“I fa na ala ti bata ye kue so mbi komande i”

“Tongaso i gue, i fa tënë na amara kue si ala ga adisciple . . . ; i fa na ala ti bata ye kue so Mbi komande i.”​—MATTHIEU 28:19, 20.

KOLI so alondo na Éthiopie na lo sala yongoro voyage ti gue na Jérusalem. Kâ, lo voro Jéhovah, Nzapa so lo ndoye Lo mingi. Biani, lo ndoye nga Tënë ti Nzapa so a sû na gbe ti yingo. Na ngoi so lo yeke kiri na kodoro ti lo na ndo puse ti mbarata, lo yeke diko mbeni mbage ti ambeti so prophète Esaïe asû tongana Philippe, mbeni disciple ti Christ, atingbi na lo. Philippe ahunda lo: “Mo hinga nda ti ye so mo yeke diko?” Koli so akiri tënë: “Mbi lingbi hinga tongana nyen? tongana zo afa lege ni na mbi pëpe.” Philippe ato nda ti mû maboko na wamandango Tënë ti Nzapa na bê kue so ti ga mbeni disciple ti Christ.​—Kusala 8:26-39.

² Kiringo tënë ti zo ti Éthiopie so aye ti fa mbeni ye. Lo tene: ‘Mbi lingbi ti hinga ni tongana nyen, tongana mbeni zo afa lege ni na mbi pëpe?’ Biani, lo yeke na bezoin ti mbeni zo ti fa lege na lo. Gi tënë ni so mveni afa nene ti mbeni fango ye so ayeke mbilimbili, so Jésus ayôro ni lani na yâ komandema ti lo ti sala adisciple. Fango ye wa? Ti wara kiringo tënë ni, zia e ngbâ ti hasa yâ ti atënë ti Jésus so ayeke na Matthieu chapitre 28. Article so ahon agboto lê na ndo ahundango tënë: ngbanga nyen? nga na ndo wa? Fadeso e yeke bâ ambeni hundango tënë use so andu nga komandema ti Christ ti sala adisciple: ye wa? nga na ngoi wa?

“I fa na ala ti bata ye kue”

³Ye wa e lingbi ti fa ti mû maboko na azo ti ga adisciple ti Christ? Jésus amû yanga so na adisciple ti lo: “Tongaso i gue, i fa tënë na amara kue si ala ga adisciple, i batize ala na iri ti Babâ, na ti Molenge, na ti Yingo Vulu; i fa na ala ti bata ye kue so Mbi komande i.” (Matthieu 28:19, 20). Tongaso, a lingbi e fa aye so Christ akomande. * Ye oko, ye wa ayeke mû maboko ti hinga biani so zo so a fa na lo aye so Jésus akomande ayeke ga ande gi pëpe mbeni disciple, me lo yeke ngbâ lakue ti duti disciple ni? A yeke bâ mbeni oko ti akpengba ye ni na yâ ti atënë ti Jésus so lo soro ni nzoni. Bâ so lo tene gi pëpe: ‘I fa na ala ye kue so Mbi komande i.’ Me lo tene: ‘I fa na ala ti bata ye kue so Mbi komande i.’ (Matthieu 19:17). Ye so aye ti fa nyen?

⁴ Ti bata mbeni komandema aye ti tene ti “sala si salango ye ti mo alingbi na” ni wala ti mä ni. Tongaso, tongana nyen e yeke fa na mbeni zo ti bata wala ti mä aye so Christ akomande? Bâ kete, bi bê na lege so mbeni zo so ayeke fa kpengo na kutukutu ayeke fa na a-élève ti lo tongana nyen ti bata andia ti lege.  Na klase, lo lingbi ti fa na ala andia ti kpengo na kutukutu na lege. Ye oko, ti fa na a-élève ti lo tongana nyen ti bata andia so, a lingbi lo fa lege na ala tongana ala yeke kpe na ndo kota lege na ala yeke sala ngangu ti sala ye alingbi na ye so ala manda kozoni. Tongaso nga, tongana e yeke manda Bible na azo, e yeke fa na ala akomandema ti Christ. Ye oko, a hunda nga na e ti fa lege na awamandango ye ni tongana ala yeke sala ngangu ti sala ye alingbi na awango-tene ti Christ na yâ fini ti ala ti lâ oko oko nga na yâ kusala ti ala ti fango tënë (Jean 14:15; 1 Jean 2:3). Tongaso, ti sala ye biani alingbi na komandema ti Christ ti sala adisciple, a hunda ti tene e duti awafango ye nga awafango lege. Na dutingo aye use so, e yeke mû tapande so Jésus nga na Jéhovah lo mveni azia.​—Psaume 48:15; Apocalypse 7:17.

⁵ Fango na azo ti bata akomandema ti Jésus andu nga mungo maboko na ala ti tene ala nga asala adisciple, tongana ti so Jésus ahunda. Ti ambeni zo so e yeke manda Bible na ala, ye so alingbi ti duti mbeni kusala so ayeke ngangu. Atâa so kozoni ala yeke amembre so ayeke na wâ na yâ ti mbeni église ti Chrétienté, a lingbi ti tene so angbele wafango ye ti ala afa na ala lâ oko pëpe ti gue ti sala adisciple. Ambeni zo so ayeke mû li ni na yâ ti a-église atene polele so tongana a yeke ti fa na akundu ti ala ti fa tënë, a-église ti Chrétienté ahon ti ala na tele ni biaku. Na salango tënë na ndo komandema ti Jésus ti gue na ti mû maboko na mara ti azo kue ti ga adisciple, wagingo nda ti Bible, John R. W. Stott atene: “Laso, na yâ kusala ti fango tënë ti aChrétien so abâ atene a yeke ti ala ti fa tënë, kota wokongo ti e so ahon atanga ni kue ayeke salango ye alingbi pëpe na aye so ayeke na yâ ti komandema so.” Lo kiri lo tene: “E ye mingi ti ngbâ ayo [na azo] si e fa tokua ti e. Ngoi na ngoi, e kpa azo so angbâ na yanga ti ngu na ayeke dekongo ti mû wango na azo so ayeke nyon ngu ti kui. E ye pëpe ti tï na ngu ti sö ala. E yeke na mbito ti tene ngu andu e.”

⁶ Tongana zo so e yeke sala étude na lo ayeke kozoni na yâ ti mbeni lege ti vorongo so azo ti yâ ni ‘asala mbito ti tene ngu andu ala’, so ti tene mbito ti fa tënë asala ala, a lingbi ti duti mbeni kpale teti lo ti hon ndo ti mbito so na ti sala ye alingbi na komandema ti Christ ti sala adisciple. A lingbi lo wara mungo maboko. Ni la, legeoko tongana ti so afango ye ti Philippe azi lani lê ti zo ti Éthiopie so na apusu lo ti mû  batême, a hunda na e ti duti na be-nze-pepe tongana e yeke mû na lo mara ti wango-tene nga na fango lege so ayeke kono gbungo nda ti ye ti lo na ayeke pusu lo ti sala ye (Jean 16:13; Kusala 8:35-38). Na ndo ni, nzara ti e ti fa na azo so e yeke sala étude na ala ti bata komandema ti sala adisciple ayeke pusu e ti duti na tele ti ala ti fa lege na ala na ngoi so ala yeke to nda ti mû mbage na kusala ti fango tënë ti Royaume.​—Zo-ti-fa-tene 4:9, 10; Luc 6:40.

“Ye kue”

⁷ A lingbi e ngbâ gi pëpe na ndo fango na afini disciple ni lege ti sala adisciple. Jésus atene na e ti fa na azo ti ‘bata ye kue’ so lo komande lani. Ye so andu nga biani akota komandema use: ti ndoye Nzapa nga na zo so ayeke ndulu na e (Matthieu 22:37-39). Tongana nyen ti fa na mbeni fini disciple ti bata akomandema so?

⁸ Kiri mo gbu li na ndo tapande ti élève so ayeke manda ti kpe na kutukutu. Tongana élève ni ayeke kpe na kutukutu na lege nga wafango ye ni ayeke na tele ti lo, lo yeke manda ye gi pëpe na lege ti dengingo mê na awango ti wafango ye ti lo, me nga na lege ti bango ambeni wakpengo na kutukutu. Na tapande, wafango ye ni alingbi ti gboto lê ti lo na ndo mbeni wakpengo na kutukutu so, na nzobe, azia lege na mbeni nde ti hon kozo na lo; wala mbeni so, na nzobe, akiri na zango ti wâ ti kutukutu ti lo na gbe ni si a vuko lê ti lo so ayeke ga na devant ti lo pëpe; nga na ti mbeni wakpengo na kutukutu so aduti ndulu ti mû maboko na mba ti lo so kutukutu ti lo akui. Mara ti atapande so ayeke fa na élève ni anzoni ye ti manda so lo lingbi ti sala ye alingbi na ni tongana lo yeke kpe na kutukutu. Legeoko nga, mbeni fini disciple so ayeke tambela na ndo lege ti fini ayeke manda ye gi pëpe na lege ti wafango ye ti lo, me nga na lege ti anzoni tapande so lo yeke bâ na yâ ti kongregation.​—Matthieu 7:13, 14.

⁹ Na tapande, mbeni zo so ayeke manda Bible alingbi ti bâ mbeni babâ wala mama so ayeke gi lo oko na so ayeke sala ngangu ti ga na Da ti Royaume legeoko na akete molenge ti lo. Lo lingbi ti bâ mbeni zo so ayeke na kota vundu me so ayeke gue lakue na abungbi atâa so lo yeke tiri na kpale so; mbeni womua so ayeke mbakoro, na so ayeke gue na yanga-da ti ambeni mbakoro si ala lingbi ti gue na bungbi legeoko; wala mbeni maseka so ayeke mû mbage na lekengo yâ ti Da ti Royaume si a duti na saleté pëpe. Wamandango Bible ni alingbi ti bâ mbeni ancien so, na be-biani, ayeke mû li ni na yâ kusala ti fango tënë atâa gbâ ti akungba so lo yeke na ni na yâ kongregation. Lo lingbi ti tingbi na mbeni Témoin so tele ti lo azin kue nga so lo lingbi pëpe ti sigigi na da, me so ayeke mû atënë ti yingo so akpengba zo na azo kue so aga ti bâ lo. Lo lingbi ti bâ mbeni koli na wali ti lo so ayeke sala akota gbiango ye na yâ fini ti ala ti bâ lege ti ababâ na mama ti ala so aga mbakoro. Na bango aChrétien so ayeke na nzobe, so ayeke mû maboko nga so zo alingbi ti zia bê kue na ala, fini disciple so ayeke manda ye so salango ye alingbi na komandema ti Christ ti ndoye Nzapa nga na zo so ayeke ndulu na e, mbilimbili amba ti e awamabe, aye ti tene (aProverbe 24:32; Jean 13:35; aGalate 6:10; 1 Timothée 5:4, 8; 1 Pierre 5:2, 3). Na lege so, zo oko oko ti kongregation ti aChrétien alingbi ti duti mbeni wafango ye nga wafango lege, nga a yeke ngbanga ti lo ti ga aye use so.​—Matthieu 5:16.

“Juska na nda ti ngoi so”

¹⁰ Juska na ngoi wa e lingbi ti ngbâ ti sala adisciple? Juska na nda ti hunzingo ti aye ti sese so (Matthieu 28:20). E lingbi ande ti sala ye alingbi na mbage so ti kusala so Jésus amû na e? So e yeke mbeni kongregation so ayeke na ndo sese kue, e leke na bê ti e ti sala tongaso. Na yâ ti angu so ahon, na ngia, e mû ngoi ti e, ngangu ti  e na aye so e yeke na ni ti wara azo so ayeke na “yâ mbilimbili dutingo so a hunda teti fini ti lakue lakue”. (Kusala 13:48, NW ). Ti ndembe so, lâ oko oko na yâ ti ngu oko oko, aTémoin ti Jéhovah ayeke mû wungo ti angbonga ahon kutu ota ndali ti kusala ti fango tënë ti Royaume nga na ti salango adisciple na ndo sese kue. E yeke sala tongaso ngbanga ti so e yeke mû tapande ti Jésus. Lo tene: ‘Kobe ti Mbi ayeke ti sala ye so Lo so ato Mbi aye, na ti sala kusala ti Lo kue’ wala ti hunzi ni kue (Jean 4:34). So ayeke nga tâ nzara ti bê ti e (Jean 20:21). E ye gi pëpe ti to nda ti kusala so a mû na e; e ye nga ti hunzi ni kue.​—Matthieu 24:13; Jean 17:4.

¹¹ Ye oko, a yeke ye ti mawa ti bâ so ambeni mba ti e wamabe awoko na lege ti yingo, na ye ti pekoni ayeke so ala kiri na peko wala ala zia ti sala ye alingbi na komandema ti Christ ti sala adisciple. Mbeni lege ayeke dä so e lingbi ti mû maboko na ala ti kiri ti bungbi na kongregation na ti kiri ti gbu kusala ti ala ti salango adisciple? (aRomain 15:1; aHébreu 12:12). Lege so Jésus amû lani maboko na abazengele ti lo tongana ala woko teti mbeni kete ngoi ayeke fa na e ye so e lingbi ti sala laso.

E fa so e yeke bi bê na ala

¹² Na hunzingo ti kusala ti lo ge na sese, na ngoi so kuâ ti lo ayeke tâ gi ndulu, abazengele ‘azia Jésus, ala kpe.’ Tongana ti so Jésus atene kozoni, ala ‘kangbi oko oko na ndo ti ala’. (Marc 14:50; Jean 16:32). Tongana nyen Jésus asala ye na amba ti lo so awoko na lege ti yingo? Ngoi kete na peko ti zingongo ti lo na kuâ, Jésus atene na ambeni disciple ti lo: “Zia mbito! i gue i tene na aita ti Mbi ti gue na Galilée, na fade ala bâ Mbi kâ.” (Matthieu 28:10). Atâa so abazengele afa so ala yeke na akota wokongo, Jésus angbâ ti hiri ala ‘aita ti lo’. (Matthieu 12:49). Bê ti lo anze na tele ti ala pëpe. Na lege so, Jésus asala be-nzoni nga lo mû pardon, legeoko tongana ti so Jéhovah ayeke sala (2 aGbia 13:23). Tongana nyen e lingbi ti haka peko ti Jésus?

¹³ A lingbi e duti na kota bingo bê na mbage ti azo so akiri na peko wala azia ti mû mbage na fango tënë. E ngbâ ti dabe ti e na akusala so amba ti e wamabe so asala ândö: peut-être ambeni asala ni teti angu mingi (aHébreu 6:10). Songo so e yeke na ni na ala amanke e mingi (Luc 15:4-7; 1 aThessalonicien 2:17). Ye oko, tongana nyen e lingbi ti fa bingo bê ti e na ala?

 ¹⁴ Jésus atene lani na abazengele ti lo so bê ti ala awoko so a lingbi ala gue na Galilée na ala yeke bâ lo kâ. Ti tâ tënë ni, Jésus atisa ala lani na mbeni bungbi so ayeke nde (Matthieu 28:10). Legeoko nga laso, e yeke wa azo so awoko na lege ti yingo ti gue na abungbi ti aChrétien, na peut-être a lingbi e sala tongaso fani mingi kozoni si ala ga. Tongana e bâ tapande ti abazengele, tisango ndo so alë lengo, teti “adisciple bale-oko na ndo ni oko ague na Galilée, na tele ti hoto so Jésus afa na ala.” (Matthieu 28:16). E yeke duti na ngia mingi tongana azo so awoko ayeda legeoko na atisango ndo ti e ti wâ, nga ala kiri ato nda ti ga na abungbi ti aChrétien.​—Luc 15:6.

¹⁵ E yeke sala ande ye tongana nyen na ngoi so mbeni Chrétien so awoko asi na Da ti Royaume? Bâ kete, Jésus asala ye lani tongana nyen na ngoi so lo bâ abazengele ti lo, so na mbeni ngoi mabe ti ala awoko, aga na bungbi ni? “Jésus aga, Lo sala tënë na ala.” (Matthieu 28:18). Lo ngbâ ayo na lo bâ gi lê ti ala bango pëpe, me lo gue na mbage ti ala. So dengo bê si abazengele awara lani tongana Jésus amû li ni kozoni! Zia e nga kue e mû li ni, na e yamba na wâ azo so awoko na lege ti yingo na so asala ngangu ti kiri na kongregation ti aChrétien.

¹⁶ Ye nyen Jésus asala nga? Kozoni, lo tene mbeni kete tënë: “A mû na Mbi ngangu kue na yayu na sese.” Use ni, lo mû na ala mbeni kusala: “Tongaso i gue, i fa tënë na amara kue si ala ga adisciple.” Ota ni, lo mû mbeni zendo: “Mbi yeke na i lakue.” Me, nyen la mo bâ so Jésus asala pëpe? Lo suku pëpe na adisciple ni teti awokongo ti ala nga na kite ti ala (Matthieu 28:17). Gango ti lo ndulu na ala alë lengo? Biani. Kete na pekoni, abazengele akiri ti “fa nda ti tënë, na ti fa Tene-nzoni.” (Kusala 5:42). Na mungo tapande ti Jésus na ndo lege so lo bâ azo so awoko nga lo sala ye na mbage ti ala, e lingbi ti bâ a-oko lengo ni so amû ngia na yâ ti kongregation ti e mveni. *​—Kusala 20:35.

“Mbi yeke na i lakue”

¹⁷ ‘Mbi yeke na i lakue.’ A yeke wara na yâ andangba tënë ti tokua ti Jésus so atënë ti kpengbango azo kue so ayeke sala ngangu ti mä komandema ti Christ ti sala adisciple. Atâa kengo ndo wa awato alingbi ti ga na ni na tele ti kusala ti e ti fango tënë ti Royaume, nga atâa  mara ti asioni tënë wa ala lingbi diko na tele ti e, e yeke na mbeni nda ti tënë oko pëpe ti sala mbito. Ngbanga ti nyen? Jésus, Mokonzi ti e, so ayeke na “ngangu kue na yayu na sese”, ayeke na tele ti e ti mû maboko na e!

¹⁸ Zendo ti Jésus ‘Mbi yeke na i lakue’ ayeke nga mbeni lingu ti dengo bê. Na ngoi so e yeke sala ngangu ti sala ye alingbi na komandema ti Christ ti sala adisciple, e yeke gi na ngia lakue pëpe, me e yeke wara vundu nga (2 Chronique 6:29). Ambeni zo na popo ti e ayeke hon na yâ ti angoi ti vundu, na ngoi so ala toto kuâ ti mbeni zo so ala ndoye lo mingi (Genèse 23:2; Jean 11:33-36). Ambeni ayeke tiri na aye so andu gango mbakoro, na ngoi so seni ti ala nga na ngangu ti ala ayeke kiri na peko (Zo-ti-fa-tene 12:3-8). Ti ambeni nde, ambeni ngoi ayeke dä so abibe so ayeke ga na kota vundu ahon ndo ti ala (1 aThessalonicien 5:14). Nga wungo ti azo so na popo ti e ayeke tiri na akota kpale ti nginza ayeke gue gi na li ni. Ye oko, atâa akpale so, kusala ti e ti fango tënë ayeke tambela nzoni ngbanga ti so Jésus ayeke na e “lakue,” même na angoi ti fini ti e so akpale ayeke dä mingi ahon atanga ni.​—Matthieu 11:28-30.

¹⁹ Tongana ti so e bâ na yâ ti article so nga na ti so ahon, komandema ti Jésus ti sala adisciple andu aye mingi. Jésus afa na e ngbanga ti nyen nga na ndo wa e lingbi ti sala ye alingbi na komandema so. Lo fa nga na e ye so a lingbi e fa, nga juska na ngoi wa e lingbi ti sala ni. Biani, salango ye alingbi na kota tokua so ayeke mbeni kpale. Me na lege ti ngangu so Christ ayeke na ni ti mû maboko na e nga na lege ti dutingo ti lo na tele ti e, e lingbi ti sala ni! Biani, mo nga mo yeda na tënë so.

[Kete tënë na gbe ni]

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

• Tongana nyen e yeke fa na azo ti bata ye so Jésus akomande?

• Aye ti manda wa mbeni fini disciple ayeke manda na lege ti tapande ti azo ti kongregation?

• Ye wa e lingbi ti sala ti mû maboko na azo so awoko na lege ti yingo?

• Ngangu nga na dengo bê wa e yeke wara na yâ zendo ti Jésus so, “Mbi yeke na i lakue”?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1. Lisoro wa aduti lani na popo ti disciple Philippe na mbeni koli so alondo na Éthiopie?

2. (a) Na lege wa kiringo tënë ti zo ti Éthiopie so aye ti fa mbeni ye? (b) Ahundango tënë wa so andu komandema ti Christ ti sala adisciple e yeke bâ ni ande?

3. (a) Tongana nyen mbeni zo ayeke ga disciple ti Jésus Christ? (b) Salango adisciple andu nga fango na ala ye wa?

4. (a) Ti bata mbeni komandema aye ti tene nyen? (b) Mû mbeni tapande ti fa tongana nyen e yeke fa na mbeni zo ti bata akomandema ti Christ.

5. Ngbanga ti nyen mbeni zo so e yeke manda Bible na lo alingbi ti sala mbito kete ti mä komandema ti Christ ti sala adisciple?

6. (a) Na ngoi so e yeke mû maboko na zo so e yeke sala étude na lo, tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti Philippe? (b) Tongana nyen e lingbi ti fa bingo bê ti e na lo na ngoi so lo to nda ti mû mbage na kusala ti fango tënë?

7. Ti fa na azo ti “bata ye kue” andu nga fango na ala akomandema wa?

8. Mû mbeni tapande ti fa tongana nyen a lingbi ti fa komandema ti ndoye na mbeni fini disciple.

9. Tongana nyen mbeni fini disciple ayeke manda ye so batango komandema ti ndoye aye ti tene?

10. (a) Teti ngoi oke e yeke ngbâ ande ti sala adisciple? (b) Na ndo akusala so a yeke mû na zo ti sala, tapande wa Jésus azia?

11. Ye wa ayeke si na ambeni ita ti e Chrétien ti koli na ti wali? Na e lingbi ti hunda tele ti e mveni na tënë wa?

12. (a) Tâ gi kete kozoni na kuâ ti Jésus, abazengele ti lo asala nyen? (b) Atâa so ala yeke na akota wokongo, Jésus asala ye tongana nyen na mbage ti abazengele ti lo?

13. A lingbi e bâ ala so awoko na lege ti yingo tongana nyen?

14. Na tapande ti Jésus, tongana nyen e lingbi ti mû maboko na mbeni zo so awoko?

15. Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti Jésus ti yamba azo so awoko na so aga na bungbi ti e?

16. (a) Ye wa e lingbi ti manda na ndo salango ye ti Jésus na mbage ti adisciple ti lo? (b) Tongana nyen e lingbi ti fa na gigi bango ndo ti Jésus na mbage ti azo so awoko? (Bâ kete tënë na gbe ni.)

17, 18. Atënë ti mungo ngangu wa a yeke wara ni na yâ ti atënë ti Jésus so, “Mbi yeke na i lakue”?

19. (a) Awango-tene wa ayeke na yâ komandema ti Jésus ti sala adisciple? (b) Ye wa ayeke mû lege na e ti sala ye alingbi na kusala ti Christ so?

[Afoto na lembeti 15]

A hunda na e ti duti awafango ye nga awafango lege

[Afoto na lembeti 17]

Mbeni fini disciple ayeke manda anzoni ye na lege ti tapande ti ambeni zo