Na yâ ti sewa so babâ na mama ni ake tere si ala mû mbeni wali wala koli nde, kpale ayeke manke ka ape. * Mingi ni ka, tongana koli ni amû mbeni fini wali *, lo na fini wali ti lo ni adoit ti mä tere na mama ti amolenge ni na ndo ti tënë ti ngoi so mama ni ayeke ga ti bâ amolenge ti lo, na ndo ti tënë ti sengo amolenge ni nga na ndo ti nginza so ala yeke mû ndali ti bango lege ti amolenge ni. A lingbi ti duti nga kete ye pëpe na akamarade nga na afami ti duti na nzoni songo na azo ti yâ ti fini sewa ni so. Bâ wango so Bible amû ti hon ndo ti mara ti akpale so.

Mbeni wali na Namibie, so iri ti lo ayeke Judith, atene: “Mama ti amolenge ti koli ti mbi atene lani na amolenge ti lo so mbi yeke gi fini wali ti babâ ti ala senge na so tongana mbi na babâ ti ala e dü molenge, a yeke ita ti ala ape. Tënë ni ason mbi mingi, ngbanga ti so mbi ye amolenge ti koli ti mbi mo bâ mo tene amolenge ti mbi wani.”

 Awandara atene so songo ti amolenge na fini wali ti babâ ti ala ayeke ka lakue ngangu, nga alingbi ti ga na kangbi na yâ ti sewa. Mingi ni ka, kpale ni ayeke na popo ti mama ti ala na fini wali ti babâ ti ala. Nyen la alingbi ti mû maboko na mo nyen?

Ye so mo lingbi ti sara: Sara ye na ndara. Tongana mo babâ ni mo kanga lege na ngbene wali ti mo ti duti na songo na amolenge ti lo, a lingbi ti sara amolenge ni nzoni ape. * Amolenge abezoin babâ na mama ti ala so adü ala (aProverbe 23:22, 25). Me nga, tongana mo yeda ti tene lo yôro yanga ti lo lakue na yâ ti sewa ti mo, fini wali ti mo alingbi ti wara vundu dä mingi wala ti sara ngonzo. Ni la, sara ye na ndara tongana mo ye ti tene mariage ti mo aduti nzoni, me nga gi ti mä tere na mama ti amolenge ti mo.

WANGO NDALI TI BABÂ NA MAMA TI AMOLENGE NI

• Tongana mo yeke sara lisoro na ngbene wali ti mo, zia tënë ni angoro mingi na ndo ti amolenge ti ala, me na ndo ti ambeni tënë nde pëpe. Na tapande, mo lingbi peut-être ti hunda na ngbene wali ti mo ni na kode ti iri amolenge ni na téléphone na mbeni mbilimbili ngoi, teti tongana a yeke na angoi kirikiri wala na bï, a lingbi ti ga na akpale.

• Tongana amolenge ni ayeke na gbe ti mo ape, mo lingbi peut-être ti iri ala na téléphone, ti tokua mbeti na ala, ti tokua sms wala e-mail na ala lakue (Deutéronome 6:6, 7). Ambeni ayeke sara lisoro na amolenge ti ala na lege ti Internet. Sarango tongaso ayeke mû lege na mo ti hinga abezoin ti molenge ti mo nzoni na ti mû anzoni wango na ala.

WANGO NDALI TI FINI WALI NI

• ‘Hinga ti zia tere ti mo na place’ ti mama ti amolenge ni na fango na lo polele so mo yeke gi ti mû place ti lo ape (1 Pierre 3:8). Mû sango na lo na ndo ti amolenge ti lo ni, na gi lakue ti tene anzoni tënë ti ala (aProverbe 16:24). Hunda na lo ti fa ambeni ye so mo lingbi ti sara. Tongana lo fa ni, kiri singila na lo.

• Tongana mo na amolenge ni aye tere mingi, sara ye na hange tongana mama ti ala ayeke dä. Beverly, so ayeke na États-Unis, atene: “Amolenge ti koli ti mbi aye ti iri mbi Mama. Mbi ke na ala ape, me mbi tene na ala so ala iri mbi Mama na yanga-da me na lê ti mama ti ala ape, wala na lê ti afami ti lo ape. Ye so asara si mbi na mama ti ala, Jane, e mä tere nzoni. Nga tongana amolenge ti lo ayeke leke ambeni senete wala ambeni ye nde ndali ti ekole ti ala, mbi na lo e yeke mû maboko na ala.”

YE SO FINI WALI NI NA MAMA TI AMOLENGE NI ALINGBI TI SARA

• Tene sioni tënë ti mama ti amolenge ni na mê ti amolenge ti lo ape. Tënë so abâ nga mama ti amolenge ni. Zo ayeke ka gi nduru ti tene sioni tënë ti mba ti lo, me ye so ayeke sara ka amolenge ni nzoni oko ape. Hinga ape, tënë ni so mo tene so ayeke tï mbeni lâ na mê ti zo ni (Zo-ti-fa-tene 10:20). Tongana mbeni molenge ni atene na mo so mama ti lo wala wali ti babâ ti lo atene sioni tënë ti mo, gi ti bâ ye so tënë ni so alingbi ti sara na ndo ti molenge ni. Bâ tënë so mo lingbi ti tene na lo: “Tënë ni so adoit ti sara mo nzoni ape. Mo hinga,  tongana zo asara ngonzo, nzoni tënë la ayeke sigigi ka na yanga ti lo ape.”

• Sara kue ti tene oko ndia so ala yeke na ni na yanga-da, ni la nga a yeke wara ni na ndo ti mama ti amolenge ni. Me tongana a yeke ngangu ti sara tongaso, fa kangbi so ayeke dä sân ti tene sioni tënë ti mama ni. Bâ tapande so ge:

  Fini wali ni: Hervé, zia esume ti mo na ndo ti kamba.

  Hervé: Na Mama kâ, lo la lo yeke zia ka ni na kamba, me mbi ape.

  Fini wali ni (na ngonzo): Lo yeke sara ti tene mo buba la.

  Tongana fade lo tene tënë so na gbe ni ge, a yeke sara nzoni wala pëpe?

  Fini wali ni (na ngonzo ape): Nzoni. Me ge, zo oko oko la ayeke zia esume ti lo na ndo ti kamba.

• Tongana a yeke lango ti tene amolenge ni aduti na mama ti ala, leke ti tene mo na ala asara mbeni ye nde ape (Matthieu 7:12). Tongana a yeke ngangu, fa ni na mama ni si. Tongana lo yeda, ge la si mo tene tënë ni na amolenge ni.

Mbeni mbeti (Step Wars) afa peko ti tënë ti mbeni wali so adema ngbanga ti so koli ti lo ayeke mû gi mbage ti akota molenge ti lo. Atâa so wali ti lo ni atene na lo so amolenge ni ayeke kpe ni ape, koli ni ake ti mä lo. Wali ni atene: “Mbi kanga ngonzo ti mbi ni gbä.” Mo lingbi ti sara tongana nyen ti tene amolenge ni so akono awe abuba nzoni duti ti sewa ti mo ape?

Ye so mo lingbi ti sara: Zia tere ti mo na place ti ala. Bible atene: “Zia zo oko oko angbâ ti gi ye so asara nzoni na mba ti lo, me pëpe ye so asara nzoni gi na lo wani.” (1 aCorinthien 10:24). Gi ti zia tere ti mo na place ti babâ ni wala amolenge ni. Amolenge ni so akono awe ayeke pensé peut-être so babâ ti ala aye ala encore ape. Wala peut-être, so babâ ti ala amû fini wali, tongana ala yeda na wali ni, andâ ala ke mama ti ala awe la. Mbeni nga, babâ ni wala mama ni alingbi ti pensé so tongana ni suku na li ti amolenge ni, yâ ti songo ti lo na ala ayeke buba.

Gbu amolenge ni gbungo na ngangu ape ti ye mo, teti so a yeke sarango ye na ndara la ape (Bia ti Salomon 8:4). Ahon so, zia ngoi na ala. Nzoni songo so mo ye ti duti na ni na ala ayeke ga gi na bê ti lo wani. Ni la, sara kue ti duti na nzoni bango ndo na ndo ni.

Ye kue so aga na li ti mo, même tongana a sara ye nzoni na mbage ti mo ape, tene ni kue kue kue na gigi ape (aProverbe 29:11). Tongana a yeke ngangu na mo ti zi yanga ape, sambela Nzapa, tongana ti so Gbia David atene ândö, lo tene: “O L’Éternel, zia sinziri na yanga ti mbi ti bata yanga ti mbi.”​—Psaume 141:3.

Tongana mo soro ti ngbâ na yâ ti da so amolenge ni akono dä, mo yeke bâ so ambeni ye ti yâ ti da ni angbâ ti gbu bê ti ala mingi. Ni la, gi ti changé ye dä mingi ape, na mingi ni tongana a ndu chambre ti ala.  Peut-être mo na sewa ni kue alingbi ti bâ wala ala lingbi ti gue na yâ ti mbeni fini da nde.

Marion, so ayeke na Canada, atene: “Babâ na mama ti mbi ayeke vo ka ye mingi na molenge ti mbi, me ala yeke mû ye oko na amolenge ti koli ti mbi ape. Mbi na koli ti mbi la e yeke vo aye na ala, me a si ka so a hon ngangu ti e.”

Ye so mo lingbi ti sara: Gi nzoni ti fini sewa ti mo ni kozo. Tene na afami ti mo nga na akamarade ti mo so mo ye koli ti mo na amolenge ti lo kue nga (1 Timothée 5:8). Atâa so afami ti mo na akamarade ti mo ayeke ye amolenge ni gi na lê ni lê ni ape, mo lingbi ti tene na ala ti sara ye na ala na nengo tere. Fa na ala so tongana ala sara sanka ti amolenge ni, a yeke sara ande ala nzoni oko ape.

Sara si songo aduti lakue na popo ti babâ na mama ti kozo koli ti mo na amolenge ti mo. Mbeni wali na kodoro ti Angleterre, so iri ti lo ayeke Susan, atene: “Nze 18 na peko ti so koli ti mbi akui, mbi mû mbeni koli nde. Me a yeke lani ngangu na babâ na mama ti kozo koli ti mbi ni ti ye lo. Me songo ti ala aga nzoni na ngoi so e yeke tisa ala mingi na da ti e, e zia si amolenge apika singa na ala mingi nga e yeke kiri singila na ala ndali ti maboko so ala mû na e.”

A yeke kete ye ape ti duti na nzoni songo na mama ti amolenge ti koli ti mo, wala na afami ti koli ti mo wala na akamarade ti lo. Me tongana mo sara ye ague oko na awango ti Bible, fade tënë so Bible atene ge so ayeke ga tâ tënë na ndo ti mo, a tene: “Zo asara da na lege ti ndara, na a ga nzoni na lege ti hingango nda ti ye.”​—aProverbe 24:3.