga na “aita ti [lo] kue so ayeke na sese so.”—1 Pierre 5:9.
11 Laso, aTémoin ti Jéhovah ayeke fa ndoye ti ala teti aita na salango ye alingbi na atënë ti Esaïe 2:4 so atene: “Fade ala pika épée ti ala si a ga soc, na likongo ti ala si a ga zeme ti fâ tikeke; fade mara ayä épée na tele ti mbeni mara pëpe, na fade ala manda lege ti sala bira mbeni pëpe.” Teti so Jéhovah afa ye na ala, atâ Chrétien ayeke duti na siriri na Nzapa nga na popo ti ala (Esaïe 54:13). Ngbanga ti so ala ndoye Nzapa na aita ti ala, ala lingbi même pëpe ti pensé na yâ li ti ala ti mû mbeni ye ti bira ti sala sioni na afon ala Chrétien, wala ambeni zo nde, ti ambeni kodoro nde. Siriri na dutingo beoko ti ala ayeke mbeni kota mbage ti vorongo so ala mû na Nzapa, mbeni ye so afa na gigi so ala yeke biani na yingo ti Nzapa (Psaume 133:1; Michée 2:12; Matthieu 22:37-39; aColossien 3:14). Ala “gi lege ti siriri . . . na [ala] tambela dä”, na hingango so “lê ti L’Eternel ayeke na ndo azo ti mbilimbili”.—Psaume 34:15, 16.
Tongana nyen aChrétien ayeke bâ sese so
12 Jéhovah adë ngbanga ti sioni awe na ndo sese so, me ade lo dë ngbanga pëpe na ndo ti zo oko oko so ayeke na ndo sese. Fade lo yeke sala ni na lege ti Jésus, tongana ngoi ni so Lo diko alingbi (Psaume 67:4, 5; Matthieu 25:31-46; 2 Pierre 3:10). Me ti ku na ngoi so, lo yeke fa kota ndoye na mbage ti azo kue. Lo mû même Molenge ti lo ngengele oko si zo oko oko alingbi ti wara matabisi ti fini ti lakue lakue (Jean 3:16). Teti so e yeke aChrétien, e mû tapande ti ndoye ti Nzapa na fango na ambeni zo tënë na ndo aye so Nzapa aleke teti salut, atâa so lege mingi azo ake ti mä e.
13 Tongana nyen a lingbi e bâ amokonzi ti sese so? Paul akiri tënë na hundango tënë so tongana lo sû na mbeti: “A lingbi azo kue amä yanga ti azo so akomande ala; teti yanga-ti-komande kue alondo na Nzapa; na Nzapa azia azo ti komande na ndo ti ala [wala “Nzapa azia ala oko oko na ndo ti ala, ambeni na ndo ti ambeni wala na gbe ti ala”, NW].” (aRomain 13:1, 2). Azo ti komande ayeke “na ndo ti ambeni wala na gbe ti ala” (me lakue na gbe ti Jéhovah) ngbanga ti so a yeke Lo ti Ngangu Ahon Kue si azia lege na ala ti sala tongaso. Mbeni Chrétien ayeda ti mä yanga ti azo ti komande ngbanga ti so ti mä yanga ti Jéhovah a hunda na lo ti sala tongaso. Ye oko, ye ni ayeke duti tongana nyen na ngoi so aye so Nzapa ahunda ague nde na ti so ayanga-ti-komande ti azo ahunda?
Ndia ti Nzapa na ti César
14 Daniel na afon lo ota azia nzoni tapande so afa tongana nyen ti sala ye na lege ni na ngoi so e yeke mä ayanga-ti-komande ti azo nga ngangu ti komande ti Nzapa. Tongana a gue na amaseka Hébreu osio na ngbâa na Babylone, ala bata andia ti kodoro ni, na hio a soro ala ti wara mbeni fango lege so ayeke nde. Daniel abâ so fango lege so a yeke gue ti mû na ala alingbi ti gue nde na Ndia ti Jéhovah, tongaso lo sala tënë na ndo ni na kapita so abâ tënë ni. Na nda ni, a leke teti ala ambeni ye so ayeke nde ti sala ye alingbi na yingo-ti-hinga ti aHébreu osio so (Daniel 1:8-17). A-Témoin ti Jéhovah amû tapande ti Daniel tongana ala yeke fa na ndara, na akota zo ti sese so, bango ndo ti ala ti tene ala tingbi senge senge pëpe na akpale.
15 Ye oko, mbeni ngoi asi na pekoni, so aHébreu osio so atingbi na mbeni kpale na ndo tënë ti mango yanga na so ala lingbi lani pëpe ti kpe ni. Gbia ti Babylone aleke mbeni kota yanda na ndo popo-hoto ti Doura, na lo hunda na akota zo ti ngorogbia ti lo, so andu nga azo kue ti komande ti sese nde nde, ti bungbi tele teti kozo matanga ti vorongo yanda so. Lani na ngoi ni, a zia afon Daniel ota so tongana azo ti komande ti sese nde nde ti Babylone; tongaso, mbela ni abâ ala nga. A si na mbeni ngoi ti salango matanga ni, a hunda na azo kue so abungbi ti kuku na gbele image ni. Me aHébreu ni ahinga so ti sala tongaso ayeke gue ande nde na ndia ti Nzapa (Deutéronome 5:8-10). Ni la, tongana azo kue akuku na sese, ala ngbâ ti ala na nduzu. Na salango ye nde na ti so gbia ni ahunda, ala yeke zia tele ti ala na gbele kuâ ti ngangu, na a yeke lani gi na lege ti miracle si a sö fini ti ala; me ala soro ti kui ahon ti ke yanga ti Jéhovah.—Daniel 2:49–3:29.
16 Na kozo siècle, a hiri abazengele ti Jésus Christ na gbele amokonzi ti aJuif na Jérusalem, na a mû yanga na ala ti zia ti fa tënë na iri ti Jésus. Ala sala lani tongana nyen? Jésus amû yanga na ala kozoni ti sala adisciple na popo ti amara kue, so andu nga Judée. Lo tene nga na ala ti duti atémoin ti lo na Jérusalem nga na ndo sese kue (Matthieu 28:19, 20; Kusala 1:8). Abazengele ahinga lani so yanga so Jésus amû na ala ayeke ye so bê ti Nzapa aye na mbage ti ala (Jean 5:30; 8:28). Tongaso, ala tene: “A yeke ngbanga ti e ti mä Nzapa ahon ti mä azo.”—Kusala 4:19, 20; 5:29.
17 Abazengele ayeke sala lani pëpe kpengba-li (aProverbe 24:21). Ye oko, tongana amokonzi ti sese agbanzi na ala ti sala ye so bê ti Nzapa aye, ala lingbi ti tënë gi: ‘A lingbi e mä Nzapa, me zo pëpe.’ Jésus atene so a lingbi e “mû na César ye so ayeke ti César, na [e] mû na Nzapa ye so ayeke ti Nzapa.” (Marc 12:17). Tongana e ke ti sala ye alingbi na yanga so Nzapa amû, ngbanga ti so mbeni zo atene na e ti sala tongaso, biani e yeke mû na zo ye so ayeke ti Nzapa. Nde na so, e yeke mû na César ye kue so ayeke ti lo, me e hinga so ngangu ti komande ti kota ahon kue ayeke Jéhovah. Lo yeke Gbia ti ndagigi kue, Wasalango ye, tâ Lingu ti ngangu ti komande.—Apocalypse 4:11.
E yeke luti lakue ngangu
18 Fadeso, mingi ti ayanga-ti-komande agbu nda ti bango ndo ti aTémoin ti Jéhovah ti dutingo nde na sese so, na ye so amû ngia na e. Me na ambeni kodoro, a ngbâ lakue ti kanga lege ngangu na aTémoin. Na yâ siècle 20 juska na ngoi ti fadeso, ambeni na popo ti aita ti e ti koli na ti wali atiri ngangu; na lege ti yingo, ala tiri “nzo bira ti mabe”.—1 Timothée 6:12.
19 Tongana nyen e lingbi ti luti ngangu legeoko tongana ti so ala sala? Kozoni kue, e dabe e so a lingbi biani e ku tele ti e na kangango lege. A lingbi e wara vundu pëpe wala même bê ti e adö pëpe tongana a si na e. Paul agboto mê ti Timothée tongaso: “Azo kue so aye ti tambela na lege ti batango tënë ti Nzapa na yâ Christ Jésus, fade ala hu pono ti ye ti ngangu.” (2 Timothée 3:12; 1 Pierre 4:12). Na yâ mbeni sese so Satan ayeke sala ngangu na ndo azo, e lingbi gi ti ku ti tene a kanga lege na kusala ti e; ni la pëpe? (Apocalypse 12:17). Na ngoi kue so e ngbâ be-ta-zo, e yeke tingbi ande lakue na ambeni zo so ‘ayeke tene sioni tënë na tele ti e.’—1 Pierre 4:4, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki.
20 Use ni, e hinga na bê ti e so Jéhovah na a-ange ti lo ayeke mû ande maboko na e. Tongana ti so Elisée ti giriri atene: “Ala so ayeke na e ayeke mingi ahon ala so ayeke na ala.” (2 aGbia 6:16; Psaume 34:8). A lingbi ti si so teti mbeni nda ti tënë so ayeke na lege ni na lê ti lo, Jéhovah azia lege si aye ti ngangu so awato ayeke sala aninga teti mbeni ngoi. Ye oko, lo yeke mû ande lakue na e ngangu so e yeke na bezoin ni ti luti na gbele ni (Esaïe 41:9, 10). A fâ ambeni zo ndali ni, me ye so amû mbito na e pëpe. Jésus atene: ‘I zia mbito ti ala asala i pëpe, ala so afâ tele ti zo me ala lingbi fâ âme pëpe; me i kpe mbito ti Lo so alingbi futi âme na tele kue na yâ Géhenne.’ (Matthieu 10:16-23, 28). E yeke ti e gi “azo ti lege” na yâ sese so. E yeke sala kusala na ngoi ti e na yâ sese so, ti “gbu fini so ayeke tâ fini biani”, so ti tene fini ti lakue lakue na yâ fini sese ti Nzapa (1 Pierre 2:11; 1 Timothée 6:19). Tongana e ngbâ be-ta-zo na Nzapa, zo oko alingbi pëpe ti lungula matabisi so na tïtî e.
21 Tongaso, zia e dabe e na matabisi ti songo ti e na Jéhovah Nzapa. Zia e yekia lakue matabisi ti duti adisciple ti Christ na azo ti gbe ti Royaume ni. Zia e ndoye aita ti e na bê ti e kue, na zia e wara lakue ngia na peko ti ndoye so e wara na mbage ti ala. Na ndo ni kue, zia e sala ye alingbi na atënë ti wasungo psaume so: “Zia beku ti mo na L’Eternel! Mo gbu ngangu, zia bê ti mo akpengba dä. Biani, mo zia beku ti mo na L’Eternel”. (Psaume 27:14; Esaïe 54:17). Tongaso, legeoko na aChrétien mingi so aga kozo na e na so alingbi diko wungo ti ala pëpe, fade e yeke luti ngangu na tâ beku, teti e yeke aChrétien be-ta-zo so dutingo ti e nde asala si e yeke ti sese so pëpe.
Mo lingbi ti fa nda ni?
• Tongana nyen songo ti e na Jéhovah asala si e duti nde na sese so?
• Teti so e yeke azo ti gbe ti Royaume ti Nzapa, tongana nyen e bata dutingo ti e nde na sese so?
• Na yâ alege wa ndoye so e yeke na ni teti aita ti e abata e nde na sese so?
[Ahundango Tene ti Manda Ye]
1, 2. Jésus atene nyen na ndo songo ti adisciple ti lo na sese so? Na tënë ti lo asala si ahundango tënë wa alondo?
3. (a) Ye wa asala si e yeke ti sese so pëpe? (b) Ye nyen afa so sese ayeke “na tïtî wato-sioni”?
4. Na yâ alege wa e yeke fa so e yeke ti Jéhovah?
5, 6. Na lege wa salango kusala na gbe ti Royaume ti Nzapa asala si e duti nde na sese so?
7. Ngbanga ti nyen atâ Chrétien aduti nde na sese so? Na ala yeke fa ni tongana nyen?
8, 9. Na lege wa aTémoin ti Jéhovah laso ayeke alembe na awatokua? Na tongana nyen si ye so asala ngangu na ndo songo ti ala na amara?
10. Tongana nyen ndoye ayeke kota ye na lê ti mbeni Chrétien?
11. Tongana nyen ndoye so aTémoin ti Jéhovah ayeke na ni asala ngangu na ndo tambela ti ala?
12. Bango ndo wa so Jéhovah ayeke na ni na mbage ti sese so, aTémoin ti Jéhovah agi ti mû pekoni? Na tongana nyen?
13. Bango ndo wa a lingbi e duti na ni na mbage ti amokonzi ti sese so?
14, 15. (a) Daniel asala tongana nyen ti kpe mbeni kpale so andu mango yanga? (b) Ye nyen aHébreu ota asala tongana ala tingbi na mbeni kpale so andu tënë ti mango yanga na so ala lingbi pëpe ti kpe ni?
16, 17. Abazengele akiri tënë tongana nyen na ngoi so a hunda na ala ti zia ti fa tënë? Na ngbanga ti nyen ala sala tongaso?
18, 19. Nzoni lutingo wa mingi ti aita ti e aduti na ni? Na tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti ala?
20. A dabe e na atâ tënë wa so akpengba zo?
21. Ye nyen a lingbi e dabe e lakue na ni?
[Foto na lembeti 15]
Tongana nyen dutingo ti e na gbe ti Royaume ti Nzapa andu salango ye ti e na mbage ti sese so?
[Foto na lembeti 16]
Mbeni Hutu na mbeni Tutsi so ayeke na ngia ti sala kusala maboko na maboko
[Foto na lembeti 17]
Aita Chrétien so ayeke aJuif na a-Arabe
[Foto na lembeti 17]
A-Chrétien ti Serbie, ti Bosnie, na ti Croatie ayeke na ngia ti duti na popo ti mba
[Foto na lembeti 18]
Tâ lege ti salango ye ni ayeke so wa tongana amokonzi ti sese atene na e ti doro mbeni ndia ti Nzapa?