JOSEPH ayeke tambela na yâ ti couloir ni, na ndo avuko sioni. Gbiki ayeke yuru lo ndali ti so lo sara ngangu kua na yâ ti mbeni ndo so achauffé mingi. Na gigi kâ, lâ ti Égypte ni asû ngangu si yâ ti da ti kanga ni achauffé ngangu tongana mbeni four. A yeke mo bâ mo tene Joseph ahinga abrique ti mur ni oko na oko kue, même atrace kue so ayeke na tere ti da ni. Ndo so lo yeke sara ti lo kodoro dä fadeso awe la. Tâ tënë, azo ane lo mingi na ndo ni so, me atâa so kue, lo yeke zo ti kanga.

Joseph adoit lani ti dabe ti lo mingi na dutingo ti lo na ngoi so lo yeke lani na yâ ti ahoto ti Hébron, ndo so lo yeke bata lani anyama ti babâ ti lo dä. Lo yeke lani na ngu 17 na ngoi so babâ ti lo, Jacob, atokua lo na mbeni ndo so ayo akilomètre mingi na da ti ala. Mara ti liberté so lo yeke na ni lani aga fadeso gi mbeni ye ti bango li. Aita ti lo ti koli asara kota bê na tere ti lo juska ala ye même ti fâ lo. Me na pekoni, ala kä lo tongana ngbâa. A gue na lo na Égypte. Kâ, na tongo nda ni, lo sara kua na da ti Potiphar, mbeni kota zo ti kodoro ti Égypte ni. Lo sara kua ti lo lani nzoni, ye so asara si wa ti lo ni asara confiance na lo mingi. Me a si na mbeni ngoi, wali ti Potiphar ni abi mbeni tënë ti mvene na li ti lo atene lo gbu ni na ngangu ti lango na ni, na a yeke ndali ni la si lo yeke ge na da ti kanga ni so. *—Genèse, chapitre 37 nga na 39.

Joseph ayeke fadeso na ngu 28, na angu bale-oko tongaso ahon awe la lo yeke ngbâa nga zo ti kanga. Lo pensé lâ oko ape so mara ti ye ni so ayeke si na lo. A yeke zi ande lo na da ti kanga ni la? Lo yeke kiri ti bâ tere ande na babâ ti lo nga na tanga ti ala, Benjamin, so lo ye ala use kue mingi so? Lo yeke ngbâ na yâ ti dû ni so juska lawa?

A si na mo awe ti wara mara ti apensé tongana ti Joseph so? A lingbi ti si so gigi ti e ayeke tâ nde mingi na ti so e pensé na ni lani na ngoi so e ngbâ maseka. Ngoi na ngoi, ambeni kpale so asi akpa ye so ayeke hunzi ande ape, nga mo hinga tongana nyen ti sigigi na yâ ni ape wala a yeke ngangu na mo ti kanga bê na yâ ni. Ni la, zia e bâ ye so e lingbi ti manda na lege ti mabe ti Joseph.

Joseph ahinga lani so Nzapa ti lo, Jéhovah, agirisa lo ape; so lo hinga ni tongaso, a mû maboko na lo lani ti kanga bê. Même ge na da ti kanga ni, Jéhovah awara alege ti iri tufa na ndo ti Joseph. Bible atene: “L’Éternel ayeke na Joseph, Lo fa nzobe na lo, na Lo sara si lo ga nzoni na lê ti capitaine ti asinziri ti da ti kanga.” (Genèse 39:21-23). Teti so Joseph angbâ lani ti sara kua ti lo nzoni, ye so asara si Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti lo. So lo hinga so Jéhovah ayeke lani na lo, a doit ti dë bê ti Joseph lani mingi.

Eskê Jéhovah ayeke zia ande si Joseph angbâ na da ti kanga ni biani biani? Joseph ahinga pëpe mbeni lege ti hinga na kiringo tënë ni mbilimbili, na kite ayeke dä ape so lo fa tënë ni na Nzapa ti lo na yâ ti sambela. Tongana ti so a yeke si ka, kiringo tënë ni aga lani na mbeni lege so lo ku tere ti lo na ni ape. Mbeni lâ, mbeni bruit alondo na yâ ti da ti kanga ni, andâ a ga na afini zo use na da ti kanga ni, ala yeke ambeni kota zo ti yangbo ti Pharaon. Oko zo ni ayeke mokonzi ti azo ti sarango mapa ti Pharaon; na mbeni ayeke mokonzi ti azo ti mungo ye ti nyongo ni na lo.—Genèse 40:1-3.

Capitaine ti agarde ni amû na Joseph kua ti bango  lege ti akota zo use so. * A si na mbeni bï, ala use kue abâ li ti ala, na ala lingbi lani ti girisa abango li ni so ape nga abango li ni so asara si li ti ala aga kirikiri. Tongana Joseph abâ ala na ndapre ni, lo bâ so tere ti ala anzere ape. Ni la, lo hunda ala, lo tene: “Lê ti i ayeke na vundu laso teti nyen?” (Genèse 40:3-7). Peut-être, so Joseph ayeke sara ye nzoni na mbage ti azo asara si ala bâ so lo yeke nzoni zo ti tene ala fa akpale ti ala ni na lo. Joseph ahinga ti lo lani ape so lisoro so ala sara so ayeke ga ande na kota changement na yâ ti gigi ti lo. Tongana Joseph abi bê ti lo lani na ndo ti akoli use so ape, ka ala lingbi lani ti sara lisoro na lo ape. Ye so Joseph asara so alingbi ti pusu e ti hunda tere ti e, e tene, ‘Eskê mbi yeke fa mabe so mbi yeke na ni na Nzapa na bingo bê na amba ti mbi?’

Akoli ni atene so ala yeke gi bê ti ala na ndo ti abango li ti ala so ala hinga li ti ala na ni ape, na ala hinga zo so apeut ti fa ndani na ala ape. Lani, azo ti Égypte amû ka nengo mingi na atënë ti bango li nga ala zia bê ti ala mingi na azo so atene ani lingbi ti fa nda ti abango li ni. Akoli ni so ahinga lani ape so abango li ti ala ni alondo na Jéhovah, Nzapa ti Joseph. Me Joseph ahinga ti lo ni. Lo dë bê ti ala, lo tene: “Ndara ti lungula [wala ti fa] nda ti ye nde nde ayeke ti Nzapa pëpe? Mbi hunda i, i fa suma ni na mbi.” (Genèse 40:8). Atënë ti Joseph so angbâ lakue kota ye juska laso ndali ti azo so aye tâ na bê ti ala kue ti manda Bible. Tongana fade azo so ayeke sara kua ti Nzapa agi ti sara tere ti ala kete tongana ti Joseph, ka a yeke duti nzoni mingi. A lingbi e duti nduru ti zia baba ayo nga e zia bê ti e kue na ndo ti Nzapa na ngoi so e yeke gi ti hinga nda ti Mbeti ti lo.—1 aThessalonicien 2:13; Jacques 4:6.

Zo ti mungo ye ti nyongo ni la akomanse kozo. Lo tene na Joseph so lo bâ li ti lo na ndo ti mbeni keke ti vigne so amaboko ni ayeke ota, na so alengo ni ayeke dä. Alengo ni so abe awe, na lo pete ngu ti alê ti vigne ni na yâ ti kopo ti Pharaon. Jéhovah asara si, gi na lê ni lê ni, Joseph ahinga nda ti bango li ni so. Joseph atene na lo so amaboko ota ni so aye ti sara tënë ti alango ota; na yâ ti lango ota, fade Pharaon ayeke kiri na lo ande na ngbene kua ti lo. Tongana Joseph abâ so tere ti koli ni anzere, lo tene na lo: “Mbi hunda mo, mo sara nzobe na mbi; mo sara tënë ti mbi na Pharaon.” Joseph atene na lo so a gbu ni na ngangu la a ga na ni ge na da ti kanga ni so, mbeni nzoni raison tongaso ayeke nga dä ape.—Genèse 40:9-15.

Nzoni sango so zo ti mungo ye ti nyongo ni so awara apusu zo ti sarango mapa ni ti hunda nga na Joseph ti fa na lo nda ti bango li ti ti lo ni. Na yâ ti bango li ni, lo yô asakpa ti mapa ota na li ti lo, na andeke ayeke te amapa so ayeke na yâ ti mbeni oko ti asakpa ni. Nzapa afa nga nda ti bango li ti so ni so na Joseph. Me, a yeke pëpe mbeni nzoni sango ndali ti zo ti sarango mapa ni. Joseph atene: “Nda ti suma ni ayeke so: sakpa ota ayeke lâ ota. Kozoni si lâ ota awe, fade Pharaon alungula li ti mo na  ndogo ti mo, lo kanga mo na nduzu na keke; na fade andeke ate mitele ti mo.” (Genèse 40:16-19). Legeoko tongana ti awakua ti Nzapa kue, na mbeto pëpe, Joseph afa lani peko ti atokua ti Nzapa, nzoni tokua nga na tokua ti fango ngbanga.—Ésaïe 61:2.

Lango ota na pekoni, tënë ti Joseph so aga tâ tënë. Pharaon asara matanga ti dungo lo, so ayeke mbeni ye so awakua ti Nzapa asara ti ala ni ândö ape, na lo dë ngbanga na ndo ti azo ti kua ti lo use so. A fâ zo ti zongo mapa ni, gi tongana ti so Joseph atene, na a kiri na zo ti mungo ye ti nyongo ni na ngbene kua ti lo. Ye ti mawa ni ayeke so, koli so ayeke mbeni zo so ahinga ti kiri singila ape na lege so lo girisa na ndo ti Joseph biani biani.—Genèse 40:20-23.

Ngu use ahon awe (Genèse 41:1). Tara ti bâ tongana nyen la ye so asara Joseph nzoni ape. Peut-être, lani na ngoi so Jéhovah amû na lo ndara ti hinga nda ti abango li ti zo ti mungo ye ti nyongo ni nga na zo ti sarango mapa so, lo pensé so a ga nduru ti zi lo awe. Na pekoni, lakue tongana ndo ahan, Joseph ayeke zingo na pensengo so peut-être a yeke lango ti zingo lo na da ti kanga ni la, me na nda ni lo la lo ngbâ gi ti sara amême aye na da ti kanga ni so, ye oko achangé ape. Angu use so ayeke lani kota tara so ahon atanga ni kue so Joseph akanga bê na yâ ni. Me, lo kiri na peko ape, lo zia confiance ti lo na Jéhovah, Nzapa ti lo. Ahon ti tene bê ti lo anze, lo leke na bê ti lo ti gbu ngangu na yâ ni. Ye so asara si mabe ti lo akiri akpengba mingi ahon ti kozo.—Jacques 1:4.

Na yâ ti angoi ti ngangu tongaso, zo wa la na popo ti e ayeke gi pëpe ti gbu ngangu? Ti tene e luti na lê ti atara so ayeke ninga, e bezoin ti gbu ngangu tongaso, ti kanga bê nga e bezoin siriri ti bê so gi Nzapa oko la alingbi ti mû ni na e. Tongana ti so lo sara lani na Joseph, lo lingbi ti mû maboko na e si bê ti e anze ape nga si e duti na beku.—aRomain 12:12; 15:13.

Zo ti mungo ye ti nyongo ni so agirisa na ndo ti Joseph, me Jéhovah ape. Na mbeni bï, Jéhovah asara si Pharaon awara ambeni sioni bango li use. Na yâ ti kozo bango li ni, lo bâ apendere wali-bagara mbasambala so akono pendere, na so ayeke sigigi na yâ ti Ngu ti Nil. Lo bâ nga ambeni ngengo wali-bagara ni mbasambala so ayeke pendere ape, na so asigigi na peko ti apendere ni so. Angengo ni so ate ala so akono pendere so. Na yâ ti use bango li ni, Pharaon abâ pendere ali ti alê ti kobe mbasambala asigigi na tere ti keke ni oko. Me na pekoni, lo bâ ambeni li ti alê ti kobe mbasambala, so pupu asara si ala hule hulengo nga ala nge ngengo, asigigi na ala mene apendere ni so. A si na ndapre, Pharaon azingo me lo duti nzoni ape ndali ti abango li ni so. Tongaso, lo tokua ndo si a iri aprêtre kue ti Égypte so ayeke sara magie nga na awandara ni kue ti tene ala ga afa nda ti abango li ni so na lo. Ye oko, ala kue abi na ngu (Genèse 41:1-8). Wala ala hinga lani li ti ala na tënë ni ape, wala ala fa abango ndo nde nde na ndo ni, e hinga ape. Atâa ye ni ayeke so wa, ala zia lani vundu mingi na bê ti Pharaon, me lo ye lani gi ti hinga nda ti abango li ni so.

Ge la fadeso, zo ti mungo ye ti nyongo ni so aga ti dabe ti lo na ndo ti Joseph. Conscience ti lo asara si lo duti nzoni ape, ni la lo sara tënë ti kpengba molenge-koli so na Pharaon. Lo tene so a sara ngu use awe la Joseph afa, tâ na lege ni, nda ti abango li ti lo nga na ti zo ti sarango mapa so lani. Hio, Pharaon atokua ti tene a mû Joseph na da ti kanga a ga na lo.—Genèse 41:9-13.

Tara ti bâ atënë ti bê ti Joseph na ngoi so azo so Pharaon atokua ala ti iri lo asi. Hio, lo changé bongo ti lo nga lo rasé kuä ti li ti lo kue, tongana ti so azo ti Égypte ayeke sara lani. Kite ayeke dä pëpe so lo sambela lani Jéhovah mingi ti tene Jéhovah amû maboko na lo na ngoi ti lisoro ni so ande. Hio, lo la lo si na yâ ti kota yangbo ti gbia so, na lo luti na gbele gbia ni! Bible atene: “Pharaon atene na Joseph, Mbi ba suma, na zo oko so alingbi ti fa nda ni ayeke pëpe. Mbi mä tënë so azo atene, ala tene, mo lingbi ti fa nda ti suma tongana mo mä tënë ni.” Kiringo tënë ti Joseph akiri afa lani tongana nyen la lo hinga ti sara tere ti lo kete nga so lo yeke na mabe na Nzapa ti lo. Lo tene: “Ndara so ayeke na yâ mbi pëpe; fade Nzapa akiri tënë ti siriri na Pharaon.”—Genèse 41:14-16.

Jéhovah andoye azo so ahinga ti sara tere ti ala kete, tongaso a yeke ye ti dongo bê pëpe ti bâ so lo fa na Joseph nda ti bango li so asara si li ti awandara nga na aprêtre so aga kirikiri so. Joseph atene so nda ti abango li ti Pharaon ni use kue ayeke gi oko. So Jéhovah afa ni fani use, a ye ti fa lani so lo yeke “sara si ye [ni] so aga tâ tënë”. Awali-bagara so akono pendere nga na apendere li ti alê ti kobe ni aye ti sara tënë ti ngu mbasambala so fade kobe ayeke si ande singo na Égypte. Me, angengo wali-bagara nga na angengo li ti alê ti kobe ni aye ti sara tënë ti ngu mbasambala so fade kota nzara ayeke duti ande dä na peko ti angu so lani gbâ ti akobe ayeke dä so. Kota nzara ni ayeke sara ande si gbâ ti akobe ti kodoro ni so ayeke hunzi kue.—Genèse 41:25-32.

Pharaon ahinga lani so Joseph afa nda ti abango li ni  na lege ni. Me nyen la ala peut ti sara ande nyen? Joseph awa gbia ni ti sara mbeni ye. Lo bezoin ti wara mbeni zo, so lê ti lo ahan nga so ayeke na ndara, ti bâ ndo na ndo ti kua ti bungbingo alê ti kobe ti zia na yâ ti gogoro na yâ ti ngu mbasambala so fade akobe ayeke duti ande dä gbani gbani so. Nga, zo ni so la ayeke bâ ande ndo na ndo ti kangbingo kobe ni na ngoi so kota nzara ni ayeke tï (Genèse 41:33-36). Aye so asi na Joseph na yâ ti gigi ti lo nga na akode so lo yeke na ni asara si lo peut biani ti sara kua ni so, me lo gi pëpe ti fa so lo la lo lingbi na ni. So lo yeke zo so ayeke sara tere ti lo kete, lo pensé même pëpe ti sara tongaso; mabe ti lo asara si lo bâ so lo bezoin ti sara ye ni so ape. Tongana e yeke na tâ mabe na Jéhovah, e bezoin pëpe ti gi kota ndo wala ti fa so e la e lingbi na mbeni kua tongaso. E lingbi ti zia bê ti e na sese, na ti zia aye ni kue na tïtî Jéhovah.

Pharaon na azo ti kua ti lo abâ so tënë ti Joseph ni ayeke tënë ti ndara la. Gbia ni ahinga nga so Nzapa ti Joseph la ayeke biani na peko ti atënë ti Joseph ni. Lo tene na azo ti kua ti lo, lo tene: “A lingbi ti wara mbeni zo tongana lo so, so yingo ti Nzapa ayeke na ndo ti lo?” Lo tene na Joseph, lo tene: “Teti so Nzapa asara si mo hinga aye so kue, mbeni zo nde so lê ti lo ahan nga so ayeke na ndara tongana mo ayeke dä pëpe. Mo la mo yeke duti ande na ndo ti da ti mbi, na fade azo ti mbi kue ayeke mä yanga ti mo na yâ ti aye kue. A yeke gi na lege ti kamba ti mbi ti gbia si mbi yeke kota ahon mo.”—Genèse 41:38-41, FD.

Pharaon asara ye alingbi na tënë ti yanga ti lo. Gi kete na pekoni, a yü na Joseph bongo so a sara na lin so ayeke pendere mingi. Pharaon azia ye ti go ti lor na go ti lo, lo zia bague ti lo ti kpongo na nzoroko na maboko ti Joseph, lo mû na lo mbeni puse ti mbarata ti gbia nga lo mû yanga na Joseph ti tambela na yâ ti kodoro ni kue, na ti komanse ti sara kua ti lo ni (Genèse 41:42-44). Gi na yâ ti lango oko, Joseph asigigi na da ti kanga na lo gue na yangbo ti gbia. Lo zingo na ndapre ni, lo yeke ngbâa, me na ngoi so lo gue ti lango, lo ga use zo ti komande na peko ti Pharaon. A yeke polele so Joseph ayeke lani na raison ti duti na mabe na Jéhovah Nzapa. Jéhovah abâ aye ti sioni kue so a sara lani na Joseph na yâ ti angu mingi so ahon so. Lo leke atënë ni so tâ gi na ngoi so alingbi na ni nga na mbeni lege so alingbi na ni. Na pensé ti Jéhovah, lo ye lani gi ti leke atënë ti aye ti sioni so asi na Joseph awe ape, me lo ye nga lani ti bata mara ti Israël so ayeke bâ gigi na pekoni. E yeke bâ ande tongana nyen la lo sara ni na yâ ti mbeni mara ti article ni so ayeke sigigi ande na peko.

Tongana mo yeke na gbele mbeni kota tara, peut-être a yeke mbeni ye ti sioni so a sara na tere ti mo si angbâ gi ti ninga, zia si bê ti mo anze ape. Dabe ti mo na Joseph, ngbanga ti so lo zia lani lege ti sarango nzoni bê na azo ape, lo hinga ti sara tere ti lo kete, ti gbu ngangu nga ti duti na mabe na Jéhovah. Aye ni so asara si, na nda ni, Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti lo.