1, 2. Jésus aye lani Marthe ngbanga ti nyen? Nyen la afa so Marthe ayeke lani na siokpari na tere ti lo?

TONGANA mo pensé na ndo ti Marthe ita ti Lazare, nyen la aga na li ti mo? Atâa so gi lo oko la Bible afa iri ti lo atene Jésus aye lo, Jésus aye nga lani ambeni wali so akpe mbeto ti Nzapa. Na tapande, mama ti lo Marie so lo ye lo mingi nga na Marie ita ti Marthe (Jean 11:5; 19:25-27). Jésus aye lani Marthe ngbanga ti nyen?

² Jésus aye Marthe gi pëpe ndali ti so lo yeke zo ti yambango agene nga zo ti sarango kua, me lo ye lo nga ndali ti kpengba mabe ti lo. Marthe amä na bê lani na afango ye ti Jésus kue. Lo hinga lani na bê ti lo kue so Jésus ayeke Messie so a sara tënë ti lo (Jean 11:21-27). Me, Marthe ayeke na siokpari na tere ti lo tongana e. Mbeni lâ, na ngoi so Jésus ayeke na ndo ti Marthe, bê ti Marthe ason na tere ti ita ti lo Marie, na lo tene na Jésus so a lingbi lo suku na Marie. Marthe atene: “Seigneur, a sara ye oko na mo pëpe so ita ti mbi ti wali azia gi mbi oko ti sara aye  ni? Tene na lo ti ga ti mû maboko na mbi.” (Diko Luc 10:38-42.) Mbaï so afa na e nyen?

3, 4. Na lege wa la Marie ‘asoro nzoni mbage ni’? Nyen la Marthe ayeda na ni? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

³ A nzere na Jésus so Marthe na Marie atisa lo na ndo ti ala, na lo mû ngoi ni so ti fa apendere tâ tënë na ala. Hio Marie aduti na tere ti Jésus lo yeke ‘mä tënë so lo yeke tene.’ Lo ye lani ti mä ye kue so Kota Wafango ye ayeke tene. A yeke ye so Marthe adoit fade ti sara la. Tongana lo zia fade ye so lo yeke sara so lo ga lo mä Jésus, ka Jésus ayeke gonda lo.

⁴ Ye oko, Marthe amû ngoi ti lo mingi ti tö gbâ ti kobe nga ti sara ambeni kua ti da ti sara si Jésus aduti nzoni. Akua so kue asara si lo gi bê ti lo senge senge nga bê ti lo ason na tere ti Marie. Jésus abâ so Marthe ayeke gi ti sara ye ahon ndo ni. Ni la, na nzoni bê lo tene na Marthe, lo tene: “Marthe, Marthe, aye mingi asara si mo yeke gi bê ti mo na li ti mo ayeke kpô pëpe.” Lo tene so gi sembe ti kobe oko alingbi awe. Na pekoni, Jésus agonda Marie ndali ti so lo dengi mê ti lo nzoni lo mä lo, lo tene: “Ti Marie, lo soro nzoni mbage ni, na fade a yeke zi ni na tïtî lo pëpe.” Peut-être Marie agirisa kobe so lo te lani na ngoi ni so, me lo yeke girisa lâ oko ape aye so Jésus afa na lo nga na gondango so Jésus agonda na lo. Angu 60 tongaso na pekoni, bazengele Jean atene: “Jésus andoye Marthe na ita ti lo ti wali.” (Jean 11:5). Atënë so afa biani so Marthe ayeda na wango so Jésus amû na lo na nzoni bê nga lo sara kue ti voro Jéhovah be-ta-zo na yâ ti tanga ti fini ti lo kue.

5. Ngbanga ti nyen laso a yeke ngangu mingi ti zia lê ti e gi na ndo ti vorongo Jéhovah? Hundango ndo wa la e yeke kiri tënë na ni?

⁵ Laso, e bâ so aye so alingbi ti gboto lê ti e na tere ti vorongo Jéhovah ayeke mingi ahon ti ngoi so a sû na Bible lani. Na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti septembre, ngu 1958, a wa aita ti zia pëpe si aye so awandara asigigi na ni agboto lê ti ala na tere ti vorongo Jéhovah. Même na ngoi ni so, a yeke lani mo bâ mo tene a yeke sigigi na fini ye lâ na lâ. Aye tongana radio, afilm nga na télé ayeke lani mingi. Na yâ ti Tour ti Ba Ndo ni a tene so, na ngoi so e yeke ga nduru na futingo ti sioni dunia so, “aye so ayeke gboto lê ti zo ayeke ga gbani.” Laso, aye so alingbi ti gboto lê ti e ayeke mingi ahon ti kozo. Nyen la e lingbi ti sara ti sara ye tongana Marie na ti zia lê ti e gi na ndo ti vorongo Jéhovah?

6. Tongana nyen la awakua ti Jéhovah asara kua nzoni na aye so awandara asigigi na ni?

⁶ Mbage ti bungbi ti Jéhovah so ayeke na sese ge asara kua lakue nzoni na aye so awandara asigigi na ni ti sara si tâ vorongo amaï. Na tapande, gbu li na ndo ti “Photo-Drame de la Création,” mbeni film so ambeni diapo ayeke na yâ ni, a yeke na couleur nga a yeke mä go ti azo dä. Kozo si Kozo Bira so Amû Sese Kue ato nda ni nga na ngoi ti bira ni, azo million mingi na yâ ti dunia awara dengo bê na lege ti film so, so na hunzingo ni a sara tënë ti Ngu Saki Oko ti Komandema ti Jésus Christ. A si na mbeni ngoi, awakua ti Jéhovah asara kua na radio ti mû lege na azo mingi na yâ ti dunia ti mä tënë ti Royaume. Laso, awakua ti Jéhovah asara kua mingi na ordinateur nga na Internet ti fa nzoni tënë na azo na ndo kue so ala yeke dä, même na ando so ayo mingi.

7. (a) Ngbanga ti nyen a yeke sioni ti sara kua na aye ti dunia so kue? (b) A lingbi e sara hange na nyen? (Bâ kete tënë na gbe ni.)

 ⁷ Bible awa e ti sara kua na aye ti dunia so kue ape. Ye so andu mungo ngoi ti e mingi ndali ti aye so dunia so ayeke sigigi na ni. (Diko 1 aCorinthien 7:29-31.) Tongana mbeni Chrétien asara hange ape, lo lingbi ti buba ngoi ti lo mingi ndali ti aye so ayeke nga sioni ape. Na tapande, ti diko mbeni buku, ti bâ télé, ti gue ti bâ mbeni pendere ndo, ti gue ti vo ye nga ti gi ti hinga afini ye so awandara asigigi na ni. Azo mingi aye ti sara lisoro na amba ti ala na ndo ti Internet, ti tokua amessage nga na e-mail wala ti wara asango na ndo ti ngia ti awanguru. Me ambeni zo alingbi ti mû ngoi ti ala mingi ti sara gi na aye so. * (Zo-ti. 3:1, 6). Tongana e mû ngoi ti e mingi ti sara na aye so ayeke nga kota ye ape, e yeke bâ na nene ni mingi ape ye so ayeke kota ye mingi: vorongo so e yeke voro na Jéhovah.—Diko aÉphésien 5:15-17.

8. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi ti tene e ndoye pëpe aye so ayeke na yâ ti dunia so?

⁸ Satan asara kue ti zia nzara ti aye so ayeke na yâ ti dunia ti lo na yâ ti e nga ti sara si mbeni ye agboto lê ti e si e voro Jéhovah ape. A yeke ye so lo sara lani na ngoi ti akozo Chrétien nga lo sara ni laso même mingi ahon ti kozo (2 Tim. 4:10). Tongaso, a lingbi e sara ye alingbi na wango so atene: ‘Ala ndoye pëpe aye so ayeke na yâ ti dunia so.’ Tongana e ngbâ lakue ti changé aye na yâ ti fini ti e ti sara ye alingbi na wango so, mbeni ye ayeke gboto lê ti e ape nga e yeke kiri ti ‘ndoye Babâ ni’ mingi. Ye so ayeke sara si a yeke ngangu na e ape ti sara ye so bê ti Nzapa aye nga e yeke ngbâ nduru na lo.—1 Jean 2:15-17.

9. Jésus afa na adisciple ti lo ti zia lê ti ala na ndo ti nyen? Nzoni tapande wa la lo zia?

⁹ Atënë so Jésus atene na Marthe na nzoni bê ti mû wango na lo ague oko na fango ye ti lo nga na tapande ti lo. Lo wa adisciple ti lo ti ngbâ ti zia lê ti ala na ndo ti kua ti Jéhovah nga na Royaume ti lo. (Diko Matthieu 6:22, 33.) Jésus ayeke lani na gbâ ti aye ti sese ape, lo yeke nga na da ti li ti lo ape wala mbeni ndo ape.—Luc 9:58; 19:33-35.

10. Nzoni tapande wa la Jésus azia na e?

 ¹⁰ Aye mingi apassé na ngoi so Jésus ayeke fa lani tënë na sese, so alingbi fade ti gboto lê ti lo, me lo zia si agboto lê ti lo lâ oko ape. Na tapande, ngoi kete na peko ti so lo komanse ti fa tënë, lo fa ye na gbâ ti azo na Capernaüm nga lo sara amiracle, na pekoni ala voro yanga na lo ti ngbâ na gbata ti ala. Me Jésus asara nyen? Lo zia lê ti lo gi na ndo ti kua ti lo. Lo tene na ala, lo tene: “A lingbi mbi fa nga nzoni tënë ti royaume ti Nzapa na ambeni gbata nde, ngbanga ti so a yeke ndali ni si a tokua mbi.” (Luc 4:42-44). Jésus asara ye alingbi na tënë ti yanga ti lo, lo tambela na yâ ti Palestine kue ti fa tënë na azo nga ti fa ye na ala. Atâa so lo yeke lani nzoni-kue, lo fatigué nga lo yeke na bezoin ti wu tere ti lo ndali ti so lo sara kua ngangu.—Luc 8:23; Jean 4:6.

11. Jésus atene nyen na mbeni koli so ahunda lo ti leke tënë na popo ti lo na ita ti lo? Wango wa la Jésus amû na adisciple ti lo?

¹¹ Mbeni lâ, na ngoi so Jésus ayeke fa na adisciple ti lo tongana nyen la ala lingbi ti hon ndo ti kangango lege, mbeni koli afâ tënë na yanga ti lo, lo tene: “Wafango ye, tene na ita ti mbi ti kangbi yâ ti ye ti héritier ni na ti mû ti mbi na mbi.” Me Jésus ake ti yôro yanga ti lo na yâ ti tënë ti ala. Lo tene na koli ni, lo tene: “Koli, zo wa la azia mbi wafango ngbanga wala zo ti kangbingo yâ ti ye na ndo ti ala?” Na pekoni, Jésus akiri na ndo ti fango ye ti lo, lo wa adisciple ti lo na ndo ti kpale so ala yeke wara tongana ala zia si aye ti sese agboto lê ti ala na tere ti kua ti Nzapa.—Luc 12:13-15.

12, 13. (a) Nyen la Jésus asara so apika bê ti ambeni Grec so ayeke aprosélyte so ayeke na Jérusalem? (b) Jésus asara ye tongana nyen na ngoi so Philippe ahunda na lo ti wara tere na aGrec so?

¹² Na ndangba yenga ti Jésus na sese lo gi bê ti lo mingi (Mat. 26:38; Jean 12:27). Lo yeke lani na gbâ ti kua ti sarango ni, nga lo hinga so a yeke sara pasi na lo nga lo yeke kui kuâ ti ngangu. Na tapande, bâ ye so asi na dimanche na lango 9 ti Nisan, ngu 33. Tongana ti so a fa kozo awe, Jésus alï na Jérusalem na ndo ti mbeni kete lele, gbâ ti azo asepela lo tongana “Lo so aga tongana Gbia na iri ti Jéhovah.” (Luc 19:38). Na ndade ni, na mbeto pëpe Jésus alï na yâ ti temple lo tomba azo ti kango ye so na bê ti warango ye ayeke nzi nginza lani na tïtî amba ti ala aJuif.—Luc 19:45, 46.

¹³ Na popo ti gbâ ti azo so ayeke lani na Jérusalem, a yeke wara ambeni Grec so ayeke aprosélyte, so aye so Jésus asara apika bê ti ala mingi. Tongaso, ala hunda na bazengele Philippe ti bâ wala ala lingbi ti wara tere na Jésus. Ye oko, Jésus azia pëpe si mbeni ye nde agboto lê ti lo na tere ti aye so ayeke kota mingi so ayeke ku lo. Lo gi lani pëpe ti wara gbâ ti azo na peko ti lo ti kanga lege na awato ti lo ti tene afâ lo. Na peko ti so Jésus atene na André na Philippe so lo ga nduru ti kui awe, lo tene na ala, lo tene: “Zo so tënë ti âme ti lo agbu bê ti lo mingi, lo yeke futi ni. Me zo so ake âme ti lo na yâ ti dunia so, fade lo yeke bata ni teti fini ti lakue lakue.” Ahon ti tene Jésus asara ye so aGrec so ahunda na lo, lo hunda na ala ti sara ye tongana ti lo nga lo mû zendo na ala, lo tene: “Tongana mbeni zo aye ti sara kua na mbi, fade Babâ ayeke ne lo.” Kite ayeke pëpe so Philippe ague asara tënë ti Jésus so na ala.—Jean 12:20-26.

14. Atâa so Jésus azia kua ti fango tënë na kozo ndo, nyen la afa so lo sara ye ahon ndo ni ape?

¹⁴ Atâa so Jésus azia pëpe si mbeni ye nde agboto lê ti lo lani na tere ti kota kua ti lo ti fango nzoni tënë, pensé ti lo lakue ayeke gi na ndo ti kua ni ape. Lo gue na mbeni matanga ti mariage so a tisa lo dä nga lo sara si atambela nzoni na lege so na lege ti miracle, lo sara si ngu aga vin (Jean 2:2, 6-10). Lo gue nga na ambeni matanga so akamarade  ti lo nga na ambeni zo so aye nzoni tënë atisa lo dä (Luc 5:29; Jean 12:2). Me ye so Jésus asara mingi ahon aye so, a yeke so lo mû ngoi lakue ti sambela, ti duti lo oko ti gbu li ti lo, nga ti wu tere ti lo.—Mat. 14:23; Marc 1:35; 6:31, 32.

15. Wango wa la Paul amû na aChrétien? Paul azia nzoni tapande wa?

¹⁵ Bazengele Paul, so ahaka aChrétien na azo ti sarango mandako ti kpengo loro, atene: “Zia e zi nengo ye kue e bi ni”. (Diko aHébreu 12:1.) Paul asara ye alingbi na aye so lo fa, lo ke ti ga mbeni kota zo ti nzapa ti aJuif mbeni ye so alingbi fade ti sara si lo ga zo ti mosoro nga iri ti lo awu. Lo zia lê ti lo na ndo ti “aye so ayeke akota ye mingi ahon atanga ni” nga lo sara na Nzapa tongana ngbâa, lo voyagé na Syrie, Asie Mineure, Macédoine nga na Judée. Paul asara tënë na ndo ti beku ti lo ti gue na yayu, lo tene: “Mbi yeke girisa aye kue so ayeke na peko ti mbi na mbi yôro go ti mbi na mbage ti aye so ayeke na dawa, mbi ngbâ ti kpe loro ni ti wara ye so ayeke na gbele mbi so ayeke futa.” (aPhil. 1:10; 3:8, 13, 14). Paul ayeke lani kumbamba na amû maboko na lo ti sara “kusala lakue na Seigneur, na ziango si mbeni ye agboto lê ti [lo] pëpe.”—1 aCor. 7:32-35.

16, 17. Atâa e yeke kumbamba wala e sara mariage awe, tongana nyen la e lingbi ti mû tapande ti Paul? Tongana nyen la Mark na Claire asara ni?

¹⁶ Legeoko tongana Paul, ambeni wakua ti Jéhovah asoro ti ngbâ ti ala kumbamba tongaso si ala yeke na kua ti sewa mingi ti sara ape nga si ala mû ngoi ti ala mingi ti sara na kua ti Royaume (Mat. 19:11, 12). Mingi ni, awakua ti Jéhovah so asara mariage awe ayeke na akua ti sewa mingi ti sara. Me atâa e yeke kumbamba wala e sara mariage awe, e kue e lingbi ti “zi nengo ye kue” so alingbi ti gboto lê ti e na tere ti vorongo Jéhovah “e bi ni”. Ye so ahunda peut-être ti tene e zia ti buba ngoi ti e senge senge, me e mû ngoi ti e mingi ti sara na kua ti Jéhovah.

¹⁷ Na tapande, Mark na Claire, so akono na Pays de Galles, akomanse kua ti pionnier na peko ti so ala hunzi ekole. Na peko ti so ala mû tere, ala ngbâ na yâ ti kua ti pionnier. Me ala ye lani ti sara na Jéhovah mingi. Mark atene: “Ti tene mbeni ye ane e ape, e kä da ti e ti chambre ota nga e zia kua ti nginza ti e ti mû lege na e ti gue na ando nde nde ti leke ada so andu kua ti Jéhovah.” Na yâ ti angu 20 so ahon, ala voyagé na yâ ti mingi ti akodoro ti Afrika ti mû maboko na kua ti lekengo aDa ti Royaume. Na ambeni ngoi, ala yeke na nginza mingi ape, me Jéhovah abâ lege ti ala lakue. Claire atene: “E yeke na ngia mingi ti sara na Jéhovah lâ na lâ. E sara kamarade na aita mingi na ando so e gue dä, nga ye oko amanke e ape. E lingbi pëpe ti haka ngia so e wara na yâ ti kua ti ngoi kue so e sara na Jéhovah na akete ye ti e so e dö e zia.” Mara ti ye so asi na mingi ti awakua ti ngoi kue. *

18. Ahundango ndo wa la a lingbi e hunda tere ti e na ni?

¹⁸ Mo bâ so mo lingbi ti wara ngia mingi na yâ ti kua so mo yeke sara na Jéhovah? Ambeni ye agboto lê ti mo na tere ti ye so ayeke kota mingi? Tongana a yeke tongaso, nyen la mo lingbi ti sara? Peut-être a lingbi mo changé fason so mo yeke diko na Bible nga mo yeke manda na ye ti sara si aga nzoni mingi. Article ti peko ayeke fa na mo tongana nyen la mo lingbi ti sara ni.