A DÜ mbi na Queensland na Australie, na ngu 1955. Kete na pekoni, aTémoin ti Jéhovah akomanse ti manda Bible na mama ti mbi, Estelle. Ngu oko na pekoni, lo wara batême. Ngu 13 na pekoni, babâ ti mbi, Ron aga na yâ ti tâ tënë. Mbi wara batême na Queensland na ngu 1968.

Depuis kete ti mbi, mbi ye dikongo ambeti nga na mandango ayanga ti kodoro mingi. Na angoi so mbi na babâ na mama ti mbi e yeke gue ti fono na oto, mbi yeke duti na peko mbi yeke diko mbeti. Bê ti ala ason ndali ti so mbi yeke bâ lani pëpe aye so ayeke na tere ti lege. Me, teti so mbi ye dikongo ambeti mingi amû maboko na mbi na ekole. Na ngoi so mbi yeke na lycée na gbata ti Glenorchy so ayeke na zoa ti Tasmanie, mbi wara gbâ ti adiplôme.

Ye oko, na ngoi ni so, mbi yeke lani na mbeni kota desizion ti mû ni: ti yeda ti wara bourse ti gue na dasendagi wala ti ke ni. Atâa so mbi ye lani dikongo ambeti nga na mandango ayanga ti kodoro mingi, mbi mû merci na mama ti mbi so amû maboko na mbi ti ye Jéhovah mingi (1 aCor. 3:18, 19). Tongaso, baba na mama ti mbi ayeda na desizion so mbi mû mbi tene tongana mbi wara diplôme ti mbi ti lycée awe, mbi yeke zia ekole ti ga pionnier.  Mbi komanse kua ti pionnier ni na nze ti janvier, ngu 1971 na ngoi so mbi yeke na ngu 15.

Mbi wara pasa ti sara kua ti pionnier na Tasmanie teti ngu miombe. Na ngoi ni so, mbi sara mariage na Jenny Alcock, mbeni pendere molenge ti wali na Tasmanie. Mbi na lo e sara kua ti pionnier spécial teti ngu osio na yâ ti akete kodoro so ayo na Smithton nga na Queenstown.

Na ngu 1978, mbi na wali ti mbi e gue na Port Moresby, na Papouasie-Nouvelle-Guinée ti sara assemblée internationale. Mbi ngbâ ti dabe ti mbi na mbeni missionnaire so amû diskur na yanga ti Hiri Motu. Atâa so mbi mä lani yâ ti atënë ti lo ni ape, diskur so lo mû apusu mbi ti ga missionnaire, ti manda ambeni yanga ti kodoro nga ti mû adiskur na aita na yanga ti kodoro ti ala. Fadeso, mbi bâ so mbi lingbi ti manda ambeni yanga ti kodoro ti sara na kua ti Jéhovah.

Na ngoi so e kiri na Australie, a tokua e ti sara kua ti missionnaire na zoa ti Funafuti, na Tuvalu, so kozo a iri ni zoa ti Ellice. A yeke ye so e ku tere ti e lani na ni ape. E si na zoa ti Funafuti na nze ti janvier, ngu 1979. Awafango tënë so awara batême awe ayeke lani gi ota na Tuvalu.

Mandango yanga ti kodoro so a yeke tene na Tuvalu ayeke lani kete ye ape. Oko mbeti so a yeke wara lani na yanga ti kodoro ni ayeke gi “mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu”. Mbeni bakari ayeke lani dä ape nga a yeke fa yanga ti kodoro ni na ekole ape. Tongaso, e mû desizion ti manda afini tënë 10 ti si na 20 ti yanga ti kodoro ni na yâ ti lango oko oko. Me kete na pekoni, e bâ so mingi ti atënë so e manda e mä yâ ni nzoni ape. Ahon ti tene e tene na azo so a yeke na lege ni ape ti sara aye so andu aye ti asioni yingo, e tene na ala so a yeke sioni ti haka ye na kilo wala ti tambela na keke. Biani, e yeke lani na bezoin ti manda yanga ti kodoro ni tongaso si e fa ye na gbâ ti azo so e komanse lani ti manda Bible na ala. Tongaso, e ngbâ lakue ti manda ni. Ambeni ngu na pekoni, mbeni wali so e manda Bible lani na lo na ngoi so e si pan atene na e, a tene: “Tere ti e anzere mingi so fadeso ala yeke tënë yanga ti kodoro ti e so. Kozo, e mä yâ ti atënë ti ala oko ape.”

Me mbeni ye ayeke dä so amû lani maboko na e biani ti hinga yanga ti kodoro ni hio.Teti so e wara lani da ti loué ni ape, e lango na ndo ti ambeni Témoin ti Jéhovah so ayeke na yâ ti kete kodoro ni. Ye so ahunda ti tene e tene yanga ti kodoro ni lango oko oko, nga e habitué na fason so azo ni ayeke vivre na ni. Teti so e tene Anglais ape teti angu mingi, yanga ti kodoro ti azo ti Tuvalu aga yanga ti kodoro ti e.

Kete na peko ti so e si na kodoro ni, azo mingi  akomanse ti yeda na tâ tënë. Me mbeti wa la e yeke manda ye na ala na yâ ni? Ambeti ti e ayeke na yanga ti kodoro ti ala pëpe. Ala yeke sara tongana nyen ti manda ye ala wani? Tongana ala to nda ti ga na bungbi, ala yeke he bia tongana nyen? Ala yeke sara adevoir tongana nyen? Ala yeke leke abungbi tongana nyen? Ala yeke sara tongana nyen ti gue na li ni ti wara batême? Azo so ayeke lani na bezoin ti tene a fa ye na ala na ndo ti Jéhovah na yanga ti kodoro ti ala (1 aCor. 14:9). E hunda tere ti e, e tene: ‘So azo so ayeke tene yanga ti Tuvalu asi nga 15000 ape so, eskê mbeni lâ a yeke sigigi na ambeti ti e na yanga ti kodoro ni so la?’ Jéhovah akiri tënë na ahunda so, lo fa na e aye use: (1) Lo ye ti tene a fa tënë ti lo na “azoa so ayeke na yongoro ndo;” nga (2) lo ye ti tene azo so azo ti dunia so abâ ala tongana “aye so ayeke ye oko pëpe” nga tongana “mbumbuse ye” aga abata tere ti ala na iri ti lo.—Jér. 31:10; 1 aCor. 1:28.

Na ngu 1980, filiale atene na e ti kiri na peko ti ambeti ti e na yanga ti Tuvalu. E pensé lani so e peut ti sara kua so oko ape (1 aCor. 1:28, 29). Na tongo nda ni, e vo mbeni ngbene masini na maboko ti gouvernement ti imprimé na ambeti ti e na maboko ndali ti abungbi ti e. E kiri même na peko ti buku Ta Tene so aga na Zo Fini ti La Koue La Koue na yanga ti Tuvalu nga e imprimé ni na masini ni. Mbi ngbâ ti dabe ti mbi na ngangu fion ti encre ti masini ni nga na effort so e sara ti imprimé ambeti ti e kue na maboko atâa so ndowa ayeke lani mingi. Na ngoi ni kâ, e yeke lani na courant ape.

A yeke lani ngangu na e ti kiri na peko ti ambeti ti e na yanga ti Tuvalu ndali ti so e yeke na ambeti mingi ape na yanga ti Tuvalu ti mû maboko na e. Me na ambeni ngoi e yeke wara mungo maboko na ambeni lege so e pensé na ni ape. Na mbeni ndapre, mbi girisa lege mbi gue na yanga-da ti mbeni koli so aye aTémoin ape. Koli ni ayeke lani wafango mbeti, lo tene na mbi so ni ye ti bâ gere ti aTémoin na yanga-da ti ni ape. Na pekoni, lo tene: “Mbi ye ti fa gi na mo mbeni ye. Fason so ala kiri na peko ti ambeti ti ala so, a yeke fason so azo  ti Tuvalu ayeke sara ka na tënë la ape.” Mbi na amba ti mbi e sara recherche na ndo ni, e ga ti bâ so lo yeke na raison. Tongaso, e changé ambeni ye na yâ ti fason so e yeke kiri na peko ti ambeti ni. Ye oko, bê ti mbi adö ti bâ so Jéhovah amû maboko na e na lege ti koli so aye aTémoin ape so, me so adiko ambeti ti e.

Kozo mbeti ti e so e sigigi na ni na yanga ti Tuvalu ti kangbi ni na azo, a yeke mbeti ti tisango ndo ndali ti Mémorial. Na pekoni, e sigigi na tract Sango ti Royaume No. 30, so asigigi legeoko na ti Anglais. Yeke yeke, e sigigi na ambeni brochure nga na ambeni mbeti na yanga ti Tuvalu. Na ngu 1983, filiale ti Australie akomanse ti imprimé Tour ti Ba Ndo na yanga ti Tuvalu. Tour ti Ba Ndo ni ayeke lani na alembeti 24 nga a yeke sigigi na ni lege oko na yâ ti nze ota. Azo ti Tuvalu aye lani ambeti ni? En, ndali ti so ala ye dikongo mbeti mingi. Tongana e sigigi na mbeni fini mbeti, a yeke sara tënë ni na yâ ti ada-singa ti gouvernement, nga na ambeni ngoi, ala yeke kiri na ndo ni fani mingi na yâ ti lango ni kue. *

E komanse kua ti kiringo na peko ti ambeti lani na bic nga na papier. Na pekoni, tongana e pika atënë so e kiri na peko ni so na masini awe, e tokua ni na filiale ti Australie. Na mbeni ngoi, filiale ahunda na aita-wali use ti pika atënë so e kiri na pekoni so na yâ ti ordinateur, atâa so ala hinga yanga ti Tuvalu ape. So ala duti nde nde si ala pika atënë ni nga ala gi ti bâ kangbi so ayeke na popo ni, asara si ala sara faute ape. Tongana a leke ambeti ni nga a zia afoto dä awe, a zia ni na yâ ti enveloppe a tokua ni na e ti tene e kiri e bâ pekoni, na pekoni, e kiri e tokua ni na filiale ni ti tene a-imprimé ni.

Aye achangé mingi laso. Atraducteur ayeke pika ambeti nga ala yeke sara achangement droit na ndo ti ordinateur. Mingi ni, mbeni ita so ayeke ndo oko na atraducteur ni la ayeke leke ambeti ni nga ayeke zia afoto dä. Na pekoni, a yeke tokua ni na Internet na afiliale so ayeke imprimé ni. Aita ni ayeke na bezoin pëpe ti kpe hio ti gue na poste ti tokua ambeti ni.

Tongana angu ayeke hon, a mû na mbi nga na Jenny akua nde nde na yâ ti akodoro ti Pacifique. E londo na Tuvalu, a tokua e na filiale ti Samoa na ngu 1985. Kâ, e mû maboko ti kiri na peko ti ambeti na yanga ti Samoa, Tonga, nga na Tokelau. E ngbâ lani ti mû maboko ti kiri na peko ti ambeti na yanga ti Tuvalu. * Na pekoni, na ngu 1996, a tokua e na filiale ti Fidji. Kâ, e mû maboko ti kiri na peko ti ambeti ti e na yanga ti Fiji, Kiribati, Nauru, Rotuma, nga na Tuvalu.

Bê ti mbi angbâ lakue ti dö ti bâ tongana nyen la atraducteur aye kua ti ala atâa so kua ni ayeke ngangu nga afatigué zo. Legeoko tongana Jéhovah, ala ye biani ti tene a fa nzoni tënë na “azo ti ayanga ti kodoro kue nga na azo ti kodoro kue”. (Apoc. 14:6). Na tapande, na ngoi so a yeke leke lani ti tene a kiri na peko ti kozo Tour ti Ba Ndo na yanga ti Tonga, mbi na a-ancien ti kodoro ni kue e sara lisoro ti hinga aita so alingbi ti fa kode ti traduction na ala. Na popo ti a-ancien ni, mbeni oko  so asara kua ti lekengo a-oto nga ayeke futa lo nzoni atene so ni yeke zia kua ti ni na ndade ni ti komanse kua ti traduction. A yeke biani ye ti dongo bê ndali ti so lo yeke lani babâ ti sewa nga lo hinga pëpe ndo so lo yeke wara nginza dä ti bata na sewa ti lo. Me Jéhovah abâ lege ti lo na azo ti sewa ti lo nga lo sara kua ti traduction teti angu mingi.

Atraducteur tongaso ayeke na mara ti bango ndo ti aita ti Bebungbi, so abi bê ti ala mingi na aita so ayeke tënë akete yanga ti kodoro ti sigigi na ala ambeti na yanga ti kodoro ti ala. Na tapande, na mbeni ngoi, a hunda ndo ti bâ wala eskê a yeke na bezoin ti ngbâ ti sigigi na ambeti ti e na yanga ti Tuvalu. A nzere na mbi mingi ti diko kiringo tënë so aita ti Bebungbi amû, ala tene: “E bâ mbeni raison oko ape so ndali ni a lingbi ala zia kua ti kiringo na peko ti ambeti na yanga ti Tuvalu. Atâa so azo so atene yanga ti Tuvalu ayeke mingi ape tongana a haka ala na azo so atene ambeni kete yanga ti kodoro nde, azo ti Tuvalu ayeke lakue na bezoin ti mä nzoni tënë na yanga ti kodoro ti ala wani.”

Na ngu 2003, a hunda mbi na Jenny ti zia kua ti traduction na filiale ti Fidji, ti gue ti sara kua na ndokua so ayeke mû maboko na kua ti traduction na Patterson na New York. A yeke mo bâ mo tene mbeni bango li la aga tâ ye. E sara kua legeoko na ambeni aita ti mû maboko na kua ti kiringo na peko ti ambeti ti e na ayanga ti kodoro mingi. Nduru na ngu use, wala ngu use tongaso, e wara pasa ti gue na akodoro nde nde ti fa na atraducteur kode ti kua ti ala.

Zia mbi kiri fadeso mbi sara tënë na ndo ti réunion so mbi sara tënë fade na ndo ni na tongo nda ni so. Na ngu 2000, Bebungbi abâ so na yâ ti dunia kue, atraducteur ayeke na bezoin ti tene a mû maboko na ala na yâ ti kua ti ala. Mingi ti atraducteur ni ayeke na kode mingi ape na yâ ti kua ti traduction. Na peko ti réunion so e na aita ti Comité ti Bebungbi so ayeke bâ ndo na ndo ti sungo ambeti e sara, Bebungbi amû desizion ti tene a fa kode ti traduction na atraducteur kue. A fa na ala ye so ala lingbi ti sara ti mä yâ ti Anglais nzoni, ti hon ndo ti akpale so ala yeke wara na yâ ti kua ti ala nga ti sara kua na mango tere.

Aye ti nzoni wa la aga na pekoni? Kozoni kue, atraducteur ayeke kiri fadeso na peko ti ambeti nzoni mingi. Nga, a yeke kiri na peko ti ambeti ti e na ayanga ti kodoro mingi. Na ngoi so e komanse lani kua ti missionnaire na ngu 1979, a yeke wara Tour ti Ba Ndo gi na ayanga ti kodoro 82. Atâa so kue, a yeke sigigi na mingi ti aTour ti Ba Ndo ni anze mingi na peko ti so a sigigi na ti Anglais. Me fadeso a yeke sigigi na aTour ti Ba Ndo na ayanga ti kodoro ahon 240. Mingi na popo ni ayeke sigigi legeoko na ti Anglais. A yeke sigigi na ambeti ti e fadeso na ayanga ti kodoro ahon 700. A yeke ye so e pensé lani na ni kete ape.

Na ngu 2004, Bebungbi amû mbeni kota desizion. A yeke ti tene a kiri na peko ti Bible hio na ayanga ti kodoro mingi. Ye so amû lege na azo mingi ti diko Bible ti Fini dunia na yanga ti kodoro ti  ala wani. Na ngu 2014, a imprimé Bible so kue wala gi mbage ni na ayanga ti kodoro 128, nga na ayanga ti kodoro so a yeke tënë na akodoro so ayeke na mbongo ti Pacifique.

Mbeni ye so mbi yeke girisa ni ape ayeke pasa so mbi wara ti gue ti sara kota bungbi na Tuvalu na ngu 2011. Mbeni ngangu buru atï teti anze mingi na yâ ti kodoro ni kue. Aita apensé ti ala so ala yeke sara kota bungbi ni ape. Ye oko, na ngoi so e si na lakui, ngu apika ngangu, na ye so amû lege na e ti sara kota bungbi ni. Mbi yeke lani na pasa ti fa na aita sigingo ti Mbeti ti Nzapa ti fini dunia: Matthieu—Apocalypse na yanga ti Tuvalu. Atâa so aita so ayeke tënë yanga ti Tuvalu ayeke mingi ape, ala nga kue ayeke na bezoin ti wara pendere cadeau so alondo na Jéhovah so. Na peko ti kota bungbi ni, ngu akiri apika ngangu. Tongaso, na peko ti bungbi ni, azo kue abâ so pendere kapa ti bungbi ni adë bê ti ala tongana ngu, nga ala wara vrai ngu gbani gbani.

Mawa ni ayeke so Jenny, wali ti mbi so mbi ye lo mingi ayeke lani dä na ngoi ni so ape. Lo kui lani na ngu 2009, na peko ti so lo tiri na cancer ti me teti ngu bale-oko. Mbi na lo e sara mariage a sara ngu 35 tongaso. Na ngoi so a yeke zingo lo na kuâ, tere ti lo ayeke nzere ande mingi ti mä tënë ti sigingo ti Bible na yanga ti Tuvalu.

Ngbene ye na ngoi ni so, Jéhovah akiri amû na mbi mbeni pendere wali, Loraini Sikivou. Loraini na Jenny asara lani kua legeoko na Béthel ti Fidji. Loraini asara kua ti traduction. Fadeso mbi kiri mbi wara mbeni wali so ayeke be-ta-zo na Jéhovah nga so aye yanga ti kodoro tongana mbi.

Tongana mbi gbu li ti mbi na ndo ti aye kue so asi na yâ ti angu so ahon, mbi bâ tongana nyen la Jéhovah, Babâ ti e so aye e mingi, abi bê ti lo na bezoin ti azo ti yanga ti kodoro kue, même tongana azo so atene yanga ti kodoro ni ayeke mingi ape (Ps. 49:3-5). Mbi bâ so tere ti azo anzere mingi, na ngoi so ala wara ambeni mbeti ti e fini fini na yanga ti kodoro ti ala, wala na ngoi so ala yeke he bia na Jéhovah na yanga ti kodoro ti ala (Kus. 2:8, 11). Mbi ngbâ ti dabe ti mbi na tënë ti ita Saulo Teasi, so ayeke mbeni mbakoro na Tuvalu. Na peko ti so lo he mbeni bia ti Royaume pan na yanga ti kodoro ti lo, lo tene: “Mbi pensé a lingbi mo tene na aita ti Bebungbi so abia so ayeke pendere mingi na yanga ti Tuvalu ahon ti Anglais.”

Ngbene ye na nze ti septembre, ngu 2005, mbi wara pasa ti ga membre ti Bebungbi ti aTémoin ti Jéhovah. A yeke ye so mbi ku tere ti mbi lani na ni ape. Atâa so mbi yeke sara kua ti traduction encore ape, mbi mû merci na Jéhovah ndali ti so lo sara si mbi ngbâ ti mû maboko na kua ti traduction na yâ ti dunia kue. Tere ti mbi anzere mingi ti bâ so Jéhovah ayeke bi bê na awakua ti lo kue même ala so ayeke na akete zoa na milieu ti Kota ngu-ingo ti Pacifique. Tongana ti so mbeni zo ti sungo psaume atene, “L’Éternel akomande, zia sese aduti na ngia, Zia zoa mingi mingi asara ngia.”—Ps. 97:1.