Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

Gurhi Rhwakajira Erhi Rhwakalwala

Gurhi Rhwakajira Erhi Rhwakalwala

 K’amagala gabihire buzira kulalira? Mumanyire bwinja oku endwala yanahuma oku bwenge bwirhu n’oku rhuciyumva na lyo rhubukwa nkaba byanahûna nsaranga nyinji. Bici byakarhurhabala rhulwise ako kanga rhulimwo? Erhi kandi, gurhi rhwakarhabala omuntu w’omu mulala gwirhu erhi mwîra wirhu oli mulwala? Ebibliya cirhaba citabu ca cinganga cikone cibamwo entanya zishinganine zakanarhurhabala rhumanye gurhi rhwakalwisa akanga kantyo.

Mahano maguma na maguma gakammurhabala mulwise amazibu g’endwala

  •   Ojibona dokteri

     Ebi Ebibliya edesire: “Munganga arhali wa bagumaguma, ci wa balwala.”​—Mateyo 9:12.

     Okolese oku: Bikahashikana olonze oburhabale bwa munganga.

     Ojire ntya: Bikahashikana, olonze gurhi wakabukwamwo bwinja omu njira eshinganine na nyinja. Agandi mango, kwanaba kwinja okuhuna abandi amahano. (Emigani 14:15) Oganirire badokteri ebintu bwinja-bwinja: Obabwire ngasi koshi oli waciyumva n’amango bali bakuhugûlira ebintu, ohakikishe oku oyumvirhe bwinja. (Emigani 15:22) Olonze okumanyira binji oku biyerekire obulwala bwawe na gurhi bubukwa. Erhi wakamanya bwinja ebihunyirwe, oko kwanakurhabala ohagalike entanya mbi zakakuyishira lugenda obo bulwala na ntyo, wanahikira aha warhôla emihigo minja.

  •   Ogendekeze enkomêdu nyinja z’akalamo

     Ebi Ebibliya edesire: “Okushagalusa omubiri kuba kwinja.”​—1 Timoteyo 4:8, Mashi Bible.

     Okolese oku: Okuba n’oborhere bw’okushagalula (bw’okujira e sporo), kuba kwinja bwenene oku magala.

     Ojire ntya: Ocihirireho e programe y’okujira e sporo, okulya ebiryo bishinganine n’okuhunira bwinja. Ciru akaba amagala gawe gashanjire buzira kulalira, abalenga bayerekine oku kuli kwinja okugendekera kwajira okwirhu koshi lyo rhugendekeza enkomêdu zirhu nyinja z’akalamo. Cikone ciru akabo ntyo, mucihangane enkomêdu zinyu zilingane n’amagala ginyu zirhanabulaga kulingana n’okubukwa kwinyu.

  •   Ohûne abandi oburhabale

     Ebi Ebibliya edesire: “Mwîra wa muntu abâ amuzigîre ngasi mango, kw’anabâ nka mwene wabo omuntu ou mbaka.”​—Emigani 17:17.

     Okolese oku: Abîra bawe banakurhabala olwise mbaka ndebe.

     Ojire ntya: Oganize omwîra olangalire ngasi koshi oli waciyumva. Oko kwanakurhabala olwise oku omuntu aciyumva amango alwazire. Nkaba abantu bw’omu mulala gwawe erhi abîra bawe bali banalonza gurhi bakakurhabalamwo, cikoki bayabirwe n’oku bakajiramwo ntyo. Muli ako kanga obabwire n’obwalagale ebi bakajira lyo bakurhabala, orhabahunaga ebi barhakahasha na ngasi kantu koshi bakakujiririra obavuge omunkwa. Haligi agandi mango abîra bawe bakalonza okukurhabala, cikoki bahikire aha bakola bali bakubuza omurhula buzira kumanya. Muli ako kanga, kwanaba kwinja oku bahiriraho emipaka; kwa lwiganyo, akasinzi bakwanine bayuse haguma nawe amano bakulambagirire, na kanga bakwanine bakulambagirire.

  •   Enderho n’ebijiro byawe biyerekane oku ebintu byaba binja

     Ebi Ebibliya edesire: “Omurhima gurhwângûsire, bufumu nkana, murhima-ali mûngo, anayumye omuntu orhuvuha.”​—Emigani 17:22.

     Okolese oku: Erhi endero ziru n’ebijiro birhu byakayerekena oku rhugwerhe obulangalire, oko kwanarhurhabala rhulwise amazibu galesirwe na ndwala ndebe.

     Ojire ntya: Osegeze obwenge bwawe oku bintu wakahasha ci orhabusegezagya oku bintu orhakahasha, orhacilinganisagya n’abandi. Orhanalinganisagya ebi oli wajira bunu n’ebi wakajijire nk’orhali mulwala. (Abagalasiya 6:4) Ocihirireho emihogo wakahash’ihikiriza; okujira ntyo, kwanakurhabala ogendekere walangalira amango gayisha. (Emigani 24:10) Ojirire abandi ebintu binja erhi akaba ogwerhe obukuhashe bw’okujira ntyo. Omwinshingo guba omu kuhâna gwanakuhashisa ohagalike entanya mbi zakakuhikira.​—Ebijiro by’Entumwa 20:35.

Ka Nnamahanga Anakurhabala olwise amazibu g’endwala?

 Ebibliya eyemire n’obwalagale oku Nnamahanga a anarhabala omuntu alwise amazibu g’endwala. Ciru akaba Nnamahanga arhacibuka abakozi bage kwacisomerine, anabarhabale omu njira ziri lubero:

 Omurhula. Mwanahabwa, “omurhula gwa Nyamuzinda gulushire ngasi nkengero.” (Abafilipi 4:6, 7) Ogo murhula gw’ekandalala gwanarhabala omuntu ly’alekifâ n’oboba. Nnamahanga anakaha balya boshi bamushenga ogo murhula.​—1 Petro 5:7.

 Obwenge. Yehova anarhuha obwenge burhushinganine lyo rhurhôla emihigo minja. (Yakobo 1:5) Ly’omuntu aba n’obo bwenge, bihunyire akakolesa amakanuni g’Ebibliya omu kalamo kage.

 Eciragane c’amango gayisha. Yehova alaganyize, oku hano hofi-hofi, “ntaye wanaciderha erhi: ‘Ndi mulwala.’” (Izaya 33:24) Obo bulangalire buli bwarhabala bantu banji ene bagendekere babà n’obulangalire ciru akaba bali balwisa amazibu g’endwala.​—Yeremiya 29:11, 12.

a Ebibliya eyerekine n’obwalagale oku izîno lya Nnamahanaga ye Yehova.​—Ennanga 83:18.