Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

Gurhi Wakajira Erhi Akaba Balo Analole Epornografi?

Gurhi Wakajira Erhi Akaba Balo Analole Epornografi?
  • “Naciyumva nk’ibanie anahushire kanji-kanji.”

  • “Naciyumva mbonesibwe nshonyi, ntali wa kusimwa, na ndi wa busha.”

  • “Ntahashaga okubwira omuntu yeshi-yeshi lugenda oko. Nakadwira omu nda nk’ihirhi.”

  • “Nakaciyumva nka Yehova arhakag’inshibirira.”

Ezo nderho ziyerekine kunganaci omukazi akalibuka erhi akaba iba anakalola eby’epornografi. N’erhi akaba omulume ajijire ntyo omu bwifulikwe nkaba myezi minji erhi myaka minji, mukage anaciyumva nk’arhakacimulangalira ciru n’ehitya. Mukazi muguma adesire ntya: “Nakacidosa, ‘K’aciri olya ibanie oyu kobinali? Ka hali ebindi ali anfulika?’”

Eci cigabi carheganyizibwe omukazi iba ali alola eby’epornografi. a Caganirira amakanuni g’Ebibliya gakamuha oburhulirize, gakamuyemeza n’obwalagale oku Yehova amuzigire, analonzize okumurhabala, n’oku Yehova amurhabala abe n’omurhûla gw’ekandalala anagendekere amuyegera. b

BICI OMUKAZI AKAJIRA ERHI AKABA IBA ANALOLE EPORNOGRAFI?

Ciru akaba orhakahasha okushanja ngasi kantu balo ali ajira, wanahasha okujira bintu bilebe ly’orhag’ibabala bwenene na kandi ly’oba n’omurhûla munji gw’ekandalala. Rhuganirire ebintu bikulikire wakajira.

Oyake okucitumuza. Nkaba omukazi anaciyumva nka ye orhumire iba ali alola eby’epornografi. Danielle c adesire ntya: “Nakacibona nka ndi mukazi mubi bwenene wakag’ishereza obuhya bwirhu enyanya z’oburhe bwani burhashinganini Abakristu.” Alice akaciyumva nka garhali masoro embere z’iba. Akacidosa ntya: ‘Bulya gurhi ibanie ashagalukira okulola oku bandi bakazi ahali hani?’ Bakazi baguma na baguma banacitumuze enyanya zʼoku bajira, bulya banarhanye mpu bali bajira akanga kabe kabi kulusha.

Erhi akaba nawe onaciyumve ntyo, omanye oku Yehova arhakutumuza enyanya z’ebijiro bya balo. Olwandiko lwa Yakobo 1:14 ludesire ntya: “Ngasi muguma ashumikwa n’amiru gage mabi [irala lyage libi] yêne; go gamukulula ganamugwase.” (Rm. 14:12; Fl. 2:12) Ahali h’okukutumuza, Yehova anashagalukire obwishwekerezi bwawe kuli ye.​—2 Nga. 16:9.

Kandi kuli kwinja okuhugûkwa oku, okubona omulume ali alola epornografi kurhali kuderha oku mukage arhaba w’iranga linja. Abasomire bwenene eby’epornografi bayerekine oku epornografi enahiremwo omulume irala linji ly’okujira ecijiro c’obuhya omukazi yeshi-yeshi arhakahash’ihikiriza.

Oyake okuhangayika okurhalusire olugero. Catherine adesire oku okulola epornografi kw’iba kone akag’irhanyako ngasi mango. Frances adesire ntya: “Nakag’ihangayika bwenene ngasi mango erhi nakabire ntamanyiri aha ibanie ali. Nanciyumve mpangayisire bwenene omulegerege goshi.” Abandi bakazi bayerekine oku banayumve enshonyi bwenene erhi bakaba bali haguma n’ababo Bakristu bakaba bamanyire amazibu ga b’iba. Ciru n’abandi badesire oku banaciyumve kahumba bwenene bulya banarhanye oku nta muntu yeshi-yeshi ohugûsirwe akanga kabo.

Okuciyumva ntyo kurhali kubi. Cikone, okukusegezak’obwenge kwanayushula amahangayiko gawe. Lubero n’oko, ocihangane okusegeza obwenge oku bwîra bwawe haguma na Yehova. Okujira ntyo kwanakurhabala ly’oba n’emisi y’ekandalala.​—Enna. 62:2; Ef. 6:10.

Okusoma n’okurhanya bwenene oku myanzi eri omu Bibliya eganirire abakazi bal’igwerhe amahangayiko manji, cikone barhulirizibwa omu kubwira Yehova oku bakag’iciyumva kwanakurhabala bwenene. Ensiku zoshi Yehova arhashanjaga akanga balimwo, cikone abaha omurhûla. Kwa lwiganyo, Ana, ‘oburhe bwal’iyunjwire emurhima gwage’ enyanya z’akanga alimwo. Cikone, erhi “akalalira okushenga, omu murhima gwage,” aba n’omurhûla ciru akaba arhal’imanyire oku byaba enyuma z’aho.​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kr. 1:3, 4.

Nkaba byanahûna omulume n’omukazi bombi bahûne abagula oburhabale

Ohûne abagula b’ecigamba oburhabale. Banaba “kacikirizo ka mpûsi na lwâkiro bayâkiraho enkuba y’ecihûsi.” (Iz. 32:2) Ciru banakurhumira mwali wirhu mulebe wakabwira oku oli waciyumva koshi n’okuba n’oburhulirize.​—Mig. 17:17.

KA WANAMURHABALA?

Ka wanahasha okurhabala balo ly’ahima enkomedu yage y’okulola epornografi? Nkaba wanahasha okujira ntyo. Ebibliya eyerekine oku “aha omuntu akaba kahumba bakaba babirhi” lyo bahima mazibu malebe erhi lyo bahima mushombanyi mulebe w’emisi. (Muh. 4:9-12) Abasomi bayerekine oku kanji-kanji hanabe amalehe minja erhi omulume na mukage bakakola haguma omu kuhima enkomedu y’okulola epornografi n’okucib’ilangalirana omu buhya bwabo.

Kobinali, erhi akaba balo agwerhe obulonza bw’okuhima eyo nkomedu anahizire okuyihima, oko ko kwakarhabala bwenene. K’ayinginzire Yehova amuhe emisi n’okuhûna abagula oburhabale? (2 Kr. 4:7; Yk. 5:14, 15) K’akola agwerhe amakengu gakamurhabala ly’ayaka ago mashumi, kwa lwiganyo okurhakolesa bwenene ebyombo by’ecielektronike erhi okuyaka akanga kakarhuma ashumikwa okujira ntyo? (Mig. 27:12) K’ali mubidu okuyemera oburhabale bwawe n’okukubwira okuli? Akaba ntyo, wanahasha okumurhabala.

Gurhi wakajiramwo ntyo? Rhuganirire lwiganyo luguma. Felicia arhôlwa na Ethan, wal’ikola muja w’epornografi omu myaka yage y’omushuko. Felicia ajira kwaba kulembu kuli iba okukamuganirira amango amacib’iyumva irala ly’okulola epornografi. Ethan adesire ntya: “Nambwire mukanie okuli n’ebindi e murhima byoshi. Omu njira y’obuzigire anantabale nyake amashumi na ngasi mango ananandose gurhi nyosire. Kandi anantabale lyo ntag’ikolesa e Enternete kasanzi kanji bwenene.” Biyumvikine oku eyo nkomedu ya Ethan y’okulola epornografi enagayise Felicia. Adesire ntya: “Okuyumva oburhe n’amalumwa kwani arhali ko kwakamurhabala okuyaka eyo nkomedu. Erhi rhuyus’iganirira amalumwa gage, anabe mubidu okuntabala mpime amalumwa gani.”

Enganîro za ntyo zanarhabala omulume ly’aleka enkomedu y’okulola epornografi na kandi zanarhabala mukage ly’acib’imulangalira. Kobinali, erhi akaba omulume alonzize okubwira mukage lugenda obuzamba bwage, aha ali aja, n’ebi ali ajira, muli ntyo kwanaba kulembu kuli mukage okumulangalira bulya nta kantu iba aciri amufulika.

K’oyemire oku wanarhabala balo omu njira ya ntyo? Akaba oyemire ntyo, mwanasoma n’okuganirira eci cigabi haguma. Omuhigo gwage gwaba gwa kuleka okulola epornografi n’okukurhabala omulangalire. Ahali h’okugaya mpu bulya olonzize omuganize lugenda ago mazibu, ashinganine acihangane okuhugûkwa gurhi ago mazibu gali garhuma waciyumva. Omuhigo gwawe kuli kulunga okuboko obushiru ali ajira n’okumuha obulyo bwakarhuma wacib’imulangalira. Mwembi mushinganine muyige lugenda ebirhuma abantu barhogera omu murhego gw’okulola eby’epornografi na gurhi ago mazibu gakahimwamwo. d

Erhi akaba oyobohire oku enganîro zinyu zarhengamwo enongwe, nkaba wanahûna mugula muguma mwembi muba mulangalire abe ho amango mwaganira analongoze enganîro zinyu kasanzi kalebe. Omanye oku ciru n’enyuma za balo okuhima enkomedu mbi y’okulola epornografi, byanahûna akasanzi ly’ocib’imulangalira. Orharhamaga. Okalola empindulo nsungunu-nsungunu ali ajira. Olangalire oku enyuma za kasanzi kalebe n’erhi akaba mwembi muli ba kulembera, obuhya bwinyu bwanacib’ihikira aha bwasêra.​—Muh. 7:8; 1 Kr. 13:4.

GURHIGI WAKAJIRA ERHI AKAGENDEKEZA EYO NKOMEDU YAGE?

Erhi balo akacib’irhogeramw’ogo murhego gw’okulola eby’epornografi, k’oko kuli kuderha oku arhaciyunjuzizi n’oku nta bulangalire oku anacishanja? Nanga. Bwenene erhi akaba al’ikola ali muja w’eyo nkomedu, anagendekera alwisa ago mazibu omu kalamo kage koshi. Anacib’irhogera mw’ogo murhego gw’okulola epornografi ciru akaba akola agwerhe myaka minji ayilesire. Ly’ayaka okucib’irhogera mw’ogo murhego, byanahûna acihirireho emihigo mizibu-zibu y’okucilanga, nkaba ciru anagendekera arhumikira eyo mihigo ciru n’enyuma z’okubona nk’ago mazibu gahimirwe. (Mig. 28:14; Mt. 5:29; 1 Kr. 10:12) Byanahûna ahindule buhyahya ‘enkengêro zage’ n’okuciyigiriza ‘okushomba ebibi,’ ko kuderha epornografi na ngasi nkomedu ncafu nk’okucigologorha. (Ef. 4:23; Enna. 97:10; Rm. 12:9) K’agwerhe obulonza bw’okujira obo bushiru boshi ly’ahima eyo nkomedu? Erhi akaba ntyo, hanaba obulangalire lugenda akanga kage. e

Osegeze obwenge oku bwîra bwawe haguma na Yehova

Cikone, gurhigi wakajira erhi akaba balo arhalonzizi okulwisa eyo nkomedu? Biyumvikine oku kanji-kanji wanaciyumva ovunisire omurhima, ogayire bwenene, n’oku bakulenganyize. Okalonza okuba n’omurhûla gw’ekandalala omu kuleka ebintu omu maboko ga Yehova. (1 Pt. 5:7) Ogendekere wayegera Yehova kugerera ifunzo, isala, n’okurhanya bwenene. Amango oli wajira ntyo, oyemere n’obwalagale oku naye ali akuyegera bwenene. Nk’oku olwandiko lwa Izaya 57:15 ludesire, aba haguma n’“abalibusire n’abacirhohize omu murhima,” anaba alonzize abarhabale lyo bacib’iba n’omurhûla omu murhima. Ojire oku wakanahasha koshi ly’ogendekera waba Mukristu mwinja. Ohûne abagula oburhabale. Onagendekere walangalira oku kasanzi kalebe omu mango gayisha, balo anajira empindulo zirhenzire oku murhima.​—Rm. 2:4; 2 Pt. 3:9.

a Lyo rhutwa bofofi, rhwaja rhwaganirira omulume nka ye oli walola eby’epornografi. Cikone, makanuni manji omu makanuni gaganirirwe mw’eci cigabi ganarhabala n’omulume mukage alola eby’epornografi.

b Okulola epornografi kurhahânyiri omusingi guyemerirwe n’Amandiko gw’okuzaza obuhya.​—Mt. 19:9.

c Amazino gashanjirwe.

d Mwanabona emyanzi yakamurhabala oku jw.org n’omu bicapo birhu. Kwa lwiganyo, olole ecigabi cidesire “Pornografia Inaweza Kuharibisha Ndoa Yako” oku jw.org; “Unaweza Kushinda Kishawishi!” omw’Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/4/2014, buk. 10-12 (omu Ciswahiri c’e Congo); n’ecigabi cidesire “Ponografia​—Ina Hatari ao Haina Hatari Yoyote?” omw’Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu lusiku 1/8/2013, buk. 3-7 (omu Ciswahiri c’e Congo).

e Bulya okulola epornografi kunarhume omuntu aba muja bwenene w’eyo nkomedu, balume baguma na baguma na bakabo bahizire okulonza oburhabale oku bantu basomire ebyo ahanyuma n’oburhabale bw’abagula.