Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

CIGABI CA 6

Gurhi Rhwakacishoga Bwinja Eby’okucishagalula?

Gurhi Rhwakacishoga Bwinja Eby’okucishagalula?

‘Byoshi mubijire omu kukuza Nnamahanga.’​—1 ABAKORINTI 10:31.

1, 2. Bulya gurhi rhushinganine rhube benge nka rhwacishoga eby’okucishagalula?

ORHANYE erhi wakaba okola walya ilehe, buzinda obone liriko ahabozire. Gurhi wakajira? Ka wanalirya lyoshi? Ka wanalikabulira? Erhi wanatwa halya habozire buzinda olye olundi luhande?

2 Eby’okucishagalula kobinali nk’elyo ilehe. Biguma muli byo biba binja, n’ebindi biba bibi bulya biba biyunjwiremwo eby’obugonyi, obuminya n’eby’obukurungu. Erhi ocishoga ebi wacishagalula, k’onacibwire erhi: “Nie nacishoga, nshinganine ncishoge ebi nonzize?” Erhi kandi onaderhe oku “eby’okucishagalula byoshi biba bibi?” K’onacishoge eby’okucishagalula n’obwenge, omu kuleka ebibi n’okucishoga ebinja?

3. Bici rhushinganine rhurhanyeko nka rhukola rhwacishoga eby’okucishagalula?

3 Rhweshi rhunashagalukire okucishagalula, cikone rhushinganine rhucishoge bwinja eby’okucishagalula. Rhushinganine rhucidose erhi okucishagalula rhwacishozire kurhahume oku bwîra bwirhu haguma na Yehova.

“BYOSHI MUBIJIRE OMU KUKUZA NNAMAHANGA”

4. Kanuni kahi k’Ebibliya kakarhurhabala rhucishoge bwinja eby’okucishagalula?

4 Erhi rhucihâna emwa Yehova, rhwamulagânya oku rhwamukolera akalamo kirhu koshi. (Osome Omuhanûzi 5:4) Rhwalagânya oku rhwajira byoshi “omu kukuza Nnamahanga.” (1 Abakorinti 10:31) Oko kuli kuderha oku rhwacishozîre okuha Nnamahanga obukuze ciru n’omu kasanzi k’okucishagalula, ci arhali omu ntimanano n’omu mukolo gw’amahubiri mone.

5. Nterekêro ya gurhi rhushinganine rhuhe Yehova?

5 Byoshi rhujira omu kalamo kirhu binakahuma oku nterekêro yirhu rhuha Yehova. Ntyo ko Paolo ahugwîre erhi adêrha erhi: ‘Muhâne emibiri yinyu nka nterekêro y’obuzîne, ntagatifu n’ey’okusimisa Nnamahanga.’ (Abaroma 12:1) Yezu naye adêrha ntya: “Oshinganine okazigira Yehova Nnamahanga wawe n’omurhima gwawe goshi, n’obugumaguma bwawe boshi, n’entanya zawe zoshi n’emisi yawe yoshi.” (Marko 12:30NWT) Rhulonzize rhukaha Yehova ebintu binja byoshi rhwakaba rhugwerhe. Erhi omuntu w’omw’ishanja lya Israheli akahanyîre ensimba nka nterekêro emwa Yehova, al’ishinganine ahâne ensimba eshushagîre. Erhi akahanyîre ensimba elwazire erhi evunisire Yehova arhakayemîre eyo nterekêro. (Bene-Levi 22:18-20) Ko n’oko nirhu hali amango Yehova akalahira enterekêro yirhu. Bulya gurhi?

6, 7. Gurhi okurhucishagalula kwakahuma oku nterekêro yirhu kuli Yehova?

6 Yehova arhubwizire erhi: “Mube batagatifu bulya nani mba mutagatifu.” (1 Petro 1:14-16; 2 Petro 3:11) Yehova anayemera enterekêro yirhu erhi yakaba ecire enali ntagatifu. (Olushika 15:21) Rhurhakaha Yehova enterekêro ecire erhi akaba rhuli rhwajira ebintu ashomba, nk’obumînya, obugonyi n’okuganiza abazimu. (Abaroma 6:12-14; 8:13) N’erhi rhwakacishoga okucishagalula n’ebyo bintu rhurhakasimisa Yehova, ciru n’enterekêro yirhu kuli ye erhakaba ecire, arhakanayiyemera.

7 Gurhi rhwakakolesa obwenge lyo rhucishoga bwinja eby’okucishagalula? Makanuni gahi g’Ebibliya gakarhurhabala rhumanye erhi eyi njira y’okucishagalula eri nyinja erhi mbi?

OSHOMBE AMABI

8, 9. Bintu bihi by’okucishagalula rhurhayemera na bulya gurhi rhurhabiyemera?

8 Ene hali bintu binji by’okucishagalula. Hali ebi Abakristu bayemera n’ebi balahira. Rhulolage ebintu by’okucishagalula rhurhashinganini rhuyemere.

9 Ene, mafilime manji, amavideyo, emiziki, e Enterneti byoshi biyunjwire eby’obugonyi, obumînya n’eby’obukurungu. Ebintu bibi binakabonekana nka birhagwerhi bubi boshi-boshi, erhi nka biri bya kucishagalula kone. Cikone Abakristu babà masu omu kulahira ebintu by’okucishagalula bihagalisire amakanuni g’olugenzi ga Yehova. (Ebijiro by’Entumwa 15:28, 29; 1 Abakorinti 6:9, 10) Erhi rhuyaka eby’okucishagalula birhali binja, rhunayerekane oku rhushombire ebibi, na ntyo rhunashagalule Yehova.​— Ennanga 34:14; Abaroma 12:9.

10. Bici byakahikira erhi rhwakacishoga eby’okucishagalula birhali binja?

10 Bantu banji banakacikebwa mpu ebintu by’okucishagalula birimo eby’obumînya, obugonyi n’obukurungu mpu birhajira bubi boshi-boshi. Banakaderha erhi: ‘Ngahi obubi buli? Ntakajira ebyo bintu bya ntyo.’ Erhi rhwakakarhanya ntyo erhi rhuli rhwacirheba rhwene. Ebibliya edesire erhi: “Omurhima gwo guyengeha gwarhalusa, gucigwerhage n’oburhebanyi, ndi wakagumanya?” (Yeremiya 17:9) Erhi akaba rhuli rhwacishagalula n’ebintu Yehova ashomba, gurhi rhwakaderhamwo oku nirhu rhubishombire? Erhi rhwakagendekera rhwacishagalula n’ebyo bintu bibi ko rhwanahikira aha rhwabibona oku biri binja. Erhi hagera nsiku ezamiri zirhu zinahikire aha zafâ, zirhanacikarhukengeze oku ebintu rhwacishozire biri bibi.​—Ennanga 119:70; 1 Timoteyo 4:1, 2.

11. Gurhi olwandiko lwa Abagalasiya 6:7 lwakarhurhabala lyo rhukacishoga bwinja eby’okucishagalula?

11 Akanwa ka Nnamahanga karhubwizire erhi: “Ebi omuntu arhweraga by’anasarula.” (Abagalasiya 6:7) Oko kurhali kunywerha bulya erhi rhwakagendekera rhwacishagalula n’ebintu bibi, rhwanayish’ihikira aha rhwabijira. Kwa lwiganyo, erhi omuntu akagendekera acishagalula omu kulola epornografi, anayish’ihikira ah’ajira obugonyi. Cikoki Yehova arhuhire oburhabale rhulagirireko lyo rhucishoga bwinja eby’okucishagalula.

AMAKANUNI G’EBIBLIYA GANARHURHABALA RHURHÔLE EMIHIGO MINJA

Amakanuni g’Ebibliya ganarhurhabala rhukacishoga bwinja eby’okucishagalula

12. Bici byakarhurhabala rhukarhôla emihigo minja nka rhukola rhwacishoga eby’okucishagalula?

12 Haligi ebindi bintu by’okucishagalula bibonekana nka birhalimo bubi boshi-boshi, cikone Yehova arhabishagalukira, rhushinganine rhubiyake. Gurhi rhwakajira erhi akaba ebi rhwacishagalula nabyo birhabonekini bwinja-bwinja oku biri bibi? Yehova arharhuhâga entondekanye lugenda ebintu rhushinganine rhucishagalule nabyo n’ebi rhurhashinganini rhucishagalule nabyo, bulya aba alonzize rhukolese ezamiri zirhu nyigirize n’Ebibliya. (Osome Abagalasiya 6:5) Yehova arhuhîre amakanuni, kw’okuderha okuli kw’Ebibliya kulya kurhakahindûlwa kurhurhabala rhumanye gurhi abona bintu bilebe. Ago makanuni go garhurhabala rhukomereze ezamiri zirhu. Ganakarhurhabala rhumanye “obulonza bwa Yehova” lyo rhucishoga ebyakamushagalula.​—Abefezi 5:17NWT.

13. Bulya gurhi Abakristu barhacishoga kuguma eby’okucishagalula? Bici Abakristu boshi bashinganine bajire?

13 Abakristu boshi barhacishoga kuguma eby’okucishagalula. Bulya gurhi? Bulya ngasi muguma ajira ebi asima. Hali eby’okucishagalula bantu baguma bayemera, cikone abandi babilahire. Cikone ngasi Mukristu ashinganine alongozibwe n’amakanuni g’Ebibliya lyo arhôla emihigo minja. (Abafilipi 1:9) Ago makanuni ganarhurhabala rhucishoge eby’okucishagalula, birya Nnamahanga ayemire.​—Ennanga 119:11, 129; 1 Petro 2:16.

14. (a) Bintu bici bya bulagirire rhushinganine rhurhanyeko lyo rhukolesa akasanzi kirhu bwinja? (b) Ihano lihi Paolo ahire Abakristu?

14 Kandi rhushinganine rhube masu lugenda akasanzi rhugeza omu by’okucishagalula. Akasanzi rhugeza omu by’okucishagalula ko kayerekana gurhi rhubibona. Rhuli Bakristu, okukolera Yehova ko kaba kantu ka bulagirire omu kalamo kirhu. (Osome Mateyo 6:33) Erhi rhwakakacishagalula bwenene, rhwanayish’ibona oku rhukola rhugeza akasanzi kirhu koshi buzira kumanya omu kucishagalula. Paolo ahanwîre Abakristu erhi: ‘Ntyo mumanye bwinja olugendo lwinyu, murhahimbaga nka bingolo-ngolo, ci nka barhimanya mukolese bwinja akasanzi kinyu.’ (Abefezi 5:15, 16) Co cirhumire rhushinganine rhube ba lugero lyo rhurhakag’igeza kasanzi kanji omukucishagalula. Rhukwanine rhukalabiriza erhi okukolera Nnamahanga ko rhuli rhwaheba oku nafasi ntanzi omu kalamo kirhu.​—Abafilipi 1:10.

15. Gurhi rhwakajira erhi rhwakabona oku ebintu rhuli rhwacishagalulamwo bihumire oku bwîra bwirhu haguma na Yehova?

15 Rhumanyire oku hali ebintu by’okucishagalula Yehova arhayemera, nirhu rhushinganine rhubileke. Gurhi rhwakajira erhi akaba rhurhamanyiri bwinja erhi njira ndebe y’okucishagalula eri nyinja erhi mbi? Ka rhushinganine rhuciyâse yo? Rhanya k’olu lwiganyo: Erhi wakaba oli walambagira oku busweswe b’oku ntôndo ndîri, ka wanaja wakabagana-kabagana enyuma? Nanga. Bulya omanyire oku ah’oli hali hantu habi, hanahira akalamo kawe omu mazibu. Ko n’oko lugenda okucishoga eby’okucishagalula. Akanwa ka Nnamahanga karhubwizire erhi: “Okugulu kwawe okuyâse obubi.” (Emigani 4:25-27) K’okuderha oku rhurhaciyâsa ebintu by’okucishagalula bimanyikine bwinja oku biri bibi, cikone rhunaleke n’ebi rhurhahugûsirwi bwinja erhi biri binja erhi bibi.

OLONGEREZE ENTANYA ZA YEHOVA

16. (a) Bintu bihi biguma na biguma Yehova ashomba? (b) Gurhi rhwakayerekana oku rhushombire ebintu Yehova ashomba?

16 Mwandisi muguma w’ennanga ayandisîre erhi: “Mwe muzigira Yehova, mugaye amabi.” (Ennanga 97:10NWT) Ebibliya erhuyigizize entanya za Yehova n’oku aciyumva. Ocidose ntya: “Gurhi ebi ndi naciyigiriza byakantabala nkabona ebintu nk’oku Yehova abibona?” Kwa lwiganyo, rhwayizîre oku Yehova ashomba “olulimi lw’omunywesi, enfune zibulaga omuko gw’omuntu mweru-kweru, murhima guhizire emihigo mibi, amagulu gakanyize mpu gajikola amaligo.” (Emigani 6:16-19) Rhwayizîre oku rhushinganine rhuyake ‘obuhushi, . . . okuharamya ensanamu, obukurungu, . . . obwagalwa, oburhe bunji, . . . okucifinja ebya bene, endalwe, okugabanikamwo, n’ebindi bya bene ebyo.’ (Abagalasiya 5:19-21) K’obwine gurhi amakanuni g’Ebibliya gakakurhabala ocishoge bwinja eby’okucishagalula? Rhulonzize rhukakulikira amakanuni g’olugenzi Yehova arhuhire omu kalamo kirhu ka ngasi lusiku, rhube rhuli rhwene erhi rhube rhuli haguma n’abandi. (2 Abakorinti 3:18) Ebi rhucishoga nka rhuli rhwene byo biyerekana rhuba bantu ba gurhi.​—Ennanga 11:4; 16:8.

17. Madoso gahi rhushinganine rhucidose embere z’okucishoga eby’okucishagalula?

17 Nk’okola wacishoga eby’okucishagalula, wanarhang’icidosa ntya: ‘Ebi nachishoga gurhi byahuma oku bwîra bwani haguma na Yehova? Gurhi byahuma oku zamiri yani?’ Rhulolage amakanuni g’Ebibliya gakarhurhabala nka rhukola rhwacishoga eby’okucishagalula.

18, 19. (a) Ihano lihi Paolo ahîre Abakristu? (b) Makanuni gahi g’Ebibliya gakarhurhabala rhucishoge bwinja eby’okucishagalula?

18 Erhi rhucishoga eby’okucishagalula, rhunabe rhuli rhwahaka omu ntanya zirhu bintu bilebe. Co carhumâga Paolo ayandîka erhi: “Ngasi biri by’okuli, ngasi biri nkana, ngasi bishinganine, ngasi bicîre, ngasi bikwanine okuzigirwa n’okukengwa, ngasi nkomêdu nyinja na ngasi kantu kakwanine okukuzibwa, ebyola byo mushibirirage.” (Abafilipi 4:8) Erhi rhwakahaka omu ntanya zirhu ebintu binja, rhwanahikira aha rhwaderha n’obwalagale ntya: “Enderho z’ekanwa kani zikusimise, n’entanya z’omurhima gwani, mâshi Yehova Nnamahanga.”​—Ennanga 19:14NWT.

19 Ocidose ntya: ‘Bici ndi nahaka omu ntanya zani? Enyuma z’okulola filime ndebe oku televiziyo, k’enansigemwo entanya nyinja? K’ezamiri yani enabêre ecîre enyuma z’okulola eyo filime? (Abefezi 5:5; 1 Timoteyo 1:5, 19) Ka nanciyumve ngwerhe oluhûma lw’okushenga Yehova? Erhi nanciyumve nka gwerhe igosa? K’eyo filime enasige omu ntanya zani ebintu by’obumînya erhi bya bugonyi? (Mateyo 12:33; Marko 7:20-23) Ka “nanyige engeso mbi z’er’igulu lihêka” lugenda eby’okucishagalula ncishoga?’ (Abaroma 12:2) Erhi rhwakashuza n’obwalagale neci erhi nanga kw’ago madoso, rhwanamanya bici rhushinganine rhujire lyo rhuzibuhya obwîra bwirhu haguma na Yehova. Rhulonzize rhuhûne Yehova nk’oku mwandisi muguma w’ennanga ahûnaga: “Amasu gani ogahabule garhag’ihenekera ebya busha, enjira yawe empise oku buzîne mâshi.” *​—Ennanga 119:37.

EMIHIGO RHURHÔLA YANASIMISA ABANDI ERHI EBAGAYISE

20, 21. Bulya gurhi kuli kwa bulagirire rhurhanye okubiyerekire ezamiri z’abandi embere rhucishoge eby’okucishagalula?

20 Hali akandi kanuni k’obulagirire kakarhurhabala: ‘Ntaco ntayemerirwi okujira, ci arhali byoshi biyubaka. Ntaye olonzagye obunguke bwage yene, ci alonze obw’abandi.’ (1 Abakorinti 10:23, 24) Ciru akaba rhugwerhe oluhûma lw’okujira kantu kalebe, rhushinganine rhurhang’icidosa erhi emihigo yirhu erhagayisa bene wirhu na bali birhu.

21 Ezamiri zirhu zirhakola kuguma. Kwa lwiganyo, ezamiri yawe yanakuyemerera oku olole bintu bilebe oku televiziyo, cikoki ezamiri ya mwene wirhu erhi mwali wirhu yohe yanamuhanza. Bici oshinganine ojire muli ako kanga? Ciru akaba ogwerhe oluhûma lw’okujira ebi olonzize, hali amango wakahiga okuleka ako kantu. Bulya gurhi? Bulya orhalonzizi ‘ogokeze mwene winyu’ na kandi orhanalonzizi ‘ogokeze Kristu.’ (1 Abakorinti 8:12) Rhurhalonzizi rhujire akantu koshi-koshi kakagayisa mwene wirhu erhi mwali wirhu.​—Abaroma 14:1; 15:1; 1 Abakorinti 10:32.

22. Gurhi rhushinganine rhubone emihigo y’owirhu Mukristu lugenda eby’okucishagalula?

22 Orhanye gurhi wakajira erhi ezamiri yawe yakakuhanza kantu kalebe, buzinda obone owinyu Mukristu yeri wakajira. Gurhi wakajira? Bulya omuzigire onamukenzire, orhamuseze ajire nk’oku osimire. Erhi wakaba oli watembeza omutuga, obone gurhi obandi bali batembeza emituga yabo duba-duba, orhakatembeza duba-duba mpu bulya wabwine kone abandi bali bajira ntyo. Kobinali ntyo okubiyerekire Bakristu babirhi bali bakolesa amakanuni g’Ebibliya embere bacishoge eby’okucishagalula, boshi birhakahashikana bacishoge ebintu bishushine.​—Omuhanûzi 7:16; Abafilipi 4:5.

23. Bici byarhurhabala rhukacishoga bwinja eby’okucishagalula?

23 Kwa bofofi, bici byakarhurhabala rhukacishoga bwinja eby’okucishagalula? Rhwanakakolesa ezamiri zirhu zilongozibwe n’amakanuni g’Ebibliya, kandi rhwanakarhanya lugenda ezamiri z’abandi, oko kwanarhurhabala rhukacishoga bwinja eby’okucishagalula. Omu ntyo rhwanaciyumva rhushagalusire bulya rhuli rhwajira ‘byoshi omu kukuza Nnamahanga.’

^ kip. 19 Wanabona agandi makanuni g’Ebibliya gakakurhabala ocishoge bwinja eby’okucishagalula omu Emigani 3:31; 13:20; Abefezi 5:3, 4 n’omu Abakolosi 3:5, 8, 20.