NA NGOI so mbi na Gwen e yeke lani na ngu oku, e komanse ti manda ti dodo. Na ngoi ni so e hinga lani tere ape. Me na ngoi so e yeke kono, e leke na bê ti e ti dö dodo so a iri ni ballet na yâ ti fini ti e kue. Na ngoi so e ga nduru ti ga akota zo ti dongo dodo ni, e zia lege ni. Nyen la apusu e ti changé desizion ti e?

David: A dü mbi na ngu 1945 na Shropshire, na Angleterre. Babâ ti mbi ayeke lani na mbeni ferme na mbeni kete kodoro ti Angleterre. Tongana ekole ahunzi, mbi yeke mû kobe lani na akondo mbi yeke ro apara ti ala, mbi la mbi yeke bâ lege ti abagara nga na ataba. Tongana ekole akanga, mbi yeke mû maboko na kua ti fango akobe ti yaka, na ambeni ngoi mbi yeke kpe na atracteur ti e.

Me, mbeni ye nde akomanse ti gbu bê ti mbi. Na ngoi so mbi ngbâ kete babâ ti mbi abâ so, tongana mbi mä gi bia mbi komanse ti dodo. Tongaso, na ngoi so mbi yeke na ngu oku, lo tene na mama ti mbi ti zia mbi na ekole so a yeke fa dodo dä. Maître ti mbi abâ so mbi lingbi ti ga ande mbeni nzoni zo ti dongo ballet na lo fa na mbi kode ni. Na ngu 15, a mû na mbi bourse ti gue na mbeni kota ekole ti mandango ballet (Royal Ballet School) na Londres. A yeke kâ la mbi hinga Gwen, nga a zia mbi na lo use use ti dodo.

Gwen: A dü mbi na ngu 1944 na gbata ti Londres so azo ayeke dä mingi. Na ngoi so mbi ngbâ kete, mbi mä na bê ngangu na Nzapa. Mbi tara ti diko Bible me a yeke ngangu na mbi ti mä yâ ni. Kozo, na ngoi so mbi yeke na ngu oku, mbi gue na ekole ti mandango dodo. Ngu omene na peko ni, mbi sö benda na yâ ti mbeni mandako ti dodo so azo ti dodo kue so ayeke na Grande-Bretagne amû mbage dä. Na yâ ti mandako ni, zo so asö benda a yeke tokua lo na kota ekole ti dongo dodo ti ballet. Ekole ni ayeke na White Lodge, mbeni pendere kota da na Richmond Park so ayeke na tere ti Londres. Kâ, akota zo ti fango mbeti la ayeke fa na mbi mbeti nga na kode ti dongo ballet. Na ngoi so mbi yeke na ngu 16, mbi ga mbeni kota wamandango ye na kota ekole ti dongo dodo ti ballet, na bê ti Londres. A yeke kâ la mbi hinga David. Na yâ ti ambeni nze, mbi na lo e do ballet na yâ ti mbeni kota ndo ti dodo na Royal Opera House na Covent Garden, na Londres.

David: Tongana ti so Gwen atene, dongo dodo so e manda ague na e ti dodo na yâ ti ambeni kota ndo ti dodo so azo ahinga ni mingi, Royal Opera House nga na London Festival Ballet (so laso a iri ni English National Ballet). Mbeni zo ti sigingo na adodo ti ballet ti Royal Ballet aleke mbeni kota tingbingo tere so atingbi azo ti dodo kue na yâ ti dunia na Wuppertal na Allemagne. Na lo soro e na popo ti tanga ti azo ti dodo ni ti duti azo use so ayeke dö solo na lo mû e lo gue na ni. Na ngoi so e yeke dodo ti ballet, e dodo na aplace ti athéatre na yâ ti akodoro mingi, e yeke dodo na akota zo ti dodo tongana Margot Fontey nga na Rudolf Nureyev. Mara ti amandako tongaso asara si zo asara baba, na e mû bê ti e kue gi na dodo ti e.

 Gwen: Mbi mû tere ti mbi kue na dodo. Mbi na David e yeke na nzara ti ga akota zo ti dongo dodo na ndo ti azo kue. Mbi ye mingi ti sû maboko ti mbi na gbe ti ambeti so azo so aga ti bâ dodo ni ayeke ga na ni ti tene e sû maboko dä. Nga tere ti mbi anzere mingi na ngoi so azo ni ayeke mû na e afleur nga ayeke pika maboko na li ti e. Na place ti sarango théatre, mbi yeke na popo ti gbâ ti azo ti sarango asioni ye, azo ti nyongo manga nga na azo ti nyongo sämba; legeoko tongana ti so ambeni zo ni ayeke sara, mbi zia bê ti mbi na ndo ti aye ti magie ti mbi.

David: Na peko ti so mbi sara ngu mingi na yâ ti dongo dodo, mbi fatigué na sarango avoyage. Teti so mbi kono na yâ ti ferme, mbi komanse ti wara nzara ti duti na kete kodoro nga na ye mingi ape na yâ ti fini ti mbi. Tongaso, na ngu 1967, mbi zia lege ti dongo dodo ni na mbi komanse ti sara kua na yâ ti mbeni kota ferme nduru na da ti babâ na mama ti mbi. Mbi loué mbeni kete da ti wa ti ferme ni. Na pekoni, mbi iri Gwen na téléphone na place ti mbeni théatre, mbi tene na lo so mbi ye ti sara mariage na lo. A tene na lo so a yeke zia lo zo ti dongo solo na lo gue na li ni mingi na yâ ti dodo ni. Tongaso, lo yeke na mbeni ngangu desizion ti mû ni. Me lo yeda na ye so mbi hunda na lo, lo ga na peko ti mbi atâa so lo habitué pëpe na fason so azo ayeke vivre na ni na kete kodoro.

Gwen: Ti vivre na yâ ti ferme, a yeke lani kete ye na mbi ape. Ti pete ngu ti mê ti abagara, ti mû kobe na acochon nga na akondo na ngoi ti dê wala ti ndowa, a yeke aye so mbi sara lâ oko ape. David akomanse ti mû mbeni cours ti nze gumbaya na yâ ti mbeni collège ti manda afini kode na ndo ti batango anyama. Na ngoi so lo hon na cours ni mbi yeke ngbâ gi mbi oko juska lo kiri na bï. Na ngoi ni so e dü kozo molenge ti e ti wali, Gilly. David atene na mbi ti manda ti kpe na oto na mbi sara ni. Mbeni lâ mbi gue ti bâ mbeni gbata so ayeke nduru na e na mbi bâ Gael so mbi hinga lo na ngoi so lo sara kua lani na yâ ti mbeni magazin.

Gael atisa mbi ti gue na ndo ti lo ti nyon thé. E bâ afoto ti mariage, na lê ti foto ti lo mo yeke bâ mbeni groupe ti azo na gigi na mbeni place so a iri ni Da ti Royaume. Mbi hunda lo so eglize wa la? Na ngoi so lo tene na mbi so lo na koli ti lo ayeke aTémoin ti Jéhovah, tere ti mbi anzere. Mbi dabe ti mbi so mbeni omba ti mbi ayeke lani Témoin ti Jéhovah. Mbi dabe ti mbi nga so babâ ti mbi asara ngonzo na lo mingi nga lo ke lo, lo tuku ambeti ti lo na ngonda. Mbi hunda tere ti mbi lani ti hinga ngbanga ti nyen babâ ti mbi, so ayeke sara ka ye na azo na nzoni bê mingi, asara ngonzo mingi na tere ti nzoni zo tongaso.

 Na nda ni, mbi wara lege ti hinga tongana nyen la aye so omba ti mbi amä na bê na ni ayeke nde na afango ye ti a-eglize. Gael afa na mbi aye so Bible afa biani. Bê ti mbi adö ti hinga so gbâ ti aye so a-eglize afa ague nde na aye so Bible afa. Aye tongana tënë ti Nzapa Babâ, Nzapa Molenge na Nzapa Yingo vulu nga na tënë ti âme so akui ape (Zo-ti. 9:5, 10; Jean 14:28; 17:3). Mbi bâ nga iri ti Nzapa, Jéhovah, ti kozoni na yâ ti Bible.—Ex. 6:3.

David: Gwen afa na mbi peko ti aye so lo manda. Mbi dabe ti mbi so babâ ti mbi atene na mbi lani na ngoi so mbi ngbâ molenge so a yeke nzoni mbi diko Nzoni Buku. Tongaso, mbi na Gwen e yeda ti tene Gael na koli ti lo, Derrick, amanda Bible na e. Nze omene na peko ti so e manda Bible ni, e quitté e gue na Oswestry, na yâ ti gbata ti Shropshire, ndali ti so e wani e wara lege ti loué mbeni kete ferme. Kâ, Deirdre, so ayeke mbeni Témoin ti ndo ni, amanda Bible na e, me lo kanga bê. Na tongo nda ni e gue lani na li ni hio ape. Bango lege ti anyama ti e amû ngoi ti e mingi. Me, yeke yeke tâ tënë akomanse ti gbu bê ti e.

Gwen: Kota kpale so a lingbi mbi hon ndo ni ayeke ti zia lege ti mango na bê na aye so ayeke atâ ye ape. Ésaïe 65:11 amû lege na mbi ti hinga bango ndo ti Jéhovah na ndo ti azo so “[a]leke ndo ti te kobe teti Gad”, wala nzapa ti Chance. Mbi sambela Jéhovah mingi ti mû maboko na mbi ti zia lege ti aye ti magie nga na atalisman. So mbi hinga so “zo so ayä iri ti lo mveni, fade a sara si lo ga kete; na zo so asara lo mveni kete, fade a yä iri ti lo” a mû lege na mbi ti hinga mara ti azo so Jéhovah ayeke gi (Mat. 23:12). Mbi ye ti voro Nzapa so ayeke pensé na e mingi so lo mû Molenge ti lo so lo ye lo mingi na sandaga ndali ti e. Na ngoi ni so e kiri e dü mbeni molenge ti wali, na a nzere na e mingi ti hinga so azo ti sewa ti e alingbi ti ngbâ na fini lakue lakue na yâ ti paradis na ndo ti sese.

David: Na ngoi so mbi bâ so aprophétie ti Bible so apika bê mingi aga tâ tënë, mbi ga ti hinga so a yeke biani tâ tënë la. A yeke aprophétie tongana aprophétie so ayeke na Matthieu chapitre 24 nga so ayeke na mbeti ti Daniel. Mbi ga ti bâ so ye oko na yâ ti sioni sese ti Satan so alingbi pëpe na nzoni songo so zo ayeke na ni na Jéhovah. Tongaso, tongana ngoi ayeke hon, mbi gi ti wara gbâ ti aye tongana ti kozo ape. Mbi ga ti hinga so mbi doit ti bâ wali ti mbi nga na amolenge ti mbi ti wali nga kue na nene ni tongana mbi. A-Philippien 2:4 amû maboko na mbi ti hinga so a lingbi mbi zia pëpe apensé ti mbi gi na ndo ti mbi wani nga na ndo ti warango mbeni kota ferme. Me, a lingbi mbi zia vorongo Jéhovah na yâ ti fini ti mbi kozo na tanga ti aye. Mbi zia lege ti nyongo manga. Me, a yeke lani kete ye pëpe na e ti gue na abungbi so ayo akilomètre 10 na asamedi na lakui ndali ti so a lingbi e pete ngu ti mê ti abagara na l’heure ni so. Ye oko, ndali ti so Gwen amû maboko na mbi, e manke bungbi lâ oko ape; nga e yeke gue lakue na fango tënë na amolenge ti e na dimanche na ndapre, na peko ti so e pete ngu ti mê ti abagara.

Afami ti e aye changement so e sara so ape. Babâ ti Gwen ake ti sara tënë na lo ngu omene. Babâ na mama ti mbi nga agi ti ke na e ti gue na bungbi na aTémoin.

Gwen: Jéhovah amû maboko na e ti gbu ngangu na  yâ ti akpale so kue. Tongana angoi ahon, aita ti congrégation ti Oswestry aga tongana afini fami ti e, ala mû maboko na e na yâ ti atara so e wara (Luc 18:29, 30). E mû fini ti e na Jéhovah na e wara batême na ngu 1972. Mbi ye ti sara kua ngangu ti mû maboko na gbâ ti azo tongana lege ayeke dä ti hinga tâ tënë, tongaso mbi ga pionnier.

David: Kua so e sara na yâ ti ferme ti e teti angu mingi ayeke ngangu. E sara ngangu ti zia nzoni tapande na amolenge ti e na ndo ti vorongo Nzapa. A si na mbeni ngoi e zia lege ti ferme ni ndali ti so gouvernement akiri na peko wungo ti nginza so lo yeke mû lani na azo so asara kua na yâ ti aferme ti mû maboko na ala. So e yeke na da ape, e yeke na kua ape nga e yeke na ota molenge ti e ti wali so ayeke gi na ngu oko, e sambela Jéhovah ti mû maboko na e nga ti fa lege na e. Teti so e hinga ti dodo e mû desizion ti zi mbeni place ti dodo ti wara pata ti bâ na lege ti sewa ti e. Desizion so e mû ti zia vorongo Jéhovah kozo na tanga ti aye kue so e yeke sara aga na aye ti nzoni. Tere ti e anzere mingi so amolenge ti e ota kue amû kua ti pionnier na ngoi so ala hunzi ekole ti ala. Gwen nga kue ayeke pionnier, tongaso lo mû maboko na amolenge ti e lâ na lâ.

Na peko ti so kozo molenge ti e ti wali, Gilly nga na use ni, Denise asara mariage, e kanga place ti dodo ni. E sara mbeti na filiale ti fa na e ndo so e lingbi ti gue dä ti mû maboko. Ala fa na e akodoro so ayeke na mbongo-to ti Angleterre. Ndali ti so e yeke gi na molenge oko, Debbie, na yanga-da, mbi nga kue mbi ga pionnier. Ngu oku na peko ni, a hunda na e ti gue ti mû maboko na ambeni congrégation so ayeke na banga ti Angleterre. Na ngoi so Debbie asara mariage, e wara pasa ti sara kua ti lekengo ada so andu akua ti Jéhovah na Zimbabwe, Moldova, Hongrie nga na Côte d’Ivoire, ngu bale-oko. Na pekoni, e kiri na Angleterre ti mû maboko na kua ti lekengo Béthel ti Londres. Ndali ti so mbi hinga ye na ndo ti ferme, a hunda mbi ti mû maboko na kua ti ferme na Béthel. Ti fadeso e yeke apionnier na banga-do ti Angleterre.

Gwen: Kozo kua so e mû tere ti e dä, dodo ti ballet, ayeke mbeni ye so ayeke ga na zo ngia me ayeke gi teti kete ngoi. Use kua ti e nga so ayeke kota mingi so e mû tere ti e dä aga na e kota ngia mingi nga ayeke ngbâ teti lakue lakue. E ngbâ lakue use use, me ti fadeso e sara kua na gere ti e so e yeke dö na ballet use use ti sara na kua ti pionnier legeoko. Ti mû maboko na azo mingi ti hinga atâ tënë so ayeke sö fini ti ala amû na e kota ngia so mara ni ayeke dä ape. “Ambeti so a sara nzoni tënë ti e na yâ ni” ayeke nzoni mingi ahon gloire kue ti dunia so (2 aCor. 3:1, 2). Tongana e hinga fade tâ tënë ape ka e yeke pensé gi na ndo ti aye so ândö e sara ni, e yeke gi na angbene foto nga na ambeti-kapa ti adodo so e dö kozo.

David: So e sara kua na Jéhovah na yâ ti fini ti e kue, a sara si e sara akota changement. Mbi hinga so a mû maboko na mbi ti ga nzoni koli ti wali nga nzoni babâ. Bible atene na e atene so Miriam, Gbia David nga na ambeni zo afa ngia ti ala na dongo dodo. Nga, e na ambeni gbâ ti azo e yeke ku kungo ti dodo na yâ ti fini dunia ti Jéhovah ndali ti so e yeke na ngia.—Ex. 15:20; 2 Sam. 6:14.