Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

CIGABI CA 11

Enyuma z’Olusiku l’Obuhya

Enyuma z’Olusiku l’Obuhya

“Nta mango obuzigire bwahwe.”​—1 ABAKORINTI 13:8NWT.

1, 2. Erhi amazibu gakaja omu buhya bwirhu, ka k’okuderha oku bwarhuyabire? Ohugûle.

OBUHYA luba luhembo lurhenga emwa Yehova. Bwanajira omuntu abe n’omwishingo. Cikoki balya boshi barhôline bajira amazibu. Banji barhôline banarhanye mpu amazibu gabo garhakacihwa, barhanaciyumva bayegerine nk’oku bâli aha murhondêro.

2 Rhurhakasomerwa erhi akaba amazibu ga kaba gali omu buhya bwirhu. Cikoki, ago mazibu kurhali kuderha oku obuhya bwirhu bwarhuyabire. Ciru n’abal’igwerhe amazibu manji omu buhya bwabo bahikire aha bagayusa n’okucib’iba n’omwishingo omu buhya bwabo. Bici byabarhabire?

MUYEGERANE MWENE NA NNENE,MUYEGERE NA NNAMAHANGA

3, 4. Kasanzi kahi kazibu kakahikira omu buhya?

3 Obuhya ciba cinyabuguma ca bantu babirhi bali lubero, barhazigira ebiri kuguma, barhanajira ebiri kuguma. Hali amango omulume n’omukazi barhaba ba bûko buguma erhi babe barhakuliraga haguma. Lyo bamanyana n’okukômerana biba bihunyîre obushiru n’akasanzi kanji.

4 Hali amango gahikira omulume erhi omukazi arhacishibirira owabo, anarhangira ajira ebi alonzize. Banahikira aha barhaciyegererana. Bici byakabarhabala bashub’ikayegererana?

Erhi wakakolesa amahano g’Ebibliya omu buhya bwawe, wanaba n’obushagaluke

5. (a) Bici byakarhabala abarhôline bayegererane? (b) Lugenda Abahabraniya 13:4, gurhi rhushinganine rhukabona obuhya?

5 Yehova ahire abarhôline amahano minja gakabarhabala bayegererane bone na nnene, bayegere na Nnamahanga. (Ennanga 25:4; Izaya 48:17, 18) Arhubwizire oku: “Obuhya bukengwe na boshi.” (Abahabraniya 13:4) Abantu banakalug’ikenga akantu ka ngulo ndarhi. Yehova alonzize rhukabona obuhya oku kali kantu k’engulo ndarhi. Nirhu, rhulonzize rhukabona obuhya oku kali kantu ka ngulo ndarhi, rhurhakag’irhanya mpu rhwahisize erhi rhwahisire, oku byakabaga bikube.

OBUZIGIRE BWINYU KULI YEHOVA BWANARHABALA OBUHYA BWINYU

6. Bici olwandiko lwa Mateyo 19:4-⁠6 lurhuyigirizize lugenda oku Yehova abona obuhya?

6 Yehova ye warhondezâgya obuhya. Omugala, Yezu adêrha erhi: “Ka murhasag’isoma oku kurhenga aha murhondêro, owalemâga abantu abalemire omulume n’omukazi, n’oku adesire: ‘Co carhuma omuntu aleka ishe na nnina, acishwekererekwo mukage, nabo bombi babà muntu muguma yene?’ Kuziga, barhaciri babirhi, ci muguma yenene. Mâshi! arhali omuntu ye wahumanula eci Nyamuzinda ahumanyagya.” (Mateyo 19:4-6) Kurhangira aha murhondêro Yehova al’ilonzize omulume n’omukazi balame haguma ensiku zoshi. Al’ilonzize abantu b’omu mulala balame haguma omu mwishingo.

7. Gurhi omulume n’omukazi bakazibuhyamwo obuhya bwabo?

7 Ene, ebirhuma omwishingo gwabula omu mulala biri binji kulusha akasanzi kamîra. Hali amango amazibu gaba manji omu buhya kuhika abarhôline barhanye oku obuhya bwabo burhakaciba n’omwishingo. Cikone okumanya gurhi Yehova abona obuhya kwanarhurhabala.​—1 Yowane 5:3.

8, 9. (a) Mangaci rhwakakolesa amakanuni ga Yehova lugenda obuhya? (b) Gurhi rhwakayerekanamwo oku obuhya bwirhu buli bwa ngulo ndarhi?

8 Amahano Yehova arhuha gaba oku bunguke bwirhu. Nk’oku rhwayizire alonzize “obuhya bukengwe na boshi.” (Abahabraniya 13:4; Omuhanûzi 5:4) Rhushinganine rhukakakolesa amakanuni ga Yehova ciru n’omu kanga kazibu, bulya oko kwanarhuha bunguke bunguke bunji.​—1 Abatesalonika 1:3; Abahabraniya 6:10.

9 Erhi rhwakakabona obuhya bwirhu oku buli bwa ngulo ndarhi, rhurhakajira erhi kuderha akantu koshi-koshi kakahira obuhya bwirhu omu mazibu. Lubero n’oko, rhwanajira okwirhu koshi lyo rhuzibuhya olushangi lwirhu haguma n’omulume erhi mukazi wirhu. Gurhi rhwakajiramwo ntyo?

OKENGESE OBUHYA BWAWE KUGERERA ENDERHO N’EBIJIRO BYAWE

10, 11. (a) Mazibu gahi gali omu mahya maguma na maguma? (b) Bulya gurhi ebi rhubwira omulume erhi omukazi wirhu biba bya bulagirire?

10 Abarhôline banalibuzanya omu njira nyinji. Rhumanyire oku Omukristu arhashinganini ashurhe iba erhi mukage, barhanashinganini bajirirane obubi boshi-boshi. Cikone hali amango abarhôline balibuzanya omu nderho. Omu ntyo enderho zanaba nka karhi. Mukazi muguma iba akag’ishurha n’enderho adêrha ntya: “Omulume wani anakanshurha omu nderho. Anambwira erhi: “Oba karwirwi” erhi: “Oba wa busha.” Orhakabona ebihulu oku mubiri gwani, cikone omurhima gwani guba guyunjwire nzigo.” Mulume muguma mukage arhakenga adêrha ntya: “Ntakahash’iganirira owundi muntu ebi mukanie ambwira, omu ntyo nanyabirwe okumuganiza. Nambone oku ahali nje eka nji jacirwa, k’okukulu ncibêrere ebwa kazi.” Ene, kuba kulembu oku bantu banji okuderha enderho zakayagaza erhi zakuvuna omurhima.

11 Erhi abarhôline bakakabwirana enderho mbi, oko kwanalerha ebihulu by’ekandalala, bilya byakahûna kasanzi kanji lyo bifuma. Yehova arhalonzizi abarhôline balame mw’eyo nkomêdu. Cikone, hali amango rhwakayagaza omulume erhi mukazi wirhu buzira kumanya. Hali amango wakarhanya oku oba olamire bwinja n’omulume erhi mukazi wawe, cikone gurhi naye arhanya? Erhi akaba onamubwire enderho mbi, k’oli mubidu okujira empindûlo?​—Abagalasiya 5:15; osome Abefezi 4:31.

12. Bici byakahuma oku nterekêro omulume n’omukazi baha Yehova?

12 Enderho obwira mukawe erhi balo, zibe z’omu kasanzi muli mwene erhi omu bantu banji ziri za bulagirire omu masu ga Yehova. (Osome 1 Petro 3:7) Olwandiko lwa Yakobo 1:26NWT lurhukengezize ntya: “Erhi omuntu akarhanya oku ali aha Nnamahanga enterekêro, cikoki arhayish’ishuba olulimi lwage, na ntyo acirhebe yene, enterekêro y’oyo muntu eri ya busha.”

13. Omu njira nci omuntu avuna iba erhi mukage omurhima?

13 Abarhôline bashinganine bakarhanya oku malagirire g’ekandalala g’owabo. Kwa lwiganyo, gurhi omulume erhi omukazi wani arhanya erhi abona ndi nageza kasanzi kanji haguma n’owundi muntu orhali ye? Ciru akaba rhwali omu mukolo gw’amahubiri erhi nakag’imurhabala kone, k’oko kurhavune ibanie erhi mukanie omurhima? Mukazi muguma Mukristu adêrha ntya: “Nanyumve kubi bwenene erhi mbona gurhi ibanie ashibirire erhi kugeza kasanzi kanji haguma n’owundi mwali wirhu, nanyumve nka nakaciniga.”

14. (a) Nyigirizo zihi olwandiko lwa Omurhondêro 2:24 lurhuhire? (b) Idoso lihi rhushinganine rhucidose?

14 Bulya rhuba Bakristu, rhugwerhe binji byakujirira ababusi birhu, bene wirhu na bali birhu b’omu cigamba. Cikone erhi akaba rhwajîre omu buhya, omulume wirhu erhi omukazi wirhu ye rhushinganine rhushibirire burhangiriza. Yehova adesire oku omulume ashinganine “acîshwekere kuli mukâge.” (Omurhondêro 2:24) Entanya z’ekandalala z’omulume erhi omukazi wirhu zo zishinganine zije oku nafasi ntanzi kulusha ez’abandi. Ocidose ntya: ‘Ka nampe ibanie erhi mukanie akasanzi ashinganine n’okuhikiriza amalagirire gage g’ekandalala?’

15. Bulya gurhi Abakristu bali omu buhya barhashinganini bakageza kasanzi kanji n’owundi muntu orhali iba erhi mukage?

15 Erhi rhwakakageza kasanzi kanji haguma n’owundi muntu orhali mulume erhi mukazi wirhu, oko kwanalerha akavulindi omu buhya bwirhu. Rhwanarhangira rhwayegera oyo muntu n’okurhangira rhwamusima bwenene. (Mateyo 5:28) Erhi ezo ntanya zakagendekera zakula muli rhwe, rhwanayish’ihikira aha rhwajira ecijiro cirhakengesizi obuhya bwirhu.

“ENCINGO Y’OBUHYA ERHABAGAKO IZINGA”

16. Irhegeko lihi Ebibliya ehanyîre lugenda obuhya?

16 Ebibliya erhubwizire ntya: “Obuhya bukengwe na boshi,” eshubir’iderha ntya: “N’encingo y’obuhya erhabagakwo izinga, bulya abahushi n’abagonyi boshi Nnamahanga ayish’ibatwira olubanja.” (Abahabraniya 13:4NWT) Oluderho “ncingo y’obuhya” lushushanyize ecijiro c’obuhya ekarhi k’omulume n’omukazi. (Emigani 5:18) Gurhi rhwakayerekanamwo oku rhukenzire eco cijiro n’oku rhurhalonzizi rhucizinze?

17. (a) Gurhi bantu banji barhanya lugenda obugonyi? (b) Gurhi Abakristu babona obugonyi?

17 Ene, bantu banji barhanya mpu kurhali kubi okurheba mukage erhi iba. Rhurhashinganini rhulongozibwe n’ezo ntanya mbi. Yehova arhubwizire n’obwalagale oku ashomba obugonyi n’olugenzi loshi-loshi luyerekire eby’obugonyi. (Osome Abaroma 12:9; Abahabraniya 10:31; 12:29) Erhi rhwakajira ecijiro c’obuhya n’owundi muntu orhali mukirhwi erhi mulume wirhu, aho erhi rhuli rhwazinza obuhya bwirhu. Na kandi oko kwanayerekana oku rhurhakenziri amakanuni g’olugenzi ga Yehova, n’oko kwanashereza obwîra bwirhu haguma naye. Rhurhahîra rhukajira akantu kakarhuma rhwajira obugonyi. Kwa lwiganyo, rhurhakwanini rhukakunga owundi-kunga muntu orhali mukirhwi erhi mulume wirhu.​—Ayubu 31:1.

18. (a) Bulya gurhi okujira obugonyi kokunali nk’okuharamya rhunnamahanga rhw’obunywesi? (b) Gurhi Yehova abona obugonyi?

18 Omu Marhegeko ga Musa obugonyi câli caha cizibu bwenene nk’okuharamya rhunnamahanga. Owakajijîre obugonyi, erhi aharamye rhunnamahanga rhw’obunywesi al’ishinganine afê. (Bene-Levi 20:2, 10) Lushangi luhi lwâli ekarhi k’okujira obugonyi n’okuharamya rhunnamahanga rhw’obunywesi? Erhi omu Israheli akaharamize rhunnamahanga rhw’obunywesi, akabîre erhi arhakenziri eciragane cage c’okubêra mwishwekerezi kuli Yehova. Ko n’oko erhi akajijîre obugonyi, akabîre erhi arhakenziri eciragane cage c’okubêra mwishwekerezi kuli iba erhi mukage. (Olubungo 19:5, 6; Olushika 5:9; osome Malakiya 2:14) Oko kuli kuderha oku Yehova akag’ibona obugonyi nka caha cizibu.

19. Bici byakarhurhabala lyo rhurhahira rhukajira obugonyi?

19 Ene nalyo? Rhurhacilongozibwa n’Amarhegeko ga Musa, cikone entanya za Yehova lugenda obugonyi zirhasag’ishanja. Nk’oku nta lusiku rhwanaharamye rhunnamahanga rhw’obunywesi, ko n’oko nta lusiku rhuhira rhukarheba omulume erhi omukazi wirhu. (Ennanga 51:1, 4; Abakolosi 3:5) Erhi rhwakabula kubêra bishwekerezi, kuli omulume erhi mukazi wirhu, oko kwanayerekana oku rhurhakenziri obuhya, ciru na Nnamahanga wirhu, Yehova.​—Olole Amahugûlo nomero 26.

GURHI WAKAJIRA LY’OBUHYA BWAWE BUZIBUHA?

20. Bunguke buhi okukolesa obwenge kwakalerhera obuhya?

20 Gurhi wakajira ly’obuhya bwawe buzibuha? Akanwa ka Nnamahanga kadesire ntya: “Burhimanya omuntu ayûbakamwo enyumpa, bwirhônzi omuntu ahûmbamwo eciriba cayo.” (Emigani 24:3) Oku enyumpa eyubasirwe k’okurhuma yabamo emboho erh’idurhu, k’okunarhuma yalama nsiku nyinji erhi ehongoke duba-duba. Ntyo k’obuhya nabo buyorha. Omuntu mwenge anajire okwage koshi ly’obuhya bwage bubamo omurhula n’obushagaluke.

21. Gurhi obumanye bw’Ebibliya bwakazibuhyamwo obuhya?

21 Ebibliya eshubir’iderha ntya lugenda eyo nyumpa: “Bumanye burhuma ebyumpa byayo byayunjula ngasi kantu ka ngulo ndarhi na kinja.” (Emigani 24:4NWT) Ebi oli waciyigiriza lugenda Akanwa ka Nnamahanga, byanarhabala obuhya bwawe bubemo omwishingo. (Abaroma 12:2; Abafilipi 1:9) Amango muli mwasoma Ebibliya n’ebitabu birhu haguma, mucihangane mumanye gurhi mwakakolesa ago mahano. Mulongereze gurhi mwakakayerekana obuzigire n’obukenge. Ohûne Yehova akurhabale obe n’amorhere gakakurhabala ly’ozibuhya obuhya bwawe, ganarhume omulume erhi omukazi wawe akuzigira kulusha.​—Emigani 15:16, 17; 1 Petro 1:7.

Muleke Yehova abalongoze omu nterekêro yinyu y’omulala

22. Gurhi rhwakayereka omulume erhi omukazi wirhu oku rhumusimire rhuna mukenzire?

22 Rhushinganine rhujire okwirhu koshi lyo rhusima n’okukenga omulume erhi omukazi wirhu. Oko kwanazibuhya obuhya bwirhu, kunarhujire rhuyegere omulume erhi omukazi wirhu. N’akantu k’obulagirire, rhwanashagalula Yehova.​—Ennanga 147:11; Abaroma 12:10.