Na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti septembre, ngu 1950, a fa so na ambeni ngoi mbeni zo, wala mbeni ye so asi wala mbeni ye so a sara tënë ni na yâ ti Bible ayeke fä ti mbeni ye so ayeke si ande.

Ândö, na yâ ti ambeti ti e, a fa so akoli nga na awali so ayeke be-ta-zo, na tapande, Débora, Elihu, Jephté, Job, Rahab, Rebecca nga na ambeni zo mingi ayeke fä ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu wala ti “azo mingi mingi”. (Apoc. 7:9). Na tapande, a tene so Jephté, Job nga na Rebecca ayeke fä ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu nga Débora na Rahab ayeke ti ala fä ti “azo mingi mingi”. Ye oko, na yâ ti angu so ahon ade ti ninga pëpe, a sara kua na mara ti ahakango ye tongaso na yâ ti ambeti ti e pëpe. Ngbanga ti nyen?

Aversê ti Bible afa na e so ambeni zo so a sara tënë ti ala na yâ ti Bible ayeke fä ti mbeni kota ye so ayeke si ande. Na tapande, na aGalate 4:21-31, bazengele Paul asara tënë ti “mbeni toli” so na yâ ni a sara tënë ti awali use. Agar so ayeke ngbâa ti Abraham ti wali ayeke lani fä ti azo ti Israël, so alë kpengba songo na Jéhovah na lege ti Ndia ti Moïse. Me, Sara, so ayeke “wali so ayeke ngbâa pëpe”, ayeke lani fä ti wali ti Nzapa, wala mbage ti bungbi ti lo so ayeke na yayu. Na yâ ti lettre so Paul asara na aHébreu, lo fa so Melkisédek so ayeke lani gbia nga na prêtre ayeke fä ti Jésus nga lo sara tënë na ndo ti ambilimbili sarango ye ti ala so akpa tere (aHéb. 6:20; 7:1-3). Na ndo ni, Paul ahaka Ésaïe na amolenge ti lo na Jésus nga na aChrétien so a soro ala ti gue na yayu (aHéb. 2:13, 14). Paul asû atënë so na gbe ti yingo ti Nzapa. Tongaso, e hinga biani so ahakango ye ti lo so ayeke na lege ni.

Ye oko, même tongana Bible afa so mbeni zo ayeke fä ti mbeni zo nde, a lingbi e tene pëpe so anzene nzene ye kue so andu zo ni wala aye kue so asi na zo ni aye ti sara tënë ti mbeni kota ye so ayeke si  ande. Na tapande, atâa so Paul atene so Melkisédek ayeke fä ti Jésus, lo sara tënë oko pëpe na ndo ti ngoi so Melkisédek aga na mapa na vin na Abraham na peko ti so Abraham ahon agbia osio na ngangu. Tongaso, mbeni versê ayeke dä pëpe so afa so a lingbi e gi ti hinga nda ti mbeni tënë so a fa ndani pëpe na yâ ti mbaï so.—Gen. 14:1, 18.

Angu mingi na peko ti kuâ ti Christ, ambeni wasungo-mbeti atï na yâ ti kûkû ndali ti so ala bâ atene ambaï kue so ayeke na yâ ti Bible ayeke na lege ti fä. Mbeni mbeti (The International Standard Bible Encyclopaedia) atene tënë so na ndo ti afango ye ti Origène, Ambroise nga na Jérôme, a tene: “Ala gi anzene nzene ye na yâ ti ambaï ti Bible kue ti fa so ayeke afä na ala wara ni. Même asenge senge ye so azo mingi ahinga nga na aye so ayeke si lakue, ala pensé so mbeni tâ tënë so ndani alï [so ayeke ngangu na zo ti mä yâ ni] ayeke na yâ ni . . . , ala pensé même so wungo ti asusu so adisciple agbu na bï so a zingo Sauveur ti ala na kuâ na lo si na ala ayeke na lege ti fä. Azo mingi agi ti hinga ye so wungo ti asusu 153 so a sara tënë ni na Jean 21:11 ayeke fä ni, me a yeke biani ye so mbaï ni aye ti gboto lê na ndo ni la pëpe.”

Augustin ti Hippone, so ayeke mbeni wasungo-mbeti, atene so mbaï ti Bible so na yâ ni a tene Jésus amû mapa ti orge oku nga na asusu use na azo 5000 tongaso ayeke na lege ti fä. Augustin atene so mapa oku so ayeke fä ti akozo mbeti oku ti Bible. Nga teti so na ngoi ni kâ azo abâ so blé la ayeke nzoni ahon orge, aye ti tene so “Mbeti ti Nzapa so aChrétien asû ândö na Grec” ayeke nzoni ahon “Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu”. Lo tene nga so asusu use so ayeke fä ti mbeni gbia na mbeni prêtre. Mbeni wandara atene so, so Jacob avo droit ti yaya na tïtî Esaü na bengba kobe ayeke fä ti Jésus so avo azo na bengba mênë ti lo ti mû lege na ala ti gue na yayu.

Tongana a yeke ngangu na azo ti yeda na afango nda ti ye so, mo lingbi ti hinga kpale ni. Azo alingbi ti hinga pëpe ambaï ti Bible wa la ayeke fä ti mbeni kota ye so ayeke si ande nga na ati so ayeke afä pëpe. Ye so ayeke nzoni e sara ayeke so: Tongana aversê ti Bible afa na e so mbeni zo, mbeni ye so asi, wala mbeni ye ayeke fä ti mbeni ye so ayeke si ande, e yeke yeda na ni. Ye oko, tongana mbeni versê ti Bible afa na e pëpe so mbeni mbaï ti Bible ayeke fä ti mbeni ye so ayeke si ande, a lingbi e gi pëpe ti fa ambeni ye na ndo ti mbaï ni ti fa so aye ti sara tënë ti mbeni ye so ayeke si ande.

Tongaso, tongana nyen la e lingbi ti wara aye ti nzoni na lege ti aye so asi nga na atapande so ayeke na yâ ti Bible? Na aRomain 15:4, bazengele Paul atene: “Aye kue so a sû ândö giriri na yâ ti Mbeti ti Nzapa, a sû ni ti tene a fa ye na e, si na lege ti gbungo ngangu ti e nga na lege ti dengo bê so alondo na yâ ti Mbeti ti Nzapa e duti na beku.” Paul ayeke tene lani so aita ti lo ti ngoi ti akozo Chrétien so a soro ala ti gue na yayu alingbi ti manda akpengba ye na lege ti aye so asi so a sara tënë ni yâ ti Bible. Ye oko, awakua ti Nzapa kue, atâa ayeke aChrétien so a soro ala ti gue na yayu wala “ambeni ngasangbaga”, atâa ala yeke na “alango ti nda ni,” wala pëpe, awara aye ti nzoni na lege ti aye so a fa na yâ ti “aye kue so a sû ândö giriri”.—Jean 10:16; 2 Tim. 3:1.

Mingi ti ambaï so ayeke na yâ ti Bible abâ gi aChrétien so a soro ala ti gue na yayu, “ambeni ngasangbaga”, wala aChrétien ti mbeni ngoi pëpe. Me, awakua ti Nzapa kue ti ândö nga na ti laso awara aye ti nzoni na lege ti mingi ti ambaï so ayeke na yâ ti Bible. Na tapande, pasi so Job abâ ayeke pëpe gi fä ti pasi so aChrétien so a soro ala ti gue na yayu abâ na ngoi ti Kozo Bira so Amû Sese Kue. Awakua ti Nzapa mingi, akoli na awali, ala so a soro ala ti gue na yayu wala “ambeni ngasangbaga”, abâ pasi tongana ti so asi lani na Job nga “ala bâ ye so Jéhovah asara na lo na nda ni, so afa so Jéhovah ayeke tâ na ndoye mingi nga lo yeke sara nzoni bê na zo.”—Jacq. 5:11.

Laso na yâ ti acongrégation, e yeke wara aita-wali so ayeke mbakoro so ayeke be-ta-zo tongana Débora nga na a-ancien so angbâ maseka so asara ye na ndara tongana Elihu. E yeke wara nga apionnier so ayapu nga so asara ye na mbeto pëpe tongana Jephté. Na ndo ni, e yeke wara nga akoli na awali so ayeke be-ta-zo so akanga bê tongana Job. E kiri singila mingi na Jéhovah so abata “aye kue so a sû ândö giriri,” tongaso si “na lege ti dengo bê so alondo na yâ ti Mbeti ti Nzapa e duti na beku.”

Tongaso, ndali ti araison so, na yâ ti ambeti ti e a gboto lê mingi na ndo ti aye so e lingbi ti manda na lege ti ambaï so ayeke na yâ ti Bible. Me fadeso a yeke gi pëpe ti fa ambeni ye na ndo ti ambaï ni ti fa so aye ti sara tënë ti mbeni ye so ayeke si ande.