Olole evideo ziriho

OBURHABALE OKU MULALA | OKULERA ABANA

Obunguke bw’Emicezo y’Okujira Ebintu Wene

Obunguke bw’Emicezo y’Okujira Ebintu Wene

 Enderho “micezo y’okujira ebintu wene (omu Cifaransa y’ederhwa, jeu créatif)” ziyerekire obuhashe bushumya okulonza okuhugûkwa kantu kalebe kuhika obuhashe bw’omuntu bw’okugerereza bushumibwe okujira kantu kalebe n’enfune zage yene.

 Aha hali nyiganyo nguma nguma:

  •   Okucapa

  •   Okuyoca omugati erhi bindi

  •   Okusâma

  •   Okuyimba

  •   Okujira emicezo y’obubasi

  •   Okurhaba na bintu bilebe (ciru n’ecikarton c’anashumya obuhashe bw’okugerereza)

 Omu bihugo binji, okucishagalula n’okujira emikolo mipange byo byayishirirhôla enafasi y’emicezo y’okujira ebintu wene.

 Ka bihunyire okucibuza omurhûla muli oko?

 Ebi wakamanya

  •   Emicezo y’okujira ebintu wene enarhabale omwana akuze obuhashe bwage. Enarhabale oku magala gw’omubiri n’ag’obukengere, oku buhashe bw’okukola wene n’oku buhashe bw’okujira obwîra. Enarhabale omwana akâba wakulembera, akubûle obuhashe bwage bw’okurhôla emihigo, ahashe (maîtriser) oku aciyumva omu kandalala (émotions), n’okukaba haguma n’abandi omu mango bali basharha omu cikundi. Kwa bofofi, emicezo y’okujira ebintu wene enarheganye omwana oku kalamo k’omuntu mukulu.

  •   Okukolesa ebyombo by’ecielektroniki okurhalusize olugero kwanalerha amazibu. Okukolesa ebyombo by’ecielektroniki okurhalusize olugero kwanarhuma abana bakashereza ebyo byombo, n’okubikolesa okurhalusize olugero kunarhume abana batwera okurhalusize olugero n’okuba bashumûsi. Obo buli burhonde oku babusi bakolesa ebyombo by’ecielektroniki lyo balera abana babo barhacija emasomo.

  •   Akazi kapange kanalerha mazibu malebe. Erhi abana basezibwa okujira kazi kalebe, bakulikize kw’akandi kali kapange, banabe bali baheza obulyo bw’okusharha barhanayimangirwi, kantu kashumya obuhashe bwabo bw’okujira emikolo bonene.

 Ebi wakajira

  •   Orheganye akasanzi kw’okujira emicezo yakarhabala okujira ebintu wene. Erhi akaba akanga mulamiremo kakuyemerire, oleke abana bawe basharhire embuga n’okushagalukira amazingira. Obaleke bajire ebintu basimire n’okusharha n’ebintu byakabarhabala bakuze obuhashe bwabo bw’okujira ebintu bone. a

     Ebi wakarhanyako: Buhashe buci emicezo y’okurhabala okujira ebintu wene bwakarhabalako abana bani babe nabo, na gurhi oko kwayishimurhabala omu kalamo kage?

     Akanuni k’Ebibliya: “Okushagalusa omubiri [sport] kuba kwinja.”—1 Timoteyo 4:8, Mashi Bible.

  •   Obahirireho olubibi lugenda akasanzi k’okukolesa ebyombo by’ecielektroniki. Orhanye buzibu-zibu embere ohige erhi banakolesa e telefone, e tablete, erhi televizyo, byombo byakarhôla omwana wawe kasanzi kanji. Ba doktere babuka abana bahanwire oku, omwana ogwerhe myaka idako ly’ibirhi arhakwanini alole e televiziyo erhi bindi byombo by’ecielektroniki, n’oku bana bagwerhe myaka egarhi k’ibirhi na irhanu, barhakwanini barhaluse nsa nguma ngasi lusiku bali balola eteleviziyo erhi kukolesa abyombo by’ecielektroniki. b

     Ebi wakarhanyako: Lubibi luhi nkwanine okuhirira abana bani lugenda okulola eteleviziyo n’ebindi byombo by’ecielektroniki? Ka bihunyire nyilole haguma naye? Ka hali okundi kucishagalusa kuli lubero n’okucishagalusa kugerera ebyombo by’ecielektroniki?

     Akanuni k’Ebibliya: “Mumanye bwinja olugendo lwinyu, murhanahimbaga nka bingolongolo, ci mube barhimanya, mukolese bwinja amango muhirwe.”—Abefezi 5:15, 16.

  •   Olole bwinja gurhi omukolo mwarheganyize guhumire oku mwana wawe. Okuderha okuli, ogo mukolo gwanakubûla obuhashe bw’omwana wawe bw’okujira kantu kalebe erhi mukolo mulebe. Cikoki, kanji-kaji okuba na binji byakujira biri birheganye kunayushûle amazibu, arhali oku bana kone ci n’oku babusi bagwerhe omukolo gw’okubalamya omwana. Buzira karhinda, akanuni kali omu Abefezi 5:15, 16 lugenda okukolesa akasanzi n’obwenge, kanakolesibwa n’aha.

     Ebi wakarhanyako: K’omwana wani azidohirwe n’entondekanye eyunjwire emikolo mipange? Erhi akaba bazidohirwe, mpindulo zihi rhushinganine rhujire?

     Akanuni k’Ebibliya: “Mukahash’imanyirira ebintu by’obulagirire.”—Abafilipi 1:10, NWT.

a Jouets nyinji zatuzirwe zirhakarhabala omwana ojire ebintu yene. Cikoki e jouets za ntya-ntya kone, kabe karton erhi emicezo y’okuyubaka binarhabale omwana akolese obuhashe bwage bw’okugerereza.

b “Akasanzi k’okukolesa ebyombo by’ecielektroniki,” kulonzize okuhugûla akasanzi k’okucishagalula ci arhali akasanzi mwagezagya n’abîra muli mwalola eprograme y’ekiroho omu mulala.