Tënë ti Jéhovah ayeke na fini

Akota tënë ti mbeti ti Job

JOB alango lani na sese ti Uts, so ayeke laso na kodoro ti Arabie. Na ngoi ni so, gbâ ti azo ti Israël ayeke na kodoro ti Egypte. Atâa so lo yeke Juif pëpe, Job ayeke mbeni wakua ti Jéhovah Nzapa. Na ndo ti Job, Bible atene: “Mbeni zo oko tongana lo ayeke na sese pëpe, zo so alingbi kue, na zo ti mbilimbili, zo so akpe mbeto ti Nzapa, na lo zia lege ti sioye.” (Job 1:8). So ti fa biani so Job abâ gigi lani gi na peko ti kuâ ti Joseph molenge ti Jacob me kozoni si Moïse aga prophète, teti Joseph na Moïse ayeke lani akpengba wakua ti Jéhovah mingi.

Moïse, so a tene a yeke lo si asû buku ti Job, ahinga peut-être tënë na ndo ti Job na ngoi so lo sara lani ngu 40 na Madian, mbeni kodoro so ayo pëpe na sese ti Uts. Peut-être Moïse amä lani atënë na ndo andangba lango ti fini ti Job na ngoi so amolenge ti Israël aga nduru ti hunzi tambela ti ala ti ngu 40 na yando nga so ala yeke lani yongoro pëpe na kodoro ti Uts. * Lege so a sû na atënë ti aye so asi lani na Job ayeke tâ pendere mingi nda ni la a tene a yeke mbeni buku so a sara ni na kode mingi. Ye oko, mbaï ti Job ayeke gi pëpe mbeni senge tënë ti suma-tene. Mbaï ni so akiri tënë na ahundango ndo tongana: Ngbanga ti nyen azo ti nzoni ayeke bâ pasi? Ngbanga ti nyen Jéhovah azia lege na aye ti sioni ti si? E azo so e yeke mbilimbili-kue pëpe e lingbi ti duti be-ta-zo na Nzapa? Teti so mbeti ti Job ayeke na yâ ti Bible so a sara ni na gbe ti yingo ti Nzapa, tënë ti yâ ni ayeke na fini na a yeke na ngangu même na ngoi ti e laso.​—aHébreu 4:12.

‘ZIA A MBÔ LÂ TI DUNGO MBI’

(Job 1:1–3:26)

Mbeni lâ, na gbele Nzapa, Satan adë kite na ndo tënë ti dutingo be-ta-zo ti Job. Jéhovah ayeda ti zia Satan afa na lo so Job ayeke be-ta-zo pëpe; lo zia lege na Satan ti ga na aye ti vundu na peko ti tere na ndo ti Job. Me Job ake ti “zonga Nzapa”.​—Job 2:9.

Akamarade ti Job ota aga ti “wa lo”. (Job 2:11). Ala duti na tere ti lo na ala zi yanga oko pëpe juska Job mveni si ato nda ti sara tënë, lo tene: “Zia a mbô lâ ni so a dü mbi dä.” (Job 3:3). Job aye lani ti duti tongana “akete molenge so abâ lumière lâ oko pëpe” wala akete molenge so a dü ala gi na kuâ.​—Job 3:11, 16.

Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:

1:4​—Amolenge ti Job asara lani matanga ti dungo ala? Ên-ën, ala sara ni lani pëpe. Na yanga ti Hébreu atënë “lâ” na “lâ ti dungo” ayeke legeoko pëpe, nda ni ayeke nde nde (Genèse 40:20). Tënë “lâ” so a sara kusala na ni na Job 1:4, aye ti sara tënë ti lango oko, so ti tene ti londo na ndapre ti si na lakui. Ti bâ ni nzoni, na yâ ti ngu oko, amolenge ti Job ti koli so wungo ti ala ayeke mbasambala ayeke na ambeni lango mbasambala so ala yeke bungbi tere na sewa. Teti so ala yeke sara pumba ni na da ti zo oko oko na peko ti tere na “lâ ti ala nde nde”, a ye ti fa so a yeke molenge ti koli ni oko oko si ayeke duti na li ti pumba so ayeke sara ni na da ti lo.

1:6; 2:1​—A zia lege na azo wa ti ga lani ti luti na gbele Jéhovah? Na popo ti azo so aga lani ti luti na gbele Jéhovah, mo yeke wara Molenge ti lo ngengele oko, so a iri lo Tënë ni; mo yeke wara a-ange so angbâ be-ta-zo na Jéhovah; nga na a-ange so ayeke amolenge ti Nzapa me so ‘ake yanga ti lo’, na Zabolo nga kue ayeke na popo ti a-ange so ake yanga so (Jean 1:1, 18). Na ngoi ti Job, ade a bi lani Satan na ayingo sioni ti lo na ndo sese pëpe, a bi ala na sese gi kete na peko ti so a zia gbia ti Royaume ti Nzapa na ndo mbata ti komande na ngu 1914 (Apocalypse 12:1-12). Na ziango lege na ala ti ga ti luti  na gbele ti lo, Jéhovah afa na gbele a-ange kue gingo yanga so Satan aga na ni nga na akota tënë so lo bi na sese.

1:7; 2:2​—Jéhovah asara lani tënë lê na lê na Satan? Bible afa pëpe anzene nzene ye na ndo lege so Jéhovah ayeke sara na tënë na a-ange. Ye oko, prophète Michée abâ lani mbeni suma so na yâ ni mbeni ange asara tënë na Jéhovah lê na lê (1 aGbia 22:14, 19-23). Tongaso, e lingbi ti tene so Jéhovah asara lani tënë na Satan na lege ti mbeni watokua pëpe.

1:21​—Na lege wa si Job alingbi lani ti kiri na “yâ ti mama” ti lo? [Tënë ti Nzapa, Kozo Mbuki]. Ndali ti so Jéhovah Nzapa aleke zo lani na “pupu sese ti sese” tënë mama so a sara kusala na ni ge aye ti sara tënë ti sese. Legeoko tongana ti so ambeni Bible akiri pekoni tongaso, na tapande Bible ti Sango ti Alliance Biblique Universelle ti 1966 atene: “Fade mbi kiri na yâ sese na tere so ayeke senge nga.”​—Genèse 2:7.

2:9​—Li ti wali ti Job ayeke lani tongana nyen na ngoi so lo tene na koli ti lo ti zonga Nzapa na lo kui? Aye ti vundu so asi na Job asi nga na wali ti lo. Biani, lo yeke na vundu mingi ti bâ koli ti lo so ayeke lani na ngangu, na fadeso lo hu pono na mbeni sioni kobela so awoko lo kue. Lo girisa awe amolenge ti lo so lo ye ala mingi. Peut-être, li ti lo aga lani kirikiri ndali ti ye kue so lo girisa, na a sala si lo bi bê ti lo pëpe na ndo ye so ayeke kota mingi: songo ti ala na Nzapa.

Aye ti manda teti e:

1:8-11; 2:3-5. Tongana ti so tapande ti ye so asi na Job afa ni, dutingo be-ta-zo ague oko na nzoni sarango ye nga na nzoni tënë ti yanga, na a hunda ti tene nzoni bibe si apusu zo ti sara na Jéhovah.

1:21, 22. E lingbi ti fa so Satan ayeke mbeni wamvene tongana e duti be-ta-zo na Jéhovah na ngoi ti nzoni wala na ngoi ti sioni.​—aProverbe 27:11.

2:9, 10. Atâa tongana azo ti sewa ti e abâ na nene ni pëpe aye ti yingo so e yeke mû pekoni, wala ala sara ngangu na ndo e ti tene e bere tënë ti mabe ti e wala e zia lege ni, legeoko tongana Job, a lingbi mabe ti e aluti ngangu.

2:13. Teti ala bâ ndo tongana ti Nzapa pëpe, akamarade ti Job ayeke na mbeni nzoni tënë oko pëpe ti tene na ndo Nzapa nga na azendo so lo mû.

“FADE MBI ZIA MBILIMBILI TI MBI PËPE”

(Job 4:1–31:40)

Na yâ ti adiskur ti ala, kota tënë so akamarade ti Job ota aluti na ndo ni ayeke so ala tene Job asara lani mbeni ye ti sioni nda ni la si Nzapa ase lo ngangu tongaso. Eliphaz ayeke kozo zo ti sarango tënë ni so. Bildad amû peko ti Eliphaz na lo sara mbeni tënë so ayeke sioni mingi ahon ti Eliphaz. Tënë ti Zophar ayeke même sioni ahon ti akamarade ti lo ni use kue.

Job ayeda lani pëpe na atënë ti wataka so akamarade ti lo atene. Teti so lo lingbi ti hinga pëpe nda ni so Nzapa azia lege na pasi ti si na lo, ni la Job ato nda ti sara tënë ahon ndo ni ti fa so lo sara ye ti sioni oko pëpe. Ye oko, teti so Job aye Nzapa mingi, lo tene: “Fade mbi zia mbilimbili ti mbi pëpe juska mbi kui.”​—Job 27:5.

Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:

7:1; 14:14​—Tënë “kusala” aye ti tene nyen? Pono so Job ahu ayeke ngangu mingi ni la lo bâ dutingo ti lo na fini tongana mbeni senge kusala pëpe, me mbeni ngangu kua so a gbu lo na ngangu ti sara ni. Tënë “ye ti bira nde nde” so a wara na Job 10:17, a lingbi nga ti kiri pekoni na ‘kusala nde nde so a gbu zo na ngangu ti sara ni.’ Teti ngoi so mbeni zo ayeke sara na yâ ti Shéol, so ti tene ngoi so alondo na lango ti kuâ ti si na lango so a yeke zingo lo ande na popo ti akuâ, ayeke tongana mbeni ngoi so zo mveni si ayeke soro ni pëpe, tongaso Job ahaka ngoi ni so na mbeni kusala so ayeke ngangu wala mbeni kua so a gbu zo na ngangu ti sara ni.

7:9, 10; 10:21; 16:22​—Atënë ti yâ ti aversê so afa so Job amä lani na bê pëpe na londongo na popo ti akuâ? Job ayeke sara tënë na ndo kuâ so alingbi ti si na lo na ngoi ni so, lo hinga tongana lo kui lo lingbi ti zingo fade fade pëpe. Tongaso, lo ye ti tene nyen? Mbeni nda ni ayeke so Job ahinga so tongana lo kui, azo ti ngoi ti lo alingbi ti bâ lo ande pëpe. Na lê ti ala, lo yeke kiri na yanga-da ti lo pëpe nga a yeke hinga lo mbeni pëpe juska ti si na ngoi so Nzapa adiko awe ti zingo lo. Peut-être Job aye ti tene so zo alingbi ti zingo na kuâ lo mveni pëpe. Beku so Job ayeke na ni na ndo tënë ti londongo ti akuâ, asigigi polele na Job 14:13-15.

10:10​—Tongana nyen si Jéhovah ‘asa Job tongana ti so a sa dulait na lo sara si Job akpengba tongana fromage’? So ayeke mbeni kode ti sarango  tënë ti fa tongana nyen Jéhovah aleke lani Job na yâ ti mama ti lo.

19:20​—Job aye ti tene nyen tongana lo tene “mbi kpe kui, me gi mi ti pembe ti mbi angbâ”? Na bango pembe, mi ayeke na tere ni pëpe, tongaso, tongana Job atene so lo kpe me gi mi ti pembe ti lo si angbâ, lo ye peut-être ti tene so lo kpe même maboko bale-oko.

Aye ti manda teti e:

4:7, 8; 8:5, 6; 11:13-15. Tongana mbeni zo ayeke na yâ ye ti vundu, a lingbi e tene hio pëpe so lo yeke kö ye ti peko ti ye so lo lu na lo nzere na lê ti Nzapa pëpe.

4:18, 19; 22:2, 3. A lingbi awango so e yeke mû na azo aluti na ndo Tënë ti Nzapa me pëpe atënë ti bê ti e mveni.​—2 Timothée 3:16.

10:1. Kota vundu wala suingo bê amû Job, na asara si lo lingbi pëpe ti bâ ambeni raison so lo yeke bâ pasi ngbanga ni. A lingbi vundu asara e ahon ndo ni pëpe na ngoi so e yeke hu pono, ndali ti so, e hinga ti e araison ni polele awe.

14:7, 13-15; 19:25; 33:24. Na yâ atara kue so Satan alingbi ti ga na ni na ndo ti e, beku ti londongo ti akuâ alingbi ti mû maboko na e.

16:5; 19:2. A lingbi atënë ti yanga ti e aso bê ti azo pëpe me adë bê ti ala na akpengba ala.​—aProverbe 18:21.

22:5-7. Ti mä gi tënë mango na ndo ti mbeni zo na ti gue ti mû wango na lo na ndo ni, wango ni ayeke ga gi ye senge senge na alingbi ti sara sioni na zo ni.

27:2; 30:20, 21. A hunda na e pëpe ti duti mbilimbili-kue si e ngbâ be-ta-zo. Job adiko lani tënë na ndo ti Nzapa gi senge senge.

27:5. Gi Job lo mveni si alingbi ti soro ti duti be-ta-zo pëpe ndali ti so dutingo be-ta-zo abâ ndoye so zo ayeke na ni na mbage ti Nzapa. Tongaso, a lingbi e sara kue ti duti na ndoye so ayeke ngangu mingi na mbage ti Nzapa.

28:1-28. Ndo so amosoro ti sese so ayeke dä zo ahinga place ni. Na ngoi so zo ayeke gi ni, na lege ti ndara ti lo, lo zi gbe ti sese, ndo so mbeni ndeke so ayeke bâ ndo ayo alingbi ti bâ ni pëpe. Ye oko, a yeke na lege ti kpengo mbeto ti Jéhovah si zo ayeke wara ndara ti Nzapa.

29:12-15. Na bê ti e mveni, a lingbi e sara be-nzoni na azo so ayeke na bezoin ni.

31:1, 9-28. Job azia mbeni pendere tapande na e na lege so lo ye pëpe ti sara ngia ti koli na wali, ti sara lango-sioni, na ti sara ye ti kirikiri. Lo ye nga pëpe ti sara ye na azo na sioni bê, ti tomba peko ti mosoro na ti sambela ayanda.

“MBI KE SIOYE TI MBI NA YÂ

PUPU-SESE, NA MBI-WA”

(Job 32:1–42:17)

Mbeni maseka-koli so iri ti lo ayeke Elihu aduti ti lo kpo, na lo yeke mä lisoro ni so ayeke kporo. Na pekoni lo zi yanga lo sara tënë. Lo zingo na Job, lo zingo nga na azo ota so ayeke sara pasi na Job na tënë ti yanga ti ala.

Gi na peko ti so Elihu ahunzi tënë ti lo, Jéhovah asara tënë na yâ ti mbeni gingisale wala mbeni kota pupu. Lo fa pëpe nda ti pasi so Job ayeke bâ. Ye oko, na lege ti mbeni molongo ti atënë so Lo Ti Ngangu Ahon Kue ahunda na Job, Job ahinga kota ngangu nga na kota ndara so Nzapa ayeke na ni. Job ayeda so lo sara tënë ti mbeni ye so lo hinga nda ni pëpe, na lo tene: “Mbi ke tere ti mbi mveni, na mbi ke sioye ti mbi na yâ pupu-sese, na mbi-wa.” (Job 42:6). Tongana tara ti Job ahunzi, lo wara futa ndali ti so lo ngbâ be-ta-zo.

Kiringo tënë na atënë na ndo Bible:

32:1-3​—Elihu asi ti lo lani na ngoi wa? Teti so Elihu amä adiskur ti ala kue, a fa so lo ga biani kozoni si Job ato nda ti sara tënë, so ti tene na hunzingo ti lango mbasambala ni so akamarade ti Job azi yanga oko pëpe, me lo duti na mbeni ndo so ayo mingi pëpe so amû lege na lo ti mä ndo nzoni.​—Job 3:1, 2.

34:7​—Na lege wa Job ayeke tongana mbeni zo so lo “nyon tënë ti he Nzapa legeoko tongana zo anyon ngu”? Na yâ ti vundu ti Job so, atâa so  akamarade ti lo ota so ayeke he lani gi Nzapa, Job abâ ti lo so ala yeke he ni (Job 42:7). Tongaso, lo yeke nyon tënë ti he Nzapa, mo bâ mo tene mbeni zo si ayeke nyon ngu na ngia na bê.

Aye ti manda teti e:

32:8, 9. Gi so ngu ti mbeni zo ague na li ni mingi a fa pëpe so lo yeke na ndara. Ti duti zo ti ndara a hunda na zo ti gbu nda ti Tënë ti Nzapa na ti zia yingo ti Nzapa si a fa lege na lo.

34:36. A yeke bâ dutingo be-ta-zo ti e gi tongana a tara e na alege nde nde kue “juska na nda ni.”

35:2. Elihu adengi lani mê ti lo ti mä tënë nzoni na lo hinga tâ gere ti tënë ni mbilimbili awe kozoni si lo zi yanga (Job 10:7; 16:7; 34:5). Kozoni ti mû mbeni wango na zo, a lingbi a-ancien adengi mê ti ala ti mä zo ni nzoni, ti bâ ye ni mbilimbili na ti hinga tâ gere ti atënë ni.​—aProverbe 18:13.

37:14; 38:1–39:30. Gbungo li na ndo ti apendere kusala ti Jéhovah, so ti tene akusala ti lo so afa na gigi ngangu nga na ndara ti lo, ayeke pusu e ti sara tere ti e kete na ti bâ so, fango na gigi droit ti Nzapa ti komande dunia kue ayeke ye so ayeke kota mingi ahon aye ti bê ti e mveni.​—Matthieu 6:9, 10.

39:34-37. Tongana e bâ so yanga ti e ayeke nduru ti sara si e dema tere ti e na Lo Ti Ngangu Ahon Kue, a lingbi ‘e gbu yanga ti e ni.’

40:10–41:25. So tâ kota ngangu si Béhémoth (wala konô) nga Léviathan (wala ngunde) ayeke na ni! Ti ngbâ ti gbu ngangu na yâ ti kusala ti Nzapa, a hunda na e nga ti wara ngangu so alondo na Walekengo angangu nyama so, lo so amû ngangu na e.​—aPhilippien 4:13.

42:1-6. Teti so lo mä go ti Jéhovah na a dabe ti lo na aye so afa na gigi kota ngangu ti Nzapa, ye so amû maboko lani na Job ti “bâ Nzapa” so ti tene ti hinga tâ tënë na ndo Jéhovah (Job 19:26). Sarango tongaso amû lege na Job ti gbian lege so lo yeke bi bê ti lo na ni. Tongana e wara mbeni gbotongo mê so alondo na yâ ti Bible, a lingbi e duti nduru ti yeda na girisango lege ti e na e gbian asarango ye ti e.

E gi ti sara ye tongana ti

‘Job so agbu ngangu’

Mbeti ti Job afa na e polele so a yeke Nzapa pëpe si ayeke na gunda ti apasi so azo yeke bâ. Me a yeke Satan la si ayeke na gere ni. So Nzapa azia lege na aye ti sioni ti ngbâ na ndo sese a mû lege na e oko oko kue ti fa bango ndo ti e na ndo tënë ti yanga-ti-komande ti Jéhovah nga na dutingo be-ta-zo ti e na lo.

Legeoko tongana Job, azo kue so andoye Jéhovah ayeke wara ande tara. Mbeti ti Job afa na e biani so e lingbi ti gbu ngangu. A dabe ti e so akpale so e yeke wara ayeke ngbâ lakue lakue pëpe. Jacques 5:11 atene: “I mä tënë ti Job so lo gbu ngangu, na i bâ ye so Seigneur asara na lo na nda ni”. Jéhovah afuta lani Job ndali ti so lo ngbâ be-ta-zo (Job 42:10-17). So tâ kota beku si ayeke na gbele e! Beku ti fini ti lakue lakue na yâ paradis na ndo sese! Tongaso, legeoko tongana Job, zia e leke na bê ti e ti ngbâ lakue be-ta-zo.​—aHébreu 11:6.

[Kete tënë na gbe ni]

[Afoto na lembeti 16]

E lingbi ti manda nyen na ndo tënë ti ‘gbungo ngangu ti Job’?