1, 2. (a) Agingo bê wa ambeni babâ na mama ayeke na ni tongana amolenge ti ala aga maseka? (b) Aye ti nzoni wa amolenge alingbi ti sara na ngoi so ala yeke maseka?

A-CHRÉTIEN so ayeke ababâ na amama ayeke ka na ngia na ngoi so amolenge ti ala awara batême. * Berenice, mama ti amolenge osio so ala kue awara batême kozo ti tene ala wara ngu 14, atene: “A yeke mbeni ye so azia ngia na bê ti e mingi. A nzere lani na e mingi so amolenge ti e aye ti voro Jéhovah. Me e hinga so, so amolenge ti e ayeke amaseka ala yeke wara akpale mingi.” Mo lingbi ti comprendre gingo bê ti Berenice so tongana molenge ti mo akomanse ti ga maseka awe wala lo yeke maseka.

² Mbeni wandara so amanda ye na ndo ti amolenge atene so na ngoi so amolenge ayeke ga maseka, ye alingbi ti duti ngangu na ababâ na amama nga na amolenge ni. Me a lingbi ababâ na amama apensé ape so li ti amolenge ti ala ayeke dä ape wala ala sara ye tongana akete molenge. Me lo tene so amaseka ayeke gbu li ti ala, aye ayeke son ala wala aye ayeke nzere na ala nga ala yeke na bezoin ti duti na akamarade. Tongaso, na ngoi so amolenge ti mo ayeke maseka, ala lingbi ti lë mbeni kpengba songo na Jéhovah tongana ti so  Jésus asara lani na ngoi so lo yeke maseka. (Diko Luc 2:52.) Ala lingbi nga ti maï kode ti ala ti fango tënë nga ala lingbi ti duti na nzara mingi ti sara kua ti Nzapa mingi ahon ti kozo. Nga ala lingbi ti mû adesizion ala wani, na tapande ti mû tere ti ala na Jéhovah nga ti mä yanga ti lo. Me tongana mo yeke babâ wala mama, nyen la mo lingbi ti sara ti fa na maseka ti mo ti sara na Jéhovah? Jésus afa ye lani na adisciple ti lo na ndoye, lo sara tere ti lo kete nga lo sara ye na ndara. Tapande ti lo alingbi ti mû maboko na mo ti fa ye na ala.

3. Ngbanga ti nyen la Jésus airi abazengele ti lo akamarade ti lo?

³ Jésus aye akamarade ti lo nga lo yeke be-ta-zo na ala. (Diko Jean 15:15.) Na ngoi ti giriri, wa ti mbeni ngbâa ayeke fa pëpe na ngbâa ni atënë ti secret ti lo wala atënë ti bê ti lo. Ye oko, Jésus asara ye pëpe na abazengele ti lo tongana angbâa. Lo ye ala nga lo mû ngoi ti duti na ala. A nzere lani na lo ti tene na ala aye so lo yeke pensé dä nga na atënë ti bê ti lo, nga lo yeke mä ala nzoni na ngoi so ala yeke fa na lo apensé ti ala nga na atënë ti bê ti ala (Marc 6:30-32). Mara ti apendere sarango lisoro tongaso asara si songo ti lo na abazengele ti lo akpengba nga aleke ala ndali ti akua ti Nzapa so ayeke ku ala lani.

4. Tongana nyen la mo lingbi ti ga kamarade ti amolenge ti mo? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

⁴ Michael, babâ ti amolenge use, atene: “Atâa so ngu ti e ababâ na amama ayeke oko na ti amolenge ti e ape, e lingbi ti duti akamarade ti ala.” Akamarade ayeke mû ka ngoi ti duti place oko. Sambela Jéhovah ti mû maboko na mo ti hinga ye so mo lingbi ti changé na yâ ti kua ti mo wala na yâ ti ambeni ye so mo yeke sara tongaso si mo wara ngoi mingi ti duti na amolenge ti mo. Nga, aye so agbu ka bê ti akamarade ayeke oko. Tongaso, sara ngangu ti ye aye so molenge ti mo aye, na tapande abia, afilm nga na asport so lo ye ni mingi. Ilaria, so ayeke na Italie, atene: “Babâ na mama ti mbi aye abia so mbi yeke mä. Papa aga kota kamarade ti mbi, nga mbi yeke gi bê ti mbi ape ti sara tënë na lo même na ndo ti akota kpale.” Tongana mo yeke kamarade ti amolenge ti mo nga mo mû maboko na ala ti tene ala ga kamarade ti Jéhovah, aye pëpe ti tene so mo bi nengo ti mo ti babâ wala ti mama na sese (Ps. 25:14). Amolenge ti mo ayeke bâ so mo ye ala nga mo ne ala, nga ala yeke kiri ti ga nduru na mo mingi. Ye so ayeke sara si a yeke duti ngangu na ala pëpe ti fa atënë ti bê ti ala na mo.

5. Tongana nyen la Jésus amû maboko na adisciple ti lo ti wara ngia so zo ayeke wara tongana lo sara kua ti Jéhovah mingi?

⁵ Jésus aye lani ti tene adisciple ti lo so lo ye ala mingi, so ayeke nga akamarade ti lo, awara ngia so zo ayeke wara tongana lo sara kua ti Jéhovah mingi. Tongaso, lo ye lani ti tene ala yapu na yâ ti kua ti Jéhovah. Biani, Jésus aye ti tene ala yapu na kua ti sarango adisciple. Nga, lo dë bê ti adisciple ti lo so lo yeke mû maboko na ala ti sara ni.—Mat. 28:19, 20.

6, 7. Tongana nyen la mo yeke fa so mo ye amolenge ti mo tongana mo fa na ala ti sara lakue aye so ala yeke sara ti voro na Jéhovah?

⁶ Mo ye ti tene amolenge ti mo angbâ nduru na Jéhovah. Nzapa aye nga ti tene mo bata amolenge ti mo “na lege ti sengo ndo nga na awango ti gbotongo mê so alondo na Jéhovah.” (aÉph. 6:4). Tongaso, a lingbi mo sara kua so Nzapa amû na mo, mo sara kue ti fa ye na amolenge ti mo na ndo ti Jéhovah lakue. Na tapande: Mo yeke sara kue ti tene amolenge ti mo ague na ekole ndali ti so mo bâ so a yeke kota ye ti tene ala hinga mbeti nga mo ye ti tene ala duti na nzara ti manda afini ye. Legeoko nga, anzoni babâ na mama ayeke sara kue ti tene amolenge ti ala abâ nzoni na lege ti “gbotongo mê so alondo na Jéhovah” na ngoi ti abungbi, ti akota bungbi nga na ngoi ti vorongo Nzapa na yâ ti sewa. Ndali ti so fango ye so alondo na Jéhovah alingbi ti sö fini ti ala, sara kue ti tene amolenge ti mo aduti na nzara ti manda ye na ndo ti Jéhovah nga ti hinga so lo  lingbi ti fa ye na ala ti tene ala wara ndara (aProv. 24:14). Tongana ti so Jésus amû maboko na adisciple ti lo, gi ti mû maboko na amolenge ti mo so ayeke amaseka ti fa tënë lakue. Mo lingbi ti sara ni na lege so mo yeke gi ti zia na yâ ti ala nzara ti fango tënë ti Nzapa na azo.

⁷ Tongana nyen la mandango ye lakue na sewa, guengo na abungbi lakue nga fango tënë lakue alingbi ti mû maboko na amaseka? Erin, so ayeke na Afrique du Sud, atene: “E amolenge e yeke diko tënë lakue ndali ti mandango Bible, ndali ti abungbi nga na fango tënë. Na ambeni ngoi e yeke buba yâ ti mandango ye na sewa na mbana ti tene e sara ni ape. Me babâ na mama ti e azia lege ni ape.” Lo kiri singila na babâ na mama ti lo ndali ti so ala mû maboko na lo ti bâ na nene ni mingi mandango Bible, abungbi nga na fango tënë. Fadeso, même tongana a si so lo gue na bungbi ape wala lo gue na fango tënë ape, lo yeke ku kungo ti sara ni hio.

8. (a) Tongana nyen la Jésus afa so lo sara tere ti lo kete? (b) So Jésus asara tere ti lo kete amû maboko na adisciple ti lo tongana nyen?

⁸ Atâa so Jésus ayeke lani nzoni-kue, lo sara tere ti lo kete lo tene na adisciple ti lo so lo bezoin mungo maboko ti Jéhovah. (Diko Jean 5:19.) So Jésus asara tere ti lo kete so, adisciple ti lo ane lo encore ape? Ên-ën. So lo zia bê ti lo mingi na Jéhovah asara si adisciple ti lo ayeke na confiance na lo mingi. Na pekoni, ala sara tere ti ala kete tongana ti Jésus.—Kus. 3:12, 13, 16.

9. Tongana mo yeda na afaute ti mo nga mo hunda pardon, a yeke mû maboko na amaseka ti mo tongana nyen?

⁹ Nde na Jésus, e yeke na siokpari na tere ti e nga e yeke sara afaute. Tongaso, a lingbi mo sara tere ti mo kete. Hinga akatikati ti mo nga yeda na afaute ti mo (1 Jean 1:8). Patron wa la mo ne lo mingi? Patron so ayeda na afaute ti lo? wala patron so ahunda pardon lâ oko ape? Tongana maseka ti mo amä mo na hundango pardon ndali ti afaute ti mo, lo yeke kiri ti ne mo mingi. Lo kue lo lingbi ti manda ti yeda na afaute ti lo. Rosemary, mama ti amolenge ota, atene: “E yeke yeda na afaute ti e, ye so apusu amolenge ti e ti fa atënë ti bê ti ala na e na ngoi so ala yeke na mbeni kpale. E hinga akatikati ti e, tongaso e fa na amolenge ti e ndo so ala lingbi ti wara vrai yorö ti akpale ti ala dä. Tongana ala bezoin mungo maboko, e yeke tokua ala lakue na yâ ti ambeti ti e, nga e yeke sambela legeoko na ala.”

10. Tongana nyen la Jésus asara tere ti lo kete na ngoi so lo yeke fa na adisciple ti lo ye so a lingbi ala sara?

¹⁰ Jésus ayeke lani na komandema na ndo ti adisciple ti lo. Lo yeke na droit ti fa na ala ye so a lingbi ala sara. Me, teti so lo sara tere ti lo kete, fani mingi lo yeke fa na ala ndani so lo hunda na ala ti sara mbeni ye. Na tapande, lo tene gi na adisciple ti lo pëpe ti gi Royaume ti Nzapa na mbilimbili ti lo kozoni, me lo tene nga, lo tene: “Na fade a yeke zia na ala aye so kue na ndo ni.” Jésus atene nga na ala, lo tene: “Ala zia ti fâ ngbanga na li ti azo.” Na pekoni lo fa ndani, lo tene: “Si a fâ ngbanga na li ti ala pëpe. Teti a yeke oko ngbanga so ala yeke fâ na li ti azo si a yeke fâ ande na li ti ala.”—Mat. 6:31–7:2.

11. Tongana lege ayeke dä, ngbanga ti nyen a yeke nzoni ababâ na amama afa na amaseka ti ala ndani so ala lu mbeni ndia wala ala mû mbeni desizion?

¹¹ Tongana lege ayeke dä, fa na maseka ti mo ndani so mo lu mbeni ndia wala mo mû mbeni desizion. Tongana lo hinga ni, lo yeke mä yanga ti mo na bê ti lo kue. Barry, babâ ti amolenge osio, atene: “Tongana mo fa na amaseka ndani so mo hunda na ala ti sara mbeni ye, ala yeke duti na confiance na mo.” Ala yeke bâ so a yeke gi pëpe ndali ti so mo yeke na komandema na ndo ti ala la mo lu mbeni ndia wala mo mû mbeni desizion me ndali ti so mo yeke na mbeni nzoni raison ti sara ni. Girisa nga ape so amaseka ayeke akete molenge encore ape. Ala yeke manda tongana nyen ti gbu li ti ala ala wani, nga ala ye ti mû adesizion ala wani (aRom. 12:1). Barry atene: “Amaseka abezoin  ti manda ti sara kua na hingango ndo ti ala ti mû anzoni desizion me pëpe ti mû adesizion gi ndali ti so mbeni ye anzere na ala wala pëpe.” (Ps. 119:34). Tongana mo sara tere ti mo kete mo fa na maseka ti mo ndani so mo mû adesizion, lo yeke bâ so mo hinga so lo komanse ti kpengba awe, nga lo yeke manda ti sara kua na “hingango ndo” ti lo ti mû adesizion lo wani.

12. Tongana nyen la Jésus asara ye na ndara ti mû maboko na Pierre?

¹² Jésus asara ye lani na ndara nga lo hinga mungo maboko so adisciple ti lo abezoin ni. Na tapande, na ngoi so Jésus atene lani na adisciple ti lo so a yeke fâ lo, Pierre atene na lo so mara ti ye tongaso ayeke si na lo ape. Jésus ahinga lani so Pierre aye lo, me lo hinga nga so bango ndo ti Pierre so ayeke na lege ni ape. Tongana nyen la Jésus amû maboko lani na Pierre nga na tanga ti adisciple? Kozoni kue, lo mû wango na Pierre. Na pekoni, Jésus afa ye so ayeke si na azo so ake ti sara ye so bê ti Jéhovah aye na ngoi ti kpale. Jésus atene nga so Jéhovah ayeke futa azo so apensé gi na ala wani ape (Mat. 16:21-27). Pierre amanda ye na lege ti tënë ti Jésus so.—1 Pi. 2:20, 21.

13, 14. (a) Nyen la alingbi ti fa so mabe ti maseka ti mo akomanse ti woko? (b) Tongana nyen la ndara alingbi ti mû maboko na mo ti hinga kpale ti molenge ti mo ti koli wala ti wali nga ti mû na lo maboko so lo bezoin ni?

¹³ Sambela Jéhovah ti mû na mo ndara tongaso si mo lingbi ti hinga mungo maboko so maseka ti mo ayeke na bezoin ni (Ps. 32:8). Na tapande, nyen la alingbi ti fa so mabe ti molenge ti mo akomanse ti woko? Peut-être lo yeke na ngia tongana ti kozo ape, lo tene asioni tënë na ndo ti aita, wala lo ye ti fa atënë ti bê ti lo na mo encore ape. Tene hio ape so ye so afa so molenge ti mo ayeke sara mbeni kota siokpari na hondengo ni. * Na mbage, sara sanka ti akpale ni ape wala tene gi pëpe so akpale ni ayeke hon senge. Mo yeke na bezoin ti kpengba mabe ti lo.

¹⁴ Ti hinga ye so mo lingbi ti sara ti mû maboko na maseka ti mo, sara ye na nzoni bê nga ne maseka ti mo na ngoi so mo yeke hunda tënë na lo. A yeke tongana gbotongo ngu na sceau na yâ ti dû ti ngu. Tongana mo gboto ngu ni hio hio mingi, ngu ni ayeke tuku kue na ayeke ngbâ gi kete na yâ ti sceau ni. Legeoko nga, tongana mo  kanga bê ti mo ape na ngoi so mo yeke hunda tënë na maseka ti mo wala mo gi ti forcé lo ti sara tënë, lo yeke fa atënë ti bê ti lo na mo ape. (Diko aProverbe 20:5.) Ilaria, so e sara tënë ti lo fade adabe ti lo so na ngoi so lo yeke lani maseka, lo ye lani ti mû ngoi mingi ti duti na amba ti lo ti klase me lo hinga so ayeke nzoni ape. Babâ na mama ti lo abâ so mbeni ye asava ape. Ilaria atene: “Mbeni lâ, na lakui, ala tene so ala bâ so mbi yeke gi bê ti mbi mingi, nga ala hunda mbi ti hinga nyen la apassé. Mbi komanse ti toto, mbi fa na ala gingo bê ti mbi, nga mbi hunda na ala ti mû maboko na mbi. Ala gbu mbi na kate ti ala, ala tene na mbi so ala comprendre mbi, nga ala tene so ala yeke mû maboko na mbi.” Hio, babâ na mama ti Ilaria akomanse ti mû maboko na lo ti wara anzoni kamarade na yâ ti congrégation.

15. Fa tongana nyen la Jésus asara ye lani na ndara na yâ ti sarango ye ti lo na mbage ti azo.

¹⁵ Jésus afa nga so lo sara ye na ndara na lege so lo hinga mungo maboko so adisciple ti lo ayeke na bezoin ni nga lo hinga anzoni sarango ye ti ala. Na tapande, na ngoi so Nathanaël amä so Jésus ayeke zo ti kodoro ti Nazareth, lo tene: “Mbeni nzoni ye alingbi ti sigigi na Nazareth so?” (Jean 1:46). Tongana mo yeke lani kâ, mo yeke pensé so Nathanaël ayeke na nzoni bango ndo ape? wala lo sara kangbi na popo ti azo? wala lo yeke na mabe ape? Jésus asara ye na ndara nga lo gi ti bâ nzoni ye so ayeke na yâ ti Nathanaël. Jésus atene lo yeke “tâ zo ti Israël so tënë ti handa ayeke na yâ ti lo oko pëpe.” (Jean 1:47). Jésus ayeke na ngangu ti hinga ye so ayeke na bê ti zo, nga lo sara kua na ngangu ni so ti gi ti bâ anzoni sarango ye ti azo.

16. Tongana nyen la mo lingbi ti mû maboko na maseka ti mo ti maï anzoni sarango ye?

¹⁶ Mo lingbi ti hinga atënë so ayeke na bê ti zo ape, me Nzapa alingbi ti mû maboko na mo ti sara ye na ndara. Mo yeke sara ye na ndara ti gi ti bâ anzoni sarango ye ti maseka ti mo? Zo oko aye pëpe ti tene a iri lo “zo ti kirikiri”. Na yâ ti pensé ti mo wala na yâ ti tënë ti mo, tene pëpe so molenge ti mo ti koli wala ti wali ayeke “molenge ti kpengba-li” wala “zo ti problème”. Même tongana maseka ti mo asara pëpe ye so mo hunda na lo, fa na lo so mo hinga anzoni sarango ye ti lo nga mo hinga biani so lo ye ti sara ye na lege ni. Gi ti bâ a-effort so lo yeke sara ti sara ye na lege ni nga gonda lo ndali ni. Mû maboko na lo ti maï anzoni sarango ye ti lo na lege so mo yeke mû na lo akua mingi tongana mo bâ so lo lingbi ti sara ni. A yeke ye so Jésus asara na adisciple ti lo la. Ngu oko na ndambo tongaso na peko ti so Jésus awara tere na Nathanaël (so a iri nga lo Barthélemy), Jésus asoro lo ti ga bazengele, nga Nathanaël ayapu na yâ ti kua so Jésus amû na lo (Luc 6:13, 14; Kus. 1:13, 14). Ahon ti sara si maseka ti mo abâ so lo sara lâ oko ye ti nzoni ape, gonda lo nga wa lo. Sara si lo bâ so lo lingbi ti zia ngia na bê ti mo nga na bê ti Jéhovah nga lo lingbi ti sara kua na akode ti lo ti sara na kua ti Jéhovah.

17, 18. Tongana mo ngbâ lakue ti fa ye na maseka ti mo ti sara na Jéhovah, ye ti pekoni ayeke so wa?

¹⁷ Tongana mo yeke fa ye na amolenge ti mo, na ambeni ngoi atënë ti bê ti mo alingbi ti duti tongana ti bazengele Paul, so ayeke lani tongana babâ ti azo mingi na lege ti yingo. Na mbeni ngoi, lo yeke na “kota vundu nga na mawa mingi na bê” ti lo ndali ti “ndoye so [lo] yeke na ni mingi” na mbage ti amolenge ti lo na lege yingo na Corinthe (2 aCor. 2:4; 1 aCor. 4:15). Victor, so ayeke na amolenge ota, atene: “Lâ ti maseka ayeke kete ye ape. Me, aye ti nzoni so e wara ayeke mingi ahon akpale so e wara. Na mungo maboko ti Jéhovah, e yeke lani na nzoni songo na amolenge ti e.”

¹⁸ Ababâ na amama, ala sara ngangu mingi ti fa ye na amolenge ti ala ndali ti so ala ye amolenge ti ala mingi. Ala zia lege ni ape. Ala gbu li kete na ndo ti ngia so ala yeke wara tongana amolenge ti ala amû desizion ti sara na Jéhovah nga ti ngbâ ti sara na lo be-ta-zo.—3 Jean 4.