Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

Bici Ebibliya Edesire Lugenda Okushanja kw’e Climat n’Akasanzi Kirhu Kayisha?

Bici Ebibliya Edesire Lugenda Okushanja kw’e Climat n’Akasanzi Kirhu Kayisha?

 “Okushanja kw’e climat bwabire buhanya. Kuli kwaba kuzibu okulama okw’igulu.”​—The Guardian.

 Bene bantu bali balwisa amazibu gacilerha gonene. Abasomire eby’esiyanse baba bayemire oku emikolo abantu bajira yarhumire e température yaba mbi bwenene. Oko kuharabika kw’e température, kwarhumire e climat yashanja n’oko kwalerha buhanya bunji. Obo buhanya buhiziremo ebi bintu bikulikire:

  •   Okuyushûka kw’ecidurhu, ecanda, kalemera mudarhi n’oko kunakarhuma amishi gayushuka n’okushereza bintu binji, n’emiliro okuyaka omu mizirhu.

  •   Okuyayuka kw’eglase z’e Arctique.

  •   Okuyushuka kw’amishi g’omu nyanja.

 Okuharabika kw’e climat kwahumire oku nafasi zoshi z’omw’igulu. Enyuma z’okuganirira gurhi ehali yal’iyosire omu bihugo 193, egazeti New York Times yaderha ntya: “Igulu liri lyahûna oburhabale.” Enyanya z’olufû n’amazibu gadwirhwe n’okushanja kw’e climat, Ecinyabuguma c’omw’Igulu Lyoshi Cilaba Magala Nkana cadesire oku ako kanga ko “kantu kabi bwenene kahira amagala ga bene bantu omu mazibu.”

 Cikone, rhugwerhe ecirhumire c’okuba n’obulangalire bw’akasanzi kayisha. Ebibliya yali erhi yalebire ebintu biri byahikira ene, na kandi eganirire bulya gurhi rhwakalangalira oku Nnâmahanga ajira kantu kalebe, n’ebi ayish’ijira ly’arhulanga omu mango gayisha.

K’okushanja kw’e climat kuli kwahikiriza obulebi bw’Ebibliya?

 Neci. Okuharabika kw’e climat kuli kwalerhwa n’ecidurhu kupatine n’ebintu Ebibliya yali erhi yalebire byakahikirire muli gano mango girhu.

 Obulebi: Nnâmahanga ‘ahererekeza balya bashereza igulu.’​—Amafulûlo 11:18.

 Ebibliya yali erhi yalebire amango ebijiro bya bene bantu byakahikire aha byashereza igulu bwenene. Enyanya z’okuyushûka kw’ecidurhu omw’igulu lyoshi, ene abantu bali bashereza igulu bwenene kulusha oku byali embere.

 Obu bulebi buyerekine kantu kaguma kakarhuma rhurhalangalira oku bene bantu banayokola igulu. Ohugûkwe oku Nnâmahanga ayish’ijira kantu kalebe omu mango bene bantu baba bali “bashereza igulu.” Ciru akaba bene bantu baguma na baguma bagwerhe obulonza bwinja bw’okulwisa okushanja kw’e climat banali bacihangana okujira ntyo, barhakahash’ihanza abantu okushereza igulu.

 Obulebi: ‘Hayish’iba eby’okuyobohya.’​—Luka 21:11.

 Ebibliya yali erhi yalebire oku “eby’okuyobohya,” byakahikire muli gano mango girhu. Okushanja kw’e climat kwadwirhe ebintu by’okuyobohya omw’igulu lyoshi. Ene, bantu baguma na baguma bayobohire bwenene oku basherera enyanya z’okushanja kw’e climat.

 Obulebi: “Omu nsiku za buzinda hayish’iba orhusanzi rhuzibu okuhasha. Bulya abantu bacîsîma bone, basîme n’enfaranga, . . . barhabè bishwekerezi, . . . bakurhayumvikana n’abandi, . . . bayish’iba ndyalya, baba ntumva.”​—2 Timoteyo 3:1-4, NWT.

 Ebibliya yali erhi yalebire amorhere n’olugenzi lw’abantu lwarhumire e climat yaharibika. Amarhegesi n’abarhunzi bakulu banakashibirira eby’ensaranga byone ahali h’okucidosa gurhi akalamo kayish’iyorha omu mango gayisha. Ciru n’erhi balonza okukola haguma, barhayumvikana lugenda ebyakajirwa lyo bayusa okuyushûka kw’ecidurhu omw’igulu.

 Obu bulebi buyerekine oku rhurhakalangalira oku abantu boshi bashanja ebijiro byabo n’oku balanga igulu. Lubero n’oko, Ebibliya edesire oku abantu bagwerhe amorhere g’okucikaliza bone, “kushaya bashaye omu bubi.”​—2 Timoteyo 3:13.

Bulya gurhi rhwakalangalira oku Nnâmahanga anajire kantu kalebe

 Ebibliya eyerekine oku Omulemi wirhu Yehova a Nnâmahanga, anashibirire igulu lirhu bwenene, na balya baba balilamireko. Olole mandiko asharhu gayerekine ebi Nnâmahanga ayish’ijira.

  1.  1. Nnâmahanga ‘arhalemaga [igulu] mpu liyorhe bwerûle, ci alibumba mpu baliyubakemo.’​—Izaya 45:18.

     Nnâmahanga ahikiriza omuhigo gwage lugenda igulu. (Izaya 55:11) Arhalileke lisherere kuhika birhacihashikanaga okulimamo.

  2.  2. “Abatûdu bo balya igulu balirya banayumve omurhûla munji-munji. Abashinganyanya bo balya igulu, bo banalibêrakwo ensiku n’amango.”​—Ennanga 37:11, 29.

     Nnâmahanga alaganyize oku bene bantu banalame okw’igulu emyaka n’emyaka omu murhûla.

  3.  3. “Ci abamînya bohe kukûlwa bayishikûlwa omu cihugo [igulu].”​—Emigani 2:22.

     Nnâmahanga alaganyize oku ayish’ikûla abaminya boshi okw’igulu, kuhiramo na balya bali bashereza igulu.

Ebi Nnâmahanga anajire omu mango gayisha

 Gurhi Nnâmahanga ayish’ihikirizamwo ebiragane byage lugenda igulu? Ayish’ijira ntyo kugerera oburhegesi bwayish’irhambula igulu lyoshi, buhamagalwa; Obwami bwa Nnâmanaga. (Mateyo 6:10) Obo bwami bwayish’irhambula gurhenga omu mpingu. Obo bwami burhakakola haguma n’amarhegesi ga bene bantu lyo buyusa amazibu gali okw’igulu. Lubero n’oko, Obwami bwa Nnâmahanga byayish’irhôla enafasi y’amarhegesi ga bene bantu.​—Daniyeli 2:44.

 Obwami bwa Nnâmahanga bwayish’ijirira bene bantu n’igulu ebintu binja. (Ennanga 96:10-13) Olole ebi Yehova ayish’ijira kugerera Obwami bwage.

  •   Akubûla ehali y’igulu (environnement)

     Ebi Ebibliya edesire: “Irungu n’ebiherabuga bishagaluke, obulambo bwacishinga bunameremwo akahasi.”​—Izaya 35:1.

     Ebi oko kuhugwîre lugenda akasanzi kirhu kayisha: Yehova akubûla igulu, ciru n’ahantu abantu basherezize kubi bwenene.

  •   Akubûla e climat

     Ebi Ebibliya Edesire: “Erya mpûsi ndarhi [Yehova] ayigombya hyashuba hiboho hyashungurha, obukali bw’erya nyanja bwalemba.”​—Ennanga 107:29.

     Ebi oko kuhugwîre lugenda akasanzi kirhu kayisha: Yehova agwerhe obuhashe kw’ebyo bintu. E climat ndarhi erhakacilibuza abantu ciru n’ehitya.

  •   Ayigiriza abantu okushibirira igulu

     Ebi Ebibliya Edesire: “Nkolaga nakuyigiriza nkulangûle enjira wakaz’igeramwo.”​—Ennanga 32:8.

     Ebi oko kuhugwîre lugenda akasanzi kirhu kayisha: Yehova ahîre bene bantu omukolo gw’okushibirira igulu. (Omurhondêro 1:28; 2:15) Ayish’irhuyigiriza gurhi rhwakashibiriramwo bwinja eby’alemire n’okulama omu njira nyinja erhakashereza e climat.

a Yehova ly’izino lya Nnâmahanga. (Ennanga 83:18, NWT) Olole omwanzi gudesire “Yehova Ye Ndi?