Olole evideo ziriho

K’Ebibliya Yayushwirwe Erhi Yahindulwa Kundi-Kundi?

K’Ebibliya Yayushwirwe Erhi Yahindulwa Kundi-Kundi?

 Nanga. Erhi rhushushanya amandishi ga mîra, rhunabone oku Ebibliya erhasagishanja ciru n’ehitya, ciru akaba yamakajirirwa makopi manji omu Magana g’emyaka oku bikolanwa byakaharibika duba.

K’oko kuli kuderha oku ntamagosa gajijirwe amango bakajira amakopi g’Ebibliya?

 Amagana g’amandishi g’Ebibliya gahaba. Mandishi malebe egarhi k’ago mandishi gaba lubero, n’oko kuyerekine oku amakosa gajijirwe amango gw’okujira ekopi. Magosa manji egarhi k’ago garhali mazibu bwenene, garhanashanjaga amaana g’amandishi. Ciru akaba ntyo, amagosa madarhi gabonekana, binanabonekine oku magosa maguma egarhi k’ago gajijirwe kwa bulonza myaka minji lyo balonza okushanja omwanzi gw’Ebibliya. Rhulole nyiganyo ibirhi:

  1.   Omu 1 Yowane 5:7, mpindûlo nguma za mîra z’Ebibliya zigwerhe ezi nderho: “omu mpingu, Larha, Luderho, na Iroho Litagatifu: n’abo bantu bali muguma.” Cikoki, amandishi g’okucikubagirwa gayerekine bwinja oku ezo nderho zirhali omu mandishi marhangiriza. Gayushwire enyuma. a Muli oko, mpindûlo nguma nguma z’Ebibliya za buno z’okucikubagira zazazize ezo nderho.

  2.   Izino lya Nnâmahanga liri kali bihumbi omu mandishi ga mîra g’Ebibliya. Cikoki, mpindûlo nyinji zakuzire izino lya Nnâmahanga n’okulikaba n’amazino nka “Nyakasane” na “Nnâmahanga.”

Bici byakarhuyemeza oku magosa manji garhapatikane?

 Kuhika mwazino nsiku zirhu, mandishi manji gamakafulûlwa, n’oko kwahashisa kube kulembu bwenene okubona amagosa. b Gurhi okushushanya ago makopi kwayerekine ene oku emyanzi y’Ebibliya erhagwerhi magosa?

  •   Erhi aganirira Amandishi g’Ecihabraniya (bantu banji bahamagala “Ndagano ya Mîra”), William Green muntu wasomire bwenene aderha ntya: ‘Rhwanaderha n’obwalagale oku, nta citabu ca mîra cayandisirwe ntyo buzira magosa kurhenga omu mandishi ga mîra.’

  •   Lugenda Amandishi g’Ecigiriki g’Ecikristu, erhi “Ndagano Mpyahya,” William Green muntu wasomire bwenene adesire ntya: ‘Ngasi mango obuhamirizi bw’amandishi g’abandisi bani ba mîra, na nta muntu wakapima apinga ago mandishi.’

  •   Frederic Kenyon, muntu mukengwa bulya asomire bwenene amandishi g’Ebibliya, adesire oku ‘omuntu anafumbarha omu maboko gage Ebibliya yoshi nzimana n’okuderha buzira boba erhi kurhindira oku afumbirhe Akanwa ka Nnâmahanga kw’okuli, kalanzirwe buzira kuheza eby’obulagirire kurhangira iburha oku lindi omu mango ga karne nyinji.”

Bindi birhumire bihi byakarhuyemeza oku omwanzi gw’Ebibliya gwahikire abantu buzira makosa?

  •   Abayahudi n’Abakristu bajiraga ekopi z’amandishi badesire oku bayandisire emyanzi eyerekine bwinja amagosa madarhi olubaga lwa Nnâmahanga lwajijire. c (Emibalè 20:12; 2 Samweli 11:2-4; Abagalasiya 2:11-14) Na kandi balanzire amandiko g’Ebibliya gafulwire bwinja bwinja amagosa g’Abayahudi n’agafulwire obunywesi bwa bene bantu. (Hozeya 4:2; Malakiya 2:8, 9; Mateyo 23:8, 9; 1 Yowane 5:21) Omu kujira ekopi z’eyo myanzi bwinja-bwinja, abantu bajiraga ezo kopi bayerekana oku bali bikubagirwa n’oku bakenzire bwenene Oluderho lutagatifu lwa Nnâmahanga.

  •   K’okubona oku Nnâmahanga alongozize abandisi b’Ebibliya kugerera iroho lyage, kurhashinganinwi okuderha oku akayilanzire erhajagamo amagosa? d (Izaya 40:8; 1 Petro 1:24, 25) Na kandi, arhali abantu ba mîra bone alonzize bayunguke nayo, cikoki alisimire nirhu rhwe bantu b’ene rhuyunguke nayo. (1 Abakorinti 10:11) Okuderha okuli, “ebyayandikagwa mîra byoshi, rhwe byayandikiragwa, mpu bibe nyigirizo zirhu, lyo rhuba n’obulangalire omu kubona gurhi Nnâmahanga akag’irhandula n’okurhuliriza olubaga lwage omu Mandiko Matagatifu.”—Abaroma 15:4.

  •   Abanafunzi ba Yezu nabo badesire amandiko gali omu kopi z’Amandiko ga mîra g’Ecihabraniya buzira kuba n’akarhinda oku ago mandiko ga mîra gali g’okuli erhi nanga.—Luka 4:16-21; Ebijiro by’Entumwa 17:1-3.

a Ezo nderho zirhali omu Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, omu Mandishi ga Vatican ga 1209, omu Vulgate ntanzi y’Ecilatini, omu mpindûlo y’Ecisiriya ya Philoxenian-Harclean, erhi omu Peshitta y’Ecisiriya.

b Kwa lwiganyo, makopi kulusha 5 000 g’amandishi g’Ecigiriki gahamagalwa Ndagano Mpyahya erhi Mandiko g’Ecigiriki g’Ecikristu, gabonekine.

c Ebibliya erhayerekini oku bene bantu Nnâmahanga akolesagya nka barhumisi bage barhakajijire amagosa. Eyerekine ntya n’obwalagale: “Nta muntu orhali munya-byaha.”—1 Abami 8:46.

d Ebibliya edesire oku ciru akaba Nnâmahanga arhayandikisagya amandishi goshi g’Ebibliya cinwa oku cindi, alongozize entanya za bene bantu bayiyandikaga.—2 Timoteyo 3:16, 17; 2 Petro 1:21.