Bible ayeke mbeni ngbene buku. Lawa la a komanse ti sû ni? A komanse ti sû ni a sara angu 3500 tongaso awe, peut-être na ngoi ti komandema ti sewa ti aShang, na Chine, nga angu ngbangbo mingi kozo ti tene vorongo ti aBouddhiste akomanse, na Inde.—Bâ encadré “ Nduru tënë na ndo ti Bible.”

Tongana a sigigi na mbeni mbeti ti tene a-aidé azo nga ti tene afa lege na ala, a yeke nzoni a sû mbeti ni so na mbeni lege so azo apeut ti mä yâ ni nga ti tene asara nzoni na ala. Bible nga kue ayeke tongaso. Na yâ ni, e yeke wara atâ kiringo tënë na akota hunda so andu fini ti azo.

Na tapande, peut-être mo hunda tere ti mo, mo tene: ‘Ngbanga ti nyen e yeke na fini?’ A sara angu saki mingi awe la si azo ade ti wara kiringo tënë na hunda ni so ape. Me, mo peut ti wara kiringo tënë ni na yâ ti Bible. A yeke na chapitre oko nga na use ti Genèse. Na yâ ni, Bible akiri na e na peko, angu mingi, na ngoi so aye kue abâ gigi, so na yâ ni a yeke wara abungbi ti atongoro nga na sese (Genèse 1:1). Na pekoni, Bible afa tongana nyen la atanga ti aye ni akomanse ti bâ gigi na peko ti tere: aye tongana sese, amara ti aye nde nde so ayeke na fini nga na azo. Bible afa nga ndani so a créé aye ni so kue.

Bible ayeke na anzoni wango so apeut ti aidé e ti leke akpale ti e ti lango oko oko. Zo apeut ti mä yâ ti awango ni so nzoni, ndali ti araison use tongaso.

Kozoni, a sû Bible na mbeni yanga ti kodoro so ayeke polele, a ngoro atënë ni ape nga a nzere na zo ti diko ni. A hon ti tene a tene gi atënë ni tongaso wala na mbeni lege so zo ahinga li ti lo na ni ape, a sara kua na atënë so ayeke tâ tënë wala so e hinga ni. Ti ambeni tënë so akpengba, a sara kue ti fa peko ni na atënë so e hinga ni, na fason ti sarango tënë ti e ti lango oko oko.

Na tapande, Jésus asara kua lani na atapande so aluti mingi na ndo ti aye so azo ahinga ni, tongaso si ye so lo ye ti fa na ala andu bê ti ala. E yeke wara mingi ti afango ye ti lo ni na yâ ti chapitre 5 ti si na 7 ti mbeti ti Matthieu. Mbeni zo so ayeke sara tënë na ndo ti Bible asara tënë na ndo ti afango ye ti Jésus so, lo tene so a yeke “pëpe gi ti yôro gbâ ti atënë na yâ ti li ti e, me a yeke ti fa lege na asarango ye ti e.” Mo peut ti diko achapitre ni so peut-être gi na yâ ti minute 15 ti si na 20, na bê ti mo ayeke dö ande ti bâ  so Jésus asara kua lani gi na atënë so ayeke simple.

Mbeni ye so asara si zo apeut ti mä yâ ti Bible nzoni ayeke atënë so a yeke wara na yâ ni. Bible ayeke pëpe mbeni mbeti ti tere. Mbeni mbeti (The World Book Encyclopedia) atene so a sû mingi ti atënë ti yâ ti Bible “na ndo ti akota zo nga na asenge zo”. A sara nga tënë na ndo ti “a-effort so ala sara, beku ti ala, awokongo ti ala nga na asongo benda ti ala.” E peut ti zia tere ti e na place ti azo ni nga ti mä yâ ti ambaï ni so, ndali ti so a sara tënë na ndo ti azo so ayeke na fini ândö, na ndo ti avrai ye so asi nga a fa akpengba ye so e peut ti manda na ndo ti ambaï ni so.—aRomain 15:4.

Ti tene mo mä yâ ti mbeni mbeti nzoni, a lingbi mbeti ni ayeke na yanga ti kodoro so mo hinga ni nzoni. Laso, mo peut ti wara Bible na mbeni yanga ti kodoro so mo peut ti mä yâ ni nzoni, atâa mo lango na ndo wa wala mara ti mo ayeke nyen. Zia e bâ aye so a sara ti mû lege na azo kue ti wara ni.

Kiringo na peko ti Bible ni. A sû lani Bible gi na yanga ti Hébreu, Araméen nga na Grec. Ye so asara si azo mingi la apeut ti diko ni ape. Ni la, ti tene gbâ ti azo adiko ni, ambeni zo asara effort mingi ti traduire ni na ayanga ti kodoro nde nde. Grâce na ngangu kua ti ala, laso a yeke wara Bible na ayanga ti kodoro 2700 tongaso, atâa Bible ni kue wala gi mbeni mbage ni. Ye so aye ti fa so, tongana a mû azo 100, azo ahon 90 apeut ti diko mbeni mbage ti Bible na yanga ti kodoro ti ala wani.

Kangbingo ni. Na tongo nda ni, a sû lani atënë ti yâ ti Bible gi na ndo ti ambeni ye so apeut ti buba, aye tongana poro ti tere ti anyama nga na papyrus. Ni la, ti tene azo kue awara ni, a kiri a sû peko ti atënë ti yâ ti Bible fani mingi, na maboko. Me, a kä ni lani cher, nga gi kete wungo ti azo la apeut ti vo ni. Me, na ngoi so Gutenberg asigigi na machine so a yeke imprimé na mbeti, a sara angu 550 tongaso awe, a kangbi Bible na loro mingi. Mbeni tondo afa so, wungo ti aBible so a kangbi ni lani ahon milliard oku, atâa a yeke Bible ni kue wala gi mbeni mbage ni.

Mbeni mbeti ti nzapa ti lingbi na Bible ayeke dä ape. A yeke polele so, Bible ayeke mbeni mbeti so zo apeut ti mä yâ ni nzoni. Me, a peut ti duti ngangu na mo kete ti mä yâ ni, atâa so kue, mo peut ti wara mungo maboko. Mo peut ti wara ni na ndo wa? Nga tongana nyen la mo lingbi ti wara ye ti nzoni dä? Diko mbage so ayeke ga na peko so.