1. Bungbi wa la asara kua na iri ti Jéhovah so amû place ti mara ti Israël? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

JÉHOVAH la asara si congrégation ti akozo Chrétien abâ gigi nga lo la lo zia na sese tâ vorongo na ngoi ti e laso. Tongana ti so e bâ na yâ ti article so ahon, na yâ ti bungbi ni a yeke wara akozo disciple ti Christ so asara kua na iri ti Jéhovah na ala mû place ti mara ti Israël so ake Jéhovah. Fini bungbi so, so Jéhovah airi tënë nzoni mingi na ndo ni so, asö kuâ na ngoi so a futi Jérusalem na ngu 70 (Luc 21:20, 21). Aye so asi na ngoi ti akozo Chrétien so ayeke kete yanga ti aye so ayeke si so abâ awakua ti Jéhovah laso. A ga nduru ti futi sioni dunia ti Satan so awe, me bungbi ti Jéhovah ayeke sö kuâ ande na alango ti ndani (2 Tim. 3:1). E hinga ni tongana nyen?

2. Tënë wa la Jésus atene na ndo ti “kota ye ti vundu”? A yeke to nda ni ande tongana nyen?

² Jésus afa kozo awe ye so ayeke si ande na alango ti ndani. Lo tene: “Fade mbeni kota ye ti vundu ayeke si, ye ti vundu so mara ni ade ti si lâ oko pëpe ngbene ye so dunia abâ gigi juska fadeso, na mara ni ayeke kiri ti si ande mbeni pëpe.” (Mat. 24:3, 21). Kota ye ti vundu so mara ni ade ti si lâ oko ape so,  a yeke to nda ni ande na ngoi so Jéhovah ayeke sara kua na azo ti poroso ti futi “Babylone, Ngangu gbata” bungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue (Apoc. 17:3-5, 16). Nyen la ayeke si na pekoni?

3. Na pekoni so a futi abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue awe, nyen la ayeke si ande na awakua ti Jéhovah?

³ Na pekoni so a futi abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue awe, Satan nga na azo ti lo ayeke tiri bira na awakua ti Jéhovah. Na tapande, Bible atene tënë so na ndo ti “Gog, zo ti sese ti Magog”, a tene: “Fade mo ga, mo ga tongana kota pupu; fade mo ga tongana mbinda so akanga lê ti sese, mo, na aturugu ti mo kue, na azo nde nde so ayeke na mo mingi.” Teti so aTémoin ti Jéhovah ayeke pëpe na aturugu nga ala yeke azo so ayeke na siriri ahon azo kue na yâ ti dunia, ala yeke duti ande mo bâ mo tene mbeni ye ti batango ala ayeke dä ape. Me azo so ayeke gi ande ti tiri bira na ala ahanda tere ti ala.—Ézéch. 38:1, 2, 9-12.

4, 5. Nyen la Jéhovah ayeke sara ande na ngoi so Satan ayeke sara ngangu ti futi awakua ti lo?

⁴ Nyen la Nzapa ayeke sara ande na ngoi so Satan ayeke sara ngangu ti futi awakua ti lo? Jéhovah ayeke mû maboko na ala ti fa so lo la lo yeke Gbia ti Dunia Kue. Jéhovah ayeke bâ bira so a sara na awakua ti lo tongana bira so asara na lo wani. (Diko Zacharie 2:8.) Me, Babâ ti e ti yayu ayeke sara ande ye hio ti sö e. Jéhovah ayeke sö ande e na ngoi so lo yeke futi dunia ti Satan na Harmaguédon, “bira ti kota lango ti Nzapa, Lo ti ngangu ahon kue.”—Apoc. 16:14, 16.

⁵ Bible atene prophétie so na ndo ti Harmaguédon, a tene: “L’Éternel ayeke na tënë na li ti amara; fade Lo fâ ngbanga na mi kue. Fade Lo fâ azo ti sioni na épée, L’Éternel atene. L’Éternel Ti Sabaoth atene tongaso, Bâ, fade sioye asi na mara oko si a hon na mbeni mara, na fade kota gingisale alondo na nda ti sese. Na lâ ni kâ, fade kuâ ti azo so L’Éternel afâ ala ayeke na mbage oko ti sese juska na mbeni mbage ni; fade a toto kuâ ti ala pëpe, wala a bungbi kuâ ni pëpe, wala a lu ala pëpe; fade ala ga tongana puru na ndo lê ti sese.” (Jér. 25:31-33). Na lege ti bira ti Harmaguédon Jéhovah ayeke futi ande sioni dunia ti Satan so. Dunia ti Satan so ayeke duti ande dä ape, me mbage ti bungbi ti Jéhovah so ayeke na sese ge ayeke ngbâ.

6, 7. (a) Azo so ayeke “azo mingi mingi” ayeke azo wa? (b) Nyen la afa so bungbi ti Jéhovah angbâ ti gue na li ni na yâ ti angu so ahon ade ti ninga ape?

⁶ Mbage ti bungbi ti Jéhovah so ayeke na sese ge angbâ ti gue na li ni ndali ti so Jéhovah abâ na nzoni lê azo so ayeke na yâ ni. Bible adë bê ti e, a tene: “Lê ti Jéhovah ayeke na ndo ti azo ti mbilimbili, na mê ti lo ayeke mä sambela ti ala ti voro tere na lo”. (1 Pi. 3:12). Azo ti mbilimbili so ayeke “azo mingi mingi” so “asigigi na yâ ti kota ye ti vundu”. (Apoc. 7:9, 14). Azo so asö kuâ so ayeke gi pëpe “azo mingi”, me ala yeke “azo mingi mingi” so aye ti tene ala yeke gbâ ni. Mo bâ mo wani na popo ti azo so ayeke sö kuâ na ngoi ti “kota ye ti vundu”?

⁷ Azo so ayeke mingi mingi ayeke azo ti amara kue. Kusala ti fango tënë la asara si ala bungbi oko. Jésus atene: “A yeke fa ande nzoni tënë ti royaume so na ndo ti sese kue so azo ayeke dä tongana mbeni tënë ti témoin ndali ti amara kue. Na pekoni, nda ni ayeke ga.” (Mat. 24:14). Kota kusala so bungbi ti Jéhovah ayeke sara na alango ti ndani so ayeke kusala ti fango  tënë. Kusala ti fango tënë nga na ti fango ye na azo so aTémoin ti Jéhovah ayeke sara na ndo ti sese kue asara si azo kutu mingi avoro Nzapa “na yingo nga na tâ tënë”. (Jean 4:23, 24). Na tapande, na yâ ti ngu bale-oko so ahon ade ti ninga ape, na yâ ti ngu ti kusala so alondo na ngu 2003 ti si na ngu 2012, azo ahon 2707000 so amû tere ti ala na Jéhovah na lege ti batême. Laso na ndo ti sese kue, aTémoin ti Jéhovah ahon 7900000 nga azo kutu mingi abungbi legeoko na ala mbilimbili na angoi ti Matanga ti Dango bê na Kuâ ti Christ so a yeke sara ngu oko oko. E yeke pika kate ti e pëpe ndali ti wungo ti e, ndali ti so ‘Nzapa la asara si ye ni akono.’ (1 aCor. 3:5-7). Me, a yeke polele so wungo ti azo mingi mingi so ayeke gue gi na li ni ngu oko oko.

8. Ngbanga ti nyen bungbi ti Jéhovah angbâ ti gue na li ni mingi tongaso?

⁸ Wungo ti awakua ti Jéhovah ague na li ni hio mingi ndali ti so lo yeke mû maboko na bungbi ti lo. (Diko Ésaïe 43:10-12.) Ésaïe atene kozo awe na ndo ti alango ti ndani, lo tene: “Fade lo so ayeke kete aga [saki] oko, na lo so ayeke kete mingi aga mara ti ngangu; Mbi, L’Éternel, fade Mbi sara si ye so aga fade fade tongana lâ ni alingbi.” (És. 60:22). Na mbeni ngoi, tanga ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu ayeke lani tongana “lo so ayeke kete”, me wungo ti ala ague na li ni na ngoi so a ga na ambeni Israël ti yingo na yâ ti bungbi ti Jéhovah (aGal. 6:16). Ndali ti so Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti ala teti angu mingi, wungo ti azo mingi mingi angbâ ti gue na li ni.

9. Nyen la a lingbi e sara tongana e ye ti wara aye ti nzoni so Nzapa amû zendo ni na yâ ti Bible?

⁹ Atâa e yeke na popo ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu wala na popo ti azo mingi mingi, e lingbi ti wara aye ti nzoni na lege ti pendere zendo so Nzapa amû na e na yâ ti Bible. Me, ti wara aye ti nzoni so, a lingbi e sara ye so Jéhovah ahunda na e (És. 48:17, 18). Na tapande, Jéhovah ahunda na azo ti Israël ti sara ye alingbi na Ndia ti lo. Ndia so abata ala nga afa na ala tongana nyen ti duti na ngia na yâ ti sewa, ti wara anzoni kamarade, ti kä ye na lege ni nga ti sara ye na amba ti ala na nzoni bê (Ex. 20:14; Lév. 19:18, 35-37; Deut. 6:6-9). Legeoko nga, tongana e sara ye so Nzapa ahunda na e, e yeke wara aye ti nzoni na pekoni. E bâ pëpe ye so Nzapa ahunda na e ti sara tongana ye so ane. (Diko 1 Jean 5:3.) Biani, legeoko tongana ti so Ndia abata lani azo ti Israël, tongana e sara ye alingbi na andia ti Jéhovah nga na afango ye ti lo, a yeke bata e nga e yeke ngbâ ti “duti nzoni na yâ ti mabe”.—Tite 1:13.

10. Ngbanga ti nyen a lingbi e leke mbeni kapa ti manda Bible lakue nga ti voro Nzapa na yâ ti sewa yenga oko oko?

¹⁰ Mbage ti bungbi ti Jéhovah so ayeke na sese ge ayeke gue na li ni na alege nde nde. Na tapande, e yeke mä yâ ti tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible nzoni mingi ahon ti kozo. A yeke na lege ni ndali ti so Bible atene: “Lege ti azo ti mbilimbili ayeke tongana lâ ti ndapre so asu, a su mingi, juska a ga kota lâ.” (aProv. 4:18). Me alingbi e hunda tere ti e, e tene: ‘Mbi hinga afini fango ye na ndo ti ambeni versê ti Bible? Mbi yeke diko ka Bible lakue? Mbi ye mingi ti diko ambeti ti e? Mbi yeke voro Nzapa na yâ ti sewa yenga oko oko?’ Mingi ti e ayeke tene so ayeke ngangu pëpe ti sara aye so. A hunda gi ti leke mbeni kapa ti sara ni. A yeke kota ye mingi ti tene e hinga Bible nzoni, e sara ye alingbi na ni nga e gue na li ni na lege ti yingo. A lingbi e  sara ni fade fadeso ndali ti so kota ye ti vundu aga nduru mingi awe.

11. Amatanga so azo ti Israël ayeke sara ândö nga abungbi na akota bungbi so e yeke sara laso aga na aye ti nzoni wa?

¹¹ Bungbi ti Jéhovah awa e ti sara ye alingbi na wango ti Paul so atene: “Zia e bi lê na ndo ti mba ti pusu mba ti duti na ndoye na ti sara apendere kusala, e kpe bungbi ti e pëpe, tongana ti so ambeni zo ayeke sara ka, me e wa tere na popo ti e nga e ngbâ ti sara ni mingi ahon ti kozo, so ala bâ lango ni ayeke pusu nduru.” (aHéb. 10:24, 25). Amatanga so azo ti Israël asara ngu oko oko nga na ambeni bungbi so ala sara ti voro Jéhovah, a sara si ala kpengba na lege ti yingo. Na ndo ni, ambeni matanga, na tapande Matanga ti Akpangba so a sara ni na ngoi ti Néhémie ayeke lani mbeni ngoi ti ngia (Ex. 23:15, 16; Néh. 8:9-18). E yeke wara nga aye ti nzoni na lege ti abungbi ti e nga na akota bungbi ti e. A yeke nzoni e gue na abungbi so kue ndali ti so ayeke mû maboko na e ti ngbâ nduru na Jéhovah nga ti sara na lo na ngia.—Tite 2:2.

12. A lingbi e bâ kusala ti fango tënë tongana nyen?

¹² E so e yeke na yâ ti bungbi ti Jéhovah e yeke na ngia ti fa na azo “kusala so ayeke nzoni-kue”. (aRom. 15:16). Tongana e bi tere ti e na yâ ti “kusala so ayeke nzoni-kue” e “sara kusala maboko na maboko” na Jéhovah, “Lo so ayeke nzoni-kue”. (1 aCor. 3:9; 1 Pi. 1:15). Tongana e fa tënë a sara si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue. E yeke biani na kota pasa ti fa “pendere nzoni tënë ti Nzapa so ayeke na ngia”.—1 Tim. 1:11.

13. Ti tene e duti na nzoni seni na lege ti yingo nga na ngia na yâ ti fini ti e, a lingbi e sara nyen?

¹³ Jéhovah aye ti tene e ngbâ ti duti na nzoni songo na lo na lege so e yeke be-ta-zo na lo nga e yeke sara akua nde nde so bungbi ti lo azia na sese. Moïse atene na azo ti Israël, lo tene: “Laso mbi iri yayu na sese ti ga atémoin ti ke i, mbi zia na gbele mo fini na kui, nzoye na zonga; tongaso mo kamata fini, si mo ngbâ na fini, mo na amolenge ti mo; mo ndoye L’Éternel Nzapa ti mo, mo mä yanga ti Lo, na mo zia bê ti mo na Lo, teti Lo yeke fini ti mo, na wungo ti lâ ti mo, si mo lingbi duti na sese so L’Éternel adeba ti mû na akotara ti mo, Abraham, Isaac, na Jacob.” (Deut. 30:19, 20). Ti tene e ngbâ na fini, a yeke nzoni e sara ye so Jéhovah aye, e ye lo, e mä yanga ti lo nga e ngbâ nduru na lo.

14. Mbeni ita abâ bungbi ti Jéhovah tongana nyen?

¹⁴ Ita Pryce Hughes, so ahinga tâ tënë kozoni na ngu 1914, aduti be-ta-zo na Jéhovah nga na bungbi ti lo na yâ ti fini ti lo kue. Na ngoi so lo yeke fa lani aye so asi na lo na yâ ti gigi ti lo, lo tene so kpengba ye so lo manda ayeke so a yeke kota ye ti ngbâ nduru na bungbi ti Jéhovah me ti zia bê na ndo ti bango ndo ti azo ape. Ye so amû maboko na lo ti gbu ngangu na yâ ti atara na yâ ti fini ti lo kue. Ita Hughes atene so oko ye so asara si Jéhovah abâ zo na nzoni lê ayeke ti tene zo ni asara ye lakue alingbi na fango lege ti bungbi ti Jéhovah.

15. Mû mbeni tapande so ayeke na yâ ti Bible so afa tongana nyen la a yeke nzoni e bâ afini fango ye na ndo ti atënë ti Bible.

¹⁵ Tongana e ye ti tene Jéhovah abâ e na nzoni lê nga lo iri tënë nzoni na ndo ti e, a lingbi e mû maboko na bungbi ti lo nga e yeda na afini fango ye so a fa na e na ndo ti aversê. Bâ ye so: Na peko ti so Jésus akui, aJuif so ayeke aChrétien saki na saki ayapu na batango Ndia na ayeke lani ngangu  na ala ti zia lege ni (Kus. 21:17-20). Me, grâce na lettre so Paul asara na aHébreu, ala yeda so a sara si ala ga nzoni-kue “na lege ti offrande ti tere ti Jésus Christ so lo mû ni gi fani oko biani biani awe”, me pëpe na lege ti asandaga so “Ndia la ahunda ti mû”. (aHéb. 10:5-10). Mingi ti aJuif so ayeke aChrétien so, a yeda na wango so Paul amû na ala na ala changé bango ndo ti ala. A lingbi e nga kue e manda ye nzoni nga tongana e wara afini fango ye na ndo ti aversê ti Bible wala na ndo ti kusala ti e ti fango tënë a lingbi e yeda na ni.

16. (a) Fini ayeke duti ande nzoni mingi na yâ ti Paradis ngbanga ti nyen? (b) Nyen la mo yeke ku kungo ti wara na yâ ti fini dunia?

¹⁶ Jéhovah ayeke ngbâ ande lakue ti iri tënë nzoni na ndo ti azo kue so angbâ be-ta-zo na lo nga na bungbi ti lo. A-Chrétien so a soro ala ti gue na yayu so ayeke be-ta-zo ayeke wara ande kota pasa ti duti ahéritier legeoko na Christ na yayu (aRom. 8:16, 17). Tongana e yeke na beku ti duti na fini na ndo ti sese, a yeke nzere ande mingi na e ti duti na yâ ti Paradis. E so e yeke na yâ ti bungbi ti Jéhovah, e yeke na ngia mingi ti sara tënë ti fini dunia ti Nzapa so lo mû zendo ni na azo (2 Pi. 3:13). Psaume 37:11 atene: “Azo so ayeke na tâ be-ti-molenge, fade sese ni aga ye ti héritier ti ala” na “fade ala wara ngia na yâ siriri so awu mingi.” Azo “asara da, na ala duti na yâ ni” nga ala yeke wara ngia na lege ti “kusala ti maboko ti ala”. (És. 65:21, 22). Pasi, yere nga na nzara ayeke duti ande dä mbeni ape (Ps. 72:13-16). Babylone, kota gbata ayeke handa azo mbeni ape ndali ti so lo yeke duti ande dä ape (Apoc. 18:8, 21). A yeke zingo azo so akui na ala yeke wara pasa ti duti na fini ti lakue lakue (És. 25:8; Kus. 24:15). Aye ti nzoni mingi ayeke ku azo kutu mingi so amû tere ti ala na Jéhovah. Ti tene e wara aye ti nzoni so, a lingbi e ngbâ ti gue na li ni na lege ti yingo, nga e tambela lakue legeoko na bungbi ti Jéhovah.

17. A lingbi e bâ Jéhovah nga na bungbi ti lo tongana nyen?

¹⁷ Teti so a ga nduru ti futi sioni dunia so awe, zia si e ngbâ ti luti ngangu na yâ ti mabe nga e kiri singila mingi na Jéhovah ndali ti ye so lo leke ti mû lege na e ti voro lo. Tënë ti bê ti e a yeke tongana ti David so ahe bia, lo tene: “Mbi hunda ye oko na L’Éternel, na fade mbi gi ye so; a yeke ti duti na da ti L’Éternel na lâ ti mbi kue, ti bâ gloire ti L’Éternel, na ti bâ Temple ti Lo na ngia.” (Ps. 27:4). Zia e kue e ngbâ nduru na Jéhovah nga e ngbâ ti gue na li ni legeoko na bungbi ti lo.