Mo yeke mû ande peko ti fango lege so Jéhovah ayeke fa na ndoye?
Mo yeke mû ande peko ti fango lege so Jéhovah ayeke fa na ndoye?
“Mbi ke lege ti wataka kue.”—PS. 119:128.
1, 2. (a) Tongana mo hunda na mbeni kamarade ti mo ti fa lege na mo, wango wa a yeke nzere na mo ti wara, na ngbanga ti nyen? (b) Mara ti awango wa Jéhovah amû na azo so ayeke sara na lo, na ngbanga ti nyen?
TARA ti bâ so mo ye ti gue na mbeni ndo, me mo yeke na bezoin ti mbeni zo ti mû maboko na mo ndali ti so mo hinga lege ni nzoni pëpe. Mbeni kamarade ti mo ayeke dä so ahinga lege ni. Mo zia bê ti mo na lo, tongaso mo hunda lo ti mû maboko na mo. Lo fa na mo lege ni na lo mû nga na mo ambeni wango so ayeke mû maboko na mo ti kpe ambeni kpale so mo yeke tingbi na ni na lege. Na tapande, lo tene na mo so na lege mbeni ye ti fango lege ayeke dä so ayeke polele pëpe. Azo mingi amû pekoni na ala girisa. A yeke nzere na mo so lo mû wango so na mo na mo yeke sara ye alingbi na ni? E nga kue e yeke gue na mara ti tambela tongaso. Tambela ti e ni ayeke ti gue ti wara fini ti lakue lakue. Jéhovah ayeke kamarade ti e na lo fa na e lege so a lingbi e mû ti wara fini ti lakue lakue. Nga lo mû wango na e na ndo ti aye ti sioni so alingbi ti sara si e ke yanga ti lo.—Deut. 5:32; És. 30:21.
2 Na yâ ti article so nga na ti so ayeke ga na pekoni, e yeke sara tënë na ndo ti ambeni ye ni. A lingbi e girisa pëpe so Jéhovah Nzapa so ayeke kamarade ti e amû wango na e na ndo ti aye ti sioni so ndali ti so lo ye e. Lo ye si e duti na fini lakue lakue. Lo yeke na vundu tongana azo amû asioni desizion na ala zia ti sara na lo (Ézéch. 33:11). Na yâ ti article so e yeke sara tënë na ndo ti aye ti sioni ota. Kozo ye ni alondo na amba ti e azo. Use ye ni alondo na e wani. Ota ye ni aga na lege ti mbeni ye so ayeke tâ ye pëpe. A lingbi e hinga aye ti sioni so nga lege so Jéhovah ayeke mû maboko na e ti kpe ni. Mbeni wasungo Bible ahinga aye ti sioni ni so na lo tene: “Mbi ke lege ti wataka kue.” (Ps. 119:128). Lo ke aye kue so alingbi ti sara si lo ke yanga ti Jéhovah. Mo nga kue mo yeke tongaso? Zia e bâ ye so e lingbi ti sara ti ngbâ lakue ti kpe “lege ti wataka” kue.
Mû pëpe peko ti “azo mingi mingi”
3. (a) Na yâ ti mbeni tambela, ngbanga ti nyen a lingbi ti duti sioni ti mû peko ti ambeni zo na ngoi so e hinga pëpe lege wa la a yeke nzoni ti mû? (b) Kpengba tënë wa e wara na Exode 23:2?
3 Tara ti bâ so mo yeke gue na mbeni yongoro tambela, na gi gbagburu tongaso mo hinga pëpe lege wa la a yeke nzoni mo mû. Mo bâ mbeni lege so azo mingi amû ni. A yeke ngangu pëpe ti tene mo mû peko ti ala. Me ti mû mbeni lege gi ngbanga ti so azo mingi amû ni, a yeke sioni mingi. Peut-être ndo so ala yeke gue dä ayeke pëpe ndo so mo ye ti gue dä. Hinga pëpe ala nga kue agirisa lege tongana mo. Tapande so amû maboko na e ti gbu nda ti ye so Jéhovah aye lani ti fa na azo ti Israël na lege ti mbeni oko ti andia so lo mû na ala. Jéhovah asara lani tënë na azo so ayeke ajuge nga atémoin. Lo gboto mê ti ala na ndo ti sioni ti mungo peko ti azo mingi mingi nga na ti mungo asioni desizion gi ti nzere na lê ti azo. (Diko Exode 23:2.) A yeke ngangu pëpe na e awasiokpari ti sara tongaso. Me tënë so atene “a lingbi mo tambela pëpe na peko ti azo mingi mingi” abâ gi pëpe ajuge nga na atémoin.
4, 5. Na ngoi wa Josué na Caleb atingbi na kpale ti mungo peko ti azo mingi mingi? Nyen la amû maboko na ala ti sara ye na mbeto pëpe?
4 Ti tâ tënë ni, na mbeni ngoi na yâ ti fini ti e bê ti e alingbi ti pusu e ti “mû peko ti azo mingi mingi”. A lingbi ti si gi gbagburu tongaso, nga a lingbi ti duti tâ ngangu mingi ti sara pëpe ye so tanga ti azo asara. Na tapande, gbu li na ndo ti ye so asi na Josué na Caleb. Azo ti Israël use so ague lani legeoko na amba ti ala bale-oko ti bembe ndo na Sese ti Zendo. Na ngoi so ala kiri, tënë so amba ti ala bale-oko ni atene na ndo ti sese ni abi mbeto na yâ ti tanga ti azo ti Israël. Na tapande, ala tene so ala bâ azo so ayo mingi, ahale ti aNephilim, amolenge so a-ange so ake yanga nga na awali adü ala (Gen. 6:4). Tënë so ayeke tâ tënë pëpe ndali ti so aNephilim kue akui lani awe na ngoi ti kota ngu so apika na ngoi ti Noé a sara angu ngbangbo mingi awe. Nga ala dü amolenge pëpe. Me azo ti Israël amä na bê na atënë ni so ndali ti so mabe ti ala awoko. Tongana mabe ti mbeni zo awoko, lo yeke ngbâ ti zia bê ti lo na Nzapa pëpe na lo yeke to nda ti mä na bê na atënë ti wataka so azo atene. Hio tongaso, mingi ti azo ti Israël ato nda ti pensé so a lingbi ala mû pëpe peko ti fango lege ti Jéhovah ti lï na Sese ti Zendo. Josué na Caleb asara ti ala ye tongana nyen na gbele kpale so?—Nom. 13:25-33.
5 Josué na Caleb amû pëpe “peko ti azo mingi mingi”. Akoli use so asara mbeto pëpe ti tene tâ tënë na azo ti Israël atâa so ala ye ti mä ni pëpe. Ala sara ye so ayeke na lege ni même na ngoi so azo ti Israël aye ti fâ ala. Nyen la amû lege na ala ti sara ye na mbeto pëpe? A yeke mabe so ala yeke na ni na Jéhovah. Tongana mbeni zo ayeke na kpengba mabe na Jéhovah, lo yeke mä na bê na atënë so Jéhovah Nzapa atene me pëpe na atënë ti wataka so azo atene. Na pekoni na ngoi so Josué na Caleb asara tënë na ndo ti mabe ti ala na Jéhovah, ala tene na azo kue so Jéhovah ayeke sara ye lakue alingbi na azendo ti lo. (Diko Josué 14:6, 8; 23:2, 14.) Josué na Caleb andoye Nzapa ti ala nga ala zia bê ti ala na lo. Ala ye pëpe ti sara mbeni ye so alingbi ti mû vundu na Jéhovah gi ti nzere na lê ti amba ti ala. Tongaso, ala mû pëpe peko ti azo mingi mingi, na ala yeke mbeni nzoni tapande teti e laso.—Nom. 14:1-10.
6. Na yâ ti aye wa la e yeke na gbele kpale ti mungo peko ti azo mingi mingi?
6 Na ambeni ngoi mo ye ti mû “peko ti azo mingi mingi”? Mingi ti azo ane Jéhovah pëpe. Ala pensé so ye so lo fa na ndo ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni ayeke ye ti buba. Ala yeke na bango ndo ti ala wani na ndo ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni na ala gi ti pusu e ti yeda na abango ndo ti ala ni so, so ayeke na lege ni pëpe. Na tapande, lango-sioni, sarango ngangu na zo nga sarango yorö so a yeke fa na télé, na yâ ti afilm nga na yâ ti angia ti vidéo, ala tene so a yeke sioni pëpe (2 Tim. 3:1-5). Na ngoi so mo yeke soro mbeni ye ti ngia ndali ti mo na sewa ti mo, mo yeke sara ni tongana nyen? Mo yeke zia si bango ndo ti azo na ndo ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni asara ngangu na ndo ti desizion ti mo? Tongana a yeke tongaso, andâ mo yeke mû “peko ti azo mingi mingi”.
7, 8. (a) E yeke sara tongana nyen ti tene “ngangu ti gbungo li” ti e aga nzoni? Ngbanga ti nyen sarango tongaso ayeke nzoni ahon ti mû gi peko ti mbeni molongo ti andia? (b) Ngbanga ti nyen a nzere na mo ti bâ nzoni tapande ti aChrétien mingi so ade maseka?
7 Jéhovah amû na e mbeni kpengba matabisi ti mû maboko na e ti mû adesizion. A yeke ngangu so e yeke na ni ti gbu li nzoni na ndo ti aye nga na pekoni ti soro ye na popo ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni. Bible atene matabisi ni so ayeke “ngangu ti gbungo li” na awa e ti sara si a ga nzoni “na lege ti sarango kusala” na ni (aHéb. 5:14). E lingbi pëpe ti sara si ngangu ti gbungo li ti e aga nzoni tongana e sara gi ye so amba ti e asara wala e ku ti tene amba ti e la afa na e ye so a lingbi e sara. Na yâ ti aye mingi, e yeke na bezoin ti sara kusala na yingo-ti-hinga ti e na ti mû adesizion e wani. Na tapande, a yeke nzoni awakua ti Jéhovah aku pëpe ti tene mbeni zo amû desizion na place ti ala nga ti fa na ala molongo ti afilm, abuku nga na asite ti Internet so a lingbi ala kpe ni. Tongana e ku ti tene a fa na e molongo ti aye kue so a lingbi e kpe ni, e yeke duti ande na bezoin ti changé yâ ni lakue (1 aCor. 7:31). Me kota raison so ndali ni e ku pëpe ti tene amba ti e amû desizion na place ti e ayeke so e ye ti sara kusala na ngangu ti gbungo li so Jéhovah amû na e ti mû adesizion. Jéhovah aye si e gbu li ti e nzoni na ndo ti aye so Bible atene, e sambela ti wara fango lege ti lo, na pekoni e mû adesizion so anzere na lo.—aÉph. 5:10.
8 Na ngoi so e mû adesizion so ague oko na Bible, a lingbi ti nzere na ambeni zo pëpe. Na tapande, a yeke ngangu mingi na amaseka ti e so ayeke gue na ekole ndali ti so lakue amba ti ala ayeke gi ti pusu ala ti sara ye tongana tanga ti azo kue (1 Pi. 4:4). Me mingi ti amaseka ti e amû pëpe “peko ti azo mingi mingi”. A nzere na e mingi ti bâ aChrétien so ade maseka nga na akangba so afa so ala yeke na mabe tongana ti Josué na Caleb.
Mû pëpe peko ti ye so ‘bê ti mo wala lê’ ti mo afa na mo
9. (a) Na ngoi so mo yeke gue na mbeni yongoro tambela, ngbanga ti nyen a yeke sioni ti mû mbeni lege gi ngbanga ti so mo ye ni? (b) Ngbanga ti nyen ndia so ayeke na Nombre 15:37-39 ayeke lani kota mingi teti azo ti Israël?
9 Use ye ti sioni ni so e yeke sara tënë na ndo ni alondo na e wani. Tara ti bâ so mo yeke gue na mbeni yongoro tambela na mo yeke na mbeni zo ti fango lege ni na mo. Nyen la ayeke si tongana mo ke ti mû lege so lo fa na mo na mo ye ti mû gi lege so ayeke pendere na lê ti mo? Mo yeke si ande pëpe na ndo so mo ye ti gue dä so. Na ndo ti tënë so, bâ mbeni ndia so Jéhovah amû lani na azo ti Israël. Azo mingi laso alingbi ti gi li ti ala gbä na ndia so ahunda na azo ti Israël ti kanga mbeni ye ti pendere na kamba ti bleu na yanga ti bongo ti ala. (Diko Nombre 15:37-39.) Mo hinga ngbanga ti nyen ndia so ayeke lani kota ye mingi? Mbeni raison ni ayeke so ndia so amû lani maboko na azo ti Nzapa ti duti nde na amara kue so angoro ala. A lingbi ala sara tongaso tongana ala ye ti ngbâ ti nzere na lê ti Jéhovah (Lév. 18:24, 25). Ye oko, mbeni raison ni nde ayeke nga dä. Zia e bâ ni nga e manda ye mingi na ndo ti use ye ti sioni ni, so alingbi ti gue na e ti ke yanga ti Jéhovah.
10. Na lege wa Jéhovah afa so lo hinga azo nzoni mingi?
10 Na ngoi so Jéhovah amû ndia so na azo ti lo, lo fa na ala raison ni, lo tene: “I tambela na lege ti bê ti i pëpe, wala na lege ti lê ti i pëpe.” (Nom. 15:37-39). Jéhovah atene tongaso ndali ti so lo hinga azo nzoni mingi. Lo hinga so a yeke ngangu pëpe ti tene bê ti e, zo ti yâ ni ti e, asara nzara ti aye so lê ti e abâ. Teti so Jéhovah ahinga so bê ti e ayeke sioni nga alingbi ti pusu e ti sara aye ti sioni, lo wa e lo tene: “Bê ti zo ayeke na handa ahon mbeni ye kue na ayeke sioni mingi; zo nyen alingbi hinga bê ti zo?” (Jér. 17:9). A yeke ndali ni la Jéhovah atene na azo ti Israël ti mû pëpe peko ti ye so bê ti ala wala lê ti ala afa na ala. Lo hinga so tongana azo ti Israël abâ amara so avoro Jéhovah pëpe, bê ti ala alingbi ti pusu ala ti duti tongana amara ni so. Ala lingbi ti haka peko ti ala, na pekoni ti to nda ti pensé tongana ala nga ti sara ye tongana ala.—aProv. 13:20.
11. Na ngoi wa e lingbi ti mû peko ti ye so bê ti e wala lê ti e afa na e?
11 Même laso, a yeke ngangu pëpe ti tene bê ti e so ayeke sioni asara nzara ti ye so lê ti e abâ. E yeke na yâ ti mbeni dunia so ayeke pusu e ti sara nzara ti aye ti sioni. Tongaso, na yâ ti ye wa kpengba tënë so ayeke na Nombre 15:39 ayeke mû maboko na e? E lingbi ti mû peko ti ye so bê ti e wala lê ti e afa na e na ndo ti tënë ti yungo bongo. Azo so angoro e ayeke yü bongo na mbeni lege so ayeke zia nzara ti lango-sioni na yâ ti zo. A yeke ye so e yeke bâ na ekole, na place ti kua nga na ando so e yeke dä. Teti so e yeke bâ ni lakue, nzara ti yungo bongo tongana ala alingbi ti dü ngangu na yâ ti bê ti e. Na pekoni, e lingbi ti to nda ti yü bongo tongana ala me pëpe tongana mbeni Chrétien.—aRom. 12:1, 2.
12, 13. (a) Ye wa a lingbi e sara tongana na mbeni ngoi bê ti e apusu e ti bâ ye ti sioni? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi e sara pëpe aye so alingbi ti pusu azo ti duti na asioni nzara?
12 A yeke kota ye mingi ti kanga nzara ti bê ti e. A lingbi e bi lê ti e yongoro na ye so ayeke sioni. Tapande ti Job so ayeke be-ta-zo alingbi ti mû maboko na e. Lo tene so lo te mbele na lê ti lo. Lo sara kue ti bâ pëpe mbeni wali so ayeke ti lo pëpe na nzara ni (Job 31:1). Gbia David nga kue amû lani mara ti desizion so. Lo tene: “Fade mbi zia ye ti kirikiri na gbe lê ti mbi pëpe.” (Ps. 101:3). Tongana ti David, a lingbi e mû desizion ti bâ “ye ti kirikiri” pëpe. “Ye ti kirikiri” ayeke ye kue so alingbi ti buba songo ti e na Jéhovah. A ndu aye kue so alingbi ti dü na yâ ti bê ti e sioni nzara so ayeke pusu e na pekoni ti sara ye ti sioni.
13 E lingbi même ti ga mbeni “ye ti kirikiri” teti azo tongana e sara aye so ayeke dü sioni nzara na yâ ti ala. E lingbi ti sara ni na lege so e yeke yü na bongo. A yeke ndani la a lingbi e sara ye alingbi na ye so Bible afa. Bible awa e ti yü bongo so “ayeke nzoni, na sarango ye ahon ndo ni pëpe”. (1 Tim. 2:9). Tongana e yü bongo “na sarango ye ahon ndo ni pëpe”, e yeke pensé pëpe na ndo ti aye so anzere gi na e wani. E yeke bâ na nene ni bango ndo ti ambeni zo. E ye ti nzere na amba ti e ahon ti nzere gi na e wani (aRom. 15:1, 2). A yeke wara amaseka saki mingi na yâ ti acongrégation ti aChrétien so azia nzoni tapande na ndo ti tënë ti yungo bongo. A nzere na e mingi ti bâ so ala mû pëpe peko ti ye so bê ti ala wala lê ti ala afa na ala. Ala soro ti zia ngia na bê ti Jéhovah na yâ ti aye kue so ala yeke sara.
Mû pëpe peko ti “ye senge”
14. Gbotongo mê wa Samuel amû na ndo ti “ye senge”?
14 Fadeso tara ti bâ so na yâ ti yongoro tambela ti mo ni, mo hon na yâ ti mbeni kota yando. Mo si na mbeni ndo, mo pensé so mo bâ ngu. Me a yeke tâ ngu pëpe. Ngu ayeke na ndo ni so pëpe. Nyen la ayeke si tongana mo zia nzoni lege ni ti gue ti wara ye so mo pensé so ayeke ngu? Mo lingbi ti girisa na mo kui na yando ni. Legeoko nga, Jéhovah ahinga so a yeke sioni mingi ti zia bê ti e na mbeni ye so ayeke tâ ye pëpe. Na mbeni ngoi a lingbi lo gboto mê ti azo ti Israël na ndo ti kpale ni so. Amara kue so angoro ala ayeke na mbeni gbia so ayeke zo, tongaso azo ti Israël nga kue aye ti wara mbeni gbia so ayeke zo. Nzara ni so ayeke mbeni kota siokpari ndali ti so a fa so ala ye pëpe ti tene Jéhovah aduti Gbia ti ala. Na nda ni, Jéhovah azia lege na ala ti wara mbeni gbia, me lo tokua prophète Samuel ti gboto mê ti ala. Samuel agboto mê ti ala na ndo ti kpale ti mungo peko ti “ye senge”, so ti tene ziango bê na mbeni ye so alingbi pëpe ti mû maboko na ala biani.—Diko 1 Samuel 12:21.
15. Na yâ ti aye wa azo ti Israël amû peko ti “ye senge”?
15 Peut-être azo ti Israël apensé lani so mbeni gbia so ayeke zo la ala lingbi ti zia bê ti ala mingi na lo ahon Jéhovah. Tongana ala pensé tongaso, andâ ala yeke mû peko ti “ye senge.” Teti so ala yeda na mbeni ye oko so ayeke ye senge, a yeke ngangu pëpe na ala ti to nda ti yeda na aye mingi so ayeke ‘aye senge’ so alondo na Satan. Na tapande, mbeni gbia so ayeke zo alingbi ti sara si ala voro ayanda. Azo so avoro ayanda apensé so ala lingbi ti zia bê ti ala na anzapa so, so a leke na keke wala na tênë, ndali ti so ala lingbi ti bâ ni nga ti ndu ni. Ala zia bê ti ala pëpe na Jéhovah, Nzapa so zo alingbi pëpe ti bâ lo, so asara aye kue. Me bazengele Paul atene so ayanda ayeke “ye oko pëpe”. (1 aCor. 8:4). Ayanda alingbi pëpe ti bâ ndo, ti mä tënë, ti sara tënë wala ti sara mbeni ye. A yeke tâ ye ti buba ti voro ayanda gi ngbanga ti so e lingbi ti bâ ala nga ti ndu ala. Ala lingbi ti mû maboko na zo pëpe. Ala yeke ‘aye senge’ na azo so azia bê na ala ayeke “ga tongana ala”.—Ps. 115:4-8.
16. (a) Tongana nyen la Satan apusu azo laso ti mû peko ti “ye senge”? (b) Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so nde na Jéhovah, nginza nga na akungba ayeke ‘aye senge’?
16 Satan ayeke na mayele mingi, na lo ngbâ ti pusu azo laso ti mû peko ti “ye senge.” Na tapande, lo sara si azo apensé so tongana ala yeke na nginza, nzoni kua nga na gbâ ti apendere ye, ala yeke duti na ngia nga nzoni. Ala pensé so ala lingbi ti zia bê ti ala na aye ni so ti mû maboko na ala ti leke akpale ti ala kue. Me aye ni so amû maboko na azo na ngoi so tere ti ala ason wala na ngoi ti kpale ti nginza wala na ngoi so aye tongana ngu so asuku amû ndo wala sese so ayengi? Aye ni so alingbi ti mû maboko na ala na ngoi so ala hinga pëpe nzoni ye ti sara na yâ ti gigi ti ala? Aye ni so alingbi ti mû maboko na ala ti wara kiringo tënë na akpengba hundango tënë so andu fini ti ala? A yeke mû maboko na ala na ngoi so ala yeke nduru na kuâ? Tongana e zia bê ti e na nginza nga na akungba, e yeke wara vundu. Nginza nga na akungba alingbi pëpe ti mû na e aye so e yeke na bezoin ni ti duti na ngia, na ala lingbi nga pëpe ti kanga lege na e ti tï kobela nga ti kui. Ala yeke ‘aye senge.’ (aProv. 23:4, 5). Me Jéhovah ayeke pëpe ye senge! Lo yeke tâ Nzapa. Tongaso, a yeke gi na ngoi so e yeke na kpengba songo na Jéhovah la e lingbi biani ti duti na ngia nga nzoni. Gi Jéhovah la alingbi ti mû maboko na e na yâ ti akpale ti e kue. E yeke na ngia ti duti akamarade ti lo. E ye lâ oko pëpe ti zia lo ti mû peko ti “ye senge.”
17. Mo yeke sara nyen na awango so ayeke na yâ ti article so?
17 E yeke na ngia so Jéhovah ayeke kamarade ti e nga so lo yeke fa lege na e na yâ ti tambela so ayeke gue na e na fini ti lakue lakue. Tongana e dengi mê lakue na awango ti lo, e yeke wara fini ti lakue lakue. Na yâ ti article so, e manda ye na ndo ti akpale ota so asara si azo mingi amû sioni lege. A yeke: azo mingi mingi, bê ti e wani nga na “ye senge.” Na yâ ti article ti peko, e yeke manda ye na ndo ti awango ota so Jéhovah amû ti mû maboko na e ti ke ‘alege ti wataka’ kue.—Ps. 119:128.
Mo tene ti mo nyen?
Tongana nyen la mo lingbi ti sara ye alingbi na akpengba tënë so asigigi na yâ ti aversê so ge?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
[Foto na lembeti 11]
Bê ti mo apusu mo awe ti mû peko ti azo mingi mingi?
[Foto na lembeti 13]
Ngbanga ti nyen a yeke nzoni pëpe ti mû hio peko ti ye so bê ti mo wala lê ti mo afa na mo?
[Foto na lembeti 14]
Mo yeke mû peko ti aye senge?
