Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

K’Omanyire?

K’Omanyire?

Omu mango ga mîra, gurhi abantu bakag’imanyamwo amango emyezi n’emyaka byakag’irhondera?

OKUBIYEREKIRE Abahabraniya bali omu Cihugo c’Amalaganyo, omwaka gwakag’irhondera amango g’okuhinga n’okurhwera, ago mango gapatine n’Omwezi gwa 9 n’ogwa 10 gwa gano mango girhu.

Akalandriye k’omwezi (calendrier lunaire) ka myezi 12 (ka nsiku 29 erhi 30 ngasi mwezi) kanarhume haba omwaka mwofi kulusha omwaka gw’izuba (année lunaire). Njira nyinji zakolesibwe lyo bapatanisa eyo myaka ibirhi. Bagakag’ijira ntyo omu kuyushula ezindi nsiku erhi mwezi muguma enyuma za kasanzi kalebe, nkaba embere ogundi mwaka gurhondere. Okujira ntyo kwakag’irhuma abantu bamanya amango g’okuhinga n’okusarula.

Cikone omu mango ga Musa, Nyamuzinda abwira abantu bage oku omwaka gwabo gwakarhondire n’Omwezi gwa Abibu erhi Nisani omu mango g’enkuba nzindikiriza. (Lub. 12:2; 13:4) Bakag’ijira idinye mw’ogo mwezi lyo bashagalukira okusarula iporoji (orge).​—Lub. 23:15, 16.

Musomi muguma ohamagalwa Emil Schürer adesire oku “kwali kulembu okumanya mangaci bayushula omwezi oku kalandriye.” Acibir’iderha ntya: “Olusiku lukulu lwa Pasaka lwakag’ijirwa olusiku omwezi guyenire goshi omu Mwezi gwa Nisani (14 Nisani), ngasi mango lwal’ishinganine lujirwe enyuma z’olusiku omushi n’obudufu biba biyumanine [omu mango g’enkuba nzindikiriza] . . . Co cirhumire, enyuma z’omwaka, erhi bakabwine oku Pasaka aba embere z’olusiku omushi guba guyumanine n’obudufu, Abayahudi bakag’iyushula mwezi muguma embere z’Omwezi gwa Nisani.”

Abahamirizi ba Yehova banakolese eyo njira lyo bamanya olusiku lw’okujira Ishega Lizinda lya Nnawirhu, lijirwa omu mango g’enkuba nzindikiriza lunaba lupatine n’ensiku 14 Mwezi gwa Nisani z’akalandriye k’Ecihabraniya. Ebigamba by’omw’igulu lyoshi binamanyisibwe olo lusiku embere z’akasanzi. *

Cikone, gurhi Abahabraniya bakag’imanyamwo amango omwezi gwahwa n’amango ogundi gwarhondera? Ene ly’omanya ntyo, wanalola oku kalandriye kawe erhi oku kalandriye k’omu combo cawe c’ecielektroniki. Cikone, omu mango ga mîra birhali bilembu.

Omu mango g’Enkuba y’Ecihonzi, emyezi yakag’iba ya nsiku 30. (Murh. 7:11, 24; 8:3, 4) Buzinda, Abahabraniya barhacigwerhe akalandriye ka nsiku 30. Oku kalandriye k’Ecihabraniya, omwezi gwakag’irhondera erhi bakabwine omwezi muhyahya. Oko kwakag’iba nsiku 29 erhi 30 enyuma z’okurhondera k’omwezi gw’embere.

Mango maguma Daudi na Yonatani baganirire omwezi omu kuderha ntya: “Irhondo omwezi gwabaluka.” (1 Sam. 20:5, 18) Muli ntyo bibonekine oku, omu mango gabo, emyezi yakag’iganjwa embere z’akasanzi. Gurhi Abaisraheli bakag’imanyamwo amango omwezi muhyahya gwarhondera? Citabu ciguma ciba ciganirire amarhegeko n’enkomedu z’Abayahudi cihânyire mahugûlo maguma na maguma. Eco citabu ciyerekine oku enyuma z’Abayahudi okurhenga omu kuhamisibwa e Babiloni, e Sanhedrini (kagombe kakulu k’okutwa emanja k’Abayahudi) ko kakag’ijira ntyo. Omu myezi nda bakag’ijiramwo ensiku nkulu, abalume ba mw’ako kagombe bakag’irhimanana omu lusiku lwa 30 lw’omwezi. Bo bakag’ihiga mangaci omwezi gukulikire gwarhondera. Bici byakag’ibarhabala?

Abalume bakag’iba bali oku ntondo zizungulusire Yeruzalemu bakag’ilabiriza amalunga budufu lyo bamanya mangaci omwezi gwabaluka. Erhi bakagubwine, banamanyise e Sanhedrini ho n’aho. Erhi abalume ba mw’ako kagombe bakabire n’ebintu byoshi biyerekine oku omwezi gwabalusire, bakag’imanyisa abantu mangaci omwezi muhyahya gwarhondera. Cikone, gurhigi byakabire erhi olwikungu erhi bitu byakarhumire abo balume barhabona bwinja oku omwezi gwabalusire? Omwezi abantu balimwo gwakag’iderhwa oku guli gwa nsiku 30, na buzinda omwezi muhyahya gwakarhondire.

Eco citabu cihugwîre enkomedu z’Abayahudi cidesire oku omuhigo e Sanhedrini erhozire, gwakag’imanyisibwa kugerera omuliro gwakag’iyasibwa oku Ntondo y’Emizetuni, hofi n’e Yeruzalemu. Omu handi hantu halengerire omu Israheli yoshi, emiliro yakag’ikolesibwa lyo bamanyisa ogo mwanzi. Enyuma za kasanzi kalebe, abantu bakarhumwa lyo bayaliza ogo mwanzi. Muli ntyo, Abayahudi bakag’ilama omu Yeruzalemu, omu Israheli yoshi, n’omu maeneo ga kuli, bakag’imanya amango omwezi gwarhondera. Oko kwakag’ihashisa abantu boshi bajire ensiku nkulu za ngasi mwaka caligumiza.

Etablo eri mw’eci cigabi yanakurhabala ohugûkwe emyezi, ensiku nkulu, n’amango g’akalandriye k’Abayahudi.

^ Olole Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu nsiku 15/2/1990, buk. 15 (omu Ciswahiri).