Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

1923—Hakola Hali Myaka Igana

1923—Hakola Hali Myaka Igana

ILABIRO ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/1/1923 lyal’idesire ntya: “Omwaka gwa 1923 gwaba mwaka gwa kushagalusa bwenene. Luli lukengwa lunene okuyaligiza . . . abantu b’omw’igulu bali balibuzibwa, n’okubayeresa oku akasanzi kinja kali hofi.” Na kobinali ogo mwaka gwabonekine oku guli gwa kuhâna omurhima oku Banafunzi b’Ebibliya bulya enterekêro yabo n’omukolo gwabo gw’amahubiri byarhondire okuyerekana oku bali omu cinyabuguma ciyerekana enterekêro y’okuli ene.

ECINYABUGUMA OMU NTEREKÊRO

Kalandriye kaliko amandiko n’enimero z’enyimbo

Mw’ogo mwaka, ikubuliro lyajijire mpindulo nguma na nguma zarhabalaga Abanafunzi b’Ebibliya bagendekeze ecinyabuguma omu nterekêro. Ilabiro ly’Akalalizi lyarhondera okucapisa enderho zakag’ihugûla olwandiko baganirire oku ntimanano yabo ya ngasi mugobe yakag’ihamagalwa Ntimanano y’Isala n’Obukuze. Na kandi, Abanafunzi b’Ebibliya barhondera okucapisa akalandriye kakag’iyerekana olwandiko lwaganirirwa ngasi mugobe oku ntimanano n’olwimbo bakayimbire amango g’ifunzo lyabo bo nnene erhi omu nterekêro yabo y’omulala.

Oku ntimanano zabo, Abanafunzi b’Ebibliya bakag’ihâna “obuhamirizi” bwa kantu kalebe bacibwinire omu mukolo gwabo gw’amahubiri, enderho z’okuvuga Yehova omunkwa, olwimbo, erhi ciru isala. Eva Barney, wabatizibagwa omu mwaka gwa 1923 erhi agwerhe myaka 15, akengire ntya: “Erhi omuntu akalonzize okuhâna obuhamirizi, akag’iyimanga n’okurhondera aderha kantu kalebe kali nk’aka: ‘Nnonzize okuvuga Nnawirhu omunkwa oku minja goshi anjirire.’” Bene wirhu baguma na baguma bal’isimire okuhâna obuhamirizi. Mwali wirhu Barney agendekire okuderha ntya: “Mwene wirhu muzigirwa Godwin wal’ikola mushosi al’igwerhe bintu binji bwenene by’okuvugako Nnawirhu omunkwa. Cikone erhi mukage akabwine oku mwene wirhu oli walongoza entimanano amarhama n’ebyo, akag’ikululira iba oku ikoti, n’okumutamaza.”

Liguma omu mwezi, ngasi cigamba cakag’ijira entimanano yago-yago yakag’ihamagalwa Ntimanano y’Isala, Obukuze, n’Obuhamirizi. Lugenda eyo ntimanano, Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/4/1923 (omu Cingereza), lyadesire ntya: “Enusu y’akasanzi k’entimanano eshinganine ekolesibwe oku kuhâna obuhamirizi lugenda omukolo gw’amahubiri n’okuha abakozi omurhima. . . . Rhuyemire oku ezo ntimanano z’okuhâna omurhima zarhabala abîra bayegererane bwenene.”

Charles Martin, mukozi w’isomo (muhubiri w’ecigamba) wal’igwerhe myaka 19 w’omu Vancouver, Canada, ayungusire bwenene n’ezo ntimanano. Buzinda akengire ntya: “Mw’ezo ntimanano mwo nayigiraga oburhangiriza eby’okuderha omu mahubiri g’enyumpa oku yindi. Kanji-kanji, muntu mulebe akag’iganirira ebi acibwinire omu mahubiri g’enyumpa oku yindi. Oko kwakag’impa entanya lugenda ebi nakaderha erhi oku nakashuza erhi muntu mulebe akalonza okutwa enganîro.”

OMUKOLO GW’AMAHUBIRI GWAZIBUHIZE ECINYABUGUMA CABO

Bulletin y’omu lusiku 1/5/1923

“Ensiku z’omukolo” nazo zakag’irhabala okugendekeza ecinyabuguma c’ikubuliro. Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/4/1923, lyal’idesire ntya: “Lyo haba encinyabuguma omu mukolo . . . , Lwa Kabirhi lusiku 1/5/1923, lupanzirwe nka lusiku lw’okujira omukolo gw’abantu boshi. Ko n’oko, ngasi Lwa Kabirhi lurhanzi lwa ngasi mwezi lwaba lusiku lw’omukolo . . . Ngasi muntu w’omu ngasi cigamba ashinganine ashangire mw’ogo mukolo.”

Ciru n’Abanafunzi b’Ebibliya baciri misole bakag’ishangira mw’ogo mukolo. Hazel Burford, wal’igwerhe myaka 16 yone ago mango, akengire ntya: “Ecicapo cakag’ihamagalwa Bulletin calimwo enganîro z’olwiganyo rhwal’ishinganine rhubîke omu bukengere. a Nakozire n’obushiru bunji mw’eyo mikolo yoshi haguma na Shakulwe.” Cikone, Mwali Wirhu Burford asomirwe n’oku mwene wirhu muguma aciyumvagya lugenda enjira yage y’okuhubiri. Adesire ntya: “Mwene wirhu muzigirwa muguma wal’ikola mushosi alahira loshi-loshi oku ntashinganini okuganiza abantu. Ago mango, baguma na baguma barhal’ihugûsirwe oku Abanafunzi boshi b’Ebibliya, kuhiramwo ‘emisole, n’ensûli,’ bal’ishinganine bashangire omu kukuza Omulemi wirhu Mukulu.” (Enna. 148:12, 13) Cikone Mwali Wirhu Burford arharhamaga. Agendekire kuhika asoma Isomo lya Kabirhi ly’Egileyadi anajikola nka misiyonere omu Panama. Enyuma za kasanzi kalebe, abo bene wirhu bashanja entanya zabo lugenda emisole okujira omukolo gw’amahubiri.

ENTIMANANO NKULU ZAZIBUHIZE ECINYABUGUMA CABO

Entimanano nkulu nazo zazibuhize ecinyabuguma ca bene wirhu. Ntimanano nyinji egarhi k’ezo ntimanano zal’igwerhe ensiku z’amahubiri, nk’entimanano nguma rhwajiraga omu Winnipeg, Canada. Omu mango ga ntimanano nyinji egarhi k’ezo ntimanano, hali olusiku lwal’irheganyizibwe lw’omukolo gw’amahubiri. Kwa lwiganyo, oku ntimanano yajiragwa omu Winnipeg, omu Canada, abayishaga kw’eyo ntimanano boshi bal’ilalisirwe bahubiri mw’eyo vile omu nsiku 31, Mwezi gwa 3. Hakag’iba obulyo bw’okuhubiri bantu banji amango g’ezo nsiku z’amahubiri zago-zago, hanaba amalehe minja. Omu nsiku 5 Mwezi gwa 8, bantu 7 000 ntya, bo bali oku yindi ntimanano yajiragwa omu Winnipeg. Ago mango, obo bo bwali burhanzi haba bantu banji bwenene ntyo oku ntimanano y’omu Canada.

Entimanano y’obulagirire bwenene y’abantu ba Yehova y’omu mwaka gwa 1923 yali ntimanano yajiragwa omu nsiku 18-26 Mwezi gwa 8, omu Los Angeles, Californie. Omu migobe y’embere z’okujira eyo ntimanano, amajurnale galimwo amatangazo lugenda eyo ntimanano, n’Abanafunzi b’Ebibliya bahâna milali elushire 500 000. Ebitambara by’amatangazo byal’ibandisirwe oku mituga y’okuhêka abantu banji n’oku mituga y’abantu bo nnene.

Entimanano nkulu y’Abanafunzi b’Ebibliya omu Los Angeles, mwaka gwa 1923

Lwa Kalindarhu, omu nsiku 25 Mwezi gwa 8, Mwene Wirhu Rutherford ageza ehotuba yal’igwerhe ecirwe cidesire “Empene n’Ebibuzi (omu Cingereza),” na mw’eyo hotuba ayerekana n’obwalagale oku “ebibuzi” bo bantu bashinganyanya bagwerhe irala ly’okuyish’ilama omu paradizo hanw’igulu. Oku buzinda bw’eyo hotuba atangaza omuhigo gwarhozirwe gwal’ihamagirwe “Burhonde (omu Cingereza).” Ogo muhigo gwatumuza amadîni gacihamagala mpu gali ga Cikristu gwanayinginga abantu b’emirhima minja barhenge omu “Babiloni mukulu.” (Maf. 18:2, 4) Abanafunzi b’Ebibliya b’obushiru omw’igulu lyoshi buzinda balungana omu kugabira emiliyoni y’abantu amakopi g’ogo muhigo.

“Ezo ntimanano z’okuhâna omurhima zarhabala abîra bayegererane bwenene”

Olusiku luzinda lw’eyo ntimanano nkulu, abumvirhiza balushire 30 000 bayumvirhiza ehotuba y’abantu boshi ya Mwene Wirhu Rutherford yal’idesire “Amashanja Goshi Gayerekire ebwa Harmagedoni, Cikone Emiliyoni y’Abantu Elamire Ene Erhafê (omu Cingereza).” Bulya Abanafunzi b’Ebibliya bal’ilangalire oku haba bantu banji bwenene, balipira estade yac’iyusagya yayubakwa ehamagalwa Colisée de Los Angeles. Lyo ngasi muntu ayumva, bene wirhu bakolesa ebyombo by’okuyushula izu bya mw’eyo stade, obo bwali bulenga buhyahya bw’ebyuma bwakag’ikolesibwa mw’ago mango. Abandi bantu banji bayumvirhiza eyo hotuba kugerera iradiyo.

OMUKOLO GWAJIRA AMAJAMBERE OMU IGULU LYOSHI

Omu mwaka gwa 1923, hali amajambere minja bwenene omu mukolo gw’amahubiri omu Afrika, e Bulaya, omu Inde, n’omu Amérique du Sud. Omu Inde, Mwene Wirhu Adavimannathu Joseph akag’irhabala okucapisa ebicapo omu Cihindi, omu Citamile, omu Citelugu, n’omu Ciurdu erhi anali ashibirira mukage n’abana bage ndarhu.

William Brown n’omulala gwage

Omu Sierra Leone, Abanafunzi b’Ebibliya Alfred Joseph na Leonard Blackman bayandikira ebiro bikulu byali omu Brooklyn, New York, lyo bahûna oburhabale. Omu nsiku 14/4/1923, omusengero gwabo gwashuzibwa. Alfred adesire ntya: “Lwa Kalindarhu luguma budufu, bampamagala kugerera etelefone omu kasanzi ntal’irhanyizeko.” Ayumva izu linene lyamudosa ntya: “Ka we wayandikiraga Watch Tower Society ly’ohûna abahubiri?” Alfred ashuza erhi, “Neci.” Er’izu lyaderha erhi, “Bantumire eyo munda.” Er’izu lyali lya William Roland Brown. Olo lusiku lyo acihikaga kurhenga e Caraïbes haguma na mukage, Antonia, n’abana-nyere babo, Louise na Lucy. Bene wirhu b’eyo munda barharhindiraga okugend’irhimanana na Mwene Wirhu William Brown haguma n’omulala gwage.

Alfred agendekire okuderha ntya: “Esezi lyakulikiraga, nie na Leonard rhwakag’iganirira Ebibliya nk’oku rhwakag’ijira ngasi mugobe erhi omulume mulî bwenene ahika aha mulango. Ali Mwene Wirhu Brown. Al’igwerhe bushiru bunji bwenene lugenda okuli na muli ntyo al’ilonzize ageze ehotuba y’abantu boshi olo lusiku lo n’olo.” Mwene Wirhu Brown arhayusagya ciru mwezi muguma embere ayuse okugabira abantu ebicapo byoshi al’idwirhe. Enyuma za kasanzi kalebe, ahâbwa bindi bitabu 5 000, harhanageraga kasanzi kanji embere abe n’obulagirire bw’ebindi bitabu. Cikone Mwene Wirhu Brown arhal’imanyikine nka murhimbuzi w’ebitabu. Nka mukozi wa Yehova w’obushiru, omu mukolo gwage goshi akag’iganirira Amandiko ngasi mango omu hotuba zage, n’oko kwarhuma abantu bakamuhamagala Bible Brown.

Ebeteli y’omu Magdeburg omu myaka ya 1920

Omu Allemagne, bene wirhu bahiga okuhamisa ebiro by’etawi byali omu Barmen, bulya byali bisungunu bwenene. Na kandi, bayumva oku omurhwe gw’ecihugo c’e France guli hofi gurhere eyo vile. Abanafunzi b’Ebibliya bapata enyumpa yalimwo bigabi binji omu Magdeburg banabona oku eyo nyumpa ekwanine bwenene okujirirwamwo omukolo gw’okucapisa ebitabu. Omu nsiku 19 mwezi gwa 6, bene wirhu bayusa okushana ebyombo byoshi bakag’ikolesa omu mukolo gw’okucapisa n’ebindi bikolanwa banahamira oku Beteli mpyahya omu Magdeburg. Mw’olo lusiku lo n’olo enyuma z’ebiro bikulu okumanyisibwa oku bene wirhu bayusize bahama, amagazeti gatangaza oku ecihugo c’e France cagwasire e vile y’e Barmen. Bene wirhu babona oku, oko kuhama kuyerekine n’obwalagale oku Yehova anabagishire n’okubalanga.

George Young haguma na Sarah Ferguson (ekulyo) na mulumuna wage

Omu Brésil, George Young wajiraga mibalamo minji bwenene ly’ajiyaliza omwanzi mwinja, arhondeza ebiro bihyahya anarhondera okucapisa egazeti Ilabiro ly’Akalalizi omu Ciportigé. Omu myezi misungunu yone, agabira abantu bicapo bilushire 7000. Kandi okuhika kwage omu Brésil kwaha Sarah Ferguson obulyo bwinja bwenene. Akag’isoma Ilabiro ly’Akalalizi kurhangira omu mwaka gwa 1899, cikone arhabaga n’obuhashe bw’okubatizibwa omu mishi ly’ayerekana oku acihânyire emwa Yehova. Myezi misungunu enyuma z’aho, Mwali Mirhu Ferguson n’abana bage bani bahasha okubatizibwa.

“OKUKOLERA NNÂMAHANGA N’OBUSHIRU N’OMWISHINGO”

Oku buzinda bw’ogo mwaka, obunguke bw’ecinyabuguma Abanafunzi b’Ebibliya bal’igwerhe omu nterekêro yabo bwaganirirwa omu Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu nsiku 15/12/1923, er’igazeti lyaderha ntya: “Kuli kulembu okubona oku ebigamba . . . biri omu hali nyinja y’ekiroho . . . Lekagi rhube rhucirheganyize okujira ogundi mukolo munji n’okugendekera rhwakolera Nnâmahanga n’obushiru n’omwishingo omu mwaka gwa 1924.”

Ogo mwaka gwa 1924 gwabire gwa kushagalusa bwenene oku Banafunzi b’Ebibliya. Omu myezi milebe, bene wirhu b’oku Beteli bakag’ijira omukolo omu parcelle yali omu Staten Island, bilometre bisungunu kurhenga oku biro byabo bikulu omu Brooklyn. Enyumpa zayubakagwa mw’eyo parcelle mpyahya zahwaga okuyubakwa oku murhondero gw’omwaka gwa 1924, zanarhabala okugendekeza ecinyabuguma ca bene wirhu omw’igulu lyoshi n’okuyaliza omwanzi mwinja omu njira zirhal’isag’ihashikana bundi.

Ecigusho c’abubasi omu Staten Island

a Ene ekola ehamagalwa Ibugu ly’Entimanano—Omukolo n’Akalamo k’Omukristu.