AHON ngu 200 tongaso awe, azo ayeda pëpe na aye kue so a sû na yâ ti ambeti-sango. Laso, e lingbi pëpe ti yeda na aye kue so e diko wala e bâ na ndo ti Internet. Na ndo ti Internet e yeke wara gbâ ti asango, nga aye so awandara asigigi na ni asara si a yeke ngangu ape ti wara asango. Mingi ti asango ni ayeke tâ tënë, e lingbi ti sara na kua nga a yeke sioni ape, me mingi ni ayeke atënë ti mvene, e lingbi ti zia bê ti e dä ape nga a yeke sioni. Ndani la a lingbi e soro nzoni aye so e ye ti diko. Ambeni zo so akomanse ti sara kua na Internet fini fini apensé peut-être so asango so ayeke na ndo ti Internet adoit ti duti tâ ye gi ndali ti so ayeke na ndo ti Internet wala ndali ti so mbeni kamarade ti ala la atokua ni na ala na e-mail. Ala lingbi ti yeda même na ambeni ye so alingbi ti si nga lâ oko ape. Me Bible awa e atene: “Zo so li ti lo ayeke dä pëpe, lo yeda na tënë kue, me zo ti ndara abata lege ti lo nzoni.”—aProv. 14:15.

“Zo ti ndara” ayeke zo so li ti lo ayeke dä nga lo yeke yeda pëpe na aye kue so lo mä. Tongana e yeke zo ti ndara, e yeke sara ye na hange nga e yeke yeda gi na aye so e hinga so ayeke tâ tënë. E yeke yeda pëpe na mbeni tënë ti mvene so e diko na Internet, atâa a yeke mbeni tënë so azo mingi ahinga. Nyen la alingbi ti mû maboko na mo ti duti zo ti ndara? Kozoni kue, hunda tere ti mo: ‘Site so a sara tënë ni so na yâ ni so ayeke mbeni nzoni site la? Wala tënë ni so ayeke na yâ ti mbeni site so zo kue alingbi ti sû atënë ti bê ti lo dä, wala a hinga même ndo so tënë ni alondo dä ape? Eskê mbeni site so ayeke mû atâ sango afa awe so tënë so ayeke mvene?’ * Na pekoni, sara kua na ngangu ti gbungo li ti mo ti “hinga popo ti ye ti nzoni na ye ti sioni.” (aHéb. 5:14). Tongana mo bâ so mbeni sango akpa ye so ayeke tâ tënë ape, andâ ayeke tâ tënë ape. Na ndo ni, tongana mo diko atënë ti mvene so a tene na ndo ti ambeni zo, gbu li na ndo ti azo so ayeke bâ nzoni tongana a kangbi sango ni nga bâ wala a yeke biani na lege ni ti kangbi sango ni.

Ambeni zo alingbi ti tokua amessage so ala wara na azo so ala yeke na adresse ti ala sân ti gi ti bâ wala tënë ni  ayeke tâ tënë wala sân ti pensé na ndo ti ye so alingbi ti si tongana ala tokua ni. Peut-être raison ni ayeke so ala ye lakue ti gboto lê ti azo na ndo ti ala wala ala ye ti tene ala la akangbi sango ni kozo (2 Sam. 13:28-33). Me tongana e yeke “zo ti ndara”, e yeke pensé na ndo ti kpale so alingbi ti si tongana e tokua message ni, peut-être a lingbi ti buba iri ti mbeni zo wala ti mbeni bungbi.

Ti gi ti bâ wala mbeni sango ayeke tâ tënë, a yeke kua. Ndani la ambeni zo ayeke zia gi azo so ala yeke tokua amessage na ala ti tene ala wani agi ti bâ wala sango ni ayeke tâ tënë. Me ngoi oke la ala yeke mû ti sara ni? Ngoi ayeke kota ye (aÉph. 5:15, 16). Ahon ti tene e tene: “Tongana mbi yeke na kite, mbi yeke tokua ni na mbeni zo”, a yeke nzoni e tene: “Tongana mbi yeke na kite, mbi yeke effacé ni.”

Hunda tere ti mo: ‘Mbi yeke tokua lakue amessage so mbi wara na ambeni zo? A si na mbi awe ti hunda pardon na azo so mbi yeke na adresse ti ala ndali ti so mbi tokua na ala mbeni sango so ayeke na lege ni ape wala ayeke mvene? Mbeni zo ahunda mbi awe ti zia lege ti tokuango na lo amessage so mbi wara?’ Girisa ape so azo kue so mo yeke na adresse ti ala alingbi nga ti gue na ndo ti Internet ti wara aye so ala bezoin ni sân ti tene mo la mo mû maboko na ala. Ala yeke na bezoin pëpe ti wara gbâ ti amessage so na yâ ni mo yeke wara gi atënë ti ngia, avidéo wala afoto so asara zo ngia. A yeke nga nzoni ape ti tene e tokua na mbeni zo adiskur so e enregistré ni wala anote so e mû. * Girisa nga ape so tongana mbeni zo asara recherche ti lo wani, lo bâ aversê wala lo wani lo leke akiringo tënë ti lo ndali ti abungbi, a yeke mû maboko na lo mingi ahon ti tene mo la mo tokua aye ni na lo.

Nyen la a lingbi mo sara tongana mo wara na ndo ti Internet atënë ti mvene so a tene na ndo ti bungbi ti Jéhovah? Mä na bê na atënë ni ape. Ambeni zo apensé so a lingbi ala sara tënë ni na ambeni zo ti hinga bango ndo ti ala na ndo ni, me sarango tongaso ayeke sara si tënë ti mvene ni amû ndo mingi. Tongana mbeni ye so e wara na ndo ti Internet asara si e gi bê ti e, a lingbi e hunda Jéhovah ti mû na e ndara nga e sara tënë ni na aita-koli so akpengba na lege ti yingo (Jacq. 1:5, 6; Jude 22, 23). Jésus, so azo atene atënë ti mvene na ndo ti lo, atene na adisciple ti lo so awato ayeke sara ye ti ngangu na ala nga ala yeke ‘tene mara ti asioni tënë ti mvene nde nde kue na ndo ti ala’. (Mat. 5:11; 11:19; Jean 10:19-21). Tongaso, tongana e sara kua nzoni na ngangu ti gbungo li ti e, a  yeke sara si tongana mbeni zo ayeke tene mvene wala lo yeke gi ti handa azo e yeke hinga.—aProv. 2:10-16.

A lingbi e sara nga hange tongana e ye ti sara tënë ti aita ti e na azo wala tënë ti mbeni ye so e mä. Même tongana tënë ni ayeke tâ tënë, a ye pëpe ti tene so a lingbi e tene ni na azo. Na ambeni ngoi a lingbi ti duti na lege ni ape ti sara tënë na ndo ti mbeni ye na azo même tongana tënë ni ayeke tâ tënë (Mat. 7:12). Na tapande, a yeke na lege ni ape ti tene e tene na ambeni zo atënë so ayeke na lege ni ape na ndo ti amba ti e (2 aThes. 3:11; 1 Tim. 5:13). Ambeni tënë ayeke dä so a hunda ti tene a tene ni na zo ape, a lingbi e ne amba ti e na lege so e ku mbilimbili ngoi so ala ye ti tene azo ahinga tënë na ndo ni. Tongana e sara tënë na ndo ti mbeni tënë kozo ti tene ngoi ti tene azo ahinga ye na ndo ni alingbi, a lingbi ti ga na akpale mingi.

Laso, zo alingbi ti tokua na azo asango so ayeke tâ tënë, so ayeke mvene, so ayeke nzoni wala so ayeke sioni gi na yâ ti kete ngoi. A yeke nzoni e hinga so même tongana mbeni zo atokua mbeni message gi na mbeni zo oko, zo ni alingbi ti tokua ni na ambeni zo nde, na hio tongaso tënë ni amû ndo kue. Tongaso, e sara hange, e tokua pëpe gi hio tongaso amessage so e wara na mbeni zo wala na azo kue so e hinga ala. Atâa so ndoye “[a]mä na bê na aye kue”, nga a dë kite ape, a lingbi e sara ye pëpe tongana zo so li ti lo ayeke dä pëpe wala e yeda pëpe na atënë kue nga na ambeni tënë ti ngia (1 aCor. 13:7). Nga, a lingbi e yeda lâ oko ape na atënë ti mvene nga na asioni tënë so azo atene na ndo ti bungbi ti Jéhovah wala na ndo ti aita ti e so e ye ala. Azo so asigigi na atënë ti mvene so nga ayeke kangbi ni ayeke zia ngia na bê ti Satan Zabolo, “babâ ti mvene.” (Jean 8:44). Tongana e sara kua nzoni na ngangu ti gbungo li ti e nga e hinga ti bâ yâ ti aye nzoni, a yeke mû maboko na e ti ga “zo ti ndara” nga e yeke hinga tongana nyen ti sara kua nzoni na gbâ ti asango so e yeke wara lâ na lâ. Tongana ti so Bible atene, “azo so li ti ala ayeke dä pëpe, ala wara buba ye, me azo ti ndara awara couronne ti hingango ye.”—aProv. 14:18.