Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

Gurhi Omuntu Akakanywa Amamvu n’Olugero?

Gurhi Omuntu Akakanywa Amamvu n’Olugero?

 Bantu baguma na baguma banabe n’obulagirire b’okunywa amamvu amango bagayire, erhi amango baciyumvirhe nka bali kahumba erhi amango barhagwerhi omukolo gw’okujira. K’okola okanywa amamvu kulusha oku wakagiganywa embere? Akaba neci, gurhi wakajira ly’oba n’olugero omu kunywa amamvu, erhi ly’oyaka okuba mujà w’amamvu. Rhulolage mahano maguma na maguma gakakurhabala obe n’olugero.

 Okunywa amamvu n’olugero k’okuderha gurhi?

 Ebibliya edesire ntya: “Orhashangîraga n’abalalwe.”​—Emigani 23:20, Mashi Bible.

 Ohugûkwe ezi ntanya: Ebibliya erhaba ehanzize okunywa amamvu n’olugero. (Omuhanûzi 9:7) Cikone, eba ayerekine olubero egarhi k’okunywa n’olugero, okunywa bwenene, n’okulaluka. (Luka 21:34; Abefezi 5:18; Tito 2:3) Erhi wakakanywa amamvu bwenene, ciru akaba orhalalusiri, oko kwanahûma oku buhashe bwawe b’okurhôla emihigo, oku magala gawe n’oku lushangi lwawe haguma n’abandi.​—Emigani 23:29, 30.

 Balenga banji banayerekane olubero egarhi k’okunywa n’olugero n’okunywa bwenene. Ciru banaderhe oku wanamanya ivere (standard) ly’amamvu onywa oku lusiku, erhi kanga onywa amamvu ngasi mugobe. a Cikone, ngasi muntu anahûmweko n’amamvu lubero n’owundi, co cirhuma hali amango muntu mulebe ahiga oku agaleka loshi-loshi. Ololage amahano Ecinyabuguma c’Amagala Nkana Cihânyire:

 “Ciru okunywa ivere liguma erhi abirhi kuli kunywa bwenene

  •   Amango oli watembeza omutuga erhi kukolesa combo cilebe.

  •   Amango ol’izimi erhi amango oli wayonsa.

  •   Amango oli wanywa ebinini erhi bufumu bulebe.

  •   Erhi akaba olwazire ndwala nguma na nguma.

  •   Erhi akaba onayabirwe n’okuba n’olugero.”

 Ebimanyiso byakayerekana oku warhalusize olugero

 Ebibliya edesire ntya: “Rhulole bwinjinja olugendo lwirhu.”​—Endûlû 3:40.

 Ohugûkwe ezi ntanya: Wanayaka amazibu galerhwa n’amamvu omu kulabiriza ngasi mango mamvu manganaci onywa na ciru nka kuli kwa bulagirire wanaganyihyako. Ololage ebi bimanyiso bikulikire byakakuyereka oku warhalusize olugero.

  •   Ly’oba n’obushagaluke oshinganine onywe amamvu. Okacibwira mpu ngasi kukajishagaluka hahuma n’abîra bawe, erhi ngasi kurhirhanana nabo, mushinganine munywe amamvu. Na ntyo onanywe mpu ly’olwisa amazibu olimo.

  •   Okola okanywa amamvu kulusha oku wakagiganywa embere. Okola okanywa amamvu ngasi mango. Okola onywa amamvu makali na manji ly’oyumva nka gakuhira mw’enkara kulusha embere.

  •   Okunywa amamvu kwakulerhire amazibu aha ka erhi omu kazi. Kwa lwiganyo, nkaba okola okagula amamvu bwenene kulusha ciru n’oku walirheganyize.

  •   Enyuma z’okunywa amamvu ohikire aha wapanga okujira ebintu orhalirheganyize oku wajira. Kwa lwiganyo, wanahiga oku okola watembeza omutuga, okola wajiyoga n’ebindi n’ebindi orhalirheganyize oku wajira.

  •   Enyanya z’okunywa amamvu obulise abalungu bawe omurhula. Hakajira owakuderheza, orhondere wahûna obonjo. Ciru ohikire aha okola wakanywa kwa bwifulikwe erhi okanywerha lugenda amamvu oyusa.

  •   Oyabirwe okuleka amamvu. Ojire okwawe koshi mpu ly’oleka amamvu erhi ly’oba n’olugero cikone oyabirwe.

 Mahano arhanu gakakurhabala obe n’olugero

 1. Ocihirireho emihigo.

 Ebibliya edesire ntya: “Engererezo z’omuntu w’obushiru zinarhume agala.”​—Emigani 21:5, Mashi Bible.

 Ojire ntya: Ocishoge ensiku z’omugobe orhakanywemo amamvu. Ocihirireho olugero lw’amamvu wakanywa orhanakagigarhalusa. Ochishoge nsiku ibirhi orhakanywemo amamvu ngasi mugobe.

 Ecinyabuguma c’okurhabala abantu bajira amazibu g’okuba n’olugero omu kunywa amamvu cidesire ntya: “Okukacihirira olugero lwa ngasi mango l’okurhanywa mamvu kwanarhuma orhababaga mujà wago.”

 2. Ojire ebi wahigaga.

 Ebibliya edesire ntya: “Mucîsezagye buno muyukîrize ogwo mukolo.”​—2 Abakorinti 8:11, Mashi Bible.

 Ojire ntya: Ahugûkwe bwinja-bwinja mamvu manganaci gaja omu ivere erhi omu cipimo c’amamvu ly’omanya manganaci oshinganine okunywa. Okagula amamvu minja osima garhalimo ndalwe (alcool) nyinji.

 Hali e Institut nguma edesire ntya: “Empingulo nsungunu-ngunu zanarhuma orhaja omu mazibu galerhwa n’okunywa amamvu.”

 3. Okenge emihigo yawe.

 Ebibliya edesire ntya: “Neci” winyu abe “neci” na “nanga” winyu abe “nanga.”​—Yakobo 5:12.

 Ojire ntya: Obe mubidu “okulahirira” omuntu yeshi-yeshi wakaguha amamvu n’obu omukujira ntyo orhacikenge emihigo erhi mipaka yawe.

 Erya Institut rhwaganiriraga eyerekine oku “erhi omuntu akaba n’oburhwali b’okulahira amamvu bamuhâga ly’akenga emihigo yage, anaba n’emisi y’okubera oku lwimango lwage.”

 4. Okarhanya oku bintu binja byarhumaga warhôla eyo mihigo.

 Ebibliya edesire ntya: “Obuzinda bw’akantu bwo bukulu kulusha omurhondero gwako.”​—Omuhanûzi 7:8, Mashi Bible.

 Ojire ntya: Ojire e liste y’ebikushumize ocihirireh’olugero l’okunywa amamvu. Orhayibagiraga ebintu by’obulagirire, nk’okuja iro linja, okuba n’amagala minja, okukolesa ensaranga zawe bwinja n’okuba n’olushangi lwinja haguma n’abandi. Na nk’oli waganirira abandi enyanya z’emihigo yawe, okasegeza obunguke yakulerhire ci arhali amazibu.

 5. Okashenga Nnamahanga akurhabale.

 Ebibliya edesire ntya: “Nanahasha byoshi n’oburhabale bw’Olya onzibuhya.”​—Abafilipi 4:13.

 Ojire ntya: Erhi akaba oli warhanya bwenene lugenda amamvu onywa, wanashenga Nnamahanga akurhabale. Omushenge okuhe emisi y’okucihasha. b Na kandi ocihe akasanzi k’okurhanya oku mahano gayunjwire bwenge gali omu Kanwa kage, Bibliya. Kugerera oburhabale bwarhenga emwa Nnamahanga wanahikira aha warhenga omu bujà b’okunywa amamvu.

a Kwa lwiganyo, abakulu b’omu cihugo c’e France balola ebiyerekire Amagala n’Emikolo babwira abantu oku lyo bapunguza amazibu gakalerhwa n’okunywa amamvu, bakajira “nsiku nyinji buzira kunywa mamvu na nka bakola banywa barharhalusagya mavere 2 (standard), n’oku omuntu arhashinganini anywe mavere 10 (standard) omu mugobe.” Ngasi cihugo cijira ivere standard liba linene erhi lisungunu kulusha ery’ecindi cihugo. Co cirhumire erhi wakalonza okuba n’olugero omu kunywa amamvu wanahûna munganga wawe amahano.

b Erhi akaba orhahikiri aha wakakanywa amamvu n’olugero, orharhindiraga okudosa munganga amahano.