1. Ngbanga ti nyen bê ti awakua ti Jéhovah adö ape tongana ala wara aye ti ngangu?

BÊ TI mo adö ti hinga so e yeke ku ti tingbi na “aye ti vundu mingi”, wala aye ti ngangu, kozo ti tene e wara futa ti e so ayeke fini ti lakue lakue? Peut-être bê ti mo adö ape. Atâa tongana mo ga Témoin ti Jéhovah ade ti ninga ape wala aninga awe, mo hinga so na yâ ti dunia ti Satan zo kue ayeke ku ti wara aye ti ngangu.—Apoc. 12:12.

2. (a) Nde na akpale so e yeke wara ndali ti so e yeke na siokpari na tere ti e, aChrétien ayeke wara nga mbeni ye ti ngangu wa? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.) (b) Zo wa la ayeke na peko ti aye ti ngangu so e yeke wara? E hinga ni tongana nyen?

² Nde na akpale so ayeke “si ka na azo kue”, so ti tene akpale so e yeke wara ndali ti so e yeke na siokpari na tere ti e, aChrétien ayeke wara nga mbeni ye ti ngangu nde (1 aCor. 10:13). A yeke ye ti ngangu wa? A yeke kota ye ti ngangu so a yeke sara na ala ndali ti so ala ye ti ngbâ ti bata andia ti Nzapa lakue. Jésus atene na adisciple ti lo, lo tene: “Mbeni ngbâa ayeke kota ahon wa ti lo pëpe. So azo ni asara ye ti ngangu na mbi, ala yeke sara ande ye ti ngangu na ala nga.” (Jean 15:20). Zo wa la ayeke na peko ti sarango ye ti ngangu so? A yeke Satan, so Bible afa lo tongana mbeni bamara so ayeke toto” na  so ayeke gi awakua ti Jéhovah ‘ti te ala.’ (1 Pi. 5:8). Satan ayeke sara kusala na alege kue ti gi ti tene adisciple ti Jésus aduti be-ta-zo mbeni pëpe. Bâ ye so asi lani na bazengele Paul.

3-5. (a) Ye ti ngangu wa a sara na Paul na gbata ti Lystre? (b) Na lege wa tënë so lo tene na ndo ti aye ti vundu so ayeke ga ande akpengba zo?

³ A sara ye ti ngangu fani mingi na Paul ndali ti mabe ti lo (2 aCor. 11:23-27). A sara mbeni ye ti ngangu ni na lo na gbata ti Lystre. Na peko ti so Paul asava mbeni koli so adü lo na bubango gere, azo abâ atene Paul na kamarade ti lo Barnabas ayeke anzapa na ala komanse ti voro ala. Paul na Barnabas ahunda na gbâ ti azo so tere ti ala anzere mingi so ti voro ala ape. Me kete na pekoni, aJuif so ayeke awato ti ala asi na ala tene tënë ti mvene na azo ni ti handa ala. Hio tongaso ye ni aga nde! Azo ni akomanse ti bo Paul na tênë nduru na kuâ.—Kus. 14:8-19.

⁴ Na peko ti so Paul na Barnabas ahunzi vizite ti ala na Derbé ala “kiri na Lystres, na Iconium nga na Antioche, ala kpengba âme ti adisciple ni na ala wa ala mingi ti ngbâ na yâ ti mabe nga ala tene: ‘A lingbi e hon na yâ ti aye ti vundu mingi si e lï na yâ ti royaume ti Nzapa.’” (Kus. 14:21, 22). Na mango tënë ni so, a kpa mbeni ye so ahon gbungo li ti zo. Tënë so a tene ti “hon na yâ ti aye ti vundu mingi” ayeke mbeni tënë so akpa mbeni ye ti mungo vundu na zo me pëpe tënë ti mungo ngangu na zo. Me tongana nyen Paul na Barnabas alingbi ti ‘kpengba adisciple’ na tenengo na ala so ala yeke wara aye ti vundu mingi?

⁵ E lingbi ti wara kiringo tënë ni tongana e gi nda ti tënë ti Paul so nzoni. Lo tene gi pëpe: “A lingbi e gbu ngangu na yâ ti aye ti vundu mingi.” Me, lo tene: “A lingbi e hon na yâ ti aye ti vundu mingi si e lï na yâ ti royaume ti Nzapa.” Tongaso, Paul akpengba adisciple ni na lege so lo gboto lê ti ala na ndo ti ye ti nzoni so ala yeke wara tongana ala ngbâ ti duti be-ta-zo. Tënë so lo tene na ala so ayeke gi senge tënë ti bango li ape. Jésus atene: “Zo so agbu ngangu juska na nda ni, lo si a yeke sö lo ande.”—Mat. 10:22.

6. Futa wa la azo so agbu ngangu ayeke wara ande?

⁶ Tongana e gbu ngangu, e yeke wara futa ni. Ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu ala yeke wara fini so alingbi ti hinga kuâ ape nga ala yeke komande legeoko na Jésus na yayu. Ti “ambeni ngasangbaga”, ala yeke wara fini ti lakue lakue na ndo ti sese so “mbilimbili ayeke duti ande na yâ ni.” (Jean 10:16; 2 Pi. 3:13). Me, tongana ti so Paul atene, ti ku na ngoi ni so, e yeke wara aye ti ngangu mingi. Zia e bâ atara use so e lingbi ti wara.

7. Mbeni ye ti ngangu wa la a yeke sara na e gi vîi vîi tongaso?

⁷ Jésus atene kozo awe, a tene: “Fade azo ayeke gue na ala na gbele ngbanga na a yeke pika ala na yâ ti asynagogue. Fade a yeke gue na ala na ngbanga na gbele agouverneur nga na gbele agbia”. (Marc 13:9). Tongana ti so atënë ti Jésus so afa, ambeni Chrétien ayeke wara aye ti ngangu so a yeke sara na ala gi vîi vîi tongaso. Na tapande, a lingbi ti duti aye ti ngangu so alondo na akota zo ti nzapa nga na azo ti poroso (Kus. 5:27, 28). Zia e kiri e bâ tapande ti Paul. Mbeto ahon ndo ti Paul so lo hinga lo tene lo yeke wara ande aye ti ngangu tongaso? Ên-ën.—Diko Kusala 20:22, 23.

8, 9. Tongana nyen la Paul afa so lo leke lani na bê ti lo ti ngbâ ti gbu ngangu? Tongana nyen la laso ambeni ita asara ye tongana lo?

⁸ Paul aluti ngangu na gbele aye ti ngangu so Satan asara na lo vîi vîi tongaso. Lo tene: “Mbi bi bê ti mbi na ndo ti âme ti mbi ahon ndo ni pëpe, mo bâ mo tene a yeke kota ye mingi na lê ti mbi. Kota ye ni ayeke gi ti tene mbi hunzi kpengo loro ti mbi nga na kusala so Seigneur Jésus amû na mbi, so ayeke ti fa nda ti tënë ni kue na ndo ti nzoni tënë ti kota nzobe ti Nzapa.” (Kus. 20:24). A yeke polele so Paul asara mbeto ape ndali ti aye ti ngangu so lo yeke wara ande. Me, lo leke na bê ti lo ti  ngbâ ti gbu ngangu atâa mara ti tara wa la lo wara. Kota ye so agbu bê ti lo ayeke ti “fa nda ti tënë ni kue” même na yâ ti aye ti ngangu mingi.

⁹ Laso, aita ti e mingi agbu ngangu tongana ti Paul so. Na tapande, na mbeni kodoro, ambeni ita agbu ngangu nduru na ngu 20 tongaso na da ti kanga ndali ti so ala ke ti yôro tere ti ala na yâ ti aye ti poroso. A kanga ala sân ti tene a fâ ngbanga na ndo ti ala ndali ti so na yâ ti kodoro ni mbeni ndia ayeke pëpe ndali ti azo so ake ti sara mbeni ye ndali ti so yingo-ti-hinga ti ala amû lege na ala ti sara ni ape. Na ngoi so ala yeke na da ti kanga, a ke na azo ti gue ti bâ ala même afami ti ala; a pika ambeni zo ti kanga ni nga a sara pasi na ala mingi.

10. Ngbanga ti nyen a lingbi e sara ye na mbeto ape tongana aye ti ngangu asi na e gi hio tongaso?

¹⁰ Na ambeni ndo, aita ti e ayeke gbu ngangu na yâ ti aye ti ngangu so asi na ala gi hio tongaso. Tongana ye tongaso asi na mo, sara mbeto ape. Pensé na ndo ti ye so asi na Joseph. A kä lo na ngbâa, me Jéhovah “[a]zi [lo] na yâ ti aye ti vundu ti lo kue”. (Kus. 7:9, 10). Jéhovah alingbi nga ti sara tongaso na mo. Girisa lâ oko ape so “Jéhovah ahinga tongana nyen ti zi na yâ ti tara azo so agbu tënë ti lo ngangu”. (2 Pi. 2:9). Mo yeke ngbâ ti zia bê ti mo kue na Jéhovah na hingango so lo lingbi ti zi mo na yâ ti sioni dunia ti Satan so na ti mû lege na mo ti wara fini ti lakue lakue na gbe ti komandema ti Royaume ti lo? Mo yeke na anzoni raison ti sara tongaso nga ti sara ye na mbeto ape na ngoi ti aye ti ngangu.—1 Pi. 5:8, 9.

11. Kangbi wa la ayeke na popo ti aye so ayeke sara ngangu na e gi yeke tongaso nga na aye ti ngangu so a yeke sara na e gi vîi vîi tongaso?

¹¹ Mbeni ye ti vundu so alingbi ti si na e ayeke aye so ayeke sara ngangu na e gi yeke tongaso. Kangbi wa la ayeke na popo ni na aye ti ngangu so a yeke sara na e gi vîi vîi tongaso? Aye ti ngangu so a yeke sara na e gi vîi vîi tongaso ayeke tongana mbeni kota pupu so aya na yâ ti mbeni kodoro si akungbi ada gi hio tongaso. Aye so ayeke sara ngangu na e gi yeke tongaso ayeke tongana akange so ayeke te akeke ti tere ti mbeni da gi yeke yeke tongaso sân ti tene zo ahinga juska da ni atï. A lingbi ti sara si mbeni zo ahinga même pëpe so kpale ayeke dä juska na ngoi so lo bâ so mbeni ye ti sarango ni ayeke dä ape.

12. (a) Mbeni ye so Satan asara kua na ni ti sara ngangu na e gi yeke tongaso ayeke so wa? Ngbanga ti nyen la lo yeke sara kua na ni mingi? (b) So bê ti Paul anze asara lo tongana nyen?

¹² Satan aye ti buba songo ti mo na Jéhovah atâa na lege ti aye ti ngangu so a yeke sara na mo gi vîi vîi tongaso wala na lege ti aye so ayeke sara ngangu na mo gi yeke tongaso. Mbeni ye so Satan asara kua na ni mingi ti sara ngangu na e yeke yeke ayeke bê so anze. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so a lingbi ti sara si yeke yeke mabe ti e awoko. Na ambeni ngoi bê ti bazengele Paul anze. (Diko aRomain 7:21-24.) Paul akpengba na lege ti yingo nga peut-être lo yeke lani mbeni membre ti bebungbi na ngoi ti akozo Chrétien. Me ngbanga ti nyen lo tene: “So mawa na mbi”? Paul atene tongaso ndali ti so lo yeke na awokongo. Lo ye biani ti sara lani ye so ayeke mbilimbili, me lo bâ so mbeni ye nde asara ngangu na lo. Tongana mo yeke gi ti hon ndo ti mara ti abibe so, bê ti mo adë ti hinga so mara ti ye so asi même na bazengele Paul?

13, 14. (a) Ngbanga ti nyen bê ti ambeni wakua ti Jéhovah anze? (b) Zo wa la aye ti sara si mabe ti e awoko? Ngbanga ti nyen?

¹³ Na ambeni ngoi, bê ti aita mingi anze, ala gi bê ti ala mingi nga peut-être ala bâ même so ala yeke ye oko ape. Na tapande, mbeni ita-wali so a iri lo Deborah, so ayapu na yâ ti kua ti pionnier, atene: “Mbi yeke pensé lakue na ndo ti mbeni faute so mbi sara asara si ngoi na ngoi mbi yeke nzoni ape. Tongana mbi gbu li ti mbi na ndo ti aye kue so mbi sara so ayeke na lege ni ape, a sara si mbi bâ so zo oko alingbi ti ye mbi ape, même Jéhovah kue.”

¹⁴ Nyen la asara si bê ti ambeni wakua ti Jéhovah so ayeke sara na lo na bê ti ala kue, tongana  Deborah so, anze? Araison ni alingbi ti duti mingi. Ambeni alingbi ti duti na sioni bango ndo na ndo ti ala wani nga na ndo ti aye so asi na yâ ti fini ti ala (aProv. 15:15). Ti ambeni nde, kpale ti seni alingbi ti sara si na ambeni ngoi ala yeke na ngia ape. Atâa raison ni ayeke nyen, a lingbi e dabe ti e na zo so asara si e wara mara ti apensé so. Zo wa la aye biani ti tene bê ti e anze tongaso si e zia ti sara na Jéhovah? Zo wa la aye ti tene mo pensé so mo kue mo yeke wara ande kota ngbanga so ayeke tï ande na ndo ti lo? (Apoc. 20:10). A yeke biani Satan. Atâa Satan asara ngangu na e gi vîi vîi tongaso wala lo sara ngangu na e gi yeke tongaso, ye so lo yeke gi ayeke ti sara si e gi bê ti e, e woko nga e sara na Jéhovah mbeni ape. Zia si Satan awara mo ape, awakua ti Jéhovah ayeke tiri ti ngbâ be-ta-zo na lo.

15. Tongana nyen la e lingbi ti leke na bê ti e ti zia si bê ti e anze ape?

¹⁵ Leke na bê ti mo ti ngbâ ti tiri ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah. Zia si lê ti mo angbâ gi na ndo ti futa ni. Paul atene na aChrétien ti Corinthe, lo tene: “E kiri na peko pëpe, me atâa zo ti e ti gigi ayeke buba bubango, zo ti e ti yâ ni angbâ ti lo ti kiri fini lâ na lâ. Atâa so ye ti vundu ni ayeke ye so aninga pëpe nga ye so ayapu, a yeke sara si e wara mbeni gloire so angbâ gi ti ga kota mingi nga ayeke ti lakue lakue.”—2 aCor. 4:16, 17.

16. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti tene e leke tere ti e l’heure tongaso ndali ti aye ti ngangu?

¹⁶ Tongana ti so e londo ti bâ, Satan ayeke sara kua na “amayele” mingi (aÉph. 6:11). A lingbi e kue e sara ye alingbi na wango so ayeke na 1 Pierre 5:9 so atene: “Ala luti ti ke lo, ala kpengba na yâ ti mabe.” Ti sara ni, a lingbi e leke na yâ ti li ti e nga na bê ti e l’heure tongaso ti sara ye so ayeke mbilimbili. Zia e mû mbeni tapande: Kozo ti tene aturugu ague na bira, a yeke mû ngoi mingi ti fa na ala ambeni ngangu ye ti sara ti leke tere ti ala ndali ti bira  ni. A yeke nga ye so e awakua ti Jéhovah e yeke sara. E hinga bira so e yeke tiri ande ape. Tongaso, a yeke nzoni e sara ambeni kpengba ye ti leke tere ti e na ngoi so e yeke kamême na siriri so. Paul atene na aita ti Corinthe, lo tene: “Ala ngbâ ti bâ tere ti ala ti bâ wala ala yeke na yâ ti mabe, ala ngbâ ti bâ tere ti ala ti bâ wala ala wani ala yeke tongana nyen.”—2 aCor. 13:5.

17-19. (a) Ti sara ye alingbi na wango ti Paul so ayeke na 2 aCorinthien 13:5, a lingbi e hunda tere ti e na ahundango ndo wa? (b) Tongana nyen la amaseka alingbi ti leke tere ti ala ti gbu koko ti mabe ti ala na ekole?

¹⁷ Mbeni ye so e lingbi ti sara ti sara ye alingbi na wango ti Paul so ayeke ti hunda tere ti e na ahundango ndo so: ‘Mbi yeke sambela lakue? Tongana amba ti mbi apusu mbi ti sara sioni ye, mbi yeke mä yanga ti Nzapa so ayeke mokonzi ahon ti mä azo? Mbi yeke gue na abungbi lakue? Mbi yeke sara tënë ti aye so mbi mä na bê na ni sân ti sara mbeto? Mbi yeke gi ti hon na ndo ti awokongo ti aita ti mbi tongana ti so ala yeke hon na ndo ti awokongo ti mbi? Mbi yeke woko tere ti mbi na gbe ti aita so amû li ni na yâ ti congrégation ti mbi nga na ala so abâ lege ti acongrégation ti dunia kue?’

¹⁸ Bâ so na yâ ti ahundango ndo so, ahundango ndo use ayeke na yâ ni. Oko asara tënë na ndo ti sarango tënë ti aye so e mä na bê na ni sân mbeto nga mbeni asara tënë na ndo ti mango Jéhovah na ngoi so amba ti e apusu e ti sara sioni ye. A yeke ye so mingi ti amaseka ti e asara na ekole. Ala fa tënë ti mabe ti ala na kamene ape wala na mbeto ape. Na yâ ti apériodique ti e, e yeke na anzoni kode so afa tongana nyen ti sara tongaso. Na tapande, a fa na yâ ti Réveillez-vous! ti juillet ngu 2009 a tene tongana mbeni mba ti mo ti klase ahunda mo, a tene: “Ngbanga ti nyen mo yeda na tënë ti évolution ape?” Mo lingbi gi ti tene: “Ngbanga ti nyen a lingbi mbi yeda na tënë ti évolution? Awandara amä nga même tere na ndo ti tënë so ape, na azo abâ ala tongana azo so ahinga ye mingi.” Ababâ na amama, a lingbi ala fa na amolenge ti ala na lege ti mbeni démonstration tongana nyen ti kiri tënë na mara ti ahunda so na amba ti ala na ekole.

¹⁹ A yeke lakue kete ye ape ti gbu koko ti aye so e mä na bê na ni wala ti sara ambeni ye so Jéhovah ahunda na e ti sara. Na tapande, na peko ti so mo sara kua mingi na yâ ti mbeni lango, a lingbi mo sara ngangu ti gue na bungbi. Même ti tene mo londo na ndo ti gbogbo na ndapre ti gue na fango tënë kue a lingbi mo sara ngangu. Me girisa ape so, tongana mo yeke sara aye so lakue, na ngoi so mo wara angangu tara ande, mo yeke wara lege ti hon ndo ni nzoni mingi.

20, 21. (a) Tongana nyen la tongana e gbu li ti e na ndo ti sandaga ti Jésus ayeke mû maboko na e ti hon ndo ti bê so anze? (b) Même tongana e wara aye ti ngangu a lingbi e sara kue ti sara nyen?

²⁰ Ka tongana tara ni aga gi yeke tongaso? Na tapande, tongana bê ti e anze nyen la e lingbi ti sara ti hon ndo ni? Mbeni kota ye so e lingbi ti sara ti hon ndo ni, a yeke ti gbu li ti e na ndo ti ngere so Christ afuta ti zi e. A yeke ye so bazengele Paul asara lani. Na ambeni ngoi mawa ahon ndo ti lo. Me lo hinga nga so Christ akui pëpe ndali ti azo so ayeke nzoni-kue, me ndali ti azo so siokpari ayeke na tere ti ala. Paul nga kue ayeke mbeni zo so siokpari ayeke na tere ti lo. Ni la, lo tene: “Mbi yeke na [fini] ndali ti mabe ti mbi na Molenge ti Nzapa, lo so andoye mbi na lo kä tere ti lo na kuâ ndali ti mbi.” (aGal. 2:20). Paul ayeda na sandaga ti Jésus. Lo hinga so a mû sandaga ni ndali ti lo wani.

²¹ Tongana mo nga kue mo bâ sandaga ti Jésus tongana mbeni matabisi so Jéhovah amû na mo wani, a lingbi ti mû maboko na mo mingi. A ye ti tene pëpe so gi na lê ni lê ni mo yeke wara ngangu na peko ti bê ti mo so anze. Ambeni ita alingbi ti ngbâ ti tiri ti hon ndo ti bê so anze juska na fini dunia. Me girisa ape so, azo so agbu ngangu ayeke wara ande futa ni. E ga nduru mingi awe na lango ti gloire, lango so Royaume ti Nzapa ayeke sara si azo aduti na siriri nga azo so ayeke be-ta-zo ayeke ga nzoni-kue. A lingbi e sara kue ti lï na yâ ti Royaume so, même na yâ ti aye ti ngangu mingi.