Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

ENGANÎRO Z’AKALAMO K’ABANTU

Yehova Ayumvirhizize Amasala Gani

Yehova Ayumvirhizize Amasala Gani

Erhi ndi mwana-rhabana wa myaka 10, budufu buguma nagalamira enyenyezi zakag’ikemeza emalunga. Oko kwanshumya nfukame n’okusalira. Harhal’icigera nsiku nyinji nyizire lugenda Yehova, cikone namubwira ebyandi oku ndubi y’omurhima byoshi. Ago, go mango narhondezagya obwîra bwani bwa hofi-hofi na bw’akalamo koshi haguma na Yehova Mungu, ‘okâyumvêrheza emisengero y’abantu.’ (Enna. 65:2, Mashi Bible) Lekagi muganirire ebyarhumaga nashenga Mungu naciyusagya namanya.

OKULAMBAGIRIRWA KWASHANJAGA AKALAMO KANI

Naburhagwa omu nsiku 22/12/1929, omu Noville, lugo lusungunu lubamwo ferme mwenda, luba hofi n’e Bastogne omu eneo y’e Ardenne y’omu Belgique. Hali bintu binji nciba nkengire by’e burho lugenda ebi rhwakag’ijira omu ferme haguma n’ababusi bani. Nie na mulumuna wani, Raymond, rhwakag’ikama enkafu zirhu n’amaboko ngasi lusiku rhwanakag’irhabala ngasi mango okusarûla. Mw’olo lugo lwirhu lusungunu mwali ecinyabuguma cinene, abantu boshi bakag’irhabalana.

Nie n’omulala gwani rhuli rhwakola omu ferme yirhu

Ababusi bani, Emile na Alice, bal’icihânyire bwenene omu idîni ly’Akatolika. Bakag’ija omu misa ngasi Lw’Iyinga. Cikone omu mwaka gwa 1939, bapainiya barhengaga omu cihugo c’e Angleterre balambagirira omu lugo lwirhu banahûna Larha aciyandikise okukahâbwa egazeti Consolation (ekola ehamagalwa ene Amuka!). Buzira kulegama, larha ahugûkwa oku anapatire okuli anarhondera okusoma Ebibliya. Erhi aleka okukaja omu misa, abalungu birhu bali bîra embere, bamuhagalika bwenene. Baseza larha abêre omw’idîni ly’Akatolika, n’oko kwarhuma bakajira akadali bwenene.

Nakaciyumva kubi bwenene okubona larha ali asezibwa bwenene mw’eyo njira. Oko kwanshumya mpûne Mungu oburhabale omw’isala ly’okurhenga oku ndubi y’omurhima naganiriraga oku murhondero gw’eci cigabi. Erhi abalungu baja baleka bunyi-bunyi okuhagalika larha, omurhima gwani gwashagaluka bwenene. Nayemera n’obwalagale oku Yehova ‘anayumverheze emisengero y’abantu.’

AKALAMO OMU MANGO G’IVITA

E Allemagne y’Abanazi yagwarha ecihugo c’e Belgique omu nsiku 10/5/1940, n’oko kwarhuma bacikala banji bwenene babunga. Omulala gwirhu gwalibirhira omu eneo y’emukondwé (Sud) y’omu cihugo c’e France. Omu njira rhwacirhimana omu ntambala ndarhi egarhi k’emirhwe y’ecihugo c’e Allemagne n’ec’e France.

Erhi rhugaluka omu ferme yirhu rhwashanga banyazire ebintu rhwagwerhe byoshi. Akabwa kirhu kakag’ihamagalwa Bobbie, kone kaciri ho kanarhuyegereza. Ebyo rhwageragamwo byarhuma nacidosa ntya, ‘Bulya gurhi haba ivita n’amalibuko manji?’

Amango nali musole gw’omushuko, najira obwîra bwa hofi-hofi haguma na Yehova

Mw’ago mango, rhwayunguka bwenene omu kulambagirirwa na Mwene Wirhu Emile Schrantz, a painiya mwishwekerezi wali mugula. Ahugûla n’obwalagale kugerera Ebibliya bulya gurhi hali malibuko manji anashuza oku gandi madoso gani lugenda akalamo. Najira obwîra bwa hofi-hofi haguma na Yehova nanayemera n’obwalagale oku aba Mungu w’obuzigire.

Ciru n’embere ivita lihwe, ngasi mango omulala gwirhu gwakag’ishagalukira okubonana n’abandi Bahamirizi n’okuganira nabo. Omu Mwezi gwa 8, 1943, Mwene Wirhu José-Nicolas Minet alambagirira e ferme yirhu ly’ajira ehotuba. Adosa ntya: “Ndi olonzize okubatizibwa?” Larha ahira okuboko enyanya, na nani. Rhwabatizibwa omu lwishi lusungunu hofi n’eferme yirhu.

Omu Mwezi 12, 1944, omurhwe gw’ecihugo c’e Allemagne gwarhondeza ecirhêro cago cinene cizinda c’Ivita lya Kabirhi ly’Igulu omu eneo y’e Bulaya y’ebuzikiro bw’izuba (Ouest), eco cirhero cinahamagalwe Ntambala y’e Ardenne. Rhwakag’ilama hofi n’aha entambala yakag’ilwirwa, rhwanabêra omu cumpa cirhu c’idako hofi mwezi muguma. Lusiku luguma erhi mpuluka lyo mpa ensimba ebiryo, e bombe barhegera omu idaho zabasha zanashabûla oburhungiri bw’enyumpa yirhu y’e ferme. Musoda muguma Muamerika wali hofi na nani omu nyumpa ensimba zidahira ayama ntya: “Gwishira oku idaho!” Nalibirha nanagwishira oku idaho aha burhambi bwage, anarhôla ensirha yage ayihira okw’irhwe lyani ly’ananga.

OKU NAHIKIRAGAMWO OKUKULA KIROHO

Olusiku lw’obuhya bwirhu

Enyuma z’ivita, ngasi mango nakag’iganira kanji-kanji na bene wirhu b’omu cigamba c’e Liège, cali oku bilometre 90 ntya omu eneo y’emwene (Nord) y’aha rhwali. Enyuma za kasanzi kalebe, rhwaba n’obuhashe bw’okurhondeza ecikundi cisungunu omu Bastogne. Narhondera okujira akazi omu biro by’okuvurhisa amakoli nanaba n’obulyo by’okuyiga amarhegeko g’ecihugo. Buzinda, nakolera omu biro bilebe bya leta by’omu eneo yirhu. Omu mwaka gwa 1951, rhwapanga okujira entimanano nsungunu y’omuzunguko omu Bastogne. Hofi bantu igana bali kw’eyo ntimanano, kuhiramwo na mwali wirhu muguma wali painiya w’obushiru bwenene wakag’ihamagalwa, Elly Reuter. Ajijire bilometre 50 oku ikinga ly’ahika kw’eyo ntimanano. Enyuma za kasanzi kasungunu, rhwasimana rhwanarhondera okushebana. Elly ali amapata omulali gw’okuja oku Masomo g’Egileadi omu États-Unis. Ayandikira ebiro bikulu by’Abahamirizi ba Yehova ly’abahugûlira bulya gurhi arhayemeraga ogo mulali. Mwene Wirhu Knorr, wakag’ilongoza egarhi k’abantu ba Yehova ago mango, amushuza omu njira y’olukogo oku nkaba lusiku luguma anabe n’obuhashe bw’okuja oku Masomo g’Egileadi haguma n’iba. Rhwajira obuhya omu Mwezi 2, 1953.

Elly n’omwana-rhabana wirhu Serge

Mw’ogo mwaka go n’ogo, nie na Elly rhwaja oku ntimanano nkulu yal’idesire, La société du Monde Nouveau yajiragwa omu Yankee Stadium, e New York. Erhi ndi eyo munda, narhimanana na mwene wirhu wampaga akazi kinja anampûna oku mpamire omu États-Unis. Enyuma z’okusalira Yehova lugenda oko, nie na Elly rhwahiga okulahira ako kazi rhwanagaluka e Belgique lyo rhulunga okuboko ecikundi cisungunu ca bahubiri ikumi ntya cali omu Bastogne. Omu mwaka gwakulikiraga, rhwashagaluka okuburha omwana-rhabana wirhu wakag’ihamagalwa, Serge. Eby’okugayisa kuli kubona oku myezi nda enyuma z’aho, Serge alwala anafâ. Rhwabwira Yehova amalumwa girhu omu isala anarhuzibuhya kugerera obulangalire bw’okunali bw’obufûke.

OMUKOLO GW’AKASANZI KOSHI

Omu Mwezi gwa 10, 1961, napata akazi karhakag’intôla akasanzi koshi, kakampashisize okurhondera obupainiya. Cikone olo lusiku lo n’olo, omwimangizi w’etawi y’e Belgique ampamagala oku telefone. Andosa erhi ndi tayari okurhondera nakola nka mwimangizi w’omuzunguko (okola ohamagwalwa ene mwangalizi w’omuzunguko). Namudosa ntya: “Ka rhurhakarhanzir’ikola nka bapainiya embere rhuyemere ogo mukolo?” Rhwayemererwa oku rhujire ntyo. Enyuma z’okuyusa myezi munani omu mukolo gw’obupainiya, rhwarhondera omukolo gw’omuzunguko omu Mwezi 9, 1962.

Enyuma z’okuyusa myaka ibirhi omu mukolo gw’omuzunguko, rhwalalikwa okukolera oku Beteli y’e Bruxelles. Rhwarhondera okukolera aho omu Mwezi gwa 10, 1964. Ogo mukolo muhyahya gwarhulerhera migisho minji. Kasanzi kasungunu enyuma za Mwene Wirhu Knorr okulambagirira e Beteli yirhu omu mwaka gwa 1965, nasomerwa erhi mpirwaho nka mwimangizi w’etawi. Enyuma z’aho nie na Elly, rhwahamagalwa oku isomo lya 41 ly’Amasomo g’Egileadi. Ebi Mwene Wirhu Knorr aderhaga myaka 13 embere z’aho, byahikirira! Enyuma z’okuhâbwa ediplome zirhu, rhwagaluka oku Beteli y’e Belgique.

OKUHALIRA EHAKI Z’ABANTU BA YEHOVA

Omu myaka minji, nabire n’olukengwa lw’okukolesa obumanye bwani bw’amarhegeko g’ecihugo lyo mpalira oluhuma lwirhu lw’enterekêro e Bulaya n’ahandi. (Fl. 1:7) Oko kwarhumire narhimanana n’abakulu b’omu bihugo bilushire 55 omukolo gwirhu gwal’ihirirhwemwo ebihanzo erhi kulahizibwa. Ahali h’okusegeza obumanye nal’igwerhe bw’amarhegeko g’ecihugo, nakacimanyisa nka “muntu wa Mungu.” Ensiku zoshi nakag’ilonza obulongozi bwa Yehova kugerera isala, bulya nal’imanyire oku “omurhima gwa mwami [erhi muzuzi] kwo guli omu nfune za Nyakasane nka mugezi gwa mishi, emunda alonzize yo anaguhengulira.”​—Mig. 21:1.

Kantu kaguma nacibwinire kampumire oku murhima bwenene, gali mango narhimananaga na muntu muguma okola omu Parlema y’Ebulaya. Nali namahûna kanji-kanji okuganira naye na buzinda ayemera rhurhimanane. Aderha ntya: “Nakuha miniti irhanu yone, erhayushukagako cirhu n’omuguma.” Nayunama nanarhondera nasalira. Andosa bici ndi najira erhi anagayire. Nayinamula irhwe namubwira erhi, “Nakag’ivuga Nnâmahanga omunkwa bulya oli muguma w’omu bakozi bage.” Andosa erhi, “Bici olonzize okuderha?” Namuyeresa Abaroma 13:4. Bulya ali Muporo, asegeza obwenge k’olo lwandiko lw’Ebibliya. Malehe gahi oko kwadwirhe? Naganira naye omu nusu y’ensa, n’oko kurhimanana naye kwalerha amalehe minja ciru anaderha oku akenzire omukolo gw’Abahamirizi ba Yehova.

Omu myaka minji abantu ba Yehova balwire ntambala nyinji ziyerekire eby’amarhegeko omu Bulaya lugenda okurhalunga okuboko oluhande loshi-loshi, ehaki y’okulera abana, amakoli na bindi binji. Nabire n’olukengwa lw’okurhabala omu ntambala nyinji muli zo n’okucibonera gurhi Yehova arhuhîre amalehe minja n’obuhimi. Abahamirizi ba Yehova bahimire manja zilushire 140 oku Kagombe k’Ebulaya Kalaba Ehaki z’Abantu!

OMUKOLO GWIRHU GWAHÂBWA OLUHUMA OMU CUBA

Omu myaka egarhi ka 1991-2000, nakozire haguma na Mwene Wirhu Philip Brumley, w’oku biro bikulu by’Abahamirizi ba Yehova na Mwene Wirhu Valte Farneti, w’e Italie, lyo rhurhabala bene wirhu na bali birhu b’omu Cuba babe n’oluhuma lw’idîni bulya omukolo gwirhu gwal’ihanzibwe mw’eco cihugo. Nayandikira e ambassade y’e Cuba yali omu Belgique na buzinda narhimanana n’omukulu wal’ihâbirwe omukolo gw’okushibirira amazibu girhu. Oku ntimanano yirhu ntangiriza, rhurhabaga na malehe manji lugenda okuyusa amazibu garhumaga omukolo gwirhu gwahirirwaho ebihanzo mw’eco cihugo.

Haguma na Philip Brumley na Valter Farneti amango g’omubalamo gwirhu muguma omu Cuba omu myaka egarhi ka 1991-2000

Enyuma z’okulonza obulongozi bwa Yehova kugerera isala, rhwahûna barhuyemerere okurhuma Bibliya 5 000 omu Cuba, rhwanayemererwa okujira ntyo. Ezo Bibliya zahika bwinja zanagabirwa bene wirhu, n’oko kwarhuyemeza n’obwalagale oku Yehova agishire obushiru bwirhu. Buzinda rhwahûna oluhusa lw’okurhuma zindi Bibliya 27 500. Kandi rhwayemererwa okujira ntyo. Okurhabala bene wirhu na bali birhu bazigirwa b’omu Cuba ngasi muguma abe n’Ebibliya yage yene, kwanderhera mwishingo munji bwenene.

Nalambagirire omu cihugo c’e Cuba kanji-kanji lyo mpalira omukolo gwirhu. Mw’ago mango, nabire n’obuhashe bw’okujira obwîra na bakulu banji b’ecihugo.

OKURHABALA BENE WIRHU OMU CIHUGO C’E RWANDA

Omu mwaka gwa 1994, bantu balushire 1 000 000 banizirwe omu mango abatusi baniguzibagwa omu cihugo c’e Rwanda. Eby’okugayisa bwenene, kuli kubona oku bene wirhu na bali birhu baguma na baguma nabo banizirwe. Buzira kulegama, cikundi cilebe ca bene wirhu cahûnwa cijire emipango lugenda omukolo gw’okuhâna oburhabale mw’eco cihugo.

Erhi ecigusho cirhu cihika omu Kigali, vile nkulu y’eco cihugo, rhwarhimana ebiro by’okuhindula ebicapo birhu omu lundi lulimi n’edepo y’ebitabu, byasherezibwe n’amasoro. Rhwayumva emyanzi y’okugayisa bwenene lugenda bene wirhu na bali birhu banigagwa n’emigushu. Cikone kandi rhwayumva emyanzi eyerekine gurhi Abakristu bayerekanaga obuzigire kugerera ebijiro. Kwa lwiganyo, rhwayumva lugenda mwene wirhu muguma Mutusi wacifulikaga omu mwina nsiku 28, omu kulangwa n’omulala gwa bene wirhu Bahamirizi bali Bahutu. Oku ntimanano rhwajiraga omu Kigali, rhwaha bene wirhu na bali birhu balushire 900 oburhulirize bw’ekiroho.

E kulembe: Ecitabu cageragamwo amasoro omu biro by’okuhindula ebitabu birhu omu lundi lulimi

E kulyo: Ndi nakola oku mukolo gw’okuhâna oburhabale

Enyuma z’aho, rhwayikira omupaka rhwaja omu Zaïre (ekola ehamagalwa ene République Démocratique du Congo) lyo rhulonza omubalè munji bwenene gw’Abahamirizi Banyarwanda balibirhiraga omu makambi g’ababunga hofi n’evile y’e Goma. Rhurhahashaga okubabona, muli ntyo, rhwashenga Yehova arhulongoze okubabona. Enyuma z’aho, rhwabona muntu mulebe ali ayisha emunda rhuli, rhwanamudosa erhi hali Omuhamirizi wa Yehova amanyire. Arhushuza erhi, “Neci ndi Muhamirizi wa Yehova, nanashagalukira okumuhêka emunda ekomite y’okuhâna oburhabale eri.” Enyuma z’entimanano y’okuhâna omurhima haguma n’ekomite y’okuhâna oburhabale, rhwarhimanana na Bahamirizi 1 600 ntya rhwanabarhuliriza n’okubaha omurhima. Kandi rhwabasomera amaruba garhengaga oku Mbaraza Eri Yalongoza. Bene wirhu na bali birhu bashagaluka bwenene omu kuyumva ezi nderho z’okuhâna omurhima: “Rhuli rhwamuhira ngasi mango omu masala girhu. Rhumanyire oku Yehova arhamulekerere.” Ezo nderho zarhengaga oku Mbaraza Eri Yalongoza zabonekine oku zali z’okunali. Ene, Bahamirizi balushire 30 000 bali bakolera Yehova n’omwishingo omu cihugo c’e Rwanda!

NAHIZIRE OKUBÊRA MWISHWEKEREZI

Enyuma z’okujira hofi myaka 58 omu buhya, naheza omuzigirwa wani Elly omu mwaka gwa 2011. Nabwira Yehova amababale gani kugerera isala anantuliriza. Kandi narhulirizibwa omu kuganirira abalungu bani omwanzi mwinja gw’Obwami.

Ciru akaba nkola ngwerhe myaka 90 na kulusha, ncigendekire najira omukolo gw’amahubiri ngasi mugobe. Kandi, guli mwishingo okurhabala omu Departema Elaba eby’Amarhegeko kuno Beteli y’e Belgique, okuganirira abandi ebi nacibwinire n’okurhabala abaciri misole omu mulala gw’Ebeteli.

Nasaliraga Yehova oburhangiriza hamagera myaka 84 ntya. Ago go mango narhonderaga obwîra bwinja haguma na Yehova n’obo bwîra bwantabire ngendekere namuyegera bwenene. Mvuzire omunkwa bwenene okubona Yehova ashuzize oku masala gani omu kalamo kani koshi.​—Enna. 66:19. b

a Omwanzi gw’akalamo ka Mwene Wirhu Schrantz gwaganiriwe omu Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/9/1974 buk. 26-30 (omu Cifaransa).

b Mwene Wirhu Marcel Gillet afîre omu nsiku 4/2/2023 erhi eci cigabi ciba ciri carheganyizibwa.