1-3. (a) Ti regretté aye ti tene nyen? Tongana e pensé na ndo ti aye so ândö e sara na lege ni ape wala aye so e sara ape asara e tongana nyen? (b) Nyen la e lingbi ti manda na lege ti Paul?

MINGI ni azo ayeke tene: ‘Mbi hinga ândö ka . . . ’ ti fa so ala regretté mbeni ye so ala sara. Ti regretté aye ti tene ti sara vundu ndali ti mbeni ye so e sara wala so e sara ape, a ye nga ti tene “ti kiri ti toto.” E kue e sara ambeni ye awe so e tene, tongana a kiri na aye ni so na peko e yeke sara ni ape. Mo sara aye so mo regretté ni?

² Ambeni zo asara akota faute na yâ ti fini ti ala, wala ala sara même akota siokpari. Ti ambeni, ala sara ye ti sioni ape, me ala yeke hunda tere ti ala wala ambeni ye so ala soro ti sara na fini ti ala ayeke biani nzoni. Ti ambeni, ala pensé mbeni pëpe na ndo ti aye so ala sara ândö. Ambeni ayeke sara lakue vundu ndali ti mbeni ye so ala sara ândö na ala yeke tene: ‘Mbi hinga ândö ka . . . ’ (Ps. 51:5). Ka ti mo? Mo ye ti sara na Jéhovah na ngangu ti mo kue sân ti regretté mbeni ye so mo sara ândö? Mbeni tapande ayeke na yâ ti Bible so alingbi ti mû maboko na e? En, a yeke tapande ti bazengele Paul.

³ Na yâ ti fini ti Paul, lo sara akota faute nga lo mû anzoni desizion. Lo regretté mingi aye so lo sara ândö, me lo gi nga ti mû fini ti lo kue ti sara na Nzapa. Zia e bâ ye so e lingbi ti manda na lege ti lo.

4. Aye wa so Paul asara ândö lo regretté na pekoni?

⁴ Na ngoi so Paul ayeke lani mbeni Farizien so ade maseka, lo sara ambeni ye so lo regretté na pekoni. Na tapande, lo mû lani li ni ti sara aye ti ngangu mingi na adisciple ti Christ. Bible atene so hio na pekoni so a fâ Étienne, “Saul, [so na pekoni a iri lo Paul ato] nda ti sara ye ti ngangu mingi na congrégation ni. Lo yeke lï na ngangu na yâ ti ada na peko ti tere, lo yeke gboto akoli na awali na gigi, na lo yeke gue na ala si a bi ala na da ti kanga.” (Kus. 8:3). Albert Barnes, mbeni wandara ti  Bible, atene so tënë ti Grec so akiri pekoni na “ti sara ye ti ngangu mingi” ayeke “mbeni kpengba tënë so aye ti fa so [Saul] amû ngangu ti lo kue ti sara ngangu na eglize ni nga lo sara ni na bê ti lo kue.” Na pekoni Barnes atene so “Saul asara sioni na congrégation ni tongana mbeni nyama ti ngonda.” Teti so Saul ayeke mbeni Juif so agbu tënë ti Nzapa ngangu, lo pensé so Nzapa la aye ti tene lo futi congrégation ti aChrétien. Tongaso, lo sara ye ti ngangu mingi na aChrétien nga lo yeke na kota nzara ti fâ “akoli na awali.”​—Kus. 9:1, 2; 22:4. *

5. Nyen la asara si Saul azia ti sara ye ti ngangu na adisciple ti Jésus na lo komanse ti fa tënë na ndo ti Christ?

⁵ Na pekoni, Saul aye lani ti gue na Damas ti gbu adisciple ti Jésus na yâ ti ada ti ala ti ga na ala na Jérusalem ti tene kota da-ngbanga ti aJuif apunir ala. Me Jésus, Li ti congrégation ti aChrétien, akanga lege na lo (aÉph. 5:23). Na ngoi so Saul ayeke gue na Damas, lo tingbi na Jésus, na mbeni lumière so alondo na yayu asara si lo ga waziba. Na pekoni Jésus atokua lo na Damas ti ku ti tene a fa na lo ambeni ye so a lingbi lo sara. E hinga ye so asi na pekoni.​—Kus. 9:3-22.

6, 7. Nyen la afa so Paul ahinga so lo sara akota faute ândö?

⁶ Gi so Paul aga ti hinga so ye so lo sara lani ayeke na lege ni pëpe, lo zia ti sara ye ti ngangu na adisciple ti Christ na lo to nda ti fa tënë ti Christ na nzara ni. Atâa so kue, Paul agirisa pëpe ye so lo sara lani. Na pekoni lo sara tënë ti lo wani, lo tene: “Biani, ala mä lani tënë ti ngbene sarango ye ti tere ti mbi na yâ ti bungbi ti nzapa ti aJuif: mbi yeke sara lani ye ti ngangu ahon ndo ni na congrégation ti Nzapa nga mbi gi ti futi ni.” (aGal. 1:13). Lo kiri lo sara tënë ti aye so lo sara ândö si lo regretté ni na ngoi so lo sû mbeti na aCorinthien, na aPhilippien nga na Timothée. (Diko 1 aCorinthien 15:9; aPhil. 3:6; 1 Tim. 1:13.) Kamene ti aye so Paul asara lani so asara lo, me lo tene pëpe so aye ni so asi pëpe. Lo hinga so lo sara lani akota faute.​—Kus. 26:9-11.

⁷ Frederic W. Farrar, mbeni wandara ti Bible, atene so tongana e bâ tongana nyen la Paul asara aye ti ngangu mingi na aChrétien, e lingbi ti hinga vundu so lo yeke lani na ni nga tongana nyen la azo akasa lo. Na ngoi so Paul asara avizite na acongrégation nde nde, peut-être aita so lo tingbi na ala ti kozoni ayeke tene: ‘Tâ mo la Paul! Mo so mo sara lani ngangu na e so la?’​—Kus. 9:21.

8. Tongana Paul apensé na ndo ti nzoni bê nga na ndoye so Jéhovah na Jésus afa na mbage ti lo, bê ti lo ayeke tongana nyen? Nyen la e manda na lege ti tapande ti Paul?

⁸ Ye oko, Paul ahinga so a yeke gi grâce na kota nzobe ti Nzapa la lo wara lege ti sara kua ti lo ti fango tënë. Paul la asara tënë ti sarango ye ti Nzapa na nzoni bê so fani 90 tongaso na yâ ti alettre ti lo 14, ahon ti tanga ti azo kue so asû ambeni mbage ti Bible. (Diko 1 aCorinthien 15:10.) Paul abâ na nene ni mingi lege so Nzapa asara ye na lo na nzoni bê, nga lo ye si kota nzobe so Nzapa asara na lo angbâ gi senge senge ape. Ni la, lo “sara kua ngangu mingi” ahon tanga ti abazengele kue. Tapande ti Paul afa polele so tongana e fa asiokpari ti e na gigi nga e zia ti sara ye ti sioni, Jéhovah ayeke nduru ti pardone même akota siokpari ti e na lege ti sandaga ti Jésus. Tongaso, tongana mo pensé so asiokpari ti mo ayeke kota mingi ti tene Nzapa apardone ni na lege ti sandaga ti Christ, dabe ti mo na tapande ti Paul. (Diko 1 Timothée 1:15, 16.)  Atâa so Paul asara lani ye ti ngangu mingi na Christ, lo tene: “Molenge ti Nzapa . . . andoye mbi na lo kä tere ti lo na kuâ ndali ti mbi.” (aGal. 2:20; Kus. 9:5). Paul ahinga so, atâa so aye so lo sara ândö ayeke nzoni pëpe, a lingbi lo mû ngangu ti lo kue ti sara na kua ti Nzapa tongaso si lo kiri lo sara pëpe mbeni ye so lo lingbi ti regretté ni. A yeke nga ye so mo hinga?

9, 10. (a) Ngbanga ti nyen ambeni Témoin ti Jéhovah ayeke regretté? (b) Ngbanga ti nyen a yeke nzoni pëpe ti ngbâ ti gi bê na ndo ti afaute so e sara ândö?

⁹ Mo sara ambeni ye so mo regretté ni fadeso? Mo buba ngoi ti mo nga na ngangu ti mo ti tomba peko ti ambeni ye so ayeke nzoni pëpe? Mo sara mbeni ye so asara sioni na azo? Wala peut-être mo sara mbeni ye na mo tene so tongana mo hinga ândö ka mo sara ni ape. Tongana mo pensé tongaso, nyen la mo lingbi ti sara?

¹⁰ Azo mingi ayeke gi bê ti ala lakue. Ala sara si vundu agbu ala na lege so ala yeke pensé lakue na ndo ti afaute ti ala. Gingo bê ayeke leke akpale ti mo? Oko pëpe! Tara ti bâ so mo duti na ndo ti mbeni chaise so ayeke yengi gi place oko na mo mû angbonga mingi ti gi ti yengi ni tongaso si a gue na mo na mbeni ndo. Mo yeke mû ngangu ti mo mingi ti yengi ni me a yeke gue na mo na mbeni ndo pëpe. Ahon ti gi bê ti mo ahon ndo ni, a lingbi mo sara ye kue so mo lingbi ti sara ti leke kpale ni. Hunda pardon na zo so mo son bê ti lo nga gi ti leke tënë na popo ti mo na lo. Pensé na ndo ti ndani so mo sara aye so tongaso si mo kiri mo sara mara ti faute so mbeni pëpe. Ye oko, na ambeni ngoi a lingbi mo gbu ngangu na yâ ti akpale so aga na peko ti faute ti mo. Me ti gi bê ahon ndo ni na ndo ti afaute so mo sara ândö ayeke mû maboko na mo pëpe. A lingbi ti kanga lege na mo ti sara kua ti Nzapa na ngangu ti mo kue.

11. (a) Nyen la a lingbi e sara tongana e ye ti tene Jéhovah afa ndoye nga na nzoni bê na mbage ti e? (b) Ti gue oko na Bible, nyen la a lingbi e sara ti zia ti gi bê ti e na ndo ti afaute so e sara ândö?

 ¹¹ Ambeni zo apensé so afaute so ala sara ândö ayeke sioni mingi, a sara si ala bâ so Nzapa alingbi pëpe ti sara nzoni bê na ala. Ala pensé so afaute ti ala ayeke kota mingi wala ala sara afaute mingi. Me tâ tënë ni ayeke so, atâa ye wa la ala sara ândö, ala lingbi ti yeda na afaute ti ala, ti changé nga ti hunda Nzapa ti pardone ala (Kus. 3:19). Jéhovah alingbi ti fa ndoye nga na nzoni bê na mbage ti ala, tongana ti so lo fa na mbage ti azo mingi. Na ndoye Jéhovah ayeke pardone zo kue so asara tere ti lo kete, asara ye na lege ni nga aregretté afaute ti lo. A yeke ye so Nzapa asara lani na Job so atene: “Mbi ke sioye ti mbi na yâ pupu-sese, na mbi-wa.” (Job 42:6). A lingbi e kue e sara ye so Nzapa afa ti wara siriri ti bê. Bible atene: “Zo so ahonde kengo-ndia ti lo, ye ti lo aga nzoni pëpe, me zo so afa tënë ti kengo-ndia ti lo na gigi na lo zia lege ni, fade lo wara be-nzoni.” (aProv. 28:13; Jacq. 5:14-16). A lingbi e fa asiokpari ti e na Nzapa, e sambela ti tene lo pardone e, nga e sara ye kue so e lingbi ti sara ti fa so e regretté ye so e sara (2 aCor. 7:10, 11). Na pekoni Jéhovah, so ayeke pardone sioni ti e na lo ‘yeke pardone ni kue’, ayeke sara ande nzoni bê na e.​—És. 55:7.

12. (a) E lingbi ti sara nyen ti mû nzoni tapande ti David tongana yingo-ti-hinga ti e agi e? (b) Na lege wa vundu agbu Jéhovah, na tongana nyen la hingango ye so ayeke mû maboko na e? (Bâ encadré.)

¹² Sambela ayeke mbeni kpengba lege so Nzapa alingbi ti mû maboko na e. Na yâ ti mbeni pendere psaume, David afa so lo yeke na mabe so Jéhovah akiri tënë na asambela ti lo. (Diko Psaume 32:1-5.) Kozo ti tene David afa siokpari ti lo na Nzapa, yingo-ti-hinga ti lo agi lo mingi. Lo gi bê ti lo mingi, lo tï kobela nga lo tï na yâ ti kota vundu. A yeke gi na pekoni so David afa siokpari ti lo na Nzapa la Nzapa apardone lo na lo wara dengo bê. Jéhovah akiri lani tënë na asambela ti David. Lo mû maboko na David ti kiri ti wara ngia na ti ngbâ ti sara ye so ayeke nzoni. Legeoko nga, tongana mo gi bê ti mo ndali ti afaute so mo sara ândö, sambela Jéhovah na bê ti mo kue ti tene lo pardone mo nga sara kue ti changé aye so a lingbi mo changé. Hinga biani so Jéhovah ayeke dengi mê nzoni ti mä mo nga lo yeke pardone mo.​—Ps. 86:5.

13, 14. (a) Nyen la a lingbi e bi bê ti e dä laso? (b) Ahundango tënë wa alingbi ti mû maboko na e ti gbu li na ndo ti aye so e yeke sara laso?

¹³ A yeke tâ tënë so e lingbi ti manda ye na lege ti aye so e sara ândö, me a yeke nzoni e ngbâ ti gi bê ti e dä pëpe. Bi bê ti mo na ndo ti gigi ti laso nga na ti kekereke.  Hunda tere ti mo: ‘Na yâ ti angu so ayeke ga, mbi yeke regretté adesizion so mbi yeke mû laso? A si na mbeni ngoi mbi yeke tene ande so tongana mbi hinga ândö ka mbi sara tongaso pëpe? Mbi yeke sara na Nzapa be-ta-zo tongaso si mbi regretté mbeni ye pëpe na yâ ti ngoi so ayeke ga?’

¹⁴ Kota ye ti vundu ayeke pusu nduru nduru na ndembe so. A yeke nzoni mo hunda tere ti mo na mara ti atënë so: ‘Mbi lingbi ti sara aye mingi na yâ ti kusala ti Nzapa? Mbi lingbi ti mû kua ti pionnier? Nyen la akanga lege na mbi ti gi ti ga wakua ti mungo maboko? Mbi yeke sara ngangu ti yü fini zo? Mbi yeke sara ye alingbi na aye so Jéhovah afa ndali ti azo so aye ti duti na yâ ti fini dunia?’ Ahon ti gi gi bê na ndo ti aye so mo sara pëpe, gbu li na ndo ti aye so mo yeke sara na ndembe so nga gi ti sara kusala ti Jéhovah na ngangu ti mo kue. Soro laso aye so mo yeke regretté ni pëpe na yâ ti ngoi so ayeke ga.​—2 Tim. 2:15.

15, 16. (a) Asacrifice wa azo mingi asara ti zia kua ti Nzapa na kozo ndo na yâ ti fini ti ala? (b) Ngbanga ti nyen a yeke nzoni e regretté pëpe asacrifice kue so e sara ti zia aye ti Royaume na kozo ndo?

¹⁵ Mo dö ambeni ye mo zia ti sara na Jéhovah na ngoi kue? Peut-être mo zia mbeni nzoni kua ti nginza wala mbeni buze tongaso si mo duti na aye mingi pëpe na yâ ti fini ti mo ti tene mo mû ngoi mingi ndali ti aye ti Royaume. Wala peut-être mo soro ti ngbâ kumbamba wala ti dü amolenge pëpe tongaso si mo lingbi ti sara kua na Béthel, ti gue na ando nde nde ti leke ada so andu kua ti Jéhovah, wala ti sara kua ti surveillant ti circonscription wala kua ti missionnaire. So laso mo ga mbakoro na yâ ti kua ti Jéhovah awe so, a lingbi mo regretté adesizion so mo mû lani so? A lingbi mo bâ so a yeke kota ye pëpe ti sara lani asacrifice so wala mo sara ni na nzoni ngoi ni ape? Oko pëpe!

¹⁶ Mo mû lani adesizion so ndali ti so mo ye Jéhovah mingi nga mo ye ti mû maboko na azo ti sara na lo. Pensé pëpe so gigi ti mo ayeke duti nzoni mingi tongana mo sara fade ambeni ye nde. Mo lingbi ti duti na kota ngia ndali ti adesizion so mo mû lani so. Mo soro ti sara na Jéhovah na mbeni lege so ayeke tâ nzoni mingi. Jéhovah ayeke girisa pëpe asacrifice kue so mo sara ndali ti lo. Na ngoi so mo yeke wara ande tâ fini, lo yeke futa mo na mungo na mo aye so ayeke nzoni mingi ahon ye kue so mo lingbi ti pensé na ni.​—Ps. 145:16; 1 Tim. 6:19.

17, 18. (a) Nyen la Paul asara lani ti kpe ti regretté mingi? (b) Mo yeke mû tapande ti Paul tongana nyen?

¹⁷ Nyen la Paul asara lani ti kpe ti regretté mingi aye so lo sara ândö? Lo tene lo zia ti gi bê ti lo na ndo ti aye so lo sara ândö na lo sara ngangu ti wara futa ti lo. (Diko aPhilippien 3:13, 14.) Paul angbâ pëpe ti pensé na ndo ti aye ti sioni so lo sara na ngoi so lo yeke lani na yâ ti bungbi ti nzapa ti aJuif. Me lo mû ngangu ti lo kue ti ngbâ be-ta-zo tongaso si lo lingbi ti wara futa ni so ayeke fini ti lakue lakue.

¹⁸ Nyen la e lingbi ti manda na ndo ti atënë ti Paul so? Ahon ti gi bê ti e na ndo ti aye so e sara ândö so e lingbi pëpe ti changé ni, a yeke nzoni e zia lê ti e gi na ndo ti aye so e lingbi ti sara laso ti wara aye ti nzoni na yâ ti ngoi so ayeke ga. E lingbi ti girisa afaute so e sara ândö biani biani ape, me a lingbi e ngbâ ti sara lakue vundu ndali ni pëpe. E lingbi ti zia ti gi bê ti e na ndo ti aye so e sara ândö, e sara na Nzapa na ngangu ti e kue laso, na e pensé na ndo ti pendere gigi ti kekereke so e yeke wara ande.