1. Ngoi wa la e yeke dä laso?

E YEKE na yâ ti mbeni ngoi so ayeke ngangu mingi. Bible airi ngoi so ato nda ni na ngu 1914, “alango ti nda ni”. Na yâ ti “angoi ti akpale so ayeke ngangu na zo ti kanga bê na yâ ni” so, aye akiri aga sioni ahon ti kozo (2 Tim. 3:1-5). Nga, aye ayeke ngbâ gi ti ga sioni sioni ndali ti so Bible afa kozo awe so “azo ti sioni na azo ti handango azo ayeke ngbâ gi ti sara sioni ti gue na ni”.—2 Tim. 3:13.

2. Tongana andu tënë ti sarango ngia, nyen la azo mingi ayeke sara laso? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

² Tongana andu tënë ti sarango ngia, azo mingi ayeke bâ wala ala yeke sara aye so Bible afa ni tongana sarango ngangu, lango-sioni, aye so andu aye ti asioni yingo, wala aye so Nzapa ake. Na tapande, fani mingi na Internet, na télé, na yâ ti afilm, ambeti nga na ambeti-sango, a yeke fa sarango ngangu nga na lango-sioni tongana aye so ayeke nzoni. Asarango ye so azo abâ ni kozo tongana aye so ayeke sioni, na ambeni ndo azo abâ ni fadeso tongana aye so ayeke nzoni. Me, a yeke pëpe ndali ti so azo abâ ni tongana anzoni ye la afa so Jéhovah ayeda na ni.—Diko aRomain 1:28-32.

3. Fani mingi, azo abâ azo so ayeke sara ye alingbi na andia ti Nzapa tongana nyen?

 ³ Na ngoi ti akozo Chrétien, adisciple ti Jésus ake ti sara asioni ngia. Ndali ti so ala ke ti sara asioni ngia me ala sara ye alingbi na andia ti Nzapa, a he ala nga a sara ngangu na ala. Bazengele Pierre atene: “Ngbanga ti so ala [aChrétien ala] ngbâ ti kpe loro na azo so pëpe ti gue na yâ ti oko popoto ti asioni ye so, li ti azo so aga kirikiri na ala ngbâ gi ti tene asioni tënë ti ala.” (1 Pi. 4:4). Laso nga, azo abâ azo so ayeke sara ye alingbi na andia ti Nzapa tongana azo so zo agi li ti lo na ala gbâ. Na ndo ni, “azo kue so aye ti gbu tënë ti Nzapa ngangu na yâ ti gigi ti ala na sarango beoko na Christ Jésus, a yeke sara ande aye ti ngangu na ala nga.”—2 Tim. 3:12.

4. Bible awa e ti sara nyen na dunia so ape?

⁴ Bible awa azo so aye ti sara ye so bê ti Nzapa aye ti ye dunia so pëpe nga na aye so ayeke na yâ ni. (Diko 1 Jean 2:15, 16.) Satan, “nzapa ti aye ti ngoi so”, la ayeke komande dunia so. Lo yeke sara kua na abungbi ti vorongo nzapa, agouvernement, nga na aye so a yeke fa na asango ti handa na azo (2 aCor. 4:4; 1 Jean 5:19). Ye oko, a lingbi e so e yeke aChrétien e kpe asioni kamarade. Bible atene na e polele, a tene: “Zia ambeni zo ahanda ala pëpe. Ti sara songo na asioni zo ayeke buba anzoni sarango ye ti zo.”—1 aCor. 15:33.

5, 6. Azo wa la a lingbi e sara kamarade na ala ape? Ngbanga ti nyen?

⁵ Tongana e ye ti buba anzoni sarango ye ti e ape, a lingbi e sara kamarade pëpe na azo so ayeke sara aye ti sioni. Tënë so abâ nga azo so atene ala yeke voro Jéhovah me so ake na mbana ti sara ye alingbi na andia ti lo. Tongana aita tongaso asara kota siokpari na ala ke ti changé bê ti ala, a lingbi e ngbâ ti sara kamarade na ala pëpe.—aRom. 16:17, 18.

⁶ Tongana e sara kamarade na azo so asara ye alingbi na andia ti Jéhovah pëpe, e lingbi peut-être ti komanse ti sara ye tongana ala tongaso si ala ye e. Na tapande, tongana e sara kamarade na azo so asara lango-sioni, bê ti e alingbi peut-être ti pusu e ti sara ni. A yeke ye so asi na ambeni Chrétien so amû tere ti ala na Jéhovah, nga a bi ambeni na gigi ndali ti so ala ke ti changé bê ti ala (1 aCor. 5:11-13). Tongana ala changé bê ti ala pëpe, dutingo ti ala ayeke tongana ti azo so Pierre asara tënë ti ala.—Diko 2 Pierre 2:20-22.

7. A lingbi e sara kamarade na azo wa?

⁷ Atâa so e ye ti sara ye na nzoni bê même na azo so asara ye pëpe alingbi na andia ti Jéhovah, a lingbi e sara kamarade na ala pëpe. Tongaso, a yeke duti na lege ni oko pëpe ti tene mbeni Témoin ti Jéhovah so ayeke kumbamba abâ tere ndali ti mariage na mbeni zo so amû tere ti lo na Jéhovah ape, ayeke be-ta-zo na lo ape nga so asara ye pëpe alingbi na andia ti Jéhovah. A yeke kota ye mingi ti tene e ngbâ be-ta-zo na Jéhovah ahon ti sara kamarade na azo so asara ye pëpe alingbi na andia ti lo. A lingbi e sara kamarade na azo so asara ye so bê ti Jéhovah aye. Jésus atene: “Zo so asara ye so bê ti Nzapa aye, zo so la ayeke ita ti mbi ti koli, ita ti mbi ti wali nga mama ti mbi.”—Marc 3:35.

8. So azo ti Israël asara kamarade na azo so avoro Jéhovah pëpe, ye ti pekoni ayeke so wa?

⁸ Azo ti Israël awara lani kpale mingi ndali ti so ala sara kamarade na azo so avoro Jéhovah ape. Na peko ti so Jéhovah azi ala na ngbâa na Égypte nga lo yeke gue na ala na Sese ti Zendo, lo fa ye so alingbi ala sara tongana ala si na popo ti azo ti kodoro ni, lo tene: “A lingbi mo zuku tere ti mo na anzapa ti ala pëpe, na mo sambela ala pëpe, wala mo sara na lege ti kusala ti ala pëpe; me a lingbi mo fâ ala biani na mo fâ pilier ti atoro ti ala  nduru nduru. A lingbi i sara na L’Éternel Nzapa ti i.” (Ex. 23:24, 25). Ye oko, mingi ti azo ti Israël asara ye pëpe alingbi na tënë so Nzapa atene na ala (Ps. 106:35-39). Teti so ala ngbâ be-ta-zo na Jéhovah ape, angu mingi na pekoni Jésus atene na ala, lo tene: “Bâ, a zia da ti ala na ala awe.” (Mat. 23:38). Jéhovah ake azo ti Israël, na anzoni ye so ala doit fade ti wara, lo mû ni na fini congrégation ti aChrétien so lo zia gere ni na sese.—Kus. 2:1-4.

9. Ngbanga ti nyen aye so a yeke fa na asango a lingbi ti ga na e kpale?

⁹ Mingi ti aye so a yeke fa na asango, na tapande, aye so e yeke bâ na télé, na ndo ti asite wala e yeke diko na yâ ti ambeti, a lingbi ti buba songo ti e na Jéhovah. Aye so a sigigi na ni so ayeke mû maboko pëpe na aChrétien ti duti na mabe na Jéhovah nga na azendo ti lo. Me, aye ni ayeke pusu azo ti zia bê ti ala kue na sioni dunia ti Satan so. Tongaso, a lingbi e sara hange mingi si e bâ pëpe, e mä pëpe wala e diko pëpe aye so alingbi ti sara si e wara “anzara ti dunia so”.—Tite 2:12.

10. Nyen la a yeke sara ande na sioni dunia ti Satan so nga na asioni ye so a yeke fa na asango?

¹⁰ Na yâ ti ngoi kete, a yeke futi sioni dunia ti Satan so nga asioni ye so a yeke fa na asango ayeke duti dä encore ape. Bible atene: “Dunia so angbâ ti hon nga na nzara ti lo kue. Me zo so asara ye so bê ti Nzapa aye, lo ngbâ lakue lakue.” (1 Jean 2:17). Legeoko nga, na yâ ti mbeni bia so mbeni zo ti sungo psaume ahe, lo tene: “Fade A lungula azo so asara sioni; me ala so azia beku ti ala na L’Éternel, fade sese ni aga ye ti héritier ti ala. Me azo so ayeke na tâ be-ti-molenge, fade sese ni aga ye ti héritier ti ala, fade ala wara ngia na yâ siriri so awu mingi.” Teti ngoi oke? Bible atene: “Sese ni aga ye ti héritier ti azo ti mbilimbili, na fade ala duti dä lakue.”—Ps. 37:9, 11, 29.

11. Tongana nyen la Nzapa ayeke mû maboko na e ti ngbâ be-ta-zo na lo?

¹¹ Nde na aye so dunia so ayeke sigigi na ni, aye so bungbi ti Jéhovah ayeke sigigi na ni na alango ti nda ni so amû maboko na e ti duti na asarango ye so ayeke mû lege na e ti wara fini ti lakue lakue. Na yâ ti sambela so Jésus atene na Jéhovah, lo tene: “Ti wara fini ti lakue lakue, a lingbi ala manda ti hinga mo, mo so gi mo oko ayeke tâ Nzapa, nga ti hinga lo so mo tokua lo, Jésus Christ.” (Jean 17:3). Jéhovah ayeke mû na e aye kue so e bezoin ni ti hinga ye na ndo ti lo na lege ti bungbi lo. Na tapande, e yeke na gbâ ti apériodique, abrochure, abuku, avidéo, nga na site ti e so ayeke mû maboko na e ti ngbâ ti sara na Nzapa. Bungbi ti Jéhovah aleke nga ti tene na yâ ti dunia kue a sara bungbi lakue na yâ ti acongrégation ahon 110000. Na ngoi ti abungbi ni so nga na akota bungbi, a yeke fa na e aye so alondo na yâ ti Bible so akpengba mabe ti e na Nzapa nga na azendo ti lo.—aHéb. 10:24, 25.

12. So Bible awa e ti sara mariage “gi na yâ ti Seigneur”, a ye ti tene nyen?

¹² A lingbi aChrétien, so ayeke akumbamba na so aye ti sara mariage, asara ye na hange mingi na ngoi so ala yeke gi mbeni zo ti sara mariage na lo. Bible atene polele, a tene: “Ala bungbi oko pëpe na azo so amä na bê pëpe na gbe ti joug oko. Teti songo wa ayeke na popo ti mbilimbili na kpengo ndia pëpe? Wala lumière na bingo aduti ndo oko?” (2 aCor. 6:14). Bible awa awakua ti Jéhovah so ayeke gi mbeni zo ti sara mariage na lo ti sara mariage “gi na yâ ti Seigneur”, so ti tene ti sara mariage gi na mbeni zo so amû tere ti lo na Jéhovah awe na lege ti batême  na so asara ye alingbi na afango ye ti Bible (1 aCor. 7:39). Tongana e sara mariage na mbeni mba ti e Chrétien, e yeke wara mbeni kamarade so amû tere ti lo na Jéhovah na so ayeke mû maboko na e ti ngbâ be-ta-zo na lo.

13. Commandement wa la Nzapa amû na azo ti Israël na ndo ti tënë ti mariage?

¹³ Jéhovah ahinga ye so ayeke nzoni ndali ti awakua ti lo, nga commandement so lo mû ti tene e sara mariage “gi na yâ ti Seigneur” ayeke fini ye ape. Na tapande, bâ tënë so Jéhovah atene na azo ti Israël na ndo ti azo so avoro lo pëpe. Na lege ti Moïse, lo mû na ala commandement so: “Mo sara mariage na popo ti mo na ala pëpe; a lingbi mo mû molenge ti mo ti wali na molenge ti lo ti koli pëpe, wala mo kamata molenge ti lo ti wali ti ga wali ti molenge ti mo ti koli pëpe. Teti fade ala handa amolenge ti mo ti zia lege ti Mbi, si ala sambela ambeni nzapa nde, na fade ngonzo ti L’Éternel alondo na tere ti mo, na lo fâ mo fade fade.”—Deut. 7:3, 4.

14, 15. Nyen la asi na Salomon ndali ti so lo sara sanka ti commandement ti Jéhovah?

¹⁴ Ngoi kete na peko ti so Salomon aga gbia ti Israël, lo sambela Jéhovah ti mû na lo ndara na Jéhovah amû na lo ni mingi. Tongaso, azo ahinga Salomon tongana mbeni gbia so asara ye na ndara na yâ ti mbeni kodoro so mosoro ayeke dä mingi. Na ngoi so gbia-wali ti Séba ague abâ Salomon, gbia-wali ni atene na lo, a tene: “Bê ti mbi atene a yeke tâ tënë pëpe, juska mbi ga, na mbi bâ na lê ti mbi; na bâ, ala fa na mbi moitié ti tënë ni pëpe; ndara ti mo na nzoni ye ti mo ahon tënë kue so mbi mä.” (1 aGbia 10:7). Me, tapande ti Salomon afa nga na e ye so alingbi ti si na mbeni zo tongana lo sara sanka ti commandement ti Nzapa na lo sara mariage na mbeni zo so avoro Jéhovah ape.—Zo-ti. 4:13.

¹⁵ Atâa aye kue so Nzapa asara na Salomon, Salomon asara sanka ti commandement so Nzapa amû ti sara mariage pëpe na azo so avoro lo pëpe. Salomon “andoye awali mingi so ayeke awande”, lo yeke na awali 700 nga na ambeni wali 300. Ye ti pekoni ayeke so wa? Na ngoi so Salomon aga mbakoro, awali ti lo “agbian bê ti lo si lo gue na peko ti ambeni nzapa nde; . . . na Salomon asara ye so ayeke sioni na lê ti L’Éternel”. (1 aGbia 11:1-6). Awali wande so Salomon amû asara si lo sara ye na ndara tongana ti kozo ape nga lo zia ti voro Jéhovah. So ayeke mbeni ye so aChrétien so peut-être ayeke pensé ti sara mariage na mbeni zo so aye Jéhovah ape alingbi ti manda ye dä.

16. Wango wa la Bible amû na azo so asara mariage na mbeni zo ti gigi kozo ti tene ala ga Témoin ti Jéhovah?

¹⁶ Ka tongana mbeni zo asara mariage na mbeni zo ti gigi kozo ti tene lo ga Témoin ti Jéhovah? Bible atene: “Awali, ala woko tere na gbe ti akoli ti ala, si tongana ambeni koli ni ayeke dä so ayeda na tënë ti Nzapa pëpe, a lingbi ti ga na ala ti mä na bê, na lege ti tënë pëpe, me na lege ti sarango ye ti tere ti awali ti ala.” (1 Pi. 3:1). Atâa so atënë so abâ aita-wali, me abâ nga mbeni koli so asara mariage na mbeni wali ti gigi kozo ti tene lo ga Témoin ti Jéhovah. Wango ti Bible ayeke polele: Duti mbeni nzoni koli wala nzoni wali na sara ye alingbi na andia ti Jéhovah na ndo ti mariage. Akoli na awali mingi so ayeke aTémoin ti Jéhovah pëpe ayeda na tâ tënë na peko ti so ala bâ so koli wala wali ti ala achangé ndali ti so lo sara ye alingbi na andia ti Jéhovah.

17, 18. Ngbanga ti nyen Noé nga na akozo Chrétien asö kuâ na ngoi so a futi azo ti ngoi ti ala?

¹⁷ Nde na asioni kamarade so ayeke buba anzoni sarango ye ti zo, anzoni kamarade  ayeke mû maboko na e ti sara ye ti nzoni. Bâ tapande ti Noé, so ayeke lani na yâ ti mbeni sioni dunia me lo gi pëpe ti sara kamarade na azo ni. Na ngoi ni kâ, “L’Éternel abâ sioye ti zo ayeke kota na sese; lakue, suma kue ti bibe ti bê ti zo ayeke gi sioni”. (Gen. 6:5). Tongaso, Nzapa aleke na bê ti lo ti futi sioni dunia so nga na azo ni na lege ti mbeni kota ngu so apika. Ye oko, “Noé ayeke zo ti mbilimbili, lo lingbi kue na popo ti awagame ti lo. Noé atambela na Nzapa”.—Gen. 6:7-9.

¹⁸ Noé agi lani pëpe ti sara kamarade na azo so avoro Jéhovah pëpe. Lo na azo ti sewa ti lo mbasambala amû ngoi ti ala ti sara kua so Nzapa amû na ala, so ayeke ti leke mbeni arche. Na oko ngoi ni, Noé ayeke nga lani mbeni “wafango tënë ti ye so ayeke mbilimbili”. (2 Pi. 2:5). Fango tënë, kua ti lekengo arche nga na nzoni songo so Noé ayeke na ni na sewa ti lo asara si lo mû ngoi ti lo kue ti sara anzoni ye so amû ngia na bê ti Jéhovah. Ye so asara si Noé na azo ti sewa ti lo asö kua na ngoi ti kota ngu so apika. A lingbi e mû merci na ala ndali ti so e kue e ga na lege ti ala nga tongana e yeke na fini laso ayeke ndali ti so ala mä yanga ti Jéhovah nga ala ke asioni kamarade. Legeoko nga, akozo Chrétien asara kamarade pëpe na azo so avoro Jéhovah pëpe. Ala mä yanga ti Jéhovah na ye so asara si ala sö kuâ na ngoi so a futi Jérusalem na ngu 70.—Luc 21:20-22.

19. Ti tene Jéhovah ayeda na e a lingbi e sara nyen?

¹⁹ A lingbi e so e yeke awakua ti Jéhovah, e sara ye tongana Noé na azo ti sewa ti lo, nga na akozo Chrétien so amä yanga. A lingbi e duti nde na sioni dunia so nga e gi anzoni kamarade na popo ti aita ti e kutu mingi so ayeke be-ta-zo. Tongana e ngbâ nduru na tere ti azo so ndara ti Nzapa si ayeke fa lege na ala, a yeke mû maboko na e ti “luti ngangu na yâ ti mabe” na yâ ti angoi ti ngangu so (1 aCor. 16:13; aProv. 13:20). Gbu li ti mo na ndo ti anzoni ye so e yeke ku ni so ma! Tongana e kpe asioni kamarade na alango ti nda ni so, e lingbi ti sö kuâ na ngoi so a yeke futi sioni dunia so nga e lingbi ti lï na yâ ti fini dunia ti Jéhovah so aga nduru mingi awe na so mbilimbili ayeke duti ande dä.