TIMOTHÉE angbâ ti tambela na ndo ti lege, na peko ti lo akomanse ti yo na yanga-da ti lo awe. Li ti lo ayeke gi na ndo ti aye so ayeke ku lo na devant. Amba ti lo la ayeke na devant, na ala ngbâ ti hon na yâ ti ando so Timothée ahinga ni bien. Kodoro so ala zia na peko ti ala ayeke gbata ti Lystre, so ayeke na li ti mbeni hoto. Na ngoi so Timothée apensé na mama ti lo nga na âta ti lo ti wali, so tere ti ala anzere fade nga so ngu ti lê ti ala aye fade ti sigigi na ngoi so ala yeke bâ lo na hongo ni, ngia asara lo. A lingbi lo kiri ti bara ala encore ti tanga ni?

Bazengele Paul atourné abâ Timothée, na lo he ngia kete na lo ti encouragé maseka-koli ni. Lo hinga so Timothée ayeke ka kamene kete, na a lingbi lo tiri na ni. Me, a nzere na lo ti bâ so Timothée asara ye na mbeto ape. Timothée angbâ maseka, peut-être lo yeke na ngu bale-use tongaso, na lo mû nengo na Paul mingi nga lo ye lo mingi. Fadeso, Timothée ayeke voyagé legeoko na kpengba koli so, so aye kua ti Nzapa mingi so, na voyage ni so ayeke hon na Timothée akilomètre mingi, yongoro na kodoro ti lo. Ala yeke sara avoyage ni na gere nga na bateau, na ala yeke tingbi ande na akpale mingi na lege. Wala Timothée ayeke kiri na kodoro ti lo mbeni lâ ande la? Lo hinga ape.

Nyen la ague na maseka-koli so ti yeda ti sara mara ti tambela ni so? Nyen la lo yeke wara na peko ti mara ti asacrifice ni so? Nga, nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti mabe ti Timothée so?

Peut-être Lystre ayeke kodoro ti Timothée. Tongana a yeke tongaso, zia e kiri na peko angu use wala ota. Lystre ni ayeke mbeni kete gbata, na dutingo ti azo ni ayeke gi simple nga ngu ayeke sua na yâ ti popo-hoto ni. Peut-être azo ni ahinga yanga ti Grec, me ala ngbâ lakue ti tene yanga ti Lycaonien, so ayeke kete yanga ti kodoro ti ndo ni so. Mbeni lâ, mbeni kpale atï na yâ ti gbata ni. Ambeni missionnaire use, bazengele Paul nga na Barnabas, kamarade ti lo ti voyage, asi na Lystre ni. Ala londo na Iconium, mbeni kota gbata so ayeke nduru na Lystre ni la ala ga. Na ngoi so ala fa tënë na mbeni ndo so azo ayeke dä gbani, lê ti Paul atï na ndo ti mbeni koli so ayeke zo ti bubango gere, so afa so lo yeke tâ na mabe. Ni la, Paul asara miracle, lo sava koli ni.—Kusala 14:5-10.

Na bango ni, mingi ti azo ti Lystre ni amä na bê na atënë ti tere ti ndo ni so, so a tene ândö anzapa amû tere ti azo, na ala ga lani na kodoro ni so. Ni la, azo ni amû Paul tongana Hermès nga ala mû Barnabas tongana Zeus! Ala ye ti mû asandaga na akoli use so. Me, Paul na Barnabas, so ayeke azo so ahinga ti sara tere ti ala kete, ake na ala ti sara ni.—Kusala 14:11-18.

Me, mbeni kete wungo ti azo ti Lystre ni abâ azo ni so pëpe tongana ambeni nzapa ti ala la aga, me ala bâ ala tongana amba ti ala azo, so aga ti fa na ala anzoni ye. Na tapande, Eunice, mbeni wali-Juif so amû mbeni koli Grec, * nga na mama ti lo, Loïs, ayeke lani na ngia mingi ti mä Paul na Barnabas. Ala mä so Messie aga na lo sara lani si gbâ ti aprophétie, so andu lo, aga tâ tënë, na a yeke lani mbeni tënë so aJuif kue ayeke ku kungo ti mä ni.

Tara ti bâ ye so vizite ti Paul so asara na ndo ti Timothée. “Ngbene ye so [Timothée ade] foroto,” a fa  na lo ti ye ambage ti Mbeti ti Nzapa so a sû lani na Hébreu (2 Timothée 3:15). Legeoko tongana ti mama ti lo nga na âta ti lo, Timothée abâ so Paul na Barnabas ayeke fa lani tâ tënë na ndo ti Messie. Nga, pensé na ndo ti koli so gere ti lo use kue abuba si Paul asava lo so. Peut-être na ngoi so Timothée angbâ kete, lo yeke bâ ka koli ni so mingi na ndo ti alege ti Lystre. Me fadeso, lo bâ koli ni so ayeke tambela, na depuis so a dü na lo, kozo ti tene lo tambela la! A yeke ye ti dongo bê ape so Eunice na Loïs aga lani Chrétien, na Timothée nga kue asara tongaso. Laso, a-âta nga na ababâ na amama alingbi ti manda ye mingi na mbage ti Loïs nga na Eunice. Mo lingbi ti sara kue ti duti mbeni nzoni tapande ndali ti amaseka?

Tere ti azo so aga lani aChrétien na Lystre adoit ti nzere mingi na ngoi so ala manda ye na ndo ti beku so adisciple ti Christ ayeke na ni. Me, ala manda nga so dutingo disciple ti Christ ni ayeke ye ti ngia ape. Ambeni Juif alondo na Iconium nga na Antioche ala ga na Lystre ni ge, ala handa azo ti Lystre ni, ti londo na tere ti Paul na Barnabas. Ambeni sioni zo ni aga na tere ti Paul, ala komanse ti bo lo na tênë. Ala bo lo ngbii lo tï na sese. Azo ni agboto lo asigigi na ni na gigi ti gbata ni, na ala zia lo kâ ndali ti so ala bâ ti ala atene lo kui awe.—Kusala 14:19.

Me, adisciple ti Lystre ni ague na tere ti Paul, ala ngoro lo kue. Ala ye ti bâ, lo sara tere ti lo, lo londo; ye so asara si bê ti ala kue adë. Me sân mbeto, Paul akiri encore gi na yâ ti gbata ti Lystre ni! Na ndade ni, lo na Barnabas aquitté ala gue na Derbé ti sara kua ti fango tënë ti ala kâ. Na peko ti so ala sara gbâ ti adisciple kâ, ala mû courage, ala kiri encore gi na Lystre ni, atâa so a peut ti ga na kpale na ala. Ala kiri kâ ti sara nyen? Bible atene, ala kiri kâ ti “kpengba âme ti adisciple ni na ala wa ala mingi ti ngbâ na yâ ti mabe.” Tara ti bâ Timothée so lo zi lê ti lo kota, ti mä Paul na Barnabas na ngoi so ala yeke fa na aChrétien ni so beku ti ala ti kekereke la ayeke kota ye mingi ahon aye so ala yeke wara laso. Ala tene: “A lingbi e hon na yâ ti aye ti vundu mingi si e lï na yâ ti royaume ti Nzapa.”—Kusala 14:20-22.

Timothée abâ biani so Paul asara ye alingbi na atënë so. Paul atingbi na aye ti vundu, me lo gbu ngangu na yâ ni, tongaso si lo lingbi ti fa nzoni tënë na azo. Ge, Timothée ahinga so, tongana lo mû tapande ti Paul, azo ti Lystre ni ayeke gi ande ti kanga lege na lo; même babâ ti lo nga kue apeut ti kanga lege na lo. Me, Timothée ayeke zia pëpe si mara ti aye tongaso ague na lo ti zia lege ti desizion so lo mû ti sara na Nzapa. Laso, e yeke wara amaseka mingi so asara ye tongana Timothée. Na lege ti ndara, ala soro ti sara kamarade gi na azo so ayeke na kpengba mabe, wala  azo so apeut ti mû anzoni wango na ala nga ti kpengba ala. Nga, ala zia pëpe si akangango lege asara si ala dö lege ti sarango na tâ Nzapa azia.

Tongana ti so e tene fade kozo, a yeke ngu use wala ngu ota na pekoni la si Paul akiri ti fani use ni na Lystre. Tara ti bâ ngia so ayeke na yâ ti da ti aTimothée, na ngoi so Paul asi, na ti so ni so, lo na Silas la aga. Tere ti Paul nga kue adoit ti nzere lani mingi. Lo bâ na lê ti lo wani tongana nyen la angongoa ti tâ tënë so lo lu lani na Lystre amaï. A nzere mingi na Paul ti bâ Loïs nga na molenge ti lo ti wali, Eunice, so fadeso ala ga akpengba wali-Chrétien, so ayeke na ‘mabe so ayeke ti handango lê ti zo oko pëpe’. (2 Timothée 1:5). Ka ti maseka Timothée ayeke tongana nyen?

Paul amä so, depuis na peko ti kozo gango ti lo so, maseka Timothée ayeke sara a-effort mingi. ‘Aita ayeke sara nzoni tënë ti lo mingi’, me gi na Lystre awe ape me nga na Iconium, so ayo kilomètre 32 na mbage ti nord-est (Kusala 16:2). Nyen la lo sara si aita ayeke tene nzoni tënë ti lo tongaso?

A yeke wara na yâ ti “aMbeti so ayeke nzoni-kue”, so mama ti Timothée nga na âta ti lo afa na lo “ngbene ye so [lo] de foroto”, ambeni pendere wango ndali ti amaseka (2 Timothée 3:15). Bâ tapande ti mbeni wango ni: “Fadeso, mo dabe mo na Lo so acréé mo, na lâ ti pendere ti mo.” (Zo-ti-fa-tene 12:3). Atënë so asara ye mingi na ndo ti Timothée na peko ti so lo ga Chrétien. Timothée abâ so mbeni nzoni lege ti tene ni dabe ti ni na Lo so acréé ni ayeke ti fa nzoni tënë na ndo ti Christ, so ayeke Molenge ti Nzapa. Yeke yeke, Timothée amanda ti hon ndo ti kamene, so asara si lo kiri na peko, nga ti fa na azo nzoni tënë na ndo ti Jésus Christ, sân mbeto.

Azo so amû li ni lani na yâ ti acongrégation ni abâ nga a-effort so Timothée asara. Bê ti ala adoit ti dö lani ti bâ tongana nyen la maseka-koli so ayeke fa ye nga lo yeke kpengba azo so ayeke na tere ti lo. Me, kota ye ni ahon kue ayeke so Jéhovah ayeke bâ lani Timothée. Nzapa asara si a tene lani ambeni tënë ti prophétie na ndo ti lo, so andu akua so lo yeke sara ndali ti gbâ ti acongrégation. Na ngoi so Paul asi, lo bâ so Timothée apeut ti aidé lo na yâ ti avoyage ti lo ti missionnaire. Aita-koli ti Lystre ni ayeda. Ala zia maboko ti ala na ndo ti maseka-koli ni ti fa so a soro lo ti sara na Jéhovah Nzapa mbeni kua so ayeke nde.—1 Timothée 1:18; 4:14.

Peut-être li ti Timothée akpe lani ndali ti confiance so a sara na lo so, si a mû na lo kota kua ni so. A leke lo ndali ti tambela ni. * Babâ ti lo, so ayeke Chrétien ape so, asara ye tongana nyen ndali ti kua ti missionnaire so molenge ti lo ayeke gue ti sara? Lo doit lani ti leke na li ti lo gbâ ti ambeni ye nde ndali ti molenge ti lo. Ka ti mama ti Timothée nga na âta ti lo ayeke tongana nyen? Tere ti ala anzere, atâa so ala yeke gi bê ti ala na ndo ti nzoni duti ti molenge ni? A peut gi ti si tongaso.

Ye so e hinga ayeke so Timothée ague lani. Tongana ti so e tene fade na tongo nda ni, na ndapre, lo komanse tambela ni legeoko na bazengele Paul. Na ngoi so lo komanse ti zia Lystre na peko ti lo, akete kete tênë so lo yeke dö ni na gbe ti gere ti lo nga na apere so lo yeke dö ndo ni afa na Timothée so lo komanse ti hon ayo na kodoro ti lo awe, ti gue na mbeni ndo so lo hinga ni ape. Na peko ti mbeni yongoro tambela, akoli ota so asi na Iconium. Timothée akomanse ti bâ tongana nyen la Paul na Silas ayeke mû ambela so abazengele nga na a-ancien so ayeke na Jérusalem amû ti tene aChrétien ti Iconium ni asara ye alingbi na ni nga ala yeke kpengba mabe ti azo ni (Kusala 16:4, 5). Me, so ayeke gi tongo nda ni la.

Na peko ti so amissionnaire so ague asara vizite na congrégation ti Galatie, so ayeke mbeni kete gbata ti Rome, ala zia ndo ni, ala tambela akilomètre mingi ti gue na Phrygie, na mbage ti nord nga na pekoni, ala gue na mbage ti ouest. Teti so ala yeke sara gi ye alingbi na ye so yingo vulu atene na ala, ala gue na Troas, na pekoni ala mû bateau ala gue na Macédoine (Kusala 16:6-12). Ge, Paul abâ so Timothée apeut ti mû maboko nzoni. Tongaso, lo zia Timothée ni na kodoro ti Bérée, lo na Silas (Kusala 17:14). Lo tokua même maseka-koli so lo oko na Thessalonique. Kâ, Timothée asara gi mara ti aye so lo bâ Paul na Silas ayeke sara ka, nga lo kpengba mabe ti aChrétien so ayeke kâ.—1 aThessalonicien 3:1-3.

A si na mbeni ngoi, Paul asû tënë so na ndo ti Timothée,  lo tene: “Mbi yeke na mbeni zo nde pëpe so ayeke na mara ti bibe ti lo so na so abi bê ti lo biani na ala.” (aPhilippien 2:20). Nzoni sarango ye ti Timothée so aga gi gbagburu tongaso ape. Ti wara mara ti nzoni sarango ye ni so, Timothée asara kua ngangu, na bê ti lo kue, nga lo gbu ngangu na yâ ti akota kpale so lo tingbi na ni. So ti mo nzoni tapande ndali ti amaseka laso! A yeke nzoni ala hinga so nzoni sarango ye ti ala wani la ayeke sara si azo atene nzoni tënë ti ala. Ni la, tongana mo yeke maseka, mo yeke na pasa ti wara nzoni iri, tongana mo zia Jéhovah Nzapa na kozo ndo na yâ ti gigi ti mo nga tongana mo sara ye na nzoni bê na mbage ti azo nga mo ne ala.

Timothée asara kua na tere ti bazengele Paul, so ayeke kamarade ti lo, teti angu 14 tongaso. Tongana asioni ye asi na Paul, lo kue aye ni asi na lo, tongana ayeke nga ti nzoni ni, lo nga kue lo wara ni (2 aCorinthien 11:24-27). A bi même Timothée na da ti kanga, ndali ti mabe ti lo (aHébreu 13:23). Legeoko tongana Paul, lo yeke na ndoye mingi ndali ti aita ti lo Chrétien nga lo bi bê ti lo na ala mingi. Paul atokua lani mbeni mbeti na lo, lo tene: “Mbi ye mingi ti bâ mo.” (2 Timothée 1:4). Timothée asara mara ye ti Paul, na lege so lo manda ti “toto legeoko na azo so atoto”, so ti tene lo zia tere ti lo na place ti ala tongaso si lo peut ti kpengba ala nga ti dë bê ti ala (aRomain 12:15). Tongana e nga kue e sara tongaso, a yeke duti ande nzoni mingi!

A si na mbeni ngoi, Timothée aga mbeni kpengba Chrétien so ahinga ti mû li ni nzoni. Paul amû na lo kua ti tene lo sara vizite na acongrégation, ti kpengba ala, me nga ti tene lo soro ambeni koli, so alingbi, tongaso si ala sara kua tongana a-ancien nga na awakua ti mungo maboko.—1 Timothée 5:22.

Paul aye lani tënë ti Timothée mingi. Lo mû na lo anzoni wango, tongana ti so mbeni babâ ayeke mû na mbeni maseka-koli. Lo wa Timothée ti bata kua so a mû na lo so nzoni, ti ngbâ ti sara effort ti gue guengo na devant (1 Timothée 4:15, 16). Lo wa nga Timothée ti zia si dutingo ti lo ti maseka, nga peut-être ambeni sarango ye so a dü lo na ni, asara pëpe si lo kanga lê na ndo ti ambeni sarango ye so ayeke na lege ni ape (1 Timothée 1:3; 4:6, 7, 11, 12). Paul afa même na lo ye so lo peut ti sara ndali ti kpale ti seni so lo yeke ka na ni, so peut-être ayeke maux d’estomac.—1 Timothée 5:23.

Na ngoi so Paul ahinga atene fini ti lo aga nduru ti hunzi awe, ndali ti so, peut-être, a leke ti fâ lo, lo tokua mbeni ndangba mbeti na Timothée. Na yâ ni, lo tene mbeni tënë so asara zo mawa, lo tene: “Mo sara kue ti si na mbi ge hio si.” (2 Timothée 4:9). Paul aye Timothée mingi; lo iri lo “molenge ti mbi so mbi ndoye lo mingi nga so lo yeke be-ta-zo na yâ ti Seigneur.” (1 aCorinthien 4:17). Lo ye ti tene kamarade ti lo aduti na tere ti lo, ndali ti so lo ga nduru ti kui. A yeke nzoni e oko oko kue e hunda tere ti e: ‘Tongana azo ayeke na yâ ti kpale, eskê ala bâ mbi tongana mbeni zo so apeut ti dë bê ti ala?’

Eskê Timothée awara lege lani hio ti gue ti bâ Paul? E hinga ape. Ye so e hinga ayeke so, lakue, lo yeke sara ka effort ti aidé Paul, nga na ambeni zo, na ti dë bê ti ala. Lo sara ye alingbi na nda ti iri ti lo Timothée ni, so aye ti tene “Zo so amû gonda na Nzapa.” Timothée azia pendere tapande mingi na e kue, ti mû peko ni, atâa amaseka wala ambakoro.